Bilgi : Madencilikte Ergonomi

Kaan SAKA

TÜİSAG Kurucusu
Admin
Katılım
17 Ara 2010
Mesajlar
3,013
Tepki puanı
3,508
Medeni hal
Evli
Meslek
Uzman (B)
Madencilikte Ergonomi
Madencilik sektörü elle taşıma işleri, gürültü, titreşim, aydınlatma, psikolojik sorunlar ve ergonominin konusu olan birçok sorunun var olduğu bir alandır.

Ergonomi uygulamaları genellikle imalat, elektronik, ofis gibi çalışma koşulları değişmeyenve tekrarlı işlerle ilişkilendirilmiştir. Ancak, madencilik gibi çalışma koşulları sürekli değişenve işçilerin son derece farklı çalışma koşullarına maruz kaldıkları sektörlerde de ergonomininönemi göz ardı edilmemelidir.

Kas-İskelet Sistemi Hastalıkları ve Madencilik
Son 20 yıldır, dünyada yapılan çeşitli araştırmalar maden işçilerinde kas-iskelet sistemihastalıklarının oldukça yüksek bir seviyede olduğunu göstermiştir. Bu hastalıklar vücudunyumuşak dokulu kısımlarını (kaslar, tendonlar, bağlar, kıkırdaklı kısımlar v.b) ve kemiklerietkilemektedir. Ayrıca kas iskelet sistemine yardımcı sinirler ve damarlar da bu hastalıklardan etkilenmektedir. Madencilikte, kas-iskelet sistemi hastalıklarına yol açabilecek risk faktörleri daha çok boyunda, kolun dirsekle bilek arasındaki kısımlarında, kollarda, omuzlarda, parmak ve ellerde görülmektedir. Kas- İskelet sistemi hastalıklarının ortaya çıkmasında, çalışan kişi değişik belirtiler ve semptomlar gösterebilir. Bu belirtiler, hareket alanın kısıtlanması, kavrama gücünde azalmalar olması, titreşime veya soğuk havaya maruz kaldığında cilt renginin değişmesi veya cildin kabarması olabilir. Semptomlarda acı, bayılma, hissizlik, karıncalanma olabilir. Erken müdahale olmadığı durumlarda, kronik ağrılar ve hatta kalıcı sakatlık durumu söz konusudur.
Maden işyerleri doğası gereği sürekli değişim gösterir ve çok dinamik işyeri olarak sınıflandırılabilir. Bu dinamik ortam, işçilerin çevresindeki değişikliklere uyum sağlamasını gerektirmektedir. Madenlerdeki değişik kapalı ve barajlanmış alanlar, sıcak/soğuk ortamlar, çamurlu, ıslak, kaygan zemin koşulları, yüksek seviyelerde tam vücut ve bölgesel titreşimler, elle çalışma işleri değişik çalışma ortamına örneklerdir. Ergonomi uygulamalarının seçiminde unutulmaması gereken her maden işletmesinin kendine özgü olduğu ve maden işçilerinin çok zor çevre şartlarında çalışmasının gerektiğidir. Bir çok yer altı kömür madeninde özellikle kısıtlanmış dikey çalışma alanı madencilikte ergonomik değişiklikleri çok zorlamaktadır.Örneğin; çalışma alanının kısıtlı olması, işçinin rahat bir ortamda çalışma olanağını ortadan kaldırarak duruş bozukluklarına neden olabilir. Bu nedenle, madencilikte, kas-iskelet sistemini önlemede kullanılan klasik yöntemler geçerli olamayabilir. Ayrıca yer altı maden ocakları vinç, yük asansörü ve forklift gibi fiziksel iş yükünü hafifletmeye yardımcı mekanik araçların kullanımına uygun değildir.
Her tehlikenin kendi risk bileşeni vardır ve bu risk elementleri direk olarak zarar ve kayıplara götürür. İş sağlığı ve güvenliğinin diğer dallarında olduğu gibi ergonomide de iş sırasında ne gibi riskler oluşabilir ve bir insana ne gibi zararlar verebilir sorularının cevabı aranmalıdır.Ayr
ıca bu sorular bizleri risklerin nasıl azaltılacağı ve yok edileceği konusunda çözüm aranmasına götürür. Bunun için ergonomi konusunda da diğer İSG uygulamalarında olduğu çeşitli yöntemler vardır. En çok kullanılan ise 4 aşamalı yöntemdir.
  1. Bu yönteme göre:
  2. Risk tanımlaması
  3. Risk değerlendirmesi
  4. Risk kontrolü İzleme ve değerlendirme kontrolleri (çözümler) sırasıyla yapılmalıdır.
Ergonomi Çalışmalarının Yararları
  1. Yaralanmaları önlemek veya azaltmak
  2. Cisimleri kaldırma, taşıma, itme ve çekme gibi işlemler sırasında daha az güç harcanmasını sağlama
  3. Kas-iskelet sistemi hastalıklarına neden olan risk faktörlerini azaltma
  4. İşyeri verimliliğini, üretimi, servis kalitesini ve işçinin moralinin arttırma
  5. Hata oranlarının, hastalıklardan doğan sağlık harcamalarının, tazminatların, işçi değişimi, iş günü kayıpları azaltılması veya tamamen yok edilmesi ile karın artması
Madencilikte Ergonomi Sorunları
Elle Taşıma İşleri:
Ağır ve tehlikeli işlerin bir çoğunda olduğu gibi madencilikte de elle taşıma işleri kas-iskelet sistemi hastalıklarının en önemli nedenidir. Yer altı madenleri gibi dar ve çalışma alanı kısıtlı olan yerlerde uygun taşıma ekipmanlarının kullanılması genellikle mümkün değildir. Bu nedenle ekipmanlar, cihazlar ve kullanılan araçların, tek kişinin taşımasına olanak sağlayacak şekilde tasarlanması gerekmektedir. Ayrıca giriş ve geçitler olduğundan dar, malzemenin tutacak yeri olmaması, kaldırma işinin sık yapıldığı durumlarda ağırlıklar uygun şekilde azaltılmalıdır.
1999 yılında Spokane Araştırma Laboratuarının 20 yer altı maden ocağı üzerinde yaptığı bir araştırmaya göre yer altı maden işletmelerinde elle taşıma işleri ve bu işler sonucundaki hasarlar aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Yapılan İş Yaralanma veya Hastalık Sayısı
Kablo taşıma (özellikle takip kablosu) 117
Tahkimat malzemesi110
Konveyör kayış parçaları taşınması69
Taşıyıcılara malzeme yüklemesi50
Bazı yapı işleri (barajlama, kapatma)25
Kaya tozlarının ortadan kaldırılması23
Yüksekteki cisimlerim kaldırılması, asılması23
Kürekle kaya, cevher, mucur taşınması16
Tulumbaların taşınması11

Yapılan araştırmada Amerika’da ki yer altı madenlerinde rapor edilen 860 kazadan % 25’inin elle taşıma işleri neticesinde olduğu ortaya çıkmıştır. Bununla beraber % 58 oranında sırt incinmeleri ve % 52 oranında aşırı yorgunluktan doğan kazalar vardır. Ülkemizde yer altımaden ocaklarında büyük kazaların ardında göz ardı edilen bu tip kazalar oldukça çok olmasına rağmen önem sırası çok gerilerdedir. Ayrıca iş günü kaybı göz önüne alındığında elle taşıma işlerini kapsayan kazaların maliyetlerinin de oldukça fazla olduğu görülmektedir.
Elle taşıma işlerinde yaralanmaları ve hastalıkları azaltmak için atılması gereken ilk adım yapılan işleri tanımlayarak, hangi iş hasara neden oluyor bunu belirlemektir. Günlük kayıtlar tutulması bu konuda yardımcı olabilir. Her madenin boyutuna, madencilik özelliklerine, kullanılan ekipmanlara göre elle taşıma işlerinden doğan hasarlara neden olan unsurlar değişecektir. Bu durumda iş güvenliği ile görevli kişiler çalışanları yakından takip etmeli ve madenin yapısına uygun değişik tasarımlar yapmalıdır.

Aydınlatma:
İyi aydınlatmanın kazaları azaltacağı, verimliliği artıracağı ve özellikle yeraltında daha sağlıklı bir ortam yaratacağı bir gerçektir. Ancak bunu gerçekleştirmek yer altı maden ocaklarında her zaman göründüğü kadar kolay değildir. Bunun nedenlerinden birisi madenlerin doğası gereği sürekli değişime uğraması ve çalışma alanının da sürekli değişmesidir. Genel olarak maden kazalarına baktığımızda aydınlatma sorunu ile doğrudan ilintili kaza yoktur ancak şu bir gerçektir ki kötü aydınlatma kazaların oluşmasına uygun ortam yaratmaktadır. Kötü aydınlatma özellikle madenlerdeki düşmelere, kaymalara neden olarak çok ciddi hasarlar ortaya çıkarabilir. İşçilerin optimal aydınlatma koşullarında çalışmaları göz sağlıkları açısından da çok önemlidir. Ayrıca yetersiz aydınlatma işyeri ortamındaki kötü koşulların gözden kaçmasına neden olmaktadır.
20. yüzyılın başlarına kadar, genel olarak maden işçileri nistagmus adı verilen ve tedavisi olmayan hastalıktan şikayetçilerdi. Göz kürelerinin kontrol edilemeyen titreşimine, baş ağrısına, baş dönmesine ve gece görüşünün kaybolmasına neden olan bu hastalığın oluşumunun uzun süre çok az ışık seviyesinde çalışma sonucu ortaya çıktığı tespit edilmiştir. Madencilerde akülü, baretin üzerine takılı lambalar bulunduktan sonra bu hastalığın ortadan kalktığı görüldü. Son dönemlerdeki teknolojik gelişmeler ile madenlerdeki aydınlatma sorunu ile mücadelede önemli adımlar atılmıştır.

Gürültü:
Gelişen teknoloji ile birlikte gürültü, bütün işyerlerinde olduğu gibi madenlerde de büyük bir sorundur. Gürültü bir çok açıdan sakıncalıdır, gürültü işitme kayıplarına neden olmanın yanı sıra rahatsız bir çalışma ortamı yaratarak verimliliği düşürür. Gürültünün psikolojik etkileri olduğu da açıktır.
Madenlerde gürültü kaynakları bir çok yerden aynı anda gelebilir bu sorunu daha da büyük hale getirmektedir. Gürültüsü fazla olan yer altı maden ocaklarında gürültü kontrol yöntemlerinin kullanılması şarttır. Gürültü kontrolü aşağıdaki faktörlere bağlı olarak eğişmektedir:
  • Kullanılan makinelerin model ve tipleri
  • Kullanılan gürültü azaltma yöntemleri
  • Kullanılan makinenin fiziksel çevresi
  • Kullanılan makinenin olduğu yerdeki akustik çevre
  • Makinenin yaptığı iş cinsi
  • Çevredeki diğer gürültü kaynakları
  • Gürültü kontrol yöntemlerinden sonra makinenin ilave gürültü kontrolününe ihtiyacı olup olmaması
  • Gürültü azaltma yöntemlerinde kullanılan materyallerin kalitesi
  • Gürültü kontrollerinin bakımı
  • Yönetimsel kontroller ile birlikte mühendislik kontrollerinin kullanılması
  • Makineyi kullanan operatörün tecrübesi
Gürültü kontrol yöntemleri madenler için bazen pahalı sistemler olabilir ancak çok bilinen bazı gürültü kontrol yöntemleri de mevcuttur. Bazı akustik materyaller gürültüyü emerek, ses dalgalarını bloklayarak veya titreşimleri azaltarak, gürültüyü azaltabilirler. Ayrıca bu materyaller diğer kullanılan akustik araçların etkinliğini artırmaya da yardımcı olur. Ancak bu materyallerin seçimi madene ve çalışma yöntemine göre iş güvenliği görevlisinin nezaretinde seçilmelidir.

Sesi Emme
Sesi emmek için kullanılan materyaller sadece sesi emmek için tasarlanır ve ses dalgalarını bloklamazlar. Bu maddelere örnek olarak köpük ve fiberglası verebiliriz. Bu tip maddeler kapalı bir alanda ses dalgalarının yankılanmasından korunmak için kullanılabilir.

maden_ergo_1.jpg

Şekil 1 : Gürültünün emilerek azaltılması
Sesi Bariyerleme
Bu maddeler ses dalgalarını bloklarlar. Bariyer maddeleri genellikle buldozerlerin güvenlik uvarlarında düşük frekans motor gürültülerini azalmak için kullanılır. Bu maddelere örnek larak vinil perdeler, kurşun, kontrplak, cam, çelik ve beton verilebilir.
maden_ergo_2.jpg

Şekil 2: Gürültünün bloklanarak azaltılması
Sesin emilmesi ve bariyerlenmesiBu tip maddeler sesi hem bloklarlar hem emerler. Bu kombinasyonlara örnek olarak köpükvinil ve fiberglas-kurşun verilebilir.

maden_ergo_3.jpg

Şekil 3: Gürültünün emilerek ve bloklanarak azaltılması
İzolasyon
Maddeler gürültüyü tamamen ortadan kaldırmak, titreşimli yüzeyler oluşan ses halkasını yok etmek ve kaynağı yapıdan çözmek için tasarlanılır.


maden_ergo_4.jpg

Şekil 4: Gürültünün izolasyonu
Titreşim:
Kamyon, traktör gibi ekipman kullanımı yada toprak çıkarma işlemleri için kullanılan ekipmanlar kısmi veya tam vücut titreşimine neden olurlar. Dolaşım sistemi bozuklukları, kalp rahatsızlıkları, bel ağrıları titreşime maruziyet sonucunda ortaya çıkabilir. Özellikle martopikör kullanan maden işçileri özellikle soğuk iklimlerde vibrasyon sonucu ortaya çıkan; kollarda, omuzlarda ağrılar, sinir kaybından dolayı hissizlik veya beyaz parmak hastalığına yakalanabilirler. Beyaz parmak hastalığı titreşimin yarattığı en kötü hastalıklardan birisidir. Bu hastalığın diğer bir adı ölü parmaktır, ellerde ve parmaklarda kangrene neden olur. Ayrıca titreşim aşağıdaki hastalıklara da neden olabilir:

  • Kemik hasarı, kemiklerin ve eklemlerin sürtünmesi sonucunda iltihaplanma
  • Organların sallanmasından meydana gelen mide ve sindirim problemleri
  • Kan basıncındaki değişiklerden dolayı kalp rahatsızlıkları
  • Sinir sistemi bozuklukları
Titreşimin insan vücuduna zararı ise aşağıdaki unsurlara bağlıdır:
  • İşçinin titreşime maruz kaldığı süre
  • Titreşimin frekansı
  • Titreşimin insan vücudundaki etki alanı
Titreşim kontrol yöntemleri

  • Madenlerde çalışan iş güvenliği görevlileri ;
  • İşyerindeki titreşim unsurlarını tespit etmeli
  • Titreşim kontrolleri için stratejiler geliştirmeli
  • Yüzeyden aktarılan tam vücut titreşimi ve martopikör kullanımının yarattığı el ve kollardaki titreşim limit değerlerini belirlemeli
  • Koruma için yeni stratejileri, bilimsel ve teknik gelişmeleri takip ederek periyodik olarak gözden geçirmelidir.
  • Tüm vücut titreşim kontrollü araçlarda titreşimi engelleyerek ve yeni tasarımlarla desteklenerek sağlanabilir.
  • Ağır hafriyat makinelerinin tasarımında, izolasyonlu kabinler, pilot operatör kontrolleri, hidrolik direksiyonlar, ayarlanabilir süspansiyonlu koltuklar kullanılabilir.
Taşınabilir araçlarda (martopikörler, elektrikli testereler, v.s) titreşimi azaltmak için:

  • Titreşim kol ve ellere daha az basınç veren pnömatik araçlarla desteklenebilir. Ayrıca titreşimsiz testereler kullanılabilir.
Hava Koşulları:
Yer altı maden ocakları her zaman havalandırmaya ihtiyaç duyan iş yeri ortamlarıdır. Bu nedenle maden işçileri farklı yerlerde çok soğuk ve çok sıcak havalara maruz kalmaktadırlar. Özellikle sıcak ve nemli ortamlarda çalışmak işçilerin verimini oldukça fazla düşürmektedir.
Genellikle madenlerde, çalışma sıcaklığını, nemi ve hava akışını kontrol etmek ve dayanabilir çalışma koşullarını sağlamak mümkündür. Ancak bu yöntemler işçinin vücut merkezindeki ısı yükselmesini önlemede eksik kalabilir. Bu konudaki amaç çalışanın vücut sıcaklığının 38°C nin altında tutmaktır. Bunun için aşağıdaki koşullar sağlanmalıdır:
  • Uygun havalandırma ile işçilerin sıcaklık toleransını artırmak ve işçilerin fiziksel sağlıklarını artırmak,
  • Belli aralıklarla molalar verilmesi,
  • Ağır işlerin daha serin bölgelerde yapılması,
  • Sıcak yerlerde çalışan işçilerin zaman zaman işlerini serin yerlerde yapmalarına imkan verilmesi, rotasyon sağlanması,
  • İşçilerin her 15-20 dk da su içmesinin sağlanması,
  • Tuz yemesi sağlığına zararlı olmayan işçilerin, öğle yemeklerinde tuzlu gıdalar alması ve maden suyu içmeleri
Psikolojik Etkiler:
Hepimizin bildiği üzere madencilik dünyanın en zor mesleklerinden birisidir. Toplu ölümlü kazaların yaşandığı, bunun yanı sıra diğer bütün sektörlerde bulunan riskleri bünyesinde toplayan, en çok kazanın yaşandığı meslek dalıdır.
Bütün kazaların, hastalıkların yanı sıra 8 saat boyunca güneş görmemenin verdiği olumsuz psikolojik etkiler vardır.
Kaynak: İş Sağlığı ve İş Güvenliği Genel Müdürlüğü sayfasından alınmıştır.

Kaynak : http://www.isveguvenlik.com/ergonomi/madencilikte-ergonomi.html
 
Üst
!!! Reklam Engelleyici Tespit Edildi !!!

Reklam Engelleyici Kulladığınız Tespit Edildi !

Sitemiz geçimini reklam gelirlerinden kazanmaktadır. Bundan dolayı Ad Block gibi reklam engelleyicilerin kullanılmasına izin verilmemektedir. Anlayış göstererek bu site için reklam engelleyicinizi devredışı bıraktığınız için şimdiden teşekkür ederiz.

Devredışı bıraktım, siteyi gezmeye devam edebilirim.