Merhabalar. Elle yük taşıma hususunda sıklıkla bir çok yorum yapılıyor ve haliyle özellikle mesleğe yeni başlayan arkadaşlarımız uygulamada rehber olması için bir bilgi/referans arıyor. Bu konuda bilgilendirme, öneri ve tecrübelerimi aktarmaya çalışacağım.
Öncelikle Elle Taşınabilecek Azami Yük ağırlığı ile ilgili bilindiği üzere Türkiye Cumhuriyeti Devletinin belirlediği bir sınır bulunmamaktadır. Bu kesinlikle "Devlet yük ağırlığı sınırı koymamış..." şeklinde algılanmamalı, tam tersine elle yük taşımanın yapılacak organizasyon, iş proseslerinin düzenlenmesi ve mühendislik tedbirleriyle ortadan kaldırılması sorumluluğunu işverenlere yüklemektedir (bkz. Elle Taşıma İşleri Yönetmeliği , Madde 5). Yükün elle taşınmasını gerektiren zaruri durumlarda ise önerdiği risk faktörleri dikkate alınarak (bkz. Elle Taşıma İşleri Yönetmeliği , Madde 5 ve EK I) oluşabilecek iş kazası ve meslek hastalığı risklerinin en az seviyeye indirilmesi için Bireysel, Yük Ağırlığı-Şekli-Boyutu ve Çalışma Ortamına yönelik faktörlerin değerlendirilmesi gerektiğini bildirmektedir. Bilgi havuzumuzda bulunması için yürürlükteki referans mevzuatları listeleyelim;
- Elle Taşıma İşleri Yönetmeliği (24 Temmuz 2013 R.G.S. 28717)
- İSGGM Elle Taşıma İşleri Yönetmeliği Uygulama Rehberi
- ILO 127 numaralı Azami Ağırlık Sözleşmesi (Bu sözleşme Ülkemiz tarafından onaylanmıştır. Sözleşme , ulusal mevzuatımıza benzer tanımlamalar yaparak "bu işlerde çalıştırılacaklar için eğitim ve işin asgari düzeye indirilerek risklerinin önlenmesine yönelik tedbirlerin şart olduğunu belirtmektedir")
- ILO 128 numaralı "Tavsiye Kararı" (Tavsiye Kararları, Konferans sırasında katılımcıların gündeme ilişkin görüşmeler sonucunda üye ülkelere politika geliştirme, yasama ve uygulama konularında rehberlik görevi görmesi amacıyla iletimini yaptıkları bilgilendirme metinleridir. Onay ve imza şartı aranmamaktadır. Bu tavsiye kararında 127 numaralı sözleşmede yer alan hususların uygulanmasının önemi , elle taşımanın kaldırılarak teknolojik/mekanik araçlarla taşıma yapılması vs yanında erkek yetişkin işçiler için 55 kg azami ağırlık sınırı önermekte, kadın işçilerin elle taşımada görevlendirilmemesini tavsiye etmektedir )
Elle yük taşıma işi ulusal mevzuatımızda da belirtilmiş olan ;
- Kişinin fiziksel özellikleri, yaş, cinsiyet
- Yükün fiziksel özellikleri (şekil, boyut ve ağırlık)
- Çalışma ortamının barındırdığı riskler (Bozuk Zeminler, Eğimli Zeminler, Dar alanlar, Sıcak ve Nemli ortamlar, Yüksekte çalışma vb)
- İşin organizasyonu (taşıma mesafesi, taşıma sıklığı, taşıma sırasında zorlayıcı hareketlerin tekrar sıklığı ve çalışma süreleri gibi)
gibi bir çok faktöre bağlı olarak sınırları değişebilen, farklı risklerin ortaya çıkabildiği ve belirli bir standart uygulamada yürütülmemesi gereken işlerden birisidir. Birden fazla değişkenin bulunduğu ve her birinin farklı riskler ortaya çıkarabildiği çalışma şekli olması nedeniyle standart bir azami ağırlık tanımlaması yapılması, kişilerin uygulamada standardı uygulama önceliği algısı nedeniyle risklerin değişkenlere göre değerlendirilmesi ve takibini azaltacak,
***Önceliğin her zaman elle taşıma işinin ortadan kaldırılması olması gerekliliğini
**** ikinci planda bırakmasına neden olacaktır. Bu nedenlerle şahsi olarak böyle bir standart ağırlık tanımlamasının yapılmasının hatalı olacağı düşüncesindeyim. (İlla ki bir ağırlık sınırı bulunması isteniyorsa yetişkinler için azami 1 kg , Genç işçi için ise 0,5 kg belki de en risksiz tespit olacaktır fakat aradığımız cevapları verir mi? Ne kadar işimize yarar? bilinmez !)
Peki uygulama sahalarında nasıl hareket edeceğiz , nelere dikkat edeceğiz?
Öncelikle tekrar belirtelim ki "Elle Taşımanın kaldırılarak, mekanik veya teknolojik araçlarla taşıma işinin yapılmasını" tavsiye edeceğiz ! Bunun mümkün olmadığı , elle taşımanın işveren veya vekilleri veya çalışanlar tarafından zaruri görüldüğü !!! durumları irdeleyerek varsa aksini anlatıp ısrar edeceğiz. Tüm değerlendirme ve araştırma sonrasında gerçekten zaruri olarak elle taşıma yapılması gerekiyor ise risk değerlendirmesi önceliğimiz olacak. Risk değerlendirmesi sırasında sırasıyla;
- Daha önce elle taşımada yaşanmış kaza var mı? Neden olmuş , ne tedbir alınmış? Araştıracağız
- Kaldırılan yükün ağırlığı, şekli ve boyutunu değerlendireceğiz (Örnek: Kenarları keskin , ince ve uzun sac levhanın iki kişi taşısa bile ; ağır, taşıma sırasında esnemesi nedeniyle kavraması zor, keskin kenarları nedeniyle ellerin korunması durumunda bile vücuda zarar verme ihtimali değerlendirildiğinde elle taşımaya uygun olmadığına kanaat getirmeniz zor olmayacaktır)
- Elle taşımada görevlendirilen kişilerin işin teknik - iş sağlığı ve güvenliği hususunda yeterli bilgiye ve eğitime sahip olup olmadığını araştırıp, dikkat edeceğiz
- Elle taşıma işinin belirli kişiler görevlendirilerek maruziyetin sınırlandırılıp sınırlandırılmadığını tespit edeceğiz
- Görevlendirilen kişilerin fiziksel özellikleri ile elle taşıma yapılan iş prosesinin uyumunu değerlendireceğiz (Ergonomi açısından gözlem yanında NIOSH Yük Kaldırma Denklemi ile referans ağırlık belirlenmesi ve kişinin uygunluk değerlendirmesi yapılabilir)
- Proses için aynı anda birden fazla kişinin çalışıp çalışmadığını, çalışıyor ise birbirine olumsuz etkilerinin olup olmadığını değerlendireceğiz
- Çalışma ortamı faktörlerini ; zemin durumu, termal konfor, alanın yapılan iş sırasında ki hareketler için ölçü kapsamında yeterliliği, çalışanların hareket edeceği alanda dengesizlik, basamak veya kot farkları olup olmadığını değerlendireceğiz
- Yüksekte çalışma yapılıyor ise öncelikle kişinin bu çalışmaya sağlık açısından uygun olup olmadığını sonrasında ise iş yapılış şeklinin yüksekte çalışmaya uygun olup olmadığını içerdiği risklerle birlikte değerlendireceğiz
- Prosesi; yükün taşındığı mesafe, taşıma sırasında tekrarlanan hareketler, eğilme-kalkma-uzanma vb zorlayıcı hareketlerin olup olmadığı gibi faktörlerle değerlendireceğiz
ve tabii ki tüm bu değerlendirmeler sonrasında uygunsuzlukları not ederek önerilerle birlikte raporlayacağız. Belirtilen parametrelerle oluşturacağımız chek-lıst ile alt ve orta kademe yöneticileri, çalışma öncesi - sırasında kontrol ve sahada farkındalık oluşturmaya yönlendirmemizi de yapmamız gereken temel çalışmalar olarak kayıt edebiliriz.
Tüm bu çalışmaları yapmaya başladığınızda azami yük sınırında ve çalışacak kişiler ile çalışma şekline yönelik belli standartların iş yeriniz ve prosesler özelinde oluşmaya başladığını göreceksiniz.
Umarım faydalı olur. Sağlıklı çalışmalar.
