Meslek Hastalığı: Sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal engellilik halleridir.
İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununa göre ise mesleki risklere maruziyet sonucu ortaya çıkan hastalığı ifade etmektedir.
Meslek hastalığının tespiti: Sigortalının çalıştığı işten dolayı meslek hastalığına tutulduğunun; SGK tarafından yetkilendirilen hastane tarafından incelenerek raporlanması gerekir.
SGK tarafından gerekli görüldüğü hallerde, işyerindeki çalışma şartlarını ve buna bağlı tıbbî sonuçlarını ortaya koyan denetim raporları ve gerekli diğer belgeler de incelenir.
Meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücü kaybı oranları tespitinde esas alınacak sağlık kurulu raporlarını düzenlemeye, Sağlık Bakanlığı meslek hastalıkları hastaneleri ile eğitim ve araştırma hastaneleri ve Devlet üniversitesi hastaneleri yetkilidir.
Meslek hastalığı, işten ayrıldıktan sonra ortaya çıkarsa ne yapılır?
Meslek hastalığı, işten ayrıldıktan sonra meydana çıkmış ve sigortalı olarak çalıştığı işten kaynaklanmış ise, sigortalının bu Kanunla sağlanan haklardan yararlanabilmesi için, eski işinden fiilen ayrılmasıyla hastalığın meydana çıkması arasında bu hastalık için SGK tarafından çıkarılacak yönetmelikte belirtilen süreden daha uzun bir zamanın geçmemiş olması şarttır.
Bu durumdaki kişiler, gerekli belgelerle SGK’ya müracaat edebilirler. Başvuru yapmak isteyenler, en yakın SGK müdürlüğüne başvuru yaparak, dilekçesinde meslek hastalığına yönelik başvuru yaptığını, çalışma gücü kaybı ve meslekte kazanma gücü kayıp oranının incelenmesini talep edebilir. SGK, başvuranı yetkili bir hastaneye sevk eder.
Yükümlülük Süresi Aşılmış ancak meslek hastalığı tespit edilmişse ne yapılır?
Herhangi bir meslek hastalığının klinik ve laboratuvar bulgularıyla belirlendiği ve meslek hastalığına yol açan etkenin işyerindeki inceleme sonunda tespit edildiği hallerde, meslek hastalıkları listesindeki yükümlülük süresi aşılmış olsa bile, söz konusu hastalık Kurumun veya ilgilinin başvurusu üzerine Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulunun onayı ile meslek hastalığı sayılabilir.
Meslek hastalığı bildirimi
Sigortalının meslek hastalığına tutulduğunu öğrenen işverenin, bunu öğrendiği günden başlayarak üç iş günü içinde İş Kazası ve Meslek Hastalığı Bildirgesi ile SGK’ya bildirmesi zorunludur.
Bağ-Kur’lu çalışan ise kendisi tarafından, bildirim yapılır.
Bildirimler;
a) Hastaneler veya işyeri hekimlerince meslek hastalığı ön tanısı konulan kişiler, SGK tarafından yetkilendirilen hastanelere sevk edilir.
b) Çalışan veya emeklinin meslek hastalığı iddiası ile SGK İl Müdürlüğüne veya yetkili hastanelere şahsi başvurusu ile yapılır.
c) Şüpheli vakaların meslekte kazanma gücü kaybı oranlarının tespitinde esas alınacak sağlık kurulu raporları; Sağlık Bakanlığı Meslek Hastalıkları Hastaneleri, Eğitim ve Araştırma Hastaneleri ile Devlet Üniversite Hastaneleri tarafından düzenlenir.
Meslek hastalıkları Sınıflaması
Meslek hastalıkları, Meslek Hastalıkları Listesinde (Ek-2)’de yer alır. Bu sınıflama kapsamında alt gruplar ve gruplar içinde belirlenen hastalıklar yer alır.
a) A Grubu: Kimyasal maddelerle olan meslek hastalıkları,
b) B Grubu: Meslekî cilt hastalıkları,
c) C Grubu: Pnömokonyozlar ve diğer meslekî solunum sistemi hastalıkları,
ç) D Grubu: Meslek bulaşıcı hastalıklar,
d) E Grubu: Fizik etkenlerle olan meslek hastalıkları,
olmak üzere beş grupta toplanmıştır.
Meslek hastalıkları hastanesine sevkler/başvurular aşağıdaki şekillerde olabilir:
a) Meslek hastalığı şüphesi olanlar, herhangi bir sağlık biriminden ilgili meslek hastalıkları hastanesine sevk edilir.
b) Sigortalı, meslek hastalığı iddiası ile sigorta müdürlüklerine başvurduğunda, müdürlük sigortalıyı meslek hastalıkları hastanesine sevk eder.
c) Meslek hastalıkları hastanesinde yapılan periyodik muayene sonucu “meslek hastalığı şüphesi” teşhisi konulabilir.
d) İşyeri hekimleri, meslek hastalığı şüphesi olan sigortalıyı sevk eder.
Hastanelerde yapılacak işlemler:
a) Meslek hastalıklarının tıbbi tanısı ve tespiti yapılır.
b) Meslek hastalıkları sonucu oluşan sürekli iş göremezlik (meslekte kazanma gücü azalma oranı) tespiti yapılır.
c) İlgili denetim birimleri tarafından sigortalının çalıştığı işyerinde mesleki olduğu ifade edilen hastalığı oluşturacak şartların mevcudiyetini belirleyen raporların ilgili sigorta müdürlüğünden temini talep edilir.
d) Geçici iş göremezlik süresi belirlenir.
e) Ölüm gerçekleşmiş ise, ölümün meslek hastalığı sonucu olup olmadığı tespit edilir.
f) Yurtdışı müşterek sigortalı hastalarda meslek hastalığı olup olmadığına, varsa sürekli iş göremezlik oranı tespit edilir.
Nihai Karar: Hastalığın meslek hastalığı olup olmadığı, buna bağlı meslekte kazanma gücü kaybı oranı (sürekli iş göremezlik derecesi) ve sürekli iş göremezlik geliri almakta iken vefat eden sigortalının ölümünün meslek hastalığı sonucu olup olmadığı konularındaki tespit ve nihai karar işlemleri Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Kurulu tarafından yerine getirilmektedir.
İş kazası veya meslek hastalığı sigortasından sağlanan haklar şunlardır:
a) Sigortalıya, geçici iş göremezlik süresince günlük geçici iş göremezlik ödeneği verilmesi.
b) Sigortalıya sürekli iş göremezlik geliri bağlanması.
c) İş kazası veya meslek hastalığı sonucu ölen sigortalının hak sahiplerine, gelir bağlanması.
d) Gelir bağlanmış olan kız çocuklarına evlenme ödeneği verilmesi.
e) İş kazası ve meslek hastalığı sonucu ölen sigortalı için cenaze ödeneği verilmesi.
Geçici iş göremezlik; sigortalının iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık hallerinde SGK tarafından yetkilendirilen hekim veya sağlık kurulu raporlarında belirtilen istirahat süresince geçici olarak çalışamama halidir.
Geçici iş göremezlik ödeneği; iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık sigorta kollarından istirahatlı bulunan sigortalıya geçici iş göremezlik sürelerinde SGK tarafından ödenen parasal yardımdır. İş kazası sonucu iş göremez hale gelenlere ödenen geçici iş göremezlik ödeneğinden yararlanma koşulları arasında belli bir sigortalılık süresi, prim ödeme gün sayısı ve yaş gibi faktörler yer almaz. Ancak, Bağ-Kur sigortalıları ile tarım ve orman işlerinde hizmet akdiyle süreksiz olarak çalışan sigortalılarının geçici iş göremezlik ödeneği hakkından yararlanabilmeleri için genel sağlık sigortası dâhil prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş olması gerekmektedir.
Sürekli iş göremezlik geliri bağlanabilmesi için, sigortalının çalıştığı işten ayrılması, iş yerini kapatması veya devretmesi şartı aranmaz.
Sürekli iş göremezlik geliri bağlanmış olan sigortalının yeniden tedavi ettirilmesi halinde meslekte kazanma gücünü ne oranda yitirdiği, birinci fıkrada belirtilen sağlık kurullarından alınacak raporlara göre yeniden tespit olunur.
Ölüm geliri: İş kazası veya meslek hastalığı sonucu veya sürekli iş göremezlik geliri almakta iken ölen sigortalının hak sahiplerine, ölüm geliri bağlanır.
Evlenme ve cenaze ödeneği: İş kazası veya meslek hastalığı sonucu ölüm geliri almakta iken evlenen kız çocuklarına ödenecek olan evlenme ödeneği, ölen sigortalıdan dolayı ilgililere yapılacak olan cenaze ödeneği hakkında da uygulanır.
ÖZETLE
1. Bağ-Kur’lu çalışan hariç tüm çalışanlar için iş kazası bildirimi, kazanın olduğu yerdeki yetkili kolluk kuvvetlerine derhâl, Kuruma en geç kazadan sonraki üç iş günü içinde yapılmalıdır.
2. Bağ-Kur sigortalılarının iş kazası geçirmeleri hâlinde, bir ayı geçmemek şartıyla kendisi tarafından geçirdiği iş kazasına ilişkin rahatsızlığının bildirimine engel olmadığı günden sonraki üç iş günü içinde bildirimi zorunludur. Bunların, bildirim yapmalarına engel durumlarını hekim raporu ile veya mücbir sebep olayını belgelemeleri şarttır. Bu kişilere, bildirim tarihine kadar geçen süre için yapılacak geçici iş göremezlik ödeneği ödenmez. Bildirim tarihinden sonraki sürelere ait geçici iş göremezlik ödeneği ödenir.
3. İşçilerin iş kazası geçirmeleri hâlinde, belirtilen sürelerde işverence bildirim yapılmaması durumunda, bildirimin Kuruma yapıldığı tarihe kadar sigortalıya ödenecek geçici iş göremezlik ödeneği Kurumca işverenden tahsil edilir.
4. Sigortalının çalıştığı işten dolayı meslek hastalığına tutulduğunun; gerekli inceleme sonucu SGK Sağlık Kurulu tarafından tespit edilmesi zorunludur.
5. Hangi hastalıkların meslek hastalığı sayılacağı ve bu hastalıkların işten ayrıldıktan en geç ne kadar süre sonra ortaya çıktığı takdirde o işten ileri gelmiş kabul edileceğine Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit İşlemleri Yönetmeliği Ek Hastalık Listesine göre karar verilir. Yönetmelikle belirlenmiş hastalıklar dışında herhangi bir hastalığın meslek hastalığı sayılıp sayılmaması hususunda çıkabilecek uyuşmazlıklar, Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulunca karara bağlanır.
6. Sigortalının, çalıştığı işten ayrıldıktan sonra meslek hastalığı sebebiyle, Kanunda belirtilen yardımlardan yararlanabilmesi için eski işinden fiilen ayrılması ile hastalığın meydana çıkması arasında, Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit İşlemleri Yönetmeliğinde belirtilen süreden daha uzun bir sürenin geçmemiş olması şarttır (bu süreler hastalıklara göre değişir).
7. Meslek hastalığı bildirimini, iş yeri hekimi ya da sigortalı kendisi yapabilir. Bunu öğrenen işveren ilk 3 iş günü içinde durumu SGK’ya bildirir.
8. Meslekte kazanma gücü en az % 10 oranında azalmış bulunduğu SGK Sağlık Kurulunca onaylanan sigortalı, sürekli iş göremezlik gelirine hak kazanır.
9. Sürekli iş göremezlik geliri bağlanabilmesi için, sigortalının çalıştığı işten ayrılması, iş yerini kapatması veya devretmesi şartı aranmaz.
10. Sürekli tam iş göremezlik hâli, sigortalının meslekte kazanma gücünün %100’ünün; sürekli kısmi iş göremezlik hâli ise %10 ilâ %99,99’unun kaybedilmesi durumunu ifade eder.
11. SGK’nın verdiği kararlara itiraz edilebilir. İtiraz sonucu yeniden inceleme SGK Yüksek Sağlık Kurulunca yapılır.
Kaynaklar:
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu,
İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu,
Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit İşlemleri Yönetmeliği,
Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği
Sağlık Bakanlığı-Sosyal Sigortalar Kurumu Sağlık Hizmetleri Protokolü (2005)
