Risk Değerlendirme Karar Matrisi ( Risk Assessment Decision Matrix)

[Xzenon]

Risk Değerlendirme Karar Matrisi ( Risk Assessment Decision Matrix):
En sık kullanılan yaklaşımlardan biri olan risk değerlendirme matrisi ABD. Askeri standardı MIL_STD_882-D olarak da bilinen sistem güvenlik program gereksimini karşılamak maksadıyla geliştirilmiştir. Matris diyagramları iki veya daha fazla değişken arasındaki ilişkiyi analiz etmekte kullanılan bir değerlendirme aracıdır.
L Tipi Matris : 5 x 5 Matris diyagramı (L Tipi Matris) özellikle sebep-sonuç ilişkilerinin değerlendirilmesinde kullanılır. Bu metod basit olması dolayısıyla tek başına risk analizi yapmak zorunda olan analistler için idealdir, ancak değişik prosesler içeren veya birbirinden çok farklı akım şemasına sahip işlerin hepsi için tek başına yeterli değildir ve analistin birikimine göre metodun başarı oranı değişir. Bu tür işletmelerde özellikle aciliyet gerektiren ve biran evvel önlem alınması gerekli olan tehlikelerin tespitinin yapılabilmesi için kullanılmalıdır. Bu metod ile öncelikle bir olayın gerçekleşme ihtimali ile gerçekleşmesi takdirinde sonucunun derecelendirilmesi ve ölçümü yapılır.
Risk skoru ihtimal ve zarar derecesinin çarpımından elde edilerek tablodaki yerine yazılır.
Risk Skoru = İhtimal x Zarar Derecesi

İHTİMAL​

ORTAYA ÇIKMA OLASILIĞI İÇİN
DERECELENDİRME BASAMAKLARI​

ÇOK KÜÇÜK
Hemen hemen hiç
KÜÇÜK
Çok az ( yılda bir kez ), sadece anormal durumlarda
ORTA
Az ( yılda bir kaç kez )
YÜKSEK
Sıklıkla ( ayda bir )
ÇOK YÜKSEK
Çok sıklıkla ( haftada bir, her gün ), normal çalışma şartlarında

Tablo -29 Bir Olayın Gerçekleşme İhtimali​

​

SONUÇ​

DERECELENDİRME​

ÇOK HAFİF
İş saati kaybı yok, ilkyardım gerektiren
HAFİF
İş günü kaybı yok, kalıcı etkisi olmayan ayakta tedavi ilk yardım gerektiren
ORTA
Hafif yaralanma, yatarak tedavi gerekir
CİDDİ
Ciddi yaralanma, uzun süreli tedavi, meslek hastalığı
ÇOK CİDDİ
Ölüm, sürekli iş göremezlik

Tablo –30 Bir Olayın Gerçekleştiği Takdirde Şiddeti ​

Şekil -35 Risk Skor (Derecelendirme) Matrisi (L Tipi Matris)​

Yukarıdaki tablolardan elde edilen değerler matris metodolojisi temelli risk değerlendirme tablosuna kaydedilir ve Tablo-31'de belirtilen eylemlere göre en büyük değerden başlayarak riskler için gerekli önlemler alınır.

SONUÇ​

EYLEM​

Katlanılamaz Riskler
(25)
Belirlenen risk kabul edilebilir bir seviyeye düşürülünceye kadar iş başlatılmamalı eğer devam eden bir faaliyet varsa derhal durdurulmalıdır. Gerçekleştirilen faaliyetlere rağmen riski düşürmek mümkün olmuyorsa, faaliyet engellenmelidir.
Önemli Riskler
(15,16,20)
Belirlenen risk azaltılıncaya kadar iş başlatılmamalı eğer devam eden bir faaliyet varsa derhal durdurulmalıdır. Risk işin devam etmesi ile ilgiliyse acil önlem alınmalı ve bu önlemler sonucunda faaliyetin devamına karar verilmelidir.
Orta Düzeydeki Riskler
(8,9,10,12)
Belirlenen riskleri düşürmek için faaliyetler başlatılmalıdır. Risk azaltma önlemleri zaman alabilir.
Katlanılabilir Riskler
(2,3,4,5,6)
Belirlenen riskleri ortadan kaldırmak için ilave kontrol proseslerine ihtiyaç olmayabilir. Ancak mevcut kontroller sürdürülmeli ve bu kontrollerin sürdürüldüğü denetlenmelidir.
Önemsiz Riskler
(1)
Belirlenen riskleri ortadan kaldırmak için kontrol prosesleri planlamaya ve gerçekleştirilecek faaliyetlerin kayıtlarını saklamaya gerek olmayabilir.

Tablo –31 Sonucun Kabul Edilebilirlik Değerleri​

Önlemlerin yerine getirilmesinden sonra belirlenen risk için yeni bir risk skoru belirlenmeli ve form yeniden doldurulmalıdır.
Çok Değişkenli X Tipi Matris Diyagramı
Matris diyagramları çok boyutlu düşünce yoluyla problemli konuların açığa kavuşturulmasına katkı sağlar. Matris diyagramları bir probleme veya olaya iştirak eden veya problem veya olay üzerinde etkisi olan faktörlerin, parametrelerin tanımlanmasını ve aralarındaki ilişkinin belirlenmesini sağlar. Matris diyagramının temel avantajı; her çift değişken arasındaki ilişkinin derecesini grafiksel olarak göstermesidir.

Tablo-32 L Tipi Matris Risk Değerlendirme Formu​

Bu tip risk değerlendirmesi karmaşık prosesler veya akım şemaları içeren işlerin mevcut olduğu yerlere veya olaylara uygulanabilir. Tek başına bir analistin yapmasına uygun değildir, 5 yıllık geçmiş kaza araştırmasına İhtiyaç vardır. Tecrübeli bir takım lideri önderliğinde disiplinli bir takım çalışması gerektirir. Daha önce meydana gelmiş bir kazanın veya buna bağlı bir olayın tekrarlanma olasılığı da değerlendirilir. Değerlendirme sonucunda riskin giderilmesi için alınacak önlemlerin maliyet analizi de yapılarak, riskin maliyeti ile riski transfer etme imkanı var ise iki maliyet karşılaştırılarak kıyaslanır.
Öncelikle bir işletme içerisinde bir bölüm/parça veya bir olay seçilir, seçilen konu ile ilgili olarak 5 yıllık geçmiş kaza araştırması yapılır veya arşivler incelenir, geçmiş kazaları ortaya getiren nedenler belirlenmeye çalışılır ve tekrarlama şansları araştırılır. Aşağıda X tipi matris ile risk değerlendirmesi yapılması için kullanılan tablolar verilmiştir.

OLASILIK​

DERECELENDİRME​

ÇOK YÜKSEK
Basit ekipman hatası veya valf hatası, hortumdan sızıntı veya hergünkü normal şartlar altında gerçekleşebilecek insan hatası.
YÜKSEK
İkili ekipman hatası, ekipmandan sızıntı veya hortum yırtılması, borulamada kırılma, insan hatası
ORTA
İnsan hatası ile ekipman hatasının kombinasyonu veya proses hattındaki veya borulamalarında hata
KÜÇÜK
Çoklu ekipman, valf, insan, boru hattı hatası veya tanklardaki, proses kaplarındaki spontane gelişen hatalar
ÇOK KÜÇÜK
Sadece Olağanüstü durumlarda gerçekleşir

Tablo –33 Bir Olayın Gerçekleşme İhtimali​

SONUÇ​

KONTROL DERECESİ​

VAR
Kontrol var, sistemin çalışması ekipmanla da takip ediliyor
ORTA
Kontrol var, ancak birim amiri gözetimi ile yapılıyor
ZAYIF
Belli aralıklarla çalışanların uyarılması sağlanıyor
YOK
Tamamen çalışanın insiyatifinde

Tablo –34 Seçilen Bölümde ya da Yapılan Görev Üzerindeki Kontroller​

SONUÇ​

DERECELENDİRME​

ÇOK HAFİF
Personel : Hafif sıyrıklar, 3 günden az iş günü kayıplı kazalar.
Toplum : Direkt etki yok.
Çevre : Tamamen kontrol altında tutulabilcek çevresel etki
Ekipman : Fabrika hasarı/kayıp değeri yaklaşık 1 – 1,000 $ arası
HAFİF
Personel : İlk yardım gerektiren yaralanmalar.
Toplum : Koku veya gürültü yayılması sonucu rahatsızlık verilmesi, direkt etki yok.
Çevre : Kontrol altına alınabilecek lokal çevresel etki
Ekipman : Fabrika hasarı/kayıp değeri yaklaşık 1,000 – 10,000 $ arası
ORTA
Personel : Doktor müdahalesi gerektiren şiddetli yaralanmalar ve meslek hastalıkları
Toplum : Doktor müdahalesi gerektiren şiddetli yaralanmalar
Çevre : Kontrol altına alınamayan küçük düzeyli çevresel etki
Ekipman : Fabrika hasarı/kayıp değeri yaklaşık 10,000 – 100,000 $ arası
CİDDİ
Personel : Hayatı tehdit edici yaralanma, akut zehirlenmeli meslek hastalığı veya kaza yada meslek hastalığı sonucu bir kişinin ölümü
Toplum : Hayatı tehdit edici yaralanma veya kaza sonucu bir kişinin ölümü
Çevre : Kontrol altına alınamayan orta düzeyli çevresel etki
Ekipman : Fabrika hasarı/kayıp değeri yaklaşık 100,000 – 1,000,000 $ arası
ÇOK CİDDİ
Personel : Birçok çalışanın hayatını tehdit edici şekilde yaralanması, meslek hastalığına yakalanması veya kaza yada meslek hastalığı sonucunda ölmesi
Toplum : Hayatı tehdit edici şekilde yaralanma, meslek hastalığına yakalanma veya kaza yada meslek hastalığı sonucu birden çok ölüm
Çevre : Kontrol altına alınamayan büyük çaplı çevresel etki
Ekipman : Fabrika hasarı/kayıp değeri yaklaşık 1,000,0000 $ ve üzeri

Tablo –35 Bir Olayın Gerçekleştiği Takdirde Şiddeti​

SONUÇ​

ÖNCEKİ KAZALAR​

Ö​

Ölümlü kaza

UK​

Uzuv kayıplı hayati tehlike yaratabilecek kaza, hayati tehlike yaratacak meslek hastalığı

İGK​

İş günü kaybı, uzun süreli tedavi gerektiren iş kazası veya meslek hastalığı

HY​

Hafif Yaralanma

KRK​

Kazaya ramak kalma, tehlikeli durum

Tablo –36 Önceki Kazaların Sonucu ​

Şekil –36 X Tipi Matris Risk Değerlendirme Matrisi Değişkenleri​

Risk matrisi üzerinden belirlenen değerler aşağıdaki formüle yazılarak risk derecelendirme skoru elde edilir.

RDS = A + B + C + D​

Elde edilen değerler matris metodolojisi temelli risk değerlendirme tablosuna kaydedilir ve çıkan sonucun büyüklüğüne göre en büyük değerden başlayarak riskler için gerekli önlemler alınır

Tablo –37 X Tipi Risk Derecelendirme Matrisi ​

Tablo-38 X - Tipi Matris Risk Derecelendirme Tablosu​

​

----------------------------------------------------------------------------------------​

​

İnternette denk gelidiğim risk analizleri ile ilgili konuları sizlerle paylaşıyorum.
Dosya ektedir.

​

 

[volkan seven]

emeğinize sağlık

 

[temmuzss]

selam, karar matriksi ile ilgili bir hesaplayıcı yaptım. bu konu ile ilgilenenlerin belki işine yarayabilir. görüşlerinisi belirtirseniz ve geliştirmeme yardımcı olursanız çok sevinirim. Decision_Matrix_Calculator

 

[ibrahim başer]

Risk Değerlendirme Karar Matrisi ( Risk Assessment Decision Matrix):
En sık kullanılan yaklaşımlardan biri olan risk değerlendirme matrisi ABD. Askeri standardı MIL_STD_882-D olarak da bilinen sistem güvenlik program gereksimini karşılamak maksadıyla geliştirilmiştir. Matris diyagramları iki veya daha fazla değişken arasındaki ilişkiyi analiz etmekte kullanılan bir değerlendirme aracıdır.
L Tipi Matris : 5 x 5 Matris diyagramı (L Tipi Matris) özellikle sebep-sonuç ilişkilerinin değerlendirilmesinde kullanılır. Bu metod basit olması dolayısıyla tek başına risk analizi yapmak zorunda olan analistler için idealdir, ancak değişik prosesler içeren veya birbirinden çok farklı akım şemasına sahip işlerin hepsi için tek başına yeterli değildir ve analistin birikimine göre metodun başarı oranı değişir. Bu tür işletmelerde özellikle aciliyet gerektiren ve biran evvel önlem alınması gerekli olan tehlikelerin tespitinin yapılabilmesi için kullanılmalıdır. Bu metod ile öncelikle bir olayın gerçekleşme ihtimali ile gerçekleşmesi takdirinde sonucunun derecelendirilmesi ve ölçümü yapılır.
Risk skoru ihtimal ve zarar derecesinin çarpımından elde edilerek tablodaki yerine yazılır.
Risk Skoru = İhtimal x Zarar Derecesi

İHTİMAL
ORTAYA ÇIKMA OLASILIĞI İÇİN
DERECELENDİRME BASAMAKLARI​

ÇOK KÜÇÜK
Hemen hemen hiç
KÜÇÜK
Çok az ( yılda bir kez ), sadece anormal durumlarda
ORTA
Az ( yılda bir kaç kez )
YÜKSEK
Sıklıkla ( ayda bir )
ÇOK YÜKSEK
Çok sıklıkla ( haftada bir, her gün ), normal çalışma şartlarında

Tablo -29 Bir Olayın Gerçekleşme İhtimali

SONUÇ
DERECELENDİRME​

ÇOK HAFİF
İş saati kaybı yok, ilkyardım gerektiren
HAFİF
İş günü kaybı yok, kalıcı etkisi olmayan ayakta tedavi ilk yardım gerektiren
ORTA
Hafif yaralanma, yatarak tedavi gerekir
CİDDİ
Ciddi yaralanma, uzun süreli tedavi, meslek hastalığı
ÇOK CİDDİ
Ölüm, sürekli iş göremezlik

Tablo –30 Bir Olayın Gerçekleştiği Takdirde Şiddeti

Şekil -35 Risk Skor (Derecelendirme) Matrisi (L Tipi Matris)​

Yukarıdaki tablolardan elde edilen değerler matris metodolojisi temelli risk değerlendirme tablosuna kaydedilir ve Tablo-31'de belirtilen eylemlere göre en büyük değerden başlayarak riskler için gerekli önlemler alınır.

SONUÇ
EYLEM​

Katlanılamaz Riskler
(25)
Belirlenen risk kabul edilebilir bir seviyeye düşürülünceye kadar iş başlatılmamalı eğer devam eden bir faaliyet varsa derhal durdurulmalıdır. Gerçekleştirilen faaliyetlere rağmen riski düşürmek mümkün olmuyorsa, faaliyet engellenmelidir.
Önemli Riskler
(15,16,20)
Belirlenen risk azaltılıncaya kadar iş başlatılmamalı eğer devam eden bir faaliyet varsa derhal durdurulmalıdır. Risk işin devam etmesi ile ilgiliyse acil önlem alınmalı ve bu önlemler sonucunda faaliyetin devamına karar verilmelidir.
Orta Düzeydeki Riskler
(8,9,10,12)
Belirlenen riskleri düşürmek için faaliyetler başlatılmalıdır. Risk azaltma önlemleri zaman alabilir.
Katlanılabilir Riskler
(2,3,4,5,6)
Belirlenen riskleri ortadan kaldırmak için ilave kontrol proseslerine ihtiyaç olmayabilir. Ancak mevcut kontroller sürdürülmeli ve bu kontrollerin sürdürüldüğü denetlenmelidir.
Önemsiz Riskler
(1)
Belirlenen riskleri ortadan kaldırmak için kontrol prosesleri planlamaya ve gerçekleştirilecek faaliyetlerin kayıtlarını saklamaya gerek olmayabilir.

Tablo –31 Sonucun Kabul Edilebilirlik Değerleri​

Önlemlerin yerine getirilmesinden sonra belirlenen risk için yeni bir risk skoru belirlenmeli ve form yeniden doldurulmalıdır.
Çok Değişkenli X Tipi Matris Diyagramı
Matris diyagramları çok boyutlu düşünce yoluyla problemli konuların açığa kavuşturulmasına katkı sağlar. Matris diyagramları bir probleme veya olaya iştirak eden veya problem veya olay üzerinde etkisi olan faktörlerin, parametrelerin tanımlanmasını ve aralarındaki ilişkinin belirlenmesini sağlar. Matris diyagramının temel avantajı; her çift değişken arasındaki ilişkinin derecesini grafiksel olarak göstermesidir.

Tablo-32 L Tipi Matris Risk Değerlendirme Formu​

Bu tip risk değerlendirmesi karmaşık prosesler veya akım şemaları içeren işlerin mevcut olduğu yerlere veya olaylara uygulanabilir. Tek başına bir analistin yapmasına uygun değildir, 5 yıllık geçmiş kaza araştırmasına İhtiyaç vardır. Tecrübeli bir takım lideri önderliğinde disiplinli bir takım çalışması gerektirir. Daha önce meydana gelmiş bir kazanın veya buna bağlı bir olayın tekrarlanma olasılığı da değerlendirilir. Değerlendirme sonucunda riskin giderilmesi için alınacak önlemlerin maliyet analizi de yapılarak, riskin maliyeti ile riski transfer etme imkanı var ise iki maliyet karşılaştırılarak kıyaslanır.
Öncelikle bir işletme içerisinde bir bölüm/parça veya bir olay seçilir, seçilen konu ile ilgili olarak 5 yıllık geçmiş kaza araştırması yapılır veya arşivler incelenir, geçmiş kazaları ortaya getiren nedenler belirlenmeye çalışılır ve tekrarlama şansları araştırılır. Aşağıda X tipi matris ile risk değerlendirmesi yapılması için kullanılan tablolar verilmiştir.

OLASILIK
DERECELENDİRME​

ÇOK YÜKSEK
Basit ekipman hatası veya valf hatası, hortumdan sızıntı veya hergünkü normal şartlar altında gerçekleşebilecek insan hatası.
YÜKSEK
İkili ekipman hatası, ekipmandan sızıntı veya hortum yırtılması, borulamada kırılma, insan hatası
ORTA
İnsan hatası ile ekipman hatasının kombinasyonu veya proses hattındaki veya borulamalarında hata
KÜÇÜK
Çoklu ekipman, valf, insan, boru hattı hatası veya tanklardaki, proses kaplarındaki spontane gelişen hatalar
ÇOK KÜÇÜK
Sadece Olağanüstü durumlarda gerçekleşir

Tablo –33 Bir Olayın Gerçekleşme İhtimali

SONUÇ
KONTROL DERECESİ​

VAR
Kontrol var, sistemin çalışması ekipmanla da takip ediliyor
ORTA
Kontrol var, ancak birim amiri gözetimi ile yapılıyor
ZAYIF
Belli aralıklarla çalışanların uyarılması sağlanıyor
YOK
Tamamen çalışanın insiyatifinde

Tablo –34 Seçilen Bölümde ya da Yapılan Görev Üzerindeki Kontroller

SONUÇ
DERECELENDİRME​

ÇOK HAFİF
Personel : Hafif sıyrıklar, 3 günden az iş günü kayıplı kazalar.
Toplum : Direkt etki yok.
Çevre : Tamamen kontrol altında tutulabilcek çevresel etki
Ekipman : Fabrika hasarı/kayıp değeri yaklaşık 1 – 1,000 $ arası
HAFİF
Personel : İlk yardım gerektiren yaralanmalar.
Toplum : Koku veya gürültü yayılması sonucu rahatsızlık verilmesi, direkt etki yok.
Çevre : Kontrol altına alınabilecek lokal çevresel etki
Ekipman : Fabrika hasarı/kayıp değeri yaklaşık 1,000 – 10,000 $ arası
ORTA
Personel : Doktor müdahalesi gerektiren şiddetli yaralanmalar ve meslek hastalıkları
Toplum : Doktor müdahalesi gerektiren şiddetli yaralanmalar
Çevre : Kontrol altına alınamayan küçük düzeyli çevresel etki
Ekipman : Fabrika hasarı/kayıp değeri yaklaşık 10,000 – 100,000 $ arası
CİDDİ
Personel : Hayatı tehdit edici yaralanma, akut zehirlenmeli meslek hastalığı veya kaza yada meslek hastalığı sonucu bir kişinin ölümü
Toplum : Hayatı tehdit edici yaralanma veya kaza sonucu bir kişinin ölümü
Çevre : Kontrol altına alınamayan orta düzeyli çevresel etki
Ekipman : Fabrika hasarı/kayıp değeri yaklaşık 100,000 – 1,000,000 $ arası
ÇOK CİDDİ
Personel : Birçok çalışanın hayatını tehdit edici şekilde yaralanması, meslek hastalığına yakalanması veya kaza yada meslek hastalığı sonucunda ölmesi
Toplum : Hayatı tehdit edici şekilde yaralanma, meslek hastalığına yakalanma veya kaza yada meslek hastalığı sonucu birden çok ölüm
Çevre : Kontrol altına alınamayan büyük çaplı çevresel etki
Ekipman : Fabrika hasarı/kayıp değeri yaklaşık 1,000,0000 $ ve üzeri

Tablo –35 Bir Olayın Gerçekleştiği Takdirde Şiddeti

SONUÇ
ÖNCEKİ KAZALAR
Ö​

Ölümlü kaza

UK​

Uzuv kayıplı hayati tehlike yaratabilecek kaza, hayati tehlike yaratacak meslek hastalığı

İGK​

İş günü kaybı, uzun süreli tedavi gerektiren iş kazası veya meslek hastalığı

HY​

Hafif Yaralanma

KRK​

Kazaya ramak kalma, tehlikeli durum

Tablo –36 Önceki Kazaların Sonucu

Şekil –36 X Tipi Matris Risk Değerlendirme Matrisi Değişkenleri​

Risk matrisi üzerinden belirlenen değerler aşağıdaki formüle yazılarak risk derecelendirme skoru elde edilir.

RDS = A + B + C + D​

Elde edilen değerler matris metodolojisi temelli risk değerlendirme tablosuna kaydedilir ve çıkan sonucun büyüklüğüne göre en büyük değerden başlayarak riskler için gerekli önlemler alınır

Tablo –37 X Tipi Risk Derecelendirme Matrisi

Tablo-38 X - Tipi Matris Risk Derecelendirme Tablosu


----------------------------------------------------------------------------------------
​

İnternette denk gelidiğim risk analizleri ile ilgili konuları sizlerle paylaşıyorum.
Dosya ektedir.

​

emeginize saglık güzel olmuş