Mad. ve Taş Ock. İşlt. ve Tün.Yap.Al.İşçi Sağ. ve İş Güv.Ön.İliş.Tüzük - 22.10.1984

[Kaan SAKA]

MADEN VE TAŞ OCAKLARI İŞLETMELERİNDE VE TÜNEL YAPIMINDA ALINACAK İŞÇİ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ ÖNLEMLERİNE İLİŞKİN TÜZÜK

Bakanlar Kurulu Kararının Tarihi : 13.8.1984

No : 84/8428

Dayandığı Kanunun Tarihi

:

25.8.1971

No : 1475

Yayımlandığı R. Gazetenin Tarihi

:

22.10.1984

No : 18553

BİRİNCİ KISIM

Kapsam, Deyimler ve Genel Hükümler

Kapsam

Madde 1 - Doğada element, bileşik veya karışım halinde bulunan maddelerin araştırılması, işletmeye hazırlanması, işletilmesi, çıkarılması ve zenginleştirilmesinde çalışan işyerlerinde, taş ocaklarında ve tünel yapımında, işçi sağlığı ve iş güvenliği mevzuatında genel olarak öngörülenler yanında alınması gerekli sağlık ve güvenlik önlemleri bu Tüzükte gösterilmiştir.

Deyimler

Madde 2 - Bu Tüzükte geçen deyimlerden; Açık işletme, yerüstündeki işletmeleri, Alçak gerilim, 42 - 1000 volt arasındaki gerilimleri,

Akrosaj, dik ve eğimli kuyuların dip ve başlarıyla ara katlardaki manevra yerlerini, bu yerlerde bulunan düzenleri,

Alev sızdırmaz (antigrizüto) aygıt, içine girebilecek grizunun patlaması halinde, hasara uğramaksızın, alevin sızmasını ve ortamdaki grizu veya kömür tozunun tutuşmasını ya da patlamasını önleyecek şekilde yapılmış aygıtı,

Askıya almak, bir kademenin hazırlanmasından sonra kendi ağırlığıyla göçmesini sağlamak üzere altının boşaltılmasını,

Ateşleme, kazı işlerinde deliklere doldurulmuş olan patlayıcı maddelerin patlatılmasını,

Ateşleyici (barutçu), bu Tüzükte yazılı patlayıcı madde kullanılması koşullarını yerine getirmek üzere, yeterlik belgesine sahip, en az ilkokul mezunu kişiyi,

Ayak, maden içerisinde iki galeri arasında cephe halinde üretim yapılan yeri,

Baca, maden içerisinden sürülen galeriyi,

Başaşağı (desandr), yeraltında başaşağı sürülen eğimli yolları,

Baraj, yeraltında yangın, su, zararlı gaz ve diğer tehlikeleri önleyici engelleri,

Bür, yerüstüyle bağlantısı olmayan kuyuyu,

Cep (niş), galeri, varagel ve vinç dip ve başlarıyla ara katlarında ve ızgaralarda görevli işçilerin ve ateşleme görevlilerinin korunmaları amacıyla serbestçe sığınabilecekleri biçimde yapılan yuvaları,

Çatlak (kavlak), ana kütleden ayrılmış, her an düşebilecek parçaları,

Çatlak (kavlak) sökümü, bir kademenin kazı işlerinin devamı sırasında ana kitleden ayrılmış, düşebilecek durumdaki parçaların temizlenmesini,

Daimi nezaretçi, fenni nezaretçinin emir ve talimatı altında görev yapan ve Maden Kanununun 82 nci maddesine göre atanmış kimseyi,

Dekapaj, kazısı yapılacak maden ve taş kitlesi veya tabakasının üzerini kaplayan örtü tabakasının kaldırılmasını,

Dolgu (ramble), yeraltında açılan boşlukların dolgu malzemesiyle doldurulmasını,

Fenni nezaretçi, işçi sağlığı ve iş güvenliği gereklerinin yerine getirilmesinden ve işletmenin teknik esaslar çerçevesinde çalıştırılmasından sorumlu, maden mevzuatına göre görevlendirilmiş maden mühendisini veya maden yüksek mühendisini,

Freno, varagel üzerinde taşımayı sağlayan sistemi,

Gerilimin etkin (efikas) değeri, alternatif akımda gerilimin tepe değerinin 1,41 e bölünmesinden elde edilecek değeri,

Grizu, metanın havayla karışımını,

Hava köprüsü (krosing), bir hava akımının diğer bir hava akımı yoluna karışmadan belirlenmiş doğrultuda gitmesini sağlayan geçidi,

Kademe, açık işletmelerde belirli aralık, kot ve eğimlerle meydana getirilen basamak şeklindeki çalışma yerlerini,

Karakol, vinç ve varagel baş ve diplerinde kurulan koruyucu düzeni,

Karo, maden işletmeleri için gerekli hizmetlerin yapıldığı yerüstü tesislerinin bulunduğu alanı,

Kendiliğinden emniyetli aygıt, içinde normal çalışması sırasında meydana gelebilecek herhangi bir ark veya kıvılcımın ortamda bulunan yanıcı gaz veya buharları patlatmayacağı biçimde yapılmış aygıtı,

Kişisel koruyucular, çalışanların iş kazasına uğramalarını veya meslek hastalıklarına tutulmalarını önlemek üzere, çalışılan yerin özelliğine ve yürürlükteki mevzuata göre çalışma süresince kullanmak zorunda oldukları gözlük, maske, baret, koruyucu ayakkabı, eldiven, yağmurluk, emniyet kemeri vb. koruyucuları,

Küçük gerilim, 42 volta kadar olan gerilimleri,

Lağım, taş içerisinde sürülen galeriyi,

Maden ocağı, kuyuları ve giriş çıkış yollarıyla yeraltındaki bütün kazıları, bu kazılardan çıkan pasanın çıkartıldığı yatımlı ve düz galerileri, diğer yolları ve üretim yerlerini, çıkarma (ihraç), taşıma, havalandırma tesislerini, yeraltında kullanılan enerjinin sağlanmasında ve iletilmesinde kullanılan sabit tesisleri, (Kendine özgü havalandırma tesisi bulunan her maden ocağı bağımsız bir ocak sayılır. Ancak, ayrı havalandırma tesisleri bulunmakla birlikte, aynı işverene ait olup bir elden yönetilen ve yeraltından birbirlerine bağlı olan birden çok maden ocağı tek bir ocak kabul edilir.)

Molet, kuyularda vinç halatını yönlendiren özel makarayı,

Nefeslik, ocak havasının giriş ve çıkış yolunu,

Nezaretçi, fenni nezaretçi tarafından gerekli görülen işleri yürütmek veya bunları gözetim altında bulundurmak üzere yazılı olarak görevlendirilen, gerekli deneyim ve teknik bilgiye sahip, en az ilkokul mezunu kişiyi,

Paraşüt, asansörlerde çekme halatının kopması halinde kafesin düşmesini önleyecek düzeni,

Potkabaç, kazı işlemini kolaylaştırmak amacıyla alında derinlemesine açılan boşluğu,

Rekup, ana galeriden maden yatağını kesme amacıyla sürülen ikincil galerileri,

Röset, kuyu ve başaşağıların (desandr) dip ve başlarının katlardaki yatay yollarla olan bağlantı yerlerini,

Sıkılama, lağım deliklerine patlayıcı madde konulduktan sonra kalan boşluğun gerektiği biçimde doldurulmasını,

Şev, kademe alın ve yüzlerindeki eğimi,

Şövelman, kuyu ağzındaki asansör kulesini,

Topuk, yeraltı işletmeleriyle açık işletmelerde güvenlik için bırakılan maden kısımlarını,

Varagel,dolu araba aşağıya inerken boş arabanın yukarıya çıkmasını sağlayan ve karşılıklı ağırlık esasına göre,eğimli düzey üzerinde fren ve halat kullanılarak yapılan taşıma yerini,

Yüksek gerilim, 1000 voltun üstündeki gerilimleri,

Bakanlık, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığını,

ifade eder.

Kurma izni ve işletme belgesi

Madde 3 - Bu Tüzük kapsamında olup ilk kez işletmeye açılacak veya bir yılı aşan bir süreyle durdurulduktan sonra yeniden çalıştırılacak işyerleri için, bölge çalışma müdürlüğüne başvurularak kurma izni ve işletme belgesi alınması gerekir.

Fenni nezaretçinin denetimi

Madde 4 - Fenni nezaretçi, en az 15 günde bir, ocağın işçi çalıştırılan yerlerini denetlemek, sonucunu, noterce onaylı fenni nezaretçi rapor defterine, öngöreceği öneri ve önlemlerle birlikte yazıp imzalamak zorundadır. Denetimin yapılmamasından, öneri ve önlemlerin yerine getirilmemesinden işveren sorumludur.


İKİNCİ KISIM

Maden Ocaklarında Yeraltı İşleri

BİRİNCİ BÖLÜM

Yollar, Merdivenler ve Haritalar

Yollar

Madde 5 - Ocakların giriş ve çıkış yollarının sürekli olarak açık ve bakımlı durumda bulundurulması, çalışanlara öğretilmesi, gerekli yerlerde yolların gittiği yerleri gösterir levha ve işaretlerin konulması ve bunların korunması zorunludur.

İki yol zorunluluğu

Madde 6 - Hazırlık devresi dışında, yeraltı çalışmalarının yapıldığı yerler, en az iki ayrı yolla yerüstüne bağlanır. Bu yollar arasındaki topuk, 30 metreden aşağı olamaz; yolların ağızları aynı çatı altında bulundurulamaz.

Kuyular arasında bağlantı

Madde 7 - Bağlantı yolları birbirine yakın iki kuyudan oluşan ocaklarda, kuyular arasında, başkaca güvenli bir yol bulunmadığı takdirde, kuyuların en derin katında bağlantı kurulur.

Merdiven zorunluluğu

Madde 8 - Derinliği 50 metreden az olan kuyularda, işçilerin çıkabileceği, sağlam ve bakımlı bir merdiven bulunması zorunludur.

Çıkarma (ihraç) kuyularının bağlanması

Madde 9 - Dik ve eğimli çıkarma kuyularının rösetleri, bir taraftan diğer tarafa güvenle geçmeyi sağlayacak, uygun bir geçit yoluyla birbirine bağlanacaktır.

Kuyu merdivenleri

Madde 10 - Kuyu merdivenleri, çıkarma bölmelerinden ayrı bir bölme içinde bulunacaktır.

Merdivenlerin nitelikleri

Madde 11 - Kuyu merdivenlerinin basamak aralıkları 30 santimetreden, eğimleri 80 dereceden, dinlenme sahanlıkları arası 10 metreden çok olmayacaktır.

Merdivenlerin başları, sahanlık ve rösetlerden en az bir metre yukarıya kadar yükseltilecek veya tutamaklar yapılacaktır.

Malzeme taşınması

Madde 12 - Merdivenlerden inip çıkanlar, beraberlerindeki malzemeyi, düşmemesi için, olanak varsa, üzerlerine tespit ederler.

İmalat haritaları

Madde 13 - Maden ocaklarında, imalat haritaları her ayın sonunda işlenir; gerekçe raporu ve imalat defteriyle birlikte teftişe yetkili memurlara gösterilmek üzere hazır bulundurulur.

İKİNCİ BÖLÜM

Patlayıcı Maddeler

Kullanılabilecek patlayıcı maddeler

Madde 14 - Maden ve taş ocaklarıyla tünel yapımında, ancak, Bakanlığın izin verdiği türden patlayıcı maddeler kullanılabilir.

Grizulu, kömür tozlu ocaklarla kükürt ocaklarında kullanılacak patlayıcı maddelerin, bu ocakların güvenliğinin gerektirdiği nitelikte olması gerekir.

Patlayıcı maddelerin teslim alınması vb. işler

Madde 15 - Patlayıcı maddelerin teslim alınması, taşınması, depolanması, dağıtılması, geri alınması vb. işler, bu amaçla eğitilmiş ve fenni nezaretçi tarafından görevlendirilmiş kimseler tarafından, ilgili mevzuat hükümlerine göre

yapılır.

Ocakta kullanılacak patlayıcı maddeler, güvenlik önlemleri altında yetkili ve sorumlu bir kimse nezaretinde, derhal, patlayıcı madde deposuna taşınır.

Patlayıcı maddelerin ateşlenmesi

Madde 16 - Patlayıcı maddeleri, bu amaçla eğitilmiş, fenni nezaretçi tarafından görevlendirilmiş ve en az ilkokul mezunu, yeterlik belgesine sahip ateşleyicilerden başkasının alması ve ateşlemesi yasaktır.

Bozuk patlayıcı maddeler

Madde 17 - Donmuş veya bozulmuş patlayıcı maddeler, yeraltına sokulmaz; yeraltı depolarında bozulanlar derhal dışarı çıkarılır; özel ve güvenli bir yere konur.

Bu nitelikteki patlayıcı maddeler, fenni nezaretçinin emir ve talimatı gereğince, ilgili mevzuat hükümlerine göre yokedilir.

Patlayıcı madde depolarında güvenlik önlemleri

Madde 18 - Yeraltındaki patlayıcı madde depoları, bir patlama halinde, işçilerin çalıştığı yerlere, yollara ve ana havalandırma yoluna zarar vermeyecek ve işçiler için tehlike yaratmayacak uzaklıkta olacaktır.

Bu depolara, Bakanlıktan izin alınmadan 150 kilogram dinamit ve 300 adet kapsülden fazlası konulamaz.

Patlayıcı maddeler, depolar arasında orijinal ambalajlarında taşınır ve depolarda orijinal ambalajlarında bulundurulur.

50 kilogramdan az patlayıcı madde bulunan depolara ana yoldan 90 derecelik bir, daha çok patlayıcı madde bulunan depolara 90 derecelik iki dirsek oluşturan bir yolla girilecek; patlayıcı madde, deponun son kısmına konacaktır. Bir patlama olasılığına karşı, patlayıcı madde depolarının karşısına, dirseklerden en az üç metre derinlikte hız kesici cepler yapılacaktır.

Depo çatlak ve göçük yapmayacak, olabildigince su sızdırmayacak, alt ve üst kattaki çalışmalara zarar vermeyecek ve çalışmalardan zarar görmeyecek bir yerde yapılacaktır.

Deponun bulunduğu galerinin ağzından 50 metre ötesine kadar, ahır kurulması, yanıcı ve yangına yol açabilecek maddelerin konulması yasaktır.

Yeraltı deposunda, sıcaklık, 8 dereceden aşağı ve 30 dereceden yukarı olmayacaktır.

Patlayıcı madde dağıtımı, depo çıkışındaki özel bir cepte yapılacak buralarda statik elektrik boşalmasına karşı gereken önlemler alınacaktır. Patlayıcı maddeler, yapım ve ocağa geliş tarihlerine göre dağıtılacak ve kullanılacaktır.

Kapsüller ve diğer patlayıcı maddeler

Madde 19 - Kapsüllerle diğer patlayıcı maddeler, aynı kap içinde bir arada bulundurulamaz ve taşınamaz; ancak, ayrı bölmelerde bulundurulmak koşuluyla ateşleyicilerin taşıdıkları sandıklarda bir arada taşınabilirler.

Patlayıcı maddelere ilişkin yönerge

Madde 20 - Patlayıcı maddelerin taşınması ve depo edilmesine ilişkin esaslar, fenni nezaretçi tarafından hazırlanacak yönergeyle saptanır. Bu yönergenin hazırlanmasında, ilgili mevzuat hükümleriyle birlikte, aşağıdaki hususlar gözönünde tutulur:

a) Tesisler ve genel durum planları,

b) Nem, bozulma ve donmaya karşı korunma,

c) Tecrit (ayırma),

d) Havalandırma,

e) Patlama ve yangına karşı alınacak önlemler,

f) Yangın halinde gaz ve dumanların boşaltılması.

Depoya girme yasağı

Madde 21 - Fenni nezaretçi tarafından görevlendirilmemiş veya izin verilmemiş kimselerin patlayıcı madde deposuna girmesi yasaktır.

Kullanılacak patlayıcı maddenin taşınması

Madde 22 - Kullanılmak üzere dağıtılmış bulunan patlayıcı maddeler, ancak,

ateşleyiciler veya fenni nezaretçilerce görevlendirilmiş kişiler tarafından,

ateşleyici gözetiminde, özel sandıklar içinde taşınır. Sandıklar tahtadan veya

bu işe elverişli yalıtkan malzemeden yapılmış olacak; özel kilit düzeni buluna-

caktır. Bunların içine başka bir madde konulamaz.

Ateşleyici, manyeto ve sandıkların anahtarlarını kendi üzerinde bulundurur.

Ateşleyicinin vücudundaki statik elektriğin boşaltılması için gerekli önlem-

ler alınır.

Bir kişinin taşıyabileceği patlayıcı madde miktarı, 10 kilogramı geçemez.

Patlayıcı maddelerin elektrik lokomotifleri (trolley) ile taşınmaları, fenni

nezaretçi tarafından hazırlanıp Bakanlıkça onaylanan yönerge esaslarına göre

yapılır.

Patlayıcı madde kayıt defteri

Madde 23 - Patlayıcı madde depolarında, bir patlayıcı madde kayıt defteri

tutulur. Deftere, patlayıcı maddelerin teslim alınma, dağıtılma ve geri alınma-

larına ilişkin bilgilerle birlikte bu işlerle ilgili, sorumlu ve yetkili kimse-

lerin adı ve sicil numaraları yazılır.

Kayıt defterinin hesap dengesi her gün yapılır ve stoklarla karşılaştırıl-

dıktan sonra, depo sorumlusu, teslim eden ve teslim alan tarafından imzalanır.

Patlayıcı maddelerin korunması

Madde 24 - Patlayıcı maddeler, depolanma ve kullanma yerinden başka yere

götürülemez.

Ateşleyiciler, patlayıcı madde sandıklarını, nezaretçinin de uygun göreceği

güvenilir bir işçiye teslim eder veya ocak içinde bu iş için özel olarak hazır-

lanmış ceplerdeki kilitli sandık veya dolaplara koyarlar.

Patlayıcı maddenin kaybı veya çalınması fenni nezaretçi ve daimi nezaretçiye

derhal haber verilecek; sorumlular hakkında gerekli işlem yapılacaktır.

Tüketim defteri

Madde 25 - Ateşleyiciler, bir tüketim defteri tutmak ve her ateşlemeden

sonra kullandıkları patlayıcı maddeleri bu deftere yazmak zorundadırlar.

Her vardiya sonunda, ateşleyiciler tarafından bu defterin dengesi sağlanır

ve ateşleyiciyle lağım atılan yerdeki usta tarafından imzalanır.

Doldurma ve sıkılama

Madde 26 - Patlayıcı madde, lağım deliği iyice temizlendikten, gerekli

hallerde yastık maddesi yerleştirildikten sonra doldurulur ve sıkılandıktan

sonra ateşlenir.

Sıkılama maddesinin boyu 40 santimetreye kadar olan kartuşlar için, 35 san-

timetredir. Fazla her kartuş için, kartuş boyunun yarısı kadar, sıkılama maddesi

eklenir.

Patlayıcı maddenin boyu, delik derinliğinin yarısını geçemez. Artan boşluk,

sıkılama maddesiyle doldurulur.

Nezaretçiler, sıkılama madde ve gereçlerini ateşleme yerinin yakınında bu-

lunduracaklardır.

Lağım deliklerinin doldurulması ve sıkılanması, bizzat ateşleyici veya onun

gözetim ve sorumluluğu altında bu konuda deneyimli usta tarafından yapılır.

Kartuşlar, lağım deliklerine, şekillerinin bozulmamasına özen gösterilerek

zorlanmadan sokulur. Sıkılama, iletken olmayan özel çubuklarla yapılır.

Fitiller, kapsüller, özel kapsül pensesiyle sıkıştırılır. Kapsüller, kartuş-

lara, ateşleme yapılacağı sırada yerleştirilir ve lağım delikleri, ancak, ateş-

lenecekleri zaman doldurulur.

Kapsül telinin temizlenmesi, bağlanması, ateşlenmesi

Madde 27 - Kapsül tellerinin uçlarının temizlenmesi, birbirlerine ve ateşle-

me tellerine bağlanması ve ateşlenmesi işini bizzat ateşleyici yapar.

Lağım atılacak yeri en son ateşleyici terkeder.

Beşten çok lağımın aynı zamanda ateşlenmesi, seri halinde, elektrikle yapı-

lır.

Yanıcı ve parlayıcı gazlar bulunan, tozların yanması ve patlaması tehlikesi

olan ocaklarda, fitille ateşleme yapılamaz.

Elektrikli kapsülle ateşleme

Madde 28 - Elektrikli kapsülle ateşleme yapılan yerlerde lağım deliklerine

teknik amonyum nitratın doldurulmasında kullanılan pinomatik ve mekanik araçlar

uygun biçimde topraklanır.

Ateşlemede güvenlik önlemleri

Madde 29 - Ateşleyici, ateşleme tellerini manyetoya bağlamadan, fitil kulla-

nılmasına izin verilen ocaklarda bunları ateşlemeden önce, lağım atılacak yere

gelen bütün yol ağızlarına nöbetçi konulup konulmadığını, işçilerin geçişlerine

kapatılıp kapatılmadığını denetler.

Bu işte görevlendirilecek yeteri sayıda işçi bulunamazsa, yol ağızları, uy-

gun bir şekilde kapatılacaktır.

Ateşleyici, ateşlemeyi, o civarda bulunanların savrulacak parçalardan koru-

nacak biçimde sığındıklarından emin olduktan, "lağım var" diye 3 kez bağırıp

nöbetçilerden de aynı cevabı aldıktan sonra yapacaktır.

Yol ağızlarına konacak nöbetçiler ve engeller, ateşleyici izin vermedikçe

kaldırılmayacak ve gidiş ve gelişe izin verilmeyecektir.

Karşılıklı çalışılan baca ve tüneller

Madde 30 - Karşılıklı çalışılarak birbirine yaklaşan baca ve tünellerin

delinmesinde, tehlike sınırına girildiği zaman, daimi nezaretçi, delinme işinin

sona ermesine kadar, karşı baca ve tünelde çalışmayı durdurur; güvenlik önlemle-

rini alır; yeniden çalışmaya başlanıncaya kadar girilmesine olanak vermeyecek

biçimde kapatır. Baca ve tünel, delinme tamamlanıncaya kadar havalandırılır.

Sığınaklar ve korunma tesisleri

Madde 31 - Atılan lağımla savrulacak parçalara karşı korunmaya elverişli

bulunmayan yerlerde, uygun sığınaklar ve korunma tesisleri yapılır.

Patlamamış patlayıcı maddeler

Madde 32 - Lağım deliğinde patlamamış patlayıcı maddenin kaldığı veya bundan

kuşkulanıldığı takdirde, elektrikle ateşlemede en az 5 dakika, fitil vb, ile

ateşlemede en az bir saat geçmeden ateşleme alanına kimse giremez.

Patlamamış patlayıcı madde artıkları, bir nezaretçinin sorumluluğu altında,

olanak varsa, o lağımı delen usta tarafından, patlamamış lağım deliğinin en az

30 santimetre yakınında,ona paralel başka bir delik delinip doldurularak ateşle-

nir.

Delinme, doldurulma, ateşleme ve pasanın kaldırılması sırasında, çalışma

alanında, görevlilerden başkasının bulunması yasaktır.

Patlamamış kartuş ve kapsüller bulunması olasılığına karşı, pasalar elle

kaldırılır ve kartuş ve kapsüller aranır; bulunamadığı takdirde, bu pasanın dol-

durulduğu araba, katarlara bağlanmaz.

Bu arabaların üzerine tehlike işareti konur; güvenlik önlemleri altında, tek

olarak ocak dışına çıkarılır; dikkatle boşaltılır ve bulunacak patlayıcı madde-

ler, ambara teslim edilir.

Ateşleyici, lağım deliğinde kalan patlamamış patlayıcı maddeleri zararsız

hale sokamazsa, bacadaki çalışmayı durdurur; kendisinden sonraki vardiya ateşle-

yicisine durumu bildirerek bacayı teslim eder ve nezaretçiye gerekli bilgileri

bizzat verir.

Lağım atılan yere girilmesi

Madde 33 - Lağım atıldıktan sonra duman ve gazlar iyice temizlenmedikçe ve

ateşleyiciyle yetkili kimseler tarafından dikkatle muayene edilip tehlike kalma-

dığı bildirilmedikçe, bu yere hiç kimsenin girmesine izin verilmez.

Eski delikler

Madde 34 - Geri tepmeyle boşalmış veya patlamaya rağmen kalmış lağım delik-

lerini, kısmen veya tamamen kazımak, oyarak temizlemek veya daha fazla derinleş-

tirmek yahut yakınlarında bu deliklere rastlayacak biçimde yeni delikler açmak

yasaktır.

Elektrikli ateşleme araçları

Madde 35 - Elektrikli ateşleme araçları, en az ayda bir kez muayene edilir

ve güvenle işler durumda tutulur.

Bu araçlar, yalnız, ateşleyiciler tarafından kullanılır ve kapsül telleri,

ancak, atım yapılacağı zaman ateşleme kablosuna bağlanır.

Doldurulacak lağım sayısı, aracın patlatabileceği kapsül sayısının yarısını

geçemez.

Grizulu ve kömür tozlu ocaklarda grizuya karşı güvenlikli elektrikli ateş-

leme aracı kullanılacaktır.

Ateşleme kabloları

Madde 36 - Ateşleme kablosu olarak, yalnız, izole edilmiş elektrik iletken-

leri kullanılır. Çıplak teller, ancak, alından itibaren 50 metreye kadar ve izo-

latörler üzerine çekilmiş olmak koşuluyla kullanılabilir.

Rutubetsiz yerlerde, izolatör yerine, kuru ağaç veya başka bir yalıtkan ta-

koz kullanılabilir.

Ateşleme kablolarının diğer elektrik iletkenleriyle temasını önleyici önlem-

ler alınır.

Ateşleme bağlantıları

Madde 37 - Ateşlemeden önce, bütün bağlantılar gözden geçirilir. İletkenle-

rin kısa devre yapıp yapmadıkları özel ölçme aygıtlarıyla denetlenir; bunun man-

yeto ve pille yapılması yasaktır.

Ani gaz çıkan bacalarda, özel önlemler alınmakla birlikte, lağımlar, seri

olarak bağlanır.

İletkenler güvenliği sağlayacak uzunlukta olmalı ve ateşleme aracına, ateş-

leme yapılacağı zaman bağlanmalıdır.

Gecikmeli kapsüller

Madde 38 - Gecikmeli kapsüllerin kullanılmasına ilişkin esaslar aşağıda

gösterilmiştir:

a) Kapsüller, bu konuda eğitilmiş ve sınavda başarı göstermiş ateşleyiciler

tarafından kullanılır;

b) Ateşleyici, adi kapsülle gecikmeli kapsülü bir arada taşıyamaz ve birlik-

te kullanamaz;

c) Gecikmeli kapsüller, kömür ocaklarında, ancak, taş içerisinde yapılan

ateşlemelerde kullanılabilir;

d) Kömür ocaklarında ani grizu çıkmasından kuşkulanılıyorsa veya lağımlar

kömür damarına yaklaşıyorsa, gecikmeli kapsül yerine emniyetli kapsül kullanı-

lır;

e) Yeraltı ocaklarında kullanılmasına izin verilen her türlü patlayıcı mad-

de, gecikmeli kapsüllerle de kullanılabilir;

f) Bina ve tesislere yakın açık işletmelerde, büyük atımlar, kademeli ateş-

leme sağlayan yöntemlerle yapılacak; atımlarda gecikmeli kapsül kullanılacaktır;

g) Kartuş içerisine sokulan kapsül, kendi teliyle ilmik atılmak suretiyle

kartuşa sıkıca bağlanacaktır;

Kullanılabilecek kapsüller

Madde 39 - a) Kömür ocaklarında, lağımlar, yalnızca, elektrikli kapsülle

ateşlenebilir.

b) Kömür ve kükürt ocaklarında, alüminyum kovanlı kullanılamaz.

c) Birlikte kullanılacak elektrikli kapsüller aynı dirençte olacak, buna

olanak yoksa, dirençler arasındaki fark, +,- 0,25 Ohmu geçmeyecektir.

Patlayıcı madde kullanma yasağı

Madde 40 - a) Emniyet lambası veya metan detektörleriyle yapılan ölçümlerde

% 1 veya daha çok metan bulunan kısımlarda,

b) Grizu bulunması muhtemel ve grizu kontrolu yapılamayan eski ve yeni ima-

lat boşlukları ve çatlakları olan yerlerde,

c) Tıkanmış kömür, bür ve siloların açılmasında,

d) Kapatılmış yangın barajlarının açılmasında,

patlayıcı madde kullanılması yasaktır.

Grizu ölçümü

Madde 41 - Ateşleyici, grizulu ocaklarda, lağım deliklerini doldurmadan ön-

ce, 25 metre yarı çapındaki bir alan içinde ve özellikle tavandaki boşluklar,

çatlaklar ve oyuklarda grizu ölçmesi yapar.

Bu ölçmede, % 1 metan tespit edillirse, lağımlar doldurulamaz.

Ateşleyici, lağımların doldurulmasından sonra ve ateşlemeden önce, ölçmeyi

tekrarlar. Metan oranı % 1 in altındaysa, lağımları ateşler, üstündeyse, % 1 in

altına düşünceye kadar ateşlemez. Kömür tozu bulunan, kömür tozu bulunmamakla

birlikte tehlikeli kömür tozu oluşabilecek kömür damarlarının bulunduğu ocaklar

da, ateşlenecek yerlerde, lağım delikleri doldurulmadan önce taş tozu serpmek,

sulamak gibi koruyucu önlemler alınır.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Tahkimat ve Dolgu

Tahkimat zorunluluğu

Madde 42 - Bütün yeraltı işlerinde, taş, toprak, kömür, cevher vb. maddele-

rin kayma ve düşmelerini önlemek üzere, uygun ve yeterli tahkimat yapılır.

Bu sırada, yıkılma ve düşme tehlikesi bulunan askıdaki bütün maddeler düşü-

rülür veya tahkimatla düşmeleri önlenir. Tavanlarda ve yanlarda boşluklar var-

sa, bunlar sıkıca doldurulur ve sıkıştırılır.

Tahkimatın onarımı, değiştirilmesi, ileri alınması ve sökülmesi sırasında,

parça düşmelerini önleyecek özel önlemler alınır.

Bu tahkimat, fenni nezaretçilerin, işin özelliğine göre belirleyeceği teknik

esasları kapsayan yönergeye uygun olarak yapılacaktır.

Tahkimatın sökülmesi

Madde 43 - Tahkimatın sökülmesi, güvenlik kurallarına uygun yöntemlerle,

uygun araç ve gereç kullanılarak, nezaretçinin görevlendirdiği bir ustanın so-

rumluluğu altında, güvenli bir uzaklıkta ve yerde yapılır.

Tahkimat malzemesi bulundurma zorunluluğu

Madde 44 - İşveren, tahkimat için yeterli ve uygun malzemeyi sağlamaktan,

daimi nezaretçi, bu malzemeyi işyerlerinde gerektiğinde kolaylıkla yararlanıla-

bilecek biçimde sürekli olarak hazır bulundurmaktan sorumludurlar.

Tahkimatın denetimi

Madde 45 - Nezaretçiler, çalışılan yerin güvenilir şekilde tahkimini, gere-

ğinde derhal onarımını, değiştirilmesini veya takviyesini sağlayacak önlemleri

alırlar.

Nezaretçiler ve ilgili işçiler, sık sık ve özellikle uzunca bir duraklamadan

sonraki işe başlamalarda, çalışılan yerin tavanını ve tahkimatını muayane eder-

ler.

Eğimli damarlardaki tahkimat

Madde 46 - Eğimli damarlarda, bağlar, orta direklar ve domuz damları, dama-

rın eğimine göre tabakaların muhtemel kayma vb. hareketlerini önleyecek etkili

önlemler alınarak ve en yüksek mukavemeti sağlayacak biçimde yapılır.

Geçici tahkimatın sökülmesi

Madde 47 - Kalın ve çok eğimli damarlarda, kazı sırasında açılan boşluğa ya-

pılan geçici özel tahkimat, ancak, kazının bitiminden ve yönergeye uygun, alına

yakın, asıl tahkimat yapıldıktan sonra sökülür.

Yönergenin bulunacağı yerler

Madde 48 - Her ocakta bu Tüzüğün 42 nci maddesine göre hazırlanacak yönerge,

mühendis ve nezaretçilerin rapor defterinde bulundurulur.

Dolgu işlemi

Madde 49 - Dolgu işlerinin her aşaması, fenni nezaretçi veya daimi nezaretçi

tarafından düzenlenir ve yönetilir.

Tam ve kısmi dolgu duvarları, tavana iyice sıkıştırılır.

Kısmi dolgu duvarları uygun aralıklarda, iş güvenliği gereklerine ve tekno-

lojiye uygun olarak yapılır. Bir daha kullanılmayacak olan yollar, terk edilme-

den önce, gerektiğinde, sıkıca doldurulur.

Dolgu zorunluluğu

Madde 50 - Ocak grizulu veya damar kendi kendine yanmaya elverişli ise dol-

gulu ayaklarda, ayak arkaları ve başka nedenlerle meydana gelen boşluklar, sıkı-

ca doldurulur ve diğer güvenlik önlemleri alınır.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Taşıma

Yolların nitelikleri

Madde 51 - Taşıt yolları yeterli boyutlarda, uygun eğimde, düzgün kesitli ve

olanakların elverdiği ölçüde düz doğrultulu yapılır.

Mekanik manevra ve özel taşıma düzeni dışında, demiryollarında, eğim, % 05'i

geçemez.

Demiryollarının nitelikleri

Madde 52 - Demiryolları, kullanılan taşıt araçlarına uygun kesitte seçilmiş

ve tekniğine göre döşenmiş olacaktır.

Taşımadan sorumlu nezaretçi

Madde 53 - Fenni nezaretçi, ocağın tüm taşıma tesislerinden, bunların iyi

çalışmasından ve bu işle görevli işçilerin çalışmalarından sorumlu olmak üzere

nezaretçilerden birini görevlendirir.

Yönerge

Madde 54 - Fenni nezaretçi, ocaklarda kullanılacak mekanik taşıt sistemine,

sistemin çalışmasına, özel işaretleşme kurallarına, arabaların yönetimine ve

durdurulmasına, arabalara binmesine izin verilen kancacıların uymak zorunda ol-

dukları kurallara, yoldan çıkan ve devrilen arabaların yola konulmasında uygula-

nacak esaslara, asılacak uyarı levhalarına ilişkin hükümleri kapsayacak bir

yönerge hazırlar.

Yönerge ve yönergenin öngördüğü uyarı levhaları, uygun yerlere asılır ve tüm

ocak personeline öğretilir.

Yollardaki aralıklar

Madde 55 - Arabaların kancalandığı veya, kancalarının çözüldüğü yerlerle

doldurma ve boşaltma merkezlerinde, araçlarla galeri yan duvarları arasında, bir

yolda birden çok demiryolu varsa, araçlar arasında, en az 60 santimetrelik ser-

best bir aralık bulunması zorunludur. Araçlarla galeri yan duvarları arasındaki

60 santimetrelik aralığın, galeri tabanından itibaren, 180 santimetre yüksekliğe

kadar, azalmadan devam etmesi gerekir.

Yaya yolları ve cepler

Madde 56 - Taşıma elle, hayvanla veya bir mekanik araçla yapıldığı takdirde,

galeri tabanından 180 santimetre yüksekliğe kadar, araçlarla galeri yan duvarla-

rından birisi arasında, en az 60 santimetrelik yaya yolu bırakılır.

Saniyede 1,5 metreyi geçmeyen hızla taşıma yapılan yollarda, bu hüküm uygu-

lanmaz. Ancak, bu gibi yollarda tehlikesiz dolaşmak, arabaların yanından güvenli

bir şekilde geçmek olanağı sağlanmalıdır.

Yaya yolu bırakılmasına olanak yoksa ve taşıma sırasında işçilerin geliş ve

gidişine veya çalışmasına izin verilmişse, yolların yan duvarlarında, 50 metre

aralarla, en az iki kişinin sığınabileceği cepler yapılır. Taşımanın bantlarla

yapıldığı yollar, bu hükmün dışındadır.

Ceplerin yeterli boyutlarda olması, kireçle badana edilmesi veya başka bir

biçimde kolayca görülür bir hale getirilmesi, içlerinin boş ve temiz tutulması

gerekir.

Badanalama ve aydınlatma

Madde 57 - Önemli taşıma işleri yapılan yollar, garajlar, rösetler, makaslar

ve yol kavşakları, arabaların kancalandığı veya kancaların çözüldüğü yerler, ki-

reçle badanalanır ve yeterli düzeyde aydınlatılır.

Taşıma yolları temiz tutulur, yol üzerinde kömür, taş veya cevher parçaları

ve gidiş gelişi zorlaştırıcı engeller bulunmamasına özen gösterilir.

Araçlara binme yasağı

Madde 58 - Fenni nezaretçinin belirleyeceği özel durumlar dışında, dolu ve

boş arabalara, bunlara bağlı araçlara ve bağlama yerlerine (koşumlara), tampon-

ların üstüne, hiç kimse binemez.

Araçların kancalandığı yerler ve alınacak önlemler

Madde 59 - Arabaların kancalandığı veya kancalarının çözüldüğü yollar,

olabildiğince, eğimsiz olacaktır.

Arabaların kancalanması, hareketlerinin düzenlenmesi, kancaların çözülmesi

ve istenildiğinde durdurulması için, gerekiyorsa, işveren tarafından, köstekler,

durdurucular, kaydırıcılar (kızaklar) ve bu işe elverişli benzeri araç ve gereç-

ler sağlanır.

Taşıma yollarında arabaların ve özellikle katarların yoldan kaçmalarını ön-

lemek, işçilerin araba kaçmalarından doğacak tehlikelerden korunmalarını sağla-

mak üzere, gerekli güvenlik önlemleri alınır.

İşaret lambaları

Madde 60 - Sürekli aydınlatılmayan yollarda, arabacılar ve seyisler, lamba-

larını, önden görülecek biçimde kendi üzerlerinde taşırlar veya katara tesbit

ederler.

Lokomotiflerin önünde beyaz veya sarı, hayvanla yapılan taşımalar dahil ka-

tarların son arabalarında, kolay görülür, kırmızı bir işaret lambası bulunduru-

lacaktır.

Kancalama

Madde 61 - Yükleme yerleri, akrosajlar ve manevra yerleri dışında, katar ha-

lindeki arabaların kancalanması zorunludur. 1,5 ton ve daha çok yük taşıyan va-

gonlarda kancalama, tampona mekanik bir düzenle kenetlenecek biçimde olacaktır.

Arabaların birbirlerine kancalanmasının ve çözülmesinin güvenle yapılabilme-

si için bütün güvenlik önlemleri alınacaktır.

Katar hareket halindeyken arabaların kancalanması ve kancalarının çözülmesi

yasaktır.

Yoldan çıkan arabalar

Madde 62 - Hayvanlarla yapılan taşımalarda koşumlar çözülmeden, mekanik

araçlarla yapılan taşımalarda katar tamamen durdurulup kanca çözülmeden, vinç ve

varagellerde vinç ve frenolar durdurulmadan, halatlarla yapılan geçici taşıma-

larda ise, halatların hareketleri durmadan yoldan çıkan arabalar yola konulamaz-

lar.

Tamponlar ve tutamaklar

Madde 63 - Arabalarda en az 10 santimetrelik tamponlar, bunların elle sü-

rülmesi gerekenlerinde tutamaklar bulunacaktır.

Toplu araba sürme yasağı

Madde 64 - Elle sürülen arabalar arasındaki uzaklık, en az 15 metre olacak-

tır. Elle yapılan manevralar, bu hükmün dışındadır.

Kömür ve kükürt ocaklarında kullanılacak lokomotifler

Madde 65 - Kömür ve kükürt ocaklarında, benzinli lokomotiflerin ve benzinle

çalışan araçların kullanılması yasaktır.

Arızalı lokomotifler

Madde 66 - Arızalı lokomotif çalıştırılamaz. Çalışmasında, motorunun sesinde

anormallik bulunan, fazla duman çıkaran, kıvılcım sıçratan lokomotifler derhal

bakıma alınır.

Lokomotiflerde egzoz gazlarının tehlikesine karşı, uygun sistemler kullanıl-

ması zorunludur..

Yağ artıkları ve yağlı üstüpüler

Madde 67 - Mekanik taşıyıcı kullanılan ocaklarda, yağ artıkları ve yağlı üs-

tüpüler, kapalı kaplarda bulundurulur ve her vardiya sonunda ocak dışına çıkar-

tılır.

Yangın söndürme aygıtları

Madde 68 - Lokomotif istasyonları ve garajlarında, yeteri kadar yangın sön-

dürme aygıtı ve düzeni bulundurulur; bunlar 6 ayda en az bir kez muayene edilir

ve muayene tarihleri üzerlerine yazılır.

Lokomotiflerin bakımı

Madde 69 - Lokomotiflerin günlük veya devri bakım ve muayeneleri, yönergesi-

ne göre ve yetkili kimseler tarafından yapılır.

Süzgeç plakalarının (egzoz antigrizu düzeni) bakımına dikkat edilecek; sık

sık temizlenecek ve gerektiğinde değiştirilecektir.

Muayene sonuçlarıyla işlemelerindeki arızalar ve düzensizlikler özel bakım

defterine yazılacak; bakım işlerinden sorumlu kişilerce imzalanacaktır.

Bakım yönergesi

Madde 70- Fenni nezaretçi, lokomotiflerin günlük ve devri bakım ve muayene-

leriyle, yakıtların ocak içerisinde taşınmasında ve varillerin doldurulup boşal-

tılmasında alınacak önlemlere ilişkin bir yönerge hazırlar.

Akaryakıt maddeleri

Madde 71 - Akaryakıt maddeleri, ocağa, kapalı, sızdırmaz madeni variller

içinde veya sarnıçlı vagonlarla sokulur ve boşaltılan kaplar, derhal ocaktan dı-

şarı çıkartılır.

Akaryakıtın sızdırmaz, kapalı madeni varillerden veya sarnıçlı vagonlardan

depoya veya lokomotife aktarılması, ancak, doldurma istasyonunda ve bir tulum-

bayla yapılır.

Doldurma istasyonları ve garajlar

Madde 72 - Doldurma istasyonu ve lokomotif garajı, taşıma yollarından ayrı

olarak ve yanmaz maddelerden yapılır. İstasyonlar, yeterli biçimde aydınlatılır

ve havalandırılır. Buraların mum, petrol ve karpit lambası gibi açık alevli ışık

kaynaklarıyla aydınlatılması yasaktır.

Doldurma istasyonlarının hava dönüş yolu

Madde 73 - Doldurma istasyonlarının hava dönüş yolu, yangında, zararlı gaz-

ların doğrudan ana hava dönüş yoluna gidebileceği biçimde düzenlenir.

Basınçlı hava lokomotiflerinde günlük muayene

Madde 74 - Basınçlı hava lokomotifleri, her gün, sefere çıkmadan, sürücü

tarafından muayene edilir.

İşletme basıncının muayenesi

Madde 75 - Basınçlı hava lokomotiflerinin hava depoları, bir yetkili tara-

fından, haftada en az bir kez, işletme basıncının 1,5 katı basınç altında muaye-

ne edilir.

Lokomotifin manometresi daima işler durumda bulundurulur.

Silindirler ve ilk hareket ısıtıcıları

Madde 76 - Silindirler ve ilk hareket ısıtıcıları, önemli onarımlardan sonra

ve herhalde, 4 yılda bir, tamamen sökülerek içten ve dıştan temizlenir. Uygun

sıcaklıktaki yağla yıkanır ve basınç deneyine tabi tutulur. Bu muayene ve deney

sonuçlarıyla 75 inci maddede belirtilen deney sonuçları, bakım defterine yazı-

lır; defter yetkililerce denetlenir.

Doldurma odaları ve istasyonları

Madde 77 - Akümülatörlü lokomotiflerin akümülatörlerinin ocak içerisinde

doldurulmaları ve değiştirilmeleri aşağıda belirtilen koşullarda ve doldurma is-

tasyonlarında yapılır:

a) Doldurma odaları ve istasyonları, amaca uygun biçimde donatılmış olacak-

tır;

b) Buralar, iyice havalandırılacak ve çıkan hava doğrudan ana hava dönüş yo-

luna verilmiş olacaktır;

c) Oda ve istasyonlar, yanmaz malzemeden yapılacaktır;

d) Elektrolitle yapmalara karşı koruma önlemleri alınacaktır;

e) Elektrik tesisatı bu gibi yerler için kabul edilir tipten olacak; aydın-

latma armatörlerinin bakımı düzenli olarak yapılacaktır.

Elektrikli lokomotiflerin kullanılması

Madde 78 - Elektrikli lokomotiflerle taşıma, Bakanlığın iznine bağlıdır.

Grizu ve kömür tozu tehlikesi olan ocaklarda kullanılacak elektrikli lokomo-

tiflerin Bakanlığın kabul ettiği tipten olması gereklidir.

Trolley telleriyle demiryolları arasındaki uzaklık

Madde 79 - Galeri tavanları, trolley telleriyle demiryolları arasındaki

uzaklığın, Bakanlıkça yürürlüğe konulacak yönetmelikte öngörülenin % 10 undan

aşağı düşmesine engel olacak biçimde tahkim edilir.

Elektrikli lokomotiflerin kullanılma koşulları

Madde 80 - Taşıma yollarındaki hava içinde patlamaya neden olabilecek mik-

tarda kömür tozu bulunan veya metan oranı % 03 ü geçen kömür ocaklarıyla kükürt

tozu bulunan kükürt ocaklarında, elektrikli lokomotifler kullanılamaz. Bunlar

dışındaki ocaklarda elektrikli lokomotifler;

a) Demiryolları ve trolley telleri arasındaki uzaklığın yönetmeliğine uygun

bulunması,

b) Manevra yerleri, katarların karşılaştığı yerler ve makaslarda trolley

tellerinin akım taşıyıp taşımadığının iyice görülür ışık sistemli işaretlerle

belirtilmiş,

olması koşuluyla kullanılır.

Halatlı taşımada işaretleşme düzeni

Madde 81 - Halatlarla ve sabit makinalarla yapılan taşımalarda, makiniste

gerekli işareti vermek için, yol boyunca, uygun noktalarda, yeterli işaretleşme

düzeni bulundurulur.

Koruyucu zorunluluğu

Madde 82 - Halatın yönünü değiştirmekte kullanılan her boyuttaki makaralar

ve dönen diğer kısımlar, koruyucular içine alınır.

Halatlı taşımada kancalama ve kanca çözme

Madde 83 - Halatla yapılan taşımalarda, hareket halindeyken, arabaları kan-

calamak ve kancalarını çözmek yasaktır.

Çancı ve vinççiler

Madde 84 - Çan ve vinç kullanacak kişilerin sağlıklı ve deneyimli olmaları,

fenni nezaretçi tarafından bunları kullanabileceklerine ilişkin olarak düzenlen-

miş bir belgeye sahip bulunmaları zorunludur.

Freno ve vinçlerin tesbiti

Madde 85 - Freno ve vinçler, çalıştıkları yerlere sağlamca tespit olunur.

Varagel diplerinde boş araba beklenirken, halatın boşta kalan kancası, sağ-

lamca tespit edilmiş bir halkaya takılır.

Frenoların yapılışına ilişkin esaslar

Madde 86 - Frenolarda, yatak, yuva, küçük makaralar ve dönen kısımlar, yan-

maz malzemeden yapılmış ve yerlerine iyice tespit edilmiş olacaktır.

Frenocuların duracağı yer

Madde 87 - Frenocular, frenoyu freno halatı doğrultusunda olmayan bir cepte

durarak kullanırlar.

Araba taşıyıcısı

Madde 88 - Fenni nezaretçi, araba taşıyıcısı (şaryoportör) kullanılan yer-

lerde, bunların kullanılmasına ait esasları kapsayan bir yönerge hazırlar ve il-

gililerin bu yönerge hükümlerine göre hareket etmelerini sağlar.

Durdurucu düzen

Madde 89 - Bütün varagel ve vinç başlarında ve ara katlarda, arabaların kaç-

masına engel olacak karakol veya durdurucu bir düzen kurulur.

Vinç ve varagellerde işaretleşme düzeni

Madde 90 - Vinç ve varagellerin dip ve başlarıyla ara katlar arasında yöner-

geye uygun işaretler vermeye yarayacak özel bir işaretleşme düzeni bulundurulur.

Duraklamalar ve yoldan çıkmalar

Madde 91 - Duraklamalarda ve her vardiya sonunda, makinist makinayı veya

vinci çalıştıran hareket ettirici kuvveti keser ve frenin iyice sıkılmış olup

olmadığını muayene eder.

Yoldan çıkmış veya zorunlu bir nedenle varagel ve vinç içinde durmuş bir

arabanın kendi kendine hareket etmemesi için, vinççi veya saççılar gerekli ön-

lemleri alırlar.

Yoldan çıkan arabayı yola koyan ve bunun manevrasını yapan işçiler, yol üs-

tünden çekilmeden ve kendilerini tamamen güvenlik altına almadan taşımaya baş-

lanmaz.

Konveyörlerin yerleştirilmesi

Madde 92 - Konveyörler, altlarında, üstlerinde ve her iki yanlarında, uygun,

serbest bir alan kalacak ve tahkimata sürtünmeyecek taşıyıcı araçla yan duvar-

lardan biri arasında en az 60 santimetre genişlikte, her türlü engelden arınmış

bir geçit bırakılacak biçimde yerleştirilir.

Konveyörlerin gerekli Kısımlarının tespit ve tahkimi, ayak tahkimatından ta-

mamen ayrı olarak yapılır.

Yanabilir konveyörlere karşı önlemler

Madde 93 - Yanabilir konveyörlerin bulunduğu yol boyunca ve bu taşıyıcıla-

rın motorlarının bulunduğu yerlerde, yeteri kadar yangın söndürme araç, gereç

ve malzemesi bulundurulur.

Konveyörlerin işaretleşme düzeni

Madde 94 - Konveyörler, makiniste işaret vermek üzere, işaretleşme araçla-

rıyla veya konveyörlere her hangi bir noktada durdurabilecek bir düzenle donatı-

lır.

Bu araçlar çalışırken bir sorumlunun sürekli gözetimi altında bulundurulur.

Konveyörlerde güvenlik önlemleri

Madde 95 - Konveyörlerin tehlikeli kısımları, özellikle baş ve kuyruk tam-

burları, uygun ve güvenlikli bir koruyucu altında bulundurulur.

Hazırlık bacaları dışındaki konveyörlerin alt ve üstünden geçilmesi zorunlu

olan yerlerde, özel güvenlik önlemleri alınır.

Konveyör üzerindeki kırıcılar, güvenlik yönünden, koruyucularla donatılır.

Bu kısımların tehlikesiz bir biçimde temizlenmeleri sağlanır ve temizlik,

olanak varsa, otomatik olarak yapılır.

Bantlar hareketteyken bu gibi kısımların el veya el araçlarıyla temizlenme-

leri yasaktır.

Konveyörlerin eğimi ve özel önlemler

Madde 96 - Konveyörlerin eğimi, konveyörler üzerinde taşınan madde veya mal-

zemenin kayması sonucu tehlike yaratabilecek derecedeyse, bu tehlikeyi önleyecek

özel önlemler alınır.

BEŞİNCİ BÖLÜM

İşçilerin Yeraltında Taşınması

Özel taşıma galerisi

Madde 97 - Olanak varsa, işçilerin gidiş gelişleri ve taşınmaları için,

cevher ve malzeme taşıma galerilerinden başka galeriler ayrılır.

Yolların güvenliği

Madde 98 - İşçilerin taşınmasına ve gidiş gelişine ayrılan galeriler, yollar

ve geçitler, yeter genişlikte ve yükseklikte olacak; sürekli olarak denetlenecek

ve güvenli olmaları sağlanacaktır.

İşçilerin binemeyecekleri araçlar

Madde 99 - Bakanlığın izni olmadıkça, işçilerin maden ve malzeme taşınan

araçlarla taşınmaları yasaktır. Bu yasak, galerilerin dip ve baş kısımlarına,

ızgara-

lara ve fenni nezaretçinin gerekli göreceği diğer yerlere yazılır. Buna aykırı

davranışlardan, ilgisine göre, makinistler, vinççiler, saççılar ve işaretçiler

sorumludurlar. İşbaşında hastalananlar, kazaya uğrayanlar, kurtarma ekipleri ve

fenni nezaretçinin bakım, muayene ve deneme işleriyle görevlendirdikleri hak-

kında bu yasak uygulanmaz.

Girilmesi yasak yerler

Madde 100 - Ocakların girilmesi yasaklanan kısımları, uyarı levhalarıyla

belirtilir.

Bu levhaların, tüm işçiler tarafından kolayca görülecek ve anlaşılacak bi-

çimde yapılmış ve yerleştirilmiş olmaları gerekir.

Düz veya az eğimli yol

Madde 101 - Eğimleri 3 dereceyi geçmeyen yollar, düz veya az eğimli yol sa-

yılır.

Yürüyerek iniş çıkışın yasak olduğu haller

Madde 102 - Freno ve vinçlerle taşıma yapılırken işçilerin yürüyerek iniş

çıkışı yasaktır.

Vinç ve varagellere girebilme

Madde 103 - Vinç ve varagellere, ancak, taşıma durdurulduğu zaman ve saççı-

nın izni alınarak girilir.

İlgililer, bu durumlarda, önceden, gerekli güvenlik önlemlerini alırlar.

Basamaklar ve merdivenler

Madde 104 - İşçilerin gidiş gelişlerine izin verilen ve eğimleri 25 - 45

derece arasında olan yollarda, tabana basamaklar yapılır veya merdivenler kuru-

lur.

Basamaklar ve merdivenler boyunca, korkuluk olarak kullanılmak üzere, uygun

malzemeden yapılmış, sağlam bir tutamak bulundurulur.

Eğim 45 dereceyi geçtiği takdirde, merdiven, ayrıca, en az 25 metrede bir

dinlenme sahanlığı yapılması zorunludur.

Eğim 70 dereceyi geçerse, dinlenme sahanlıkları arası en çok 10 metredir.

Basamak ve merdivenler, kurtarma ekiplerinin kolayca geçebilecekleri geniş-

likte olacaktır.

İşçilerin mekanik araçlarla taşınması

Madde 105 - İşçilerin mekanik araçlarla taşınması, işveren tarafından dü-

zenlenmiş ve Bakanlıkça onaylanmış yönergeye göre yapılır. Bu yönergede, işye-

rinin özelliğine göre, her vagonda ve her katarda taşınacak en çok işçi sayısı

ve katarın hızı gösterilecektir.

Mekanik taşıma donatımının denetimi

Madde 106 - İşçilerin taşınmalarında kullanılan bütün mekanik donatım, sağ-

lam yapılmış olacak; haftada en az bir kez denetlenecek; güvenli bir biçimde

bulundurulacaktır.

Katar nezaretçisi

Madde 107 - İşçi taşıyan her katar, özel olarak görevlendirilmiş bir neza-

retçinin emrine verilir, vereceği emirlere uyulur.

İşçilerin taşındığı vagonlar

Madde 108 - İşçilerin taşındığı elektrikli katarlardaki vagonların çatısı

uygun şekilde topraklanacak; üzerindeki akım taşıyan iletkenlerle teması önle-

necek; gerekli koruma düzenleri bulunacaktır.

İşçilerin arabalara toplu olarak inip bindiği istasyonlarda, iniş ve biniş

süresince, trolley hattında akım kesilir ve hattın akımsız olup olmadığını gös-

terecek özel bir ışık bulundurulur.

Her katarın önüne kuvvetli bir projektör, arkasına kırmızı bir işaret lam-

basıyla gereğinde kedi gözü konur.

İnip binme yerlerinin aydınlatılması

Madde 109 - İşçi taşınması yapıldığı sürece, taşıma araçlarına binilip ini-

len yerler iyice aydınlatılacaktır.

Yasaklar

Madde 110 - Hareket halindeki araçlara binip inmek ve içinde işçi bulunan

vagonlarla dışarıya taşacak türde malzeme taşımak yasaktır.

ALTINCI BÖLÜM

Kuyularda Taşıma

Çıkarma (ihraç) tesisleri

Madde 111 - Çıkarma tesislerinin tüm bölümleri sağlam olacak ve yeterli

dayanıklılıkta ve tehlikesiz çalışabilir durumda tutulacaktır.

Bu tesislerde meydana gelen hasar ve arızalar, derhal, nezaretçiye haber

verilecektir.

Günlük bakım

Madde 112 - Fenni nezaretçi tarafından kuyuların bakımı için görevlendiri-

len yeterlikli kimseler, makinaların dış parçalarını, kuyu kayıtlarını moletle-

ri, zincirleri, kafesleri, bağlama yerlerini (koşumlar), ocaklarda işçilerin

iniş ve çıkışında kullanılan benzeri tesis ve düzeni, günde en az bir kez mua-

yene ederek, muayene sonuçlarını, bakım defterine yazıp imzalar ve yetkililerin

denetimine hazır bulundururlar.

İşçilerin kuyulardan indirilip çıkartılmasıyla ilgili hususlar, fenni neza-

retçi tarafından yazılı olarak belirlenir ve ilgililere duyurulur.

Vagon kaçmalarının önlenmesi

Madde 113 - Vagonların kuyuya kaçmalarını önlemek için gerekli yerlere, ka-

pı, karakol veya mandallar yerleştirilir. Bunların onarım vb. nedenlerle kaldı-

rılması halinde, kuyu ağzına geçici engeller konur.

Otomatik düzenli olmayan kuyubaşı, kuyudibi ve röset kapıları, kafesin,

yerine tamamen oturmasından önce açılmalarını önleyecek bir düzenle donatılır.

Kuyuların temizliği

Madde 114 - Kuyularda, kömür, cevher, toz, buz ve su gibi maddelerin birik-

mesine meydan verilmez.

Dışardan veya yanlardan sızan suların kuyu içine akmasını önleyici önlemler

alınır.

Bağlantılar ve uzaklıklar

Madde 115 - İçinde kafes veya skip kullanılan bütün kuyularda, kayıtların

ve traverslerin bağlantıları, yeterli sağlamlıkta yapılır.

Kafesler ve kafeslerle kuyu duvarları arasındaki uzaklık, kafeslerin ser-

best ve güvenli iniş çıkışlarına izin verecek biçimde olmalıdır.

Kafeslerde güvenlik düzeni

Madde 116 - Kafes yukarı rösetteyken kafesin üstüyle moletler arasında ye-

terli bir uzaklık bulundurulur ve kafesin molete çarpmaması için, şövelmana

otomatik enerji kesici mandal, tampon vb. bir güvenlik düzeni konur. Bu güven-

lik düzeninin iyi işleyip işlemediği her gün denetlenir; bakımı yapılır; sonuç

bakım defterine yazılır.

Kafeslerin durma yerlerinin ayarlanması

Madde 117 - Kuyu dibi su havuzu yapılması gereken yerlerde, kafeslerden

aşağıda bulunanın tabanıyla havuzun üst düzeyi arasındaki uzaklık, kuyu ağzında

bulunan kafesin tavanıyla kafesin molete çarpmasını önlemek üzere şövelmana

konan mandal, durdurucu veya otomatik akım kesici arasındaki uzaklığa eşit

olmalıdır.

Havuz merdiveni

Madde 118 - Havuzlar, en yakın akrosajla veya uygun bir çıkış galerisiyle

bağlantı sağlayacak bir merdivenle donatılır.

Mandalların yerleştirilmesi

Madde 119 - Mandallar, kalkık (açık) durumlarında kafesin serbestçe hareke-

tine engel olmayacak biçimde yerleştirilir.

Kafesin hareketi sırasında mandalların kalkık kalması, inik (kapalı) olduk-

ları zaman kafeslerin üzerlerine güvenli bir biçimde oturması ve kendiliğinden

hareket etmemesi için gerekli güvenlik önlemleri alınır.

Moletler ve halat yuvaları

Madde 120 - Moletlerin çapları ve halat yuvaları, kullanılan halatın ve ha-

latı oluşturan tellerin çapları ve malzeme cinsleri gözönünde tutularak ilgili

standartlara göre belirlenecektir.

Çıkarma makinaları

Madde 121 - Çıkarma makinaları, güçleri dışında yüklenmeyecek; sağlam te-

mellere sıkıca tespit edilmiş bulunacak; insan ve malzemenin düzenli ve güvenli

indirilip çıkarılmalarını sağlayacak biçimde yapılmış olacak; daima çalışır,

sağlam ve bakımlı bir şekilde bulundurulacaktır.

Tamburu boşa alınabilen vinçler

Madde 122 - Tamburu boşa alınabilen kavramalı vinçler, frenler sıkılmadan

tamburun boşa alınması, kavrama bağlanmadan ve güvenli bir surette kilitlenme-

den frenlerin gevşetilmesi mümkün olmayacak biçimde uygun bir kilit düzeniyle

donatılır.

Fren sistemleri, enerji kesilmesinde otomatik çalışacak biçimde olacaktır.

Köpe makaraları

Madde 123 - Köpe makaraları, kullanılan halatın yapısı ve çapıyla orantılı

büyüklükte ve halatın makaradan atlaması olasılığını önleyecek biçimde olacak-

tır.

Tambur ve makaraların nitelikleri

Madde 124 - Tamburlarda ve makaralarda pik (font) mil kullanmak yasaktır.

Tambur ve makaraların kenarları, halatın kaymasını önleyecek biçimde yapıl-

mış olacaktır.

Tamburlarda halatın ucu tambur üzerine uygun bir biçimde tespit edilmiş

olacak ve kafes en alt noktadayken tambura en az 3 kez dolanmış bulunacaktır.

Çıkarma makinalarında kod göstergesi ve işaretleşme düzeni

Madde 125 - Çıkarma makinalarında uygun bir kod (seviye) göstergesiyle

otomatik olarak çalışan sesli bir işaretleşme düzeni bulunacaktır.

Tambur üzerine ve köpe makaralarında halat üzerine, kuyu içindeki önemli

noktaları gösterir işaretler konur.

Halatın her ayarlanmasında, kod göstergesi ve işaretleşme düzeni muayene

edilir ve ayarlanır.

Hız göstergeleri

Madde 126 - Ana çıkarma kuyularında, işçilerin iniş çıkışlarına yarayan

tesisler, otomatik hız göstergeleriyle donatılır.

Tambur milleri üzerindeki fren düzeni

Madde 127 - Vinçlerin tambur milleri (şaftları) üzerindeki fren düzeni;

a) Çift kafesle çalışıldığında, iniş ve çıkış yönünde,

b) Tek kafesle çalışıldığında yalnız iniş yönünde,

Dinamik ve statik toplam yükün en fazla olduğu durumda, kafesi, derhal dur-

durabilecek nitelikte olmalıdır.

Vinçler, güç sistemindeki aksamalarda, frenlerin otomatik olarak harekete

geçmelerini sağlayacak bir sistemle donatılacaktır.

Otomatik hız ayarlayıcı ve molet koruma düzeni

Madde 128 - İnsan taşınmasında kullanılan ve hızı saniyede 6 metreden çok

olan çıkarma makinaları, otomatik hız ayarlayıcı ve otomatik molet koruma düze-

niyle donatılır.

Hız ayarlayıcı ve koruma düzeninin bağlanması

Madde 129 - Çıkarma makinalarına sabit olarak bağlanmış olmayan otomatik

hız ayarlayıcı ve molet koruma düzeninin, her iniş çıkışta ya otomatik olarak

ya da makinist tarafından makinaya bağlanmaları sağlanır. Çancının kolay göre-

bileceği bir yere bu bağlantının yapıldığını gösterecek bir otomatik gösterge

konur.

Gösterge, otomatik hız ayarlayıcının ve molet koruma düzeninin makinaya iyi

bağlandığını göstermedikçe, kimsenin kafese girmesine izin verilmez.

Duraklamalardan sonra insan taşınması

Madde 130 - 4 saatten çok süren duraklamalardan sonra, insan taşınmasına,

ancak,taşıma yapılan noktalar arasında iniş çıkış denemeleri yapılıp arıza ol-

madığı belirlendikten sonra izin verilebilir.Yapılan deneme ve sonucu bir rapor

defterine yazılır.

Kafeslerin nitelikleri

Madde 131 - Kafes tavanları kalınlığı 5 milimetreden az olmayan saçlarla

kaplanır. Kafesin her katında işçilerin tutunabilmeleri için tutamaklar bulu-

nur.

İşçi taşınması süresince kafesin kapıları, kafesin dışına hiç bir şey taş-

mayacak, dışarıya açılmayacak ve çarpmaların etkisiyle veya kendiliğinden açıl-

mayacak biçimde düzenlenir ve kapalı tutulur.

Araba taşımalarında, kafes, arabaların dışarıya kaymasını önleyecek mandal

vb. yeterli bir düzenle donatılır.

Taşınabilecek işçi sayısı

Madde 132 - Her kafeste veya kafesin her katında taşınabilecek işçi sayısı,

teknik esas ve gereklere uygun olarak, fenni nezaretçi tarafından tespit edilir

ve kuyubaşlarıyla rösetlere asılır.

Paraşüt düzeni

Madde 133 - Halatların veya bağlama düzeninin kopması, kayması vb. durum-

larda, kafeslerde ani düşmeleri önlemek üzere, bir paraşüt düzeninin bulunması

zorunludur. Bunların yapım, tesis, bakım, deneme ve denetim kuralları Bakanlık-

ça belirlenir. Halat kayıtlı kuyular bu madde kapsamı dışındadır.

Güvenlik katsayısı

Madde 134 - Taşıma halatıyla kafes arasındaki bağlayıcı parçaların (koşum

düzeni) maruz kalabilecekleri dinamik çarpma ve gerilmeler de hesaba katılmış

olmak koşuluyla, yapımda uygulanacak güvenlik katsayısı, kafesin taşıyacağı en

çok statik yüke nazaran en az 12 olacaktır. Güvenlik zincirleri kullanılması

gerektiğinde, zincirler, merkez askı çubuğunun kopması olasılığına karşı, kafe-

sin maruz kalacağı çarpmanın olabildiğince hafif olmasını sağlayabilecek boyda

olacaktır.

Halatların ve karşı ağırlıkla kafes arasındaki bağlayıcı parçaların güven-

liğini sağlayacak gerekli önlemler, ayrıca alınacaktır.

Koşum düzeninin muayenesi

Madde 135 - Taşıyıcı halatla kafes arasındaki koşum düzeni, altı ayda en

az bir kez, zincirler, ayırma kancaları ve diğer parçalar sökülmek, parçaların

kesitleri uygun aletlerle ölçülmek suretiyle aşınma pas ve çatlak bulunup bu-

lunmadığı yönünden muayene edilecektir.

Muayeneler ve parça değiştirmeleri, yetkili uzmanların gözetimi altında

yapılır.

Bütün bağlama düzeni, yapımcı firmanın taahhüt ettiği süre ve esaslar içe-

risinde kalmak üzere, işletmenin çalışma koşullarına göre, fenni nezaretçi

tarafından belirlenecek bir devreden sonra değiştirilir.

Ancak, malzemelerin sağlamlık deneyleri yapıldıktan ve güvenli çalışabilir-

liği belirlendikten sonra, Bakanlıktan izin alınması koşuluyla, çalışma süresi

uzatılabilir.

Bağlama ve koşum parçalarının tamamının veya bir kısmının değiştirilmeleri

halinde, hizmete konmadan önce, uygun ve yeterli bir yükleme deneyiyle dayanık-

lıkları ölçülür.

Muayene ve deneylerin sonuçları, rapor defterine yazılır.

Koşum düzeninin kopması

Madde 136 - Kafesle, taşıyıcı halat veya karşı ağırlık halatının arasındaki

koşum düzeninin herhangi bir kısmı koparsa, kopan kısmın bütün parçaları fenni

nezaretçi veya onun görevlendireceği bir uzman tarafından muayene edilir ve so-

nuç rapor defterine yazılır.

Bu parçalar, gerektiğinde, ilgili ve yetkililerce incelenebilmek üzere en

az 6 ay süreyle saklanır.

Taşıyıcı halatların nitelikleri

Madde 137 - TSE standartlarına uygun olmayan taşıyıcı halatlar kullanıla-

maz.

Alım tarihi üzerinden iki yıl geçen halatlar ve halatı oluşturan teller

üzerinde, kullanılmadan önce, bir uzmanın denetim ve sorumluluğu altında, Ba-

kanlıkça kabul edilecek esaslara uygun biçimde, çekilme, bükülme ve burulma

deneyleri yapılır.

Her taşıyıcı halat için, yapımcı firma tarafından verilecek halatın nite-

liklerine ilişkin belgenin bir örneği, halat kayıt defterine geçirildikten son-

ra dosyada saklanır.

Halatlarda güvenlik katsayıları

Madde 138 - Tamburlu veya makaralı makinalar üzerinde kullanılan taşıyıcı

halatların güvenlik katsayıları, maruz kalacakları dinamik yorgunluklar hesaba

katılmış olmak koşuluyla, taşıyabilecekleri en fazla statik yüke göre, malzeme

taşınmasında 6 dan, insan taşınmasında 8 den aşağı düşürülemez.

Halat uçlarının zaman zaman kesilmesine olanak vermeyen çıkarma sisteminde

(köpe) kullanılan halatların güvenlik katsayısı, malzeme taşınmasında 7 den,

insan taşınmasında 9,5 dan aşağı olamaz.

İnsan taşınmasında kullanılacak halatlar

Madde 139 - İnsan taşınmasındaki en ağır yük, malzeme taşınmasındaki en

ağır yükün % 75 ini geçemez.

Her taşıyıcı halat, insan taşıması için hizmete konulmadan önce, taşınması

öngörülen yükle en az 20 kez taşıma deneyine tabi tutulur.

Bu deneyi izleyen muayenede, bir kusur veya arıza görülürse, insan taşıması

yapılamaz.

Yukarıdaki hükümler, halat uçlarının kesilmesinden ve koşumların değişti-

rilmesinden sonra da uygulanır.

Halatlar, Bakanlığın izni olmadan insan taşımasında 18 aydan çok kullanıla-

maz.

Ekleme (matiz) yapılmış halatların, insan taşımasında kullanılması yasak-

tır.

Halatların muayeneleri

Madde 140 - Taşıyıcı ve karşı ağırlık halatları;

a) Hergün, saniyede bir metreyi geçmeyen bir hızla seyrederken,

b) Her hafta, saniyede yarım metreyi geçmeyen bir hızla seyrederken,

c) Her ay durdurularak,

yetkililerce, bol ışık altında muayene edilir.

Aylık muayenelerden önce halatlardaki yağlar ve diğer pislikler, tellerin

durumu ve aşınma dereceleri iyice görülebilecek biçimde temizlenir, aşındıkları

belirlenen veya görülen bölümleri ve herhalde en az 100 metrelik bir bölümü

incelenir.

Üç gün çalıştırılmayan halatlar

Madde 141 - Üç günden fazla süreyle çalıştırılmayan halatlar, çalıştırılma-

dan önce muayene edilir ve sonuçları halat defterine işlenerek imzalanır.

Halatlarda uç kesme

Madde 142 - Deney için belirli zamanlarda parça kesilmesine olanak bulunma-

yan çıkarma sistemleri dışında, her halatın bağlantı yerlerinden en az ikişer

metrelik parçalar kesilerek koşum yenilenir.

Bu kesilme ve yenileme, halatın hizmete konduğu ilk yıl içinde üç ayda, da-

ha sonraki yıllarda iki ayda bir yapılır.

Kesilen parçaların açılarak yapılacak muayenelerinde, tellerde fazla kırık-

lık ve paslanma görülürse, halatlar, parça kesilerek tekrar muayene edilir.

Kuyruk halatları

Madde 143 - Kuyruk halatları, nitelikleri, tabi tutulacakları deneyler,

kullanma süreleri ve koşulları yönünden TSE standartlarına uygun olacaktır.

Hizmetten çıkarılmış olan taşıyıcı halatlar, muayene sonucunda sağlam ve

arızasız oldukları belirlenmedikçe, kuyruk halatı olarak kullanılamaz.

Kuyruk halatı için güvenlik önlemleri

Madde 144 - Kuyruk halatının kuyu dibindeki bölümü, diğer uçtaki kafesin

şövelman içerisindeki en yüksek noktaya kadar çıkmasına yetecek uzunlukta ola-

caktır.

Kuyruk halatında boşalma ve gam oluşmaması için gerekli önlemler alınır.

Havuzda toplanan suyun kuyruk halatının suya girmesine olanak vermeyecek bir

düzeyde tutulmasına özen gösterilir.

Kuyruk halatlarının muayeneleri 140 ncı maddede öngörülen esaslara göre

yapılır.

İşaretleşme düzeni

Madde 145 - Kuyularda, rösetler ve dış rösetle vinç dairesi arasında bir

işaretleşme düzeni bulundurulur.

İç rösetten dış rösete verilen bütün işaretler kuyubaşı çancısına, çancı

tarafından da vinç makinistine ulaştırılır. İşaretleşme düzeni sesliyse, işa-

ret, hem veren hem alan tarafından duyulacak biçimde yapılır.

İki çıkarma tesisi bulunan kuyularda sesli işaret araçları kullanılmışsa,

bu tesislerden her biri, ayrıca, ışıklı işaret düzeniyle de donatılır. İki çı-

karma tesisinin ses işaretlerinin tonları, birbirinden belirgin biçimde farklı

olacaktır.

İşaretleşme düzenindeki bozukluklar

Madde 146 - İşaretleşme düzenindeki bozukluklar, derhal, sorumlu nezaretçi-

ye haber verilir ve geciktirilmeksizin onarılır.

Çok katlı kafeslerde işaretleşme düzeni

Madde 147 - Bir kafesin birden çok katında insan taşınmaktaysa, iç ve dış

rösetlerin her katı, esas yükleme istasyonuna bir işaretleşme düzeniyle bağla-

nır ve hareket işareti, ancak, yükleme istasyonundaki indirme ve bindirme bit-

tikten ve kapılar iyice kapandıktan sonra verilir.

Elektrikli işaretleşme düzeni, inme ve binme bitmeden ve kapılar kapanmadan

kafeslerin hareket ettirilmesine olanak vermeyecek biçimde yapılır.

Telefon bağlantısı

Madde 148 - Başka düzenlerle güvenli işaretleşme olanağı yoksa, rösetler ve

dış rösetle vinç dairesi birbirlerine telefonla bağlanır.

Açılmakta olan kuyularda işaretleşme düzeni

Madde 149 - Açılmakta olan kuyuların derinlikleri 20 metreyi geçince, kuyu-

dibine, ağızla kuyudibi arasındaki rösetlere ve kuyubaşına uygun bir işaretleş-

me düzeni konur.

Çancılar

Madde 150 - İnsan taşıması yapılan kuyuların başlarında, diplerinde ve ara

rösetlerinde sürekli olarak, yetiştirilmiş çancılar bulundurulur.

Çancılar, işaretlerin güvenli ve anlaşılır biçimde verilmesinden sorumlu-

durlar.

İşaretleşme esasları

Madde 151 - İşaretleşme esasları yönergeyle belirlenir.

Bu yönergede;

Durdurma (stop) işaretinin, bir vuruş,

Çekme (vira) işaretinin, iki vuruş,

Bırakma (laçka) işaretinin, üç vuruş,

(İnsan geliyor) işaretinin, dört vuruş,

olarak gösterilmesi zorunludur.

Yönergede belirlenen işaretleşme tablosu uygun yerlere görülür biçimde ası-

lır. Tabloda gösterilenler dışında işaret verilemez.

İşaretleşme düzenlerinin muayenesi

Madde 152 - İşaretleşme düzenleri, sorumlularca, 6 ayda en az bir kez mua-

yene edilir; sonuç rapor defterine yazılır ve imzalanır.

İnsan taşınmasının koşulları

Madde 153 - Tek çıkarma sistemli kuyularda insan taşınması süresince, mal-

zeme taşınması yasaktır. İki çıkarma sistemli kuyularda kompartmanların birinde

insan taşınırken diğerinde malzeme taşınabilir.

Ancak, Bakanlıkça izin verilen özel durumlarda, fenni nezaretçinin yönerge-

si çerçevesinde, kafeslerin ayrı katlarında, aynı zamanda insan ve malzeme ta-

şınabilir.

Kafes içerisinde malzeme taşınmasıyla görevlendirilmiş olanların malzeme

taşınan kafeslerde inip çıkmaları için ayrıca izin alınması gerekmez.

Makinist yardımcısı

Madde 154 - Otomatik hız ayarlayıcısı ve molet koruma düzeni bulundurulması

zorunlu olmayan çıkarma makinalarında, makinistten başka gerekli hallerde maki-

nayı durduracak, yeterlikli bir makinist yardımcısı bulundurulur.

Makinist, makinasını her terk edişinde, önce enerjiyi keser ve makinayı

frenle emniyete alır.

İnsan taşınabilecek araçlar

Madde 155 - Kafesler ve Bakanlıktan özel izin alınmış skiplerden başka

araçlarla insan taşınması yasaktır.

Kazılmakta olan kuyular, onarım ve kurtarma işleri yapılan dahili kuyular

ve havalandırma kuyuları bu yasağın dışındadır. Bu durumda, fenni nezaretçi,

güvenliği sağlayacak bütün önlemleri alır.

İnsan çıkarma makinalarında hız

Madde 156 - Otomatik hız ayarlayıcısı bulunan çıkarma sistemleriyle yapıla-

cak insan taşımalarında, kafeslerin hızı, saniyede 12 metreyi, otomatik hız

ayarlayıcısı bulunmayan, ancak, kafesin kuyubaşına yaklaştığını bildiren sesli

işaret düzeni ve uzaklık göstergesi bulunan makinalarda ise, 6 metreyi geçemez.

Makinistin çalışırken kolaylıkla görebileceği bir yere, insan taşınmasında

verilebilecek en yüksek hızı gösteren bir levha asılarak gerektiğinde bu lev-

haya hızın azaltılması gereken noktalar işaret edilir.

Kafesin hızıyla bu hıza göre uyulacak güvenlik kuralları, fenni nezaretçi

tarafından hazırlanıp Bakanlıkça onaylanacak yönergede gösterilir.

Yardımcı ışık sistemi

Madde 157 - Elektrikle aydınlatılan makina dairelerinde, sürekli olarak

veya ana ışığın kesilmesi halinde devreye sokulabilecek yardımcı bir ışık sis-

teminin bulundurulması zorunludur.

Kuyularda arıza

Madde 158 - Kuyularda veya kuyu tesisatında herhangi bir arıza meydana gel-

diğinde, insan taşınmasına başlanmaz; başlanmışsa durdurulur.

Makinistlerin nitelikleri

Madde 159 - Çıkarma makinaları makinistliğinde çalıştırılacakların sağlık-

lı, güvenilir, deneyimli, yeterlik belgesi verilmiş kimseler olması gerekir.

YEDİNCİ BÖLÜM

Havalandırma

Hava akımı sağlanması

Madde 160 - İşçilerin çalıştırıldığı bütün yeraltı işyerlerinde, çalışma

koşullarını ve işçilerin çalışma yeteneklerini korumaya, hava sıcaklığının sağ-

lığa zararlı düzeye yükselmesini önlemeye, grizu ve diğer zararlı gaz ve duman-

ları zararsız bir orana indirmeye yeterli, sürekli, güvenlik gereklerine uygun,

temiz hava akımı sağlanır.

Bunun için üretime başlamadan önce, her ocakta, uygun bir havalandırma sis-

temi kurulması zorunludur.

Hava hızı

Madde 161 - İnsan ve malzeme taşımasında kullanılan kuyularda, lağımlarda,

ana nefeslik yollarında, eğimli ve düz yollarda, hava hızı, saniyede 8 metreyi

geçemez.

İçinde çalışılamayacak hava

Madde 162 - Havasında % 19 dan az oksijen, % 2 den çok metan, % 05 den çok

karbondioksit ve diğer tehlikeli gazlar bulunan yerlerde çalışılamaz.

Oksijen miktarı azalan veya yanıcı, parlayıcı ve zararlı diğer gazların

karışmasıyla bozulan yahut çok ısınan hava akımları, diğer çalışma yerlerinden

geçmesine meydan verilmeden, derhal ve en kısa yoldan, ocak dışına atılır.

İşçileri, havanın bozulmasından, ısınmasından ve oksijen azalmasından ileri

gelen olumsuz etkilerden korumak için, gerekirse, çalışma alanı ve zamanı sı-

nırlanır.

Havalandırma sisteminde değişiklik

Madde 163 - Fenni nezaretçinin izni olmadan ve görevli nezaretçi ve işçiler

dışındaki işçiler dışarı çıkarılmadan, ocağın genel havalandırma sisteminde

esaslı herhangi bir değişiklik yapılamaz.

Acil durumlarda, sorumlu nezaretçiler, gerekli ve zorunlu önlemleri hemen

alırlar ve durumu, derhal, fenni nezaretçiye bildirirler.

Barajlar, hava köprüleri ve kapılar

Madde 164 - Ana hava giriş ve çıkış yolları arasında bulunan barajlar, hava

köprüleri ve kapılar, bir patlama veya yangın halinde kolayca yıkılmayacak sağ-

lamlıkta yapılmış olacaktır.

Hava geçiş yolları

Madde 165 - Bütün hava geçiş yollarının yeterli kesitte yapılması ve sık

sık denetlenmesi zorunludur.

Kısa devreyi önleyici düzen

Madde 166 - Vantilatör ve aspiratörlerle dışardaki hava arasındaki kısa

devreyi önlemek için, havanın dışardan ocağa verilmesine ve ocaktan dışarı

atılmasına yarayan bütün kuyu ve yolların dışarıya açılan kısımları gerekli

düzenle donatılır.

Vantilatör ve aspiratörlerin yerleştirilmesi

Madde 167 - Vantilatör ve aspiratörler, yol veya kuyu ağızlarından güven-

likli uzaklıkta bulunacaktır. Sistem bir bina içindeyse, bina, hava kanalı ve

infilak kapağı, yangına dayanıklı malzemeden yapılmış olacaktır.

Vantilatör ve aspiratör, gerektiğinde, hava akımını ters yöne çevirebilecek

tipte düzenlenmiş olacaktır.

Vantilatör ve aspiratörlerde bir su manometresi ve olanak varsa, basınç de-

ğişikliklerini otomatik olarak kaydedecek bir düzen bulundurulacaktır.

Vantilatör ve aspiratörler için işaret düzeni

Madde 168 - Ana vantilatörlerin ve aspiratörlerin sürekli olarak gözetim

altında bulundurulmadığı yerlerde, içinde sürekli insan bulunan bir yere, bun-

ların çalışmasındaki eksiklikleri derhal haber verecek bir işaret düzeni konur.

Bu düzen, ilgili nezaretçi tarafından her hafta muayene edilir; sonuçları

havalandırma defterine yazılıp imzalanır.

Hava akımının yönlendirilmesi

Madde 169 - Mekanik havalandırma sistemi kullanılan ocaklarda, hava akımı,

olanak varsa, doğal hava akımı doğrultusunda yönlendirilir.

Kapılar ve perdeler

Madde 170 - Ocak havalandırma sistemi, havayı bir tarafa yönlendirmek veya

bölmek için kullanılan kapı sayısını en aza indirecek biçimde düzenlenir.

Çok işlek galerilerde, ana hava giriş çıkışları arasındaki bağlantı galeri-

lerinde ve önemli ölçüde hava kaybına uğranılabilecek yerlerde, uygun aralık-

larla konulmuş olmak koşuluyla, yeterli sayıda kapı yapılır.

Bunlardan en az birinin sürekli kapalı kalması için gerekli önlemler alı-

nır veya kapılar kendiliklerinden kapanacak biçimle ayarlanır.

Havalandırma kapısı yerine, hava perdelerinin kullanılması, ancak iş gereği

havalandırma kapıları yapılamayan yerler için kabul edilir.

Bu gibi yerlerdeki hava perdeleri, yeterli sayıda olmalı ve taşıma sıra-

sında en az birinin kapalı kalması sağlanmalıdır.

Taşıma yollarında yapılan hava ölçü kasalarının ve kapı kasalarının iç öl-

çüleri, geçecek araçların üstünden ve yaya yolu tarafından en az 60 santimetre

daha yüksek ve daha geniş olacaktır.

Hava ölçümü ve analizi

Madde 171 - Ocaklarda yeterli sayıda hava ölçme istasyonu yapılır ve daha

sıkı hükümlere bağlanan ocaklar dışında, bu istasyonlarda, ayda en az bir kez,

ana ve kısmi hava akımlarının hızı, geçen hava miktarı ölçülür. Numune alınma-

sına ve analiz yapılmasına kesin olarak gerek olmayan durumlar dışında, her

havalandırma bölgesinde, ayda birden az olmamak üzere, düzenli aralıklarla,

hava numunesi alınır ve analizi yapılır.

Bu ölçü ve analizlerin sonuçları, havalandırma defterine yazılır.

Terkedilen ve havalandırılamayan yerler

Madde 172 - Terkedilen veya yeterince havalandırılamayan yerler, işçilerin

girmesini önleyecek biçimde kapatılır ve üzerlerine uyarı işareti konur.

Çalışmanın bittiği yerlerle terk edilmiş katlar, çalışılan yerlerden ve ha-

va yollarından topuk veya gaz sızdırmaz barajlarla ayrılır. Buna olanak yoksa,

buralardan gelecek pis hava, en kısa yoldan nefesliğe verilerek dışarı atılır.

Buralar, nezaretcilerce, her vardiyada denetlenir.

Havalandırma planı

Madde 173 - Her ocakta, hava dağılım şebekesini, akımın yönünü, ana kapıla-

rın ve ölçme istasyonlarının yer ve durumlarını ve buna ilişkin diğer bilgileri

kapsayan bir havalandırma planı bulundurulur.

Havalandırma sisteminin denetimi

Madde 174 - Fenni nezaretçi, havalandırma sisteminin genel denetimi ve hava

ölçüm ve analizleri için yeterli sayıda ve nitelikte nezaretçi görevlendirerek,

söz konusu denetim, ölçüm ve analizlerin düzenli olarak yapılmasını sağlar.

Sıcaklığın ve nem oranının ölçülmesi

Madde 175 - Ocağın çeşitli kısımlarında, sıcaklık ve nem oranı düzenli ola-

rak ölçülür.

Hava sıcaklığının sağlığa zararlı düzeye yükselmemesi için gerekli önlemler

alınır. Bu düzeye yaklaşıldığında, ölçme işlemi, her gün, gerekli görülecek

aralıklarla yapılır ve ölçme sonuçları havalandırma defterine yazılır.

Söz konusu koşulların sağlık için tehlikeli olması halinde, çalışma, geçici

olarak durdurulur.

SEKİZİNCİ BÖLÜM

Grizu Tehlikesi Olan Ocaklar

Grizulu ocaklar

Madde 176 - Ocağın bütün kısımlarında, her gün, her vardiyada, fenni neza-

retçi veya bu hususta yetiştirilmiş yetkili kimseler tarafından, emniyet lamba-

sı veya metan dedektörüyle, grizu ölçmeleri yapılır. Bu ölçmelerde, eser mik-

tarda bile olsa metan saptanan ocaklar, grizulu ocak kabul edilir ve buralarda,

Tüzüğün bu tür ocaklarda alınmasını öngördüğü tüm önlemler alınır.

Grizu ölçmelerinin sonuçları, noterce onaylı emniyet defterine, ölçmeyi

yapan tarafından yazılır ve imzalanır.

Kontrol sondajları

Madde 177 - Bacalar, grizu bulunabilecek eski çalışma yerlerinde veya ani

grizu boşalabilecek yönlerde devam ettirildiği takdirde, ilk önce, yukarıdaki

maddede sözü edilen kimselerin gözetiminde en az 25 metre boyunda kontrol

sondajları yapılır.

Diğer zararlı gazların bulunduğu ocaklarda yapılacak kontrol sondajlarının

boyu, 5 metredir.

Kontrol sondaj deliklerinde, grizu veya diğer zararlı gazların varlığı an-

laşılırsa, iş durdurulur; işçiler söz konusu yeri terk ederler; giriş yeri ka-

patılır, durum yetkililere derhal bildirilir.

Havalandırma kısımları

Madde 178 - Ocaklar, gereği kadar bağımsız havalandırma kısımlarına ayrı-

lır; özellikle tehlikeli yerler, bağımsız olarak havalandırılır.

Havalandırmanın yönü

Madde 179 - Havalandırma esas itibariyle aşağıdan yukarıya doğru yapılır.

Zorunluluk halinde, Bakanlıktan izin alınarak, yukarıdan aşağıya doğru havalan-

dırma yapılabilir.

Eğimi hiç bir kısımda % 10 u geçmeyen, kesitinin herhangi bir noktasında

grizu toplanmasına olanak bulunmayan ve grizu birikimini önleyecek hava akımı

sağlanan galeriler, havalandırma bakımından düz sayılır.

Bölme ve borularla havalandırma

Madde 180 - Hazırlık işleri veya grizu birikimlerini dağıtmak amacıyla

yapılan işler dışında, bölmeyle veya borularla havalandırma yasaktır.

Grizu birikintilerinin temizlenmesi

Madde 181 - Önemli grizu birikintileri, tehlike doğurmayacak biçimde ve

büyük bir dikkatle temizlenir.

Temizleme, fenni nezaretçi veya görevlendireceği nezaretçinin yönergesine

göre yapılır.

Pek az miktarda bile olsa, grizu birikmeleri, doğrudan basınçlı hava veri-

lerek giderilemez.

Çıplak alev, çıplak ateş ve ark

Madde 182 - Kömür ve kükürt ocaklarında veya patlayabilecek gaz ve toz sap-

tanan diğer ocaklarda, çıplak alevli veya tek kafesli lamba kullanılamaz.

Bu ocaklarda kaynak yapılması, kaynakla kesim yapılması veya başka bir

amaçla çıplak ateş veya ark kullanılması Bakanlığın onaylıyacağı esaslara uygun

olarak yürütülür.

Emniyet lambaları ve dedektörler

Madde 183 - İşveren, her havalandırma bölgesinde, emniyet lambalarına ve

metan dedektörlerine ek olarak, bilgi ve deneyimine güvenilen işçiler ve neza-

retçiler tarafından kullanılacak olan ve diğer zararlı gazları ölçen dedektör-

leri sağlamakla yükümlüdür.

Emniyet lambaları veya dedektörleri kullanacaklara, bunların kullanılma

yöntemleri önceden öğretilecektir.

Ölçüyü yapanlar, sonuçlarını, derhal, özel cep defterlerine yazacak ve ra-

por defterine aynen işleyerek imzalayacaklardır.

Aynı hava akımında çalışabilecek yerlerin sayısı

Madde 184 - Aynı hava akımı üzerinde bulunan ve aynı anda çalışılan yerle-

rin sayısı, hava miktarına ve grizu çıkışına göre düzenlenir.

Aynı hava akımından yararlanan ayaklarda ve damar içindeki düz ve eğimli

yollarda, metan oranı % 1,5 u, bunların bağlandığı hava dönüş yollarında % 1 i

geçemez.

Boşlukların doldurulması

Madde 185 - Dolgu uygulanan ayak gerilerinde boşluk bırakılmamasına dikkat

edilir. Dolgular iyice sıkıştırılır; olabildiğince hava sızdırmayacak biçimde

yapılır; tavandaki bütün boşluklar doldurulur.

Göçertme metodu uygulanan durumlarda, tavanın süratle ve tamamen göçertil-

mesi sağlanır. Tavan düşürülünceye kadar üretim durdurulur.

Karbonmonoksit maskesi

Madde 186 - Grizulu ve yangına elverişli kömür damarlarının bulunduğu ocak-

larda, tüm işçiler, çalışma süresince, yanlarında karbonmonoksit maskesi taşı-

mak zorundadırlar. Alınması gerekli görülen diğer güvenlik önlemleri, Bakanlık-

ça, bu Tüzüğün yürürlüğe girdiği tarihten başlayarak bir yıl içinde çıkarılacak

yönetmelikte belirtilir.

Yerüstü önlemleri

Madde 187 - Yerüstünde, ocaktan çıkan grizu veya diğer zararlı gazların

tehlike yaratmalarını önlemek üzere gerekli güvenlik önlemleri alınır.

İki havalandırma grubu zorunluluğu

Madde 188 - Bütün grizulu ocaklarda, herbiri tek başına ocağın havalandı-

rılmasını sağlayacak güçte, birinin herhangi bir nedenle durması halinde, di-

ğeri derhal, çalışacak durumda, iki havalandırma grubu bulunacaktır.

Vantilatör ve aspiratörlerin arızalanması

Madde 189 - Vantilatör ve aspiratörlerin arızalanması halinde, durum, der-

hal fenni nazeretçiye, yoksa, görev başında bulunan sorumlu nezaretçiye bildi-

rilir.

Nezaretçi, işçilerin güvenliği için gerekli bütün önlemleri derhal alır ve

gerektiğinde ocağın tamamını veya bir kısmını boşaltır.

Boşaltılan ocaklara veya kısımlarına, ancak, fenni nezaretçi veya görev

başında bulunan en üst dereceli sorumlu nezaretçinin izniyle öngöreceği güven-

lik önlemlerine uyularak girilebilir.

İki enerji kaynağına bağlanma

Madde 190 - Vantilatörler ve aspiratörler, ancak, fenni nezaretçinin emriy-

le durdurulur. Ana vantilatör ve aspiratörler birbirinden bağımsız iki ayrı

enerji kaynağına bağlanırlar. Birinin durması halinde, diğerinin ocak havalan-

dırılmasını aksatmayacak en kısa sürede çalışması sağlanır.

Havasında % 2 den çok metan bulunan yerler

Madde 191 - Havasında % 2 den çok metan saptanan ocaklarda veya ocak kısım-

larında, işçilerin kurtarılması ve grizunun temizlenmesi dışında çalışma yap-

mak yasaktır. Metan oranının çalışma ortamında sık sık değiştiği hallerde, me-

tan oranına göre ayarlı, ses ve ışık uyarısı yapan metan dedektörü bulundurula-

cak veya bir merkezden izlenebilecek otomatik kontrol sistemi kurulacaktır.

Metan oranının % 2 yi aştığını ilk gören, bacadaki çalışmayı durdurur; du-

rumu sorumlu nezaretçiye bildirir.

Kurtarma, bir tehlikeyi önleme veya giderme amacıyla çalışılması gereken ve

içinde tehlikeli derecede grizu birikmiş bulunan yerlerdeki işler, fenni neza-

retçinin emir ve yönergesine uygun biçimde, özel olarak görevlendirilen neza-

retçinin sürekli denetimi altında bu iş için yetiştirilmiş ve seçilmiş kimseler

tarafından yapılır.

Boşaltılan ocaklar ve ocak kısımları

Madde 192 - Grizu ve tehlikeli gazlar bulunduğu için boşaltılmış olan ocak-

lar veya ocak kısımları, içine girilmeyecek biçimde kapatılır.

Kurtarma işleri dışında, fenni nezaretçiden veya nezaretçilerden başka hiç

kimse, emir almadan, bu yerlere giremez.

Grizu ölçümleri

Madde 193 - Bütün grizulu ocakların, havalandırma planında saptanan istas-

yonlarında, en geç 10 günde bir hava ölçmeleri yapılır. Havada % 1 den çok me-

tan saptandığında, bu oran, % 1 in altına düşünceye kadar, ölçümler aralıksız

sürdürülür.

Hava akımını etkileyecek yeni bir galeri delinmesi, kapılarda değişiklik

yapılması, vb. nedenlerle hava akımının ana kollarından birinin yönünde veya

miktarında önemli bir değişikliğin veya değişiklik ihtimalinin söz konusu olma-

sı halinde, hava ve grizu ölçmeleri yenilenir.

Genel hava ölçmelerine ek olarak, hava çıkış yollarında, metan miktarı,

her gün ölçülür ve bütün ölçümler havalandırma defterine yazılarak imzalanır.

DOKUZUNCU BÖLÜM

Kömür Tozları ve Toz Patlamalarına Karşı Alınacak Önlemler

Patlamaya elverişli kömür tozlarının saptanması

Madde 194 - Fenni nezaretçi, bir ocakta patlamaya elverişli kömür tozu bu-

lunup bulunmadığını saptayarak gerekli önlemleri almakla yükümlüdür.

Tozumaya karşı önlemler

Madde 195 - Kömür ocaklarında, gerekli görülen yerlerde, tozumayı önlemek

ve tozu bastırmak üzere su kullanılır; taş tozu serpilir veya başkaca etkili

önlemler alınır.

Arabaların niteliği

Madde 196 - Kömür ocaklarındaki arabalar, içlerinden kömür tozu dökülmeye-

cek biçimde olacaktır.

Toz birikintilerinin yokedilmesi

Madde 197 - İçlerinde sürekli taşıma yapılan ve dolaşılan galerilerde, ana

hava yollarındaki tehlikeli toz birikintileri, belirli zamanlarda, ıslatılarak

toplanır veya başka yollarla yokedilir.

Üretim, yükleme, taşıma, aktarma ve boşaltma yapılan yerlerde, tozun havaya

yayılmasını önlemek için, pülverize su fisketeleri konur.

Yerüstündeki önlemler

Madde 198 - Hava giriş kuyusundan kömür tozu girmesini önlemek üzere yerüs-

tünde gerekli önlemler alınır.

Ayrıca, kuyular ve çevreleri, belirli aralıklarla, toz birikintilerinden

temizlenir.

Tozların havaya karışmasına engel olacak önlemler alınmadıkça, ocak dışın-

da, hava giriş kuyusuna 80 metreden daha yakın eleme ve ayıklama tesisi kurula-

maz.

Aylık denetim

Madde 199 - Tozlu kömür ocaklarının tavan, taban ve çevresindeki toz, ayda

en az bir kez denetlenerek gerekli önlemler alınır.

Toz defteri

Madde 200 - Taş tozu kullanılan ocaklarda özel bir toz defteri tutulur. Bu

deftere toz numunesi alınan yerler ve alınma tarihleri, numuneler içinde bulu-

nan yanıcı madde miktarını saptamak için yapılan deney sonuçları, ocağın çeşit-

li kısımlarında hangi tarihlerde taş tozu kullanıldığı yazılır.

Taş tozu serpme

Madde 201 - Taş tozu serpme işlemi (şistleme), bu iş için özel olarak ye-

tiştirilmiş ve görevlendirilmiş bir nezaretçinin gözetiminde yapılır.

Patlamaya elverişli kömür tozu varsa, bütün vardiya süresince taş tozu

serpilir.

Ayak alınlarındaki taş tozu serpme işleri dışında, diğer bütün şistlemeler,

en az sayıda işçi çalıştırılan vardiyada, makinalarla şistleme ise, çevrede

kimsenin bulunmadığı zamanlarda ve havanın gidiş yönünde yapılır. Şistlemede

çalışan bütün işçilere kişisel koruyucular verilir.

Taş tozu oranı

Madde 202 - Taş tozu serpme işlemi, kömür tozunun yanma ve patlama etkisini

yokedecek veya azaltacak oranda ve uygun nitelikteki maddelerle yapılır.

Taş tozu, bu oranı sürekli olarak koruyacak biçimde ve uygun aralıklarla

serpilir.

Doğal koşulların gereksiz kıldığı durumlar dışında girilip çıkılan ve içe-

risinde dolaşılan galerilere de taş tozu serpilir.

Taş tozu kullanılmadan önce, tahkimat üzerleri de dahil olmak üzere, tavan-

da, yanlarda ve yerde bulunan kömür tozu birikintileri temizlenir.

Taş tozunun niteliği

Madde 203 - Kullanılacak taş tozu, olabildiğince nem tutmayacak, silis

içermeyecek, içinde % 1,5 dan çok organik madde bulunmayacak ve sağlığa zararlı

etki yapmayacak nitelikte olmalıdır.

Taş tozu, inceliği ve dağılım özelliği bakımından belirli aralıklarla de-

netlenir. Bozulmuş veya çamurlaşmış taş tozu birikintileri toplanarak ocaktan

dışarıya çıkarılır.

Patlamanın yayılmasına karşı önlemler

Madde 204 - Kömür ocaklarında meydana gelecek patlamaların başka kısımlara

yayılmalarını önlemek için iki veya daha çok üretim panosunun bağlı olduğu ana

hava giriş ve dönüş (nefeslik) yollarının uygun yerlerine taş tozuyla durdurucu

barajlar yapılır veya galeri tavanına, patlamanın etkisiyle boşalabilecek su

kapları yerleştirilir.

Barajların yapılacağı yerler

Madde 205 - Durdurucu barajlar, yolun tamamen serbest bir kısmında, tavana

yakın ancak, toz yığınının tepe noktasıyla tavan arasında yeterli bir aralık

kalması sağlanacak biçimde yapılır.

Bu barajlarda, her zaman yeteri kadar taş tozu bulundurulur. Barajlar üze-

rindeki taş tozunun niteliklerine uygun bulunup bulunmadığı, üzerinde kömür

tozlarının birikip birikmediği sık sık denetlenir.

Barajların havalandırma planında gösterilmesi

Madde 206 - Durdurucu barajların yerleri, havalandırma planında gösterilir;

ayrıca yıllık imalat haritalarına işaretlenir.

Durdurucu barajların yapım tarihleriyle baraj üzerindeki taş tozlarının

değiştirildikleri tarihler, toz defterine yazılır.

ONUNCU BÖLÜM

Madenci Lambaları

Ocaklarda kullanılacak lambalar

Madde 207 - Grizulu veya grizu ihtimali bulunan ocaklarda kullanılacak em-

niyet lambalarıyla elektrik lambaları, Bakanlıkça kabul edilen tipte olacaktır.

Emniyet lambası kullanılması zorunlu olmayan grizusuz kömür ve kükürt

ocaklarında, ancak, alevi muhafazalı lamba kullanılabilir.

Ocaklarda kullanılacak bütün lambalar numaralandırılır. Bacalarda ve ateş-

leyicilerde, yanar durumda, birer emniyet lambası bulundurulur.

Nezaretçiler, elektrik lambası kullandıkları takdirde bile, yanlarında me-

tan dedektörü veya yanar halde bir emniyet lambası bulundurmak zorundadırlar.

İşçiler, aldıkları lambayı, lambahaneye geri verirler. Başka bir lamba ver-

dikleri takdirde bunun nedenini açıklarlar.

Emniyet lambalarında, yakıt olarak, yalnız benzin kullanılır.

Emniyet lambalarının bakım ve muayenesi

Madde 208 - Lambahanede ve ocak ağzında lambalar, sorumlu nezaretçiler

tarafından tek tek muayene edilir; kusurlu bulunanlar işçilere verilmez ve

ocağa sokulmaz. Kusurlu lambalar işçiler tarafından da alınmaz. Lambalar,

havalandırma ve basınçlı hava borularının karşısına konulamaz; buralarda

tutulamaz; ocak içinde açılamaz; dikkatle ve özenle kullanılır.

Çalışma sırasında bozulan lambalar, derhal, usulüne göre söndürülerek de-

ğiştirilmek üzere lambahaneye geri verilir.

Çakmaklı emniyet lambası

Madde 209 - Grizu tehlikesi bulunan ocaklarda, hiç kimseye, çakmaklı em-

niyet lambası verilemez.

Lamba kablosu ve yanma süresi

Madde 210 - Barete takılacak cinsten elektrikli (akümülatörlü) lambalar,

çalışma sırasında, zorunlu haller dışında, baretten çıkarılamaz; elde veya baş-

ka bir yerde taşınamaz.

Lamba kabloları yeterli uzunlukta olacak; gergin olarak kullanılmayacaktır.

Ocak lambalarının yanma süresi, en az 10 saat olmalıdır.

Lambahane

Madde 211 - Lambaların bakımı, onarımı ve muhafazası yerüstündeki özel bir

lambahanede yapılır.

Lambahaneler, tamamen yanmaz malzemeden yapılacak; uygun biçimde aydınlatı-

lıp havalandırılacak; içinde yeteri kadar yangın söndürme aygıtı ve malzemesi

bulundurulacaktır.

Lambahane işleri

Madde 212 - Lambahaneye görevliler dışında izinsiz kimse giremez. Benzinli

lamba bulunan lambahanede, soba, fırın, ocak ve açık ateş bulundurmak ve sigara

içmek yasaktır.

Benzinli lambaların bakımı, onarımı, temizlenmesi ve hazırlanması dağıtım

yerinden ayrı bir yerde yapılır.

Lambalara benzin doldurma işleri, bu işe ayrılmış, özel yerlerde yapılır.

Kıvılcım çıkarabilecek lambaların sökülmesi, temizlenmesi, onarımı ve dol-

durulması, benzin lambalarına ayrılan yerlerde yapılamaz; tamamen ayrı bir bö-

lümde ve kıvılcım yaratmayacak tipte malzemeyle kaplanmış masa üzerinde, uygun

aletlerle yapılır.

Akümülatörlere konulacak kimyasal maddelerin ve çözeltilerinin, doldurma

yerinden ayrı ve kilitli bir yerde saklanması gereklidir. Buraya lambahanede

görevli ve sorumlu kişilerden başkası giremez.

Lambahanelerin kapılarına bu yasakları gösterir okunaklı levhalar asılır.

Karpit lambaları

Madde 213 - Karpit lambaları, ancak, yanma ve patlama tehlikesi bulunmayan

ocaklarda kullanılabilir.

Karpit taşı, günlük ihtiyaçtan fazla olmamak üzere, sızdırmaz, kapaklı ve

madeni kaplar içerisinde yeraltına götürülür. Bu kaplar, yeraltında, nemden

korunmak üzere, tahta ızgaralar veya kasalar üzerinde bulundurulur.

Lambahane sorumlusu ve lambahane defteri

Madde 214 - Her lambahane sorumlu ve güvenilir bir elemanın emrine verilir.

Lambahane sorumlusu, lambaların bakımından ve korunmasından sorumludur. Her

lambanın bozukluğu, bu sorumluya bildirilir.

Fenni nezaretçi, belirli aralıklarla, lambahaneyi denetler veya denetletir.

Lambahane sorumlusu tarafından bir lamba dağıtım defteri tutulur. Bu defte-

re, her vardiyada lamba alanların adları, sicil numaraları ve aldıkları lamba-

ların numaraları yazılır.

ONBİRİNCİ BÖLÜM

Su Baskınlarına Karşı Alınacak Önlemler

Sulara ilişkin bilgilerin haritalara işlenmesi

Madde 215 - Fenni nezaretçi, eski çalışma yerlerini ocak içinde veya çevre-

sinde su bulunması muhtemel tabakaları, faylar ve su kaynakları gibi doğal ve

arızi su birikintilerinin durumunu genişliği ve derinliğiyle ilgili bütün bil-

gileri, ayrıntılı olarak toplamak ve yıllık imalat haritalarına işlemek zorun-

dadır.

Kontrol sondajları

Madde 216 - Çalışılmakta olan yerler yakınında, su birikmelerinden, eski

çalışma yerleri ve sularda zararlı gazların bulunduğundan kuşkulanılıyorsa, bu

gibi yerlerde, uzunlukları 25 metreden aşağı olmamak üzere, alın yönünde, kont-

rol sondajı yapılır.

Deniz, göl, nehir altında bulunan madenlerdeki çalışmalar, Bakanlıkça ha-

zırlanacak yönetmelik esaslarına göre yürütülür.

Emniyet topuğu, çözünebilir taş, jips ve tuz yatakları

Madde 217 - Suyla dolu olduğu bilinen veya bundan kuşkulanılan arazi taba-

kaları altındaki ocaklarda, bir emniyet topuğu bırakılır.

Bu topuğun kalınlığı ve diğer özellikleri, her özel durum için Bakanlığın

onayıyla belirlenir.

İşletmeye elverişli derinlikteki kömür veya maden damarlarının çözünebilir

taş veya jips yatakları altında bulunduğu yerlerde, yeryüzünde sondaj yapılmış-

sa, burası terk edilmeden önce, damarlar veya üzerlerindeki sondaj delikleri,

çözünebilir taş ve jips yataklarına önemli miktarda su girmesine engel olacak

biçimde tıkanır.

İşletmeye uygun derinlikteki maden damarları üzerinde bulunan tuz tabakala-

rı, sondaj deliklerinden çözme yöntemiyle işletilemez.

Öngörülen önlemlerin Bakanlıklara bildirilmesi

Madde 218 - Su baskını veya akıcı kum tehlikesi bulunan ocaklarda, işçi

sağlığı ve iş güvenliği yönünden öngörülen önlemlerin neler olduğu, işverence

belirlenip Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığıyla Enerji ve Tabii Kaynaklar

Bakanlığına bildirilir.

Ocak ağızları, dış su baskınları ve heyelan gibi doğal afetlerin etkisinden

zarar görmeyecek yerlerde seçilir. Durumdaki değişiklikler nedeniyle yeni teh-

likelerle karşı karşıya kalan ocaklarda, gerekli güvenlik önlemleri, ayrıca,

alınır.

Kükürtlü hidrojene karşı önlemler

Madde 219 - Kükürtlü hidrojen yaydığı belirlenen suyun boşaltılması sıra-

sında, bu gaza karşı özel önlemler alınır.

ONİKİNCİ BÖLÜM

Yangınlar

Önlemlerin alınması

Madde 220 - Fenni nezaretçi, ocaklarda yangınlara karşı gerekli bütün ön-

lemleri alır. Bunun için gereken araç ve gereçler ocaklarda hazır bulundurulur.

24 saatte 50 den çok işçi çalıştıran her ocakta, işçiler arasından, bir

yangın ekibi oluşturulması zorunludur.

Ayrıca, fenni nezaretçi tarafından, yangın söndürme düzeninin ve yangın

söndürme ekibinin çalışma şekli ve yöntemiyle ilgili esasları kapsayan bir yö-

nerge hazırlanır.

Kolay yanabilen maddelerin temizlenmesi

Madde 221 - Çıkarma kuleleri, kuyubaşı binaları ve yeraltı vinç ve freno

dairelerinin yağ, kükürt, kömür tozu vb. kolay yanabilecek maddelerden temiz-

lenmesi zorunludur.

Kendiliğinden yanan madenler

Madde 222 - Kendiliğinden yanmaya elverişli madenlerde, fenni nezaretçi,

işyerinin özelliğinin gerektirdiği güvenlik esaslarını belirleyen ayrı bir yö-

nerge hazırlar. Bu gibi ocaklarda, ocağın, panoların hava giriş ve çıkış yol-

larında bekleme barajları yapılır ve bunların yerleri planlarda gösterilir.

Bu barajların kapatılabilmesi için gerekli bütün malzeme, baraj yanında

hazır bulundurulur.

Çalışma yapılmayan zamanlar ve devreler

Madde 223 - Kömür ve kükürt ocaklarıyla yangına elverişli ocaklarda, çalış-

ma yapılmayan zamanlarda bile, kendiliğinden kızışma veya yanma olup olmadığı

yeterlikli bir nezaretçi tarafından denetlenir.

Tatil gibi herhangi bir nedenle çalışılmayan bir devreyi izleyen günlerde

ise, bu muayene yapılmadan çalışmaya kesinlikle başlanamaz.

Bina ve tesislerin yangına dayanıklı malzemeden yapılması

Madde 224 - İlk kazı işlemi dışında, kuyuların tahkimatı, kuyubaşı tesisle-

ri, binalar yangına dayanıklı malzemeden yapılacaktır.

Ocakiçi vinç, freno ve makina daireleriyle yeraltı atölyeleri ve bunların

eklentileri, ateşe dayanıklı biçimde yapılır.

Çıkarma kuleleri ve kuyubaşı binaları, ancak, Bakanlığın izniyle ahşap

olarak yapılabilir. Buralarda yanıcı, parlayıcı ve patlayıcı malzeme bulunduru-

lamaz.

Yangın söndürme araç ve gereçleri

Madde 225 - Ocak içinde kullanılacak yangın söndürme araç ve gereçleri,

kapalı yerlerde kullanılmasına Bakanlığın izin verdiği tiplerden olacaktır.

Bunlar, 6 ayda bir muayene edilerek, çalışır durumda olmaları sağlanacak; mua-

yene ve doldurma tarihleri üzerlerine yazılacaktır.

Öğretim

Madde 226 - Yangın söndürme araç ve gereçlerinin kullanılış biçimi, yangın

ekiplerine ve bunların konulduğu yerde çalışanlara öğretilir.

Malzemenin denetimi

Madde 227 - Yangına karşı kullanılmak üzere bulundurulan malzemeler, ayda

en az bir kez, sorumlu nezaretçiler tarafından denetlenir.

Basınçlı su

Madde 228 - Ocakların yangına elverişli kısımlarında, yangınlara karşı kul-

lanılmak üzere, basınçlı ve bol su bulundurulacak; su tesisleri her zaman kul-

lanılabilir durumda olacaktır.

Yangında yapılacak işler

Madde 229 - Yangın çıktığını gören her ocak personeli, olanak varsa, der-

hal, yangını söndürmeye çalışır ve en yakın nezaretçiye haber verir. Olay, ay-

rıca, yetkili ve sorumlulara ve Bakanlığa da derhal duyurulur. Yangında çıkan

zehirleyici, boğucu, yanıcı gazlara karşı gerekli önlemler, fenni nezaretçi

tarafından alınır.

Yangın ve duman tehlikesi beliren yerler

Madde 230 - İşçiler, yangın ve duman tehlikesi beliren yerlerden hemen

uzaklaştırılır ve buralara girilmesi fenni nezaretçinin iznine bağlıdır.

Barajların denetimi

Madde 231 - Yangın sahalarını terk ve tecrit edilmiş ocak kısımlarından

ayıran barajlar, düzenli olarak denetlenir. Denetim sonuçları, iş güvenliği ra-

por defterine yazılır.

Barajların açılması

Madde 232 - Barajlarla kapatılmış bölümlerin yeniden açılmasının güvenlik

yönünden sakıncalı görülmemesi halinde, açma işlemi, Bakanlığın izni üzerine

fenni nezaretçinin yönergesi çerçevesinde yapılır.

Barajlar açılırken kurtarma araç ve gereçleriyle donatılmış bir kurtarma

ekibi hazır bulundurulur.

ONÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Kuyuların Kazılması, Derinleştirilmesi Sırasında, Taşıma ve İşaretleşme

Düzeni

Muayene ve denetimler

Madde 233 - Kuyuların güvenlik işlerinden sorumlu nezaretçi, bu Tüzükte

öngörülen muayene ve denetimlere ek olarak, 24 saatte en az bir kez, kuyuların

genel durumuyla, döşemelerin, sahanlıkların ve tulumbaların kuyu içerisinde

asılmasına yarayan düzen, araç ve gereçleri muayene ederek ve denetleyerek kuyu

rapor defterine yazar.

Düşmelere karşı önlemler

Madde 234 - Kuyularda, işçilerin iskele, döşeme veya sahanlıklardan kuyuba-

şı ve röset ağızlarından düşmelerine ve yukardan düşecek şeylerin isçilere ve

havalandırma sistemine zarar vermesine karşı bütün önlemler alınır.

İşin öngörülen esaslara göre yürütülmesi

Madde 235 - Fenni nezaretçi tarafından görevlendirilen bir nezaretçi, kendi

vardiyası süresince, bu bölümde düzenlenen işlerin, işçi sağlığı ve iş güvenli-

ği yönünden, kendisine iletilen esaslara göre yürütülmesinden sorumludur.

Nezaretçinin kuyudan ayrılması

Madde 236 - Vardiya sonunda kuyudan en son nezaretçi çıkar ve kendi ekibini

izleyen ekibin nezaretçisi inmeden kuyudan ayrılamaz.

Boşaltılan kuyulara inme

Madde 237 - Lağım atılmaları vb. nedenlerle çalışmaların durdurulup işçile-

rin dışarıya çıkarıldığı hallerde, nezaretçi, kuyuyu denetlemeden güvenlik

bakımından yeterli bulmadan hiç kimsenin kuyuya inmesine izin verilmez.

Su, akıcı kum ve eski imalat tabakaları

Madde 238 - Tehlikeli miktarda su, akıcı kum ve eski imalat tabakaları ara-

sında kazılmakta olan kuyularda, çalışanların gerektiğinde kuyudan derhal çık-

malarını sağlayacak önlemler alınır.

Taşıma işlerinde uygulanacak hükümler

Madde 239 - Kazılmakta ve derinleştirilmekte olan kuyularda, Tüzüğün İkinci

Kısmının Altıncı Bölümünde yer alan hükümler uygulanır.

50 metre derinliğe inildiğinde yapılacak işler

Madde 240 - Kazma veya derinleştirme sırasında 50 metre derinliğe inildi-

ğinde, kuyular içinde kayıtlar tesis edilir.

Kuyu ağzında ve işçi bulunan katlarda, ancak, kova veya malzemenin geçmesi

istenildiğinde açılan, bunlar geçince hemen kapanan, özel mekanik düzenli ka-

paklar bulundurulur. Bu kapaklar çevresinde çalışan işçiler, emniyet kemeri

kullanırlar.

İş süresince kuyubaşı yeterince aydınlatılır.

Kod göstergesi ve frenler

Madde 241 - Kazılmakta ve derinleştirilmekte olan kuyularda, çıkarma maki-

naları, 125 inci maddede öngörülen kod göstergesi ve 127 nci maddede öngörülen

fren düzeniyle donatılır.

İşaretleşme düzeni

Madde 242 - Kazılmakta ve derinleştirilmekte olan kuyularda, Tüzüğün 145

inci maddesinde sözü edilen işaretleşme düzeninin kurulması zorunludur.

İndirilmekte ve çıkarılmakta olan kovalar

Madde 243 - Aşağı indirilmekte olan kovaların, kuyu içindeki veya dibindeki

işçilere çarpmaması için gerekli önlemler alınır. Kovalar, yukarı çekilmeye

başlanmadan önce, hareketsiz hale getirilir.

Kovalar, ağızlarından 20 santimetre eksik doldurulur; dış yanlarına ve

özellikle diplerine yapışmış olan taş vb. maddelerden iyice temizlenir.

Kovayla insan taşınması

Madde 244 - Kuyu ağzındaki veya katlardaki özel kapılar kapanmadan kovalar-

la kuyuya inilip çıkılamaz.

Kuyu kontrolu yapanlar dışında, hiç kimse kovanın kenarına binemez.

Kovayla insan taşımalarında emniyet kemeri kullanılması zorunludur.

İnsan taşımasında kullanılan kovaların hızı, saniyede 1,5 metreyi geçemez.

Bu hız, Bakanlığın izniyle arttırılabilir.

Kısmen veya tamamen malzeme yüklü kova içinde insan taşınamaz. Karşılıklı

olarak çift kovayla çalışılıyorsa, insan taşınırken hiç bir kovayla malzeme ta-

şınamaz.

Fenni nezaretçi tarafından alınacak önlemler

Madde 245 - Fenni nezaretçi, kuyularda, malzeme taşınması, özellikle kova-

ların kullanılması ve işaretleşmeler yönünden gerekli önlemleri alır.

ÜÇÜNCÜ KISIM

BİRİNCİ BÖLÜM

Elektrikle İlgili Genel Hükümler

Elektrik şebekesi planı ve kullanım yönergesi

Madde 246 - Ocak yönetim yerinde, elektrik şebekesini ve şebekedeki sabit

aygıt ve tesislerin yerlerini gösterir, ölçekli, ayrıntılı ve en son durumu

gösterir bir plan bulundurulur.

Yetkisiz kimselerin elektrik aygıtlarını almasının ve kullanmasının yasak

olduğunu, yangın anında yapılacak işleri, elektrik çarpmasında ilk yardımı,

elektrik devresini kesmekle görevli kişilerle haberleşme biçimini ve gerekli

diğer bilgileri içeren yönerge, uygun yerlere asılır.

Elektrik rapor defteri

Madde 247 - Her işyerinde bir elektrik rapor defteri bulundurulur. Bu def-

tere, bu Tüzük uyarınca, elektrikle ilgili olarak yapılacak bütün muayene, de-

netim ve deneylerin sonuçlarıyla, işveren ve elektrik yetkilileri tarafından

gerekli görülen diğer hususlar ve bilgiler ayrıntılı olarak yazılır.

Yedek aydınlatma aracı

Madde 248 - Elektrikle aydınlatılmakta olup ışıkların sönmesinin tehlikeli

olabileceği yerlerde, yeteri kadar, uygun yedek aydınlatma aracı bulundurulur.

Elektrikli aygıtların yerleştirilmesi

Madde 249 - İnsan eliyle kullanılan veya yönetilen elektrikli aygıtların

denetlemelerinin yapılabilmesi için, en az 60 santimetre genişliğinde, serbest,

kolay ve güvenlikle dolaşılabilecek yolların bulundurulması ve aygıtlar üzerin-

deki kumanda ve manevra kollarının kolaylıkla işletilebilecek biçimde düzenlen-

mesi gereklidir.

Yağlı transformatörler ve yağlı devre kesiciler

Madde 250 - Yağlı transformatörler ve yağlı devre kesiciler, ocak içinde

havalandırılması sağlanmış, yangına dayanıklı, ayrı oda, hücre veya bölmelere

konur. Bu gibi yerler, bir göçük halinde oluşacak tehlikeleri karşı dayanaklı

yapılır ve suya karşı korunur.

Buralara, yanıcı, parlayıcı, patlayıcı ve aşındırıcı maddeler konulamaz.

Yangın tehlikesi oluşturmayacak biçimde yapılmış olmayan veya bu nitelikle-

rini yitiren aygıtların konuldukları odalar, hücreler, bölmeler ve bunların

ayrıntıla-

rı, yanıcı malzemeden yapılamaz. Bu gibi yerlerde, yanıcı tozların birikmesi

kesinlikle önlenir ve sık sık temizlenir.

Yangın söndürme araç ve gereçleri

Madde 251 - Kablo, telefon ve işaret aygıtlarından başka elektrikli aygıt-

lar bulunan yerlerde veya yakınlarında, uygun yangın söndürme araç ve gereçleri

bulundurulur.

Mevzuata ve standartlara uygunluk

Madde 252 - Bütün elektrikli aygıtlar, iletkenler ve elektrik hatları, il-

gili mevzuata ve standartlara uygun olacaktır.

Bunların her türlü dış etkenlere dayanabilecek biçimde yerleştirilmesine ve

güvenlikle çalıştırılmasına dikkat edilecektir.

Ölçü, kontrol, gösterge, uyarı ve kumanda aygıtları

Madde 253 - Elektrik tesisleri, uygun ölçü, kontrol, gösterge, uyarı ve ku-

manda aygıtlarıyla donatılır.

Ana devre kesicisi

Madde 254 - Elektrikli aygıtlar, çevrenin sıcaklığı da hesaba katılarak,

ancak, önceden saptanmış bulunan en yüksek sıcaklıkta çalışabilecek biçimde ku-

rulur ve kullanılır.

Ocağın dışında, bütün elektrik akımını güvenlikle kesmeye yarayan bir ana

devre kesicisi kurulur.

Devre yüklüyken, ayırıcı (seksiyonel) ile devre kesmek yasaktır; kesim, ke-

sinlikle devre kesiciyle yapılacaktır.

Yüklü bulunan bir devreye ait devre kesicinin manevrası, ancak sorumlusu

tarafından yapılabilir.

Kısmi devre kesicisi

Madde 255 - Gerektiğinde kullanılmak üzere, uygun yerlere, herhangi bir şe-

beke kısmının akımını tamamen kesecek devre kesicileri yerleştirilir.

Parafudr vb. koruyucular

Madde 256 - Yeraltındaki tesis ve aygıtları, gerilimin aşırı yükselmelerine

karşı korumak amacıyla, yerüstünde, gerekli yerlere, parafudr vb. koruyucular

yerleştirilir.

Telefon bağlantısı

Madde 257 - Yerüstündeki ana dağıtım istasyonuyla gerekli görülen ocakiçi

istasyonları birbirine telefonla bağlanır.

Projelerin Bakanlıkça onaylanması

Madde 258 - Tesisat projesi Bakanlıkça onaylanmayan ocaklarda elektrik

enerjisi kullanılamaz.

İKİNCİ BÖLÜM

Gaz ve Toz patlaması tehlikesi bulunan ocaklarda elektrikle ilgili önlemler

Yalıtkanlar, kablolar, yalıtkanlık direncinin azalmasına karşı önlemler

Madde 259 - Yalıtkan malzemeler kullanılacakları yerlerin özellikleri göz

önünde bulundurularak seçilir.

Ocakiçi elektrik şebekeleri veya hatlarında, dış kılıfı yanmayan veya kendi

kendine yanmayı sürdürmeyen, standartlara uygun ve verilecek yüke yeterli ke-

sitte ocakiçi kabloları kullanılır.

Ocakiçi elektrik tesisatının akım taşıyan kısımları, topraktan tamamen ya-

lıtılmış olacak ve yalıtkanlık direncinin bu konudaki mevzuatta belirtilen dü-

zeyin altına düşmemesi sağlanacaktır.

Yalıtkanlık direncinin herhangi bir nedenle azalması olasılığına karşı,

nötr topraklı sistemler toprak kaçak rölesi, nötr yalıtılmış sistemler, yalıt-

kanlık kontrolü ya-

pan röle ve aygıtlarla donatılmış olacak; bunların çalışıp çalışmadıkları, sü-

rekli olarak denetlenecektir.

Topraklamadan başka önlem alınmayan yerler

Madde 260 - Topraklamadan başka koruyucu önlem alınmayan yerlerde, 261,

263, 264 üncü maddeler hükümleri uygulanır.

Topraklama hatları

Madde 261 - Çalışma gerilimi küçük gerilimin üstündeyse, elektrik kaçağı

yapabilecek elektrikli aygıtlar ve madeni kısımlar, topraklamayla güvenlik al-

tına alınır.

Ocakiçi şebekesine ve buna bağlı devrelere ait topraklama iletkenlerinde

kesiklik veya kopukluk bulunmayacak; kablo ekleme kutuları veya başlıklarında,

güvenli biçimde köprüleme yapılacaktır. Bağlantı yerlerinde boya, oksit ve pas

nedeniyle topraklama direncinin yükselmesine izin verilmeyecektir.

Topraklamanın yapılışı

Madde 262 - Elektrik tesisatıyla ilgili mevzuat, başka bir topraklama sis-

temine izin vermedikçe, ocakiçi şebekesinin herhangi bir noktasındaki toprakla-

ma, ancak, ocak dışındaki bir topraklama tesisiyle birleştirilerek yapılabilir.

Elektrik tehlikelerine karşı korunma

Madde 263 - a) Küçük geriliminin üstündeki şebekelerde, hatlar, dokunabile-

cek yükseklikteyse, elektrik yalıtımı sağlanır ve mekanik etkilere karşı gerek-

li önlemler alınır. Bakanlığın izniyle tesis edilecek trolley hatları bu hükmün

dışındadır.

b) Elektrikli aygıtların kapakları, yerlerine güvenli biçimde tesbit edil-

miş olacaktır.

c) Zırhlı kabloların zırhları mekaniksel ve elektriksel olarak aygıtın göv-

desine güvenli biçimde bağlanacaktır.

d) Koruma için kullanılan kafes ve tel örgüler sağlam yapılmış ve delikleri

önleyecek ölçüde küçük olacaktır.

Aşırı güçlere karşı koruma

Madde 264 - a) Her şebeke ve devredeki akımın nominal değeri üstüne çıkma-

sına karşı gerekli otomatik koruma aygıtları (devre kesiciler) kullanılacaktır.

b) Devre kesiciler, bağlı oldukları devrelerin akımını güvenlikle ve sürat-

le kesebilecek biçimde seçilmiş olacaktır.

c) Devre kesiciler, dış etkilere karşı korunmuş bulunacaktır.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Elektrikli Aygıtlar, İletkenler, Tesisler ve Patlamalara Karşı Alınacak Önlemler

Yağlı aygıtların kurulabileceği yerler

Madde 265 - Yağlı aygıtların kurulduğu yerlerde, yağların belirli ve zarar-

sız bir yerde toplamasını sağlayan önlemler alınacaktır.

Buraların çalışılan yerlerden olabildiğince uzak olmasına özen gösterile-

cektir.

Transformatörün kurulacağı yerler ve güç girişi

Madde 266 - Güç transformatörlerinin bulundukları yerler, bunların meydana

getirdikleri sıcaklığı giderecek biçimde havalandırılır.

Her güç transformatörünün girişi, bağımsız olarak ana şebekeden kesilebile-

cek biçimde düzenlenir. Ancak, gerilimin hepsinde birden aynı zamanda kesilme-

si gereken sürekli olarak paralel bağlı transformatör gruplarında, bu hüküm uy-

gulanmaz.

Devre kesicilerin özellikleri

Madde 267 - Devre kesiciler, devreyi otomatik olarak kestiklerinde, kendi

kendilerine tekrar kapanmayacak özellikte olacaktır.

Yüksek gerilimli ve yağlı devre kesicilerin kurulacakları yerler

Madde 268 - Yüksek gerilimli devre kesiciler ve yağlı devre kesiciler, özel

yerlerde kurulacaktır.

Devre kesicilerin korunma düzenleri

Madde 269 - Devre kesiciler, aşırı akıma, kısa devreye, toprak kaçağına

karşı korunmuş olacaklardır. Nört yalıtılmış sistemlerde, bu kesicilerin yalıt-

kanlık direnci, kontrol düzenleriyle donatılacaktır.

Motorların korunması

Madde 270 - Aşırı akım ve nötr topraklı sistemlerde, motorlar, toprak kaçak

röleleriyle donatılmış, otomatik yol vericilerle korunacaktır.

İletkenler ve kablolar

Madde 271 - Her işyerinde, o işyerinin özelliklerine göre seçilen elektrik

iletkenleri veya kabloları kullanılır.

Elde taşınır aygıtlar

Madde 272 - Küçük gerilimin üstünde çalışan elde taşınır elektrikli aygıt-

ların, yumuşak kablolar içinde, uygun kesitte topraklama iletkeni bulunacaktır.

Bu kablolar üzerindeki madeni koruyucular, tek başlarına, topraklama ilet-

keni yerine kullanılmaz.

Yumuşak kabloların gerilim aldığı noktalarda, uygun devre kesicileri veya

otomatik anahtarlar bulunacaktır.

Kuyu içindeki ve dibindeki kablolar

Madde 273 - Kuyu içindeki ve dibindeki elektrik kabloları, sürtmelere,

çarpmalara ve üstlerine düşebilecek cisimlere karşı korunmuş olacaktır.

Ulaşım yollarındaki kablolar ve elektrikli aygıtlar

Madde 274 - Ocakiçi ulaşım yollarındaki kablolar ve elektrikli aygıtlar,

yoldan geçen araçlardan,arabalardan ve hareketli aygıtlardan zarar görmeyecek

bir uzaklıkta kurulmuş ve korunmuş olacaktır.Bunlar,taramalarda, özel olarak

güvenlik altına alınacaktır.

Fiş - priz için önlemler

Madde 275 - Küçük gerilimi aşan tesisatta fiş-prizin birbirinden ayrılması-

nı, fişin yerinden oynamasını önleyecek bir güvenlik düzeni bulundurulur.

Devre gerilimi kesilmeden fiş yerinden çıkarılamaz.

Devre geriliminin uzaktan kumandayla kesildiği elektrikli kilitleme düzen-

leri, bu hükmün dışındadır.

Prizlerin yapılışı

Madde 276 - Prizler, fiş çıkarıldığında, gerilim altında bulunan kısımları-

na dokunulamayacak nitelikte olacaktır.

Küçük gerilimlerde kullanılan fişler

Madde 277 - Küçük gerilimlerde kullanılan madeni fişlerin boyutları ve bi-

çimleri, daha üst gerilimlerde kullanılanlardan farklı olacaktır.

Küçük gerilime bağlanma

Madde 278 - El lambaları ve topraklanmayan elde taşınır aygıtların küçük

gerilime bağlanması zorunludur.

Akım kesici düzen

Madde 279 - Elde taşınabilir ve hareketli aygıtlar ve makinalar üzerindeki

akım kesici düzen ya bu aygıt ve makinaların sabit birer parçaları halinde ola-

cak ya da uzaktan kumandalı akımın kesilmesini sağlayan kumanda anahtarı aygı-

tın üzerinde bulunacaktır.

Aydınlatma şebekesi gerilimi

Madde 280 - Aydınlatma şebekelerinde, gerilim, 250 voltu geçmeyecektir.

Lambalar sağlam ve saydam bir koruyucuyla örtülecek; ayrıca, sağlam bir ka-

fes içine alınacaktır.

Ayaklar içinde kullanılan aydınlatma lambaları ve kablolar için, Bakanlığın

özel izni gereklidir.

Patlama tehlikesi bulunan ocaklardaki aygıtlar

Madde 281 - Grizu veya kömür tozu patlama tehlikesi bulunan ocaklarda kul-

lanılacak bütün elektrikli aygıtlar, alev sızdırmaz nitelikte olacaktır.

İşaretleşme kabloları çekilmesi

Madde 282 - Özel bir düzenle aynı zamanda işaretleşme ve telefon konuşmala-

rı için kullanılması hali dışında, işaret kabloları içinde, telefon devrelerine

ayrılmış hatlardan başka, elektrik hattı bulundurulamaz.

İşaretleşme kablolarının nitelikleri

Madde 283 - İşaretleşme aygıtlarının ve telefonların enerji kaynakları, gü-

venlik koşullarına uygun nitelikte olacaktır.

Kuyu içindeki işaretleşmelerde, çarpma ve darbelere karşı dayanaklı kablo-

lar kullanılacaktır.

Birbirinden bağımsız olan çıkarma sistemlerinin işaretleşme iletkenleri or-

tak bir kılıf içinde bulundurulamaz.

Ana çıkarma tesisleri makina dairesinde, işaretleşme devrelerinde meydana

gelebilecek herhangi bir aksaklığı açıkça gösterebilecek bir düzen bulundurulur.

Yüksek gerilimin düşürülmesi

Madde 284 - Dağıtım, yüksek gerilimli ise, alçak gerilime düşürülerek kul-

lanılır. Ancak, güçleri 50 kilovatı aşan, güvenlik önlemleri alınmış sabit

elektrik motorları, bu hükmün dışındadır.

Otomatik kesilme

Madde 285 - Alternatif akım şebekesinin devreleri, toprak kaçak akımı, o

devre için tesbit edilen değerin % 15 ini geçtiğinde, otomatik olarak kesile-

cek biçimde düzenlenir.

Topraklama

Madde 286 - Yüksek gerilimli şebekelere bağlı aygıtlar, kontrol ve ölçü

aletleriyle kabloların madeni dış kılıfları topraklamayla güvenlik altına alı-

nır.

Nötr izoleli sistemlerle tesis edilen ve sürekli yalıtım kontrol devre ay-

gıtlarıyla donatılmış bağımsız şebekeler, bu hükmün dışındadır.

Grizulu ocaklarda elektrik enerjisi kullanılması

Madde 287 - Ani grizu boşalması olasılığı bulunan ocaklarda, onaylı belgesi

olan, taşınabilir elektrik lambaları dışında elektrik enerjisi, ancak, Bakan-

lıkça yürürlüğe konacak yönetmelik esaslarına göre kullanılır.

Alev sızdırmaz aygıtlar

Madde 288 - Grizulu ocaklarda, ancak, özel belgesi bulunan alev sızdırmaz

özellikte aygıtlar kullanılır. Kullanım sırasında, bu Tüzükte öngörülen güven-

lik koşullarına uyulması zorunludur.

Elektrikli aygıtların belgeleri

Madde 289 - Grizu veya kömür tozu veya her ikisinin birden patlama tehli-

kesi olan yerlerde kullanılacak bütün elektrikli aygıtların, Bakanlıkça kabul

edilmiş bir test istasyonundan verilmiş, alev sızdırmaz veya kendiliğinden em-

niyetli nitelikte olduklarına ilişkin belgeleri bulunacaktır.

Elektriksel ve mekanik kilitlenme

Madde 290 - Devrelere, fiş - priz düzeniyle alçak gerilim verilmekteyse

fiş ve priz, akım taşıdıkları sırada birbirinden ayrılmayacak biçimde elektrik-

sel ve mekanik olarak kilitlenecektir.

Fiş- priz biçiminde yapılmış olan kablo ekleme ve bağlantı başlıkları ge-

rilim kesilmeden, birbirlerinden ayrılmayacaklardır.

Alev sızdırmaz aygıtların muayenesi

Madde 291 - Alev sızdırmaz veya kendiliğinden emniyetli aygıtlar, bu nite-

liklerini yetirdiklerinde, kullanılamazlar.

Alev sızdırmaz veya kendiliğinden emniyetli aygıt ve malzemeler, bu nite-

liklerini yitirip yitirmedikleri yönünden 5 yılda en az bir kez, test istas-

yonlarında muayene edilir.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığıyla Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlı-

ğı, söz konusu muayeneler için, gerekli görülen bölgelerde, yeter sayıda tek-

nik personelle donatılmış, test istasyonları kurar ve çalıştırır veya bu mua-

yeneler, Bakanlıkça yetkisi kabul edilmiş bir istasyonda yapılır.

Grizulu yerlerde yapılacak işler

Madde 292 - Denetim sonucunda, grizu bulunmadığı tesbit edilmiş olmadıkça,

devre gerilim altındayken, hiçbir aygıtın koruyucusu açılamaz ve hiçbir ilet-

ken çıplak olarak havayla temas ettirilemez.

Yukarıdaki hükümler, grizuyu ateşleyemeyecek biçimde yapılmış olan telefon,

işaret devreleri vb. devrelere uygulanmaz.

Alev sızdırmaz aygıtların açılması

Madde 293 - Alev sızdırmaz aygıtların koruyucularına özen gösterilerek kul-

lanılır ve bunlar, ancak, yetkili elektrikçiler tarafından açılır.

Alev sızdırmaz koruyucunun birleşim yüzeyleri veya soğutucu levhalar ara-

sındaki açıklık, aygıtın sertifikasında belirtilenden çok olamaz. Soğutucu lev-

haların arası daima temiz tutulur; tıkanmasına ve genişlemesine izin verilmez.

Grizulu yerlerde topraklama ve kısa devre

Madde 294 - Gerilimi kesilen kısımların topraklanmasına veya bu kısımlarda

kısa devre yapılmasına, ancak, grizu bulunmadığı kesinlikle kanıtlandıktan son-

ra, yetkili elektrikçi tarafından izin verilir ve işin sonuna kadar grizu sü-

rekli kontrol edilir.

Alev sızdırmaz aygıtlarda onarımlar

Madde 295 - Yapılan onarımlar, aygıtların alev sızdırmaz özelliklerini de-

ğiştirmeyecektir.

Alev sızdırmaz aygıtların parçaları, aynı özellikte yedek parçalarla değiş-

tirilir. Alev sızdırmaz aygıtların koruyucularında hiçbir değişiklik yapılamaz.

Aygıtlar üzerinde değişiklik yapmak zorunlu olduğunda, bu değişiklik için

291 inci maddede sözü edilen istasyona başvurularak belge alınması zorunludur.

Alev sızdırmazlık nitelikleri konusunda kuşku duyulan aygıtların bu istas-

yonlara gönderilmesi işverenin sorumluluğundadır.

Metan oranının % 1,5 u geçmesi

Madde 296 - Genel havasındaki metan oranı % 1,5 u geçen yerlerdeki iletken-

lerin ve elektrikli aygıtların gerilimi derhal kesilir ve koşullar düzelmedikçe

yeniden verilmez.

Elektrik tesisatının kontrolu

Madde 297 - Bütün elektrikli aygıtlarla kablolar ve ayrıntıları, haftada en

az bir kez, dışından kontrol edilir, yılda en az bir kez, yalıtkanlık kontrolu-

na tabi tutulur.

Sürekli yalıtım kontrolu yapan aygıtlarla donatılmış devreler, bu hükmün

dışındadır.

Ocağın bütün elektrik tesisatı, yılda en az bir kez, baştan aşağı kontrol

edilir.

Bütün elektrikli aygıtlar ve kablolar, çalışmaya başlamadan önce kullanan-

larca kontrol edilir.

Alev sızdırmaz aygıtlar, gerektiği kadar sık ve düzenli aralıklarla, elekt-

rikle işleyen konveyörlerle yükleyici motorlar da yerleri değiştirildiğinde,

kontrol edilir.

Bütün koruyucu röle ve devrelere, ayda en az bir kez, deney uygulanır.

Deney ve kontrol aletleri

Madde 298 - Deney ve kontrol aletleri, normal kullanışları sırasında tehli-

ke yaratmayacak tipte yapılmış olacaktır.

Kabloların kontrolu

Madde 299 - Yapılan kontrol ve deneylerde tehlike yaratacak biçimda hasara

uğramış veya bozulmuş oldukları görülen kablolar, derhal onarıma alınır veya

sağlamlarıyla değiştirilir.

Hasara uğramış veya bozulmuş kablolar, esaslı biçimde onarılıp kontrol

edilmedikçe, ocak içinde tekrar kullanılamaz.

Onarımlar izola bantlarla yapılamaz.

Yumuşak kablolar, 3 ayda en az bir kez, bulundukları yerlerde kontrol edi-

lir ve son kontrol tarihiyle sonuçları rapor defterine yazılır.

Elektrikli aygıtların kilitlenmesi

Madde 300 - Elektrikli aygıtların yetkisiz kişilerce oynanması tehlike ya-

ratacak kumanda kolları, özel anahtarı bulunan kilitlerle kilitlenir, bu sağ-

lanamazsa aygıtlar, kapısı kilitlenebilen bir bölmeye yerleştirilir.

Anahtarlar sorumlu kişilere teslim edilir.

Alev sızdırmaz aygıtların civataları

Madde 301 - Alev sızdırmaz aygıtların kapak civataları eksiksiz olacak ve

tamamen sıkılmış durumda bulunacaktır. Yetkisiz kişilerce sökülmesini engelle-

mek üzere, civata başları özel şekilli veya özel anahtarlarla sökülebilecek yu-

valara gömülü olacaktır.

Gerilimin kesilmesi

Madde 302 - Kullanılmayan iletkenlerin ve aygıtların gerilimi kesilir. An-

cak,yüksek gerilimli aygıtlarda, gerilimin kesilmesi, aygıtın nem almasına veya

iç terlemeye neden oluyor, bundan dolayı yalıtkanlık direncinde azalma meydana

geliyorsa, gerilim kesilmez ve üzerlerine gerilim olduğunu gösteren bir uyarı

levhası asılır.

İstasyonlara girme yasağı

Madde 303 - Yetkisiz ve izinsiz kişiler, tali istasyona veya transformatör

odasına giremezler. Durum, uyarı levhalarıyla belirtilir.

Yağların kontrolü

Madde 304 - Yağlı aygıtlarda bulunan yağın miktarı ve niteliği, sürekli

olarak kontrol edilir. Yağlar, yılda en az bir kez, yalıtkanlık testine tabi

tutulur.

Üzerinde çalışılacak elektrik tesisatı

Madde 305 - Üzerinde çalışma yapılacak elektrik tesisatının besleme kaynak-

larından ayrılması ve topraklanması gerekir. Bu gibi yerlere gerilim veren dev-

re kesicileri açık durumda kilitlenmedikçe veya çalışılan yere gerilim verilme-

si başka bir yolla kesin olarak önlenmedikçe, çalışma yapılamaz.

Arıza ve tehlike

Madde 306 - Arıza veya tehlike yüzünden gerilimin her kesilişinde, derhal,

yetkili elektrikçiye haber verilir ve nedenleri, elektrik rapor defterine yazı-

larak imzalanır.

Onarımlar

Madde 307 - Onarımlar, yalnız yetki verilen elektrikçiler tarafından veya

bunların yönetim ve sorumlulukları altında yapılır.

Elektrikli aygıtlar, her onarımdan sonra, kontrol edilip denenmeden hizme-

te konulamaz.

Aygıtlarda bozukluk ve düzensizlik

Madde 308 - Koruyucularında bozukluk olan veya çalışmasında düzensizlik

görülen aygıtların gerilimi, derhal kesilir; bunlar, bozukluk veya düzensizlik

giderilmeden kullanılamaz.

İlgili diğer mevzuat

Madde 309 - Elektrik tesisatının işletilmesiyle ilgili olarak, bu Tüzükte

öngörülenler yanında ilgili diğer mevzuat hükümleri de uygulanacaktır.

DÖRDÜNCÜ KISIM

Makinalar ve Mekanik Malzemeler

Makinaların ve mekanik malzemelerin genel nitelikleri

Madde 310 - Yeraltı işlerinde kullanılan makinalar ve mekanik malzemeler,

olabildiğince ocakların gerektirdiği niteliklere sahip olacak; bu Tüzükte be-

lirtilmeyen nitelikleri yönündense, sınai kuruluşlarda, bunların plan, yapım,

kuruluş, bakım, kontrol ve deneme çalışmalarına ilişkin olarak uygulanmakta

olan teknik esaslara uygun bulunacaktır.

Koruyucu altına alma

Madde 311 - Volanlar, dişliler, kayışlar ve makinaların hareket eden diğer

parçaları, güvenli biçimde koruyucu altına alınacaktır.

Günlük ve haftalık kontrol

Madde 312 - Ayak alınlarında, ayak dip yollarında ve mekanik taşıma yapılan

ana yollarda çalışan makinaların koruyucu düzenleri hergün, diğer bütün makina-

lar ve mekanik düzenler ise haftada en az bir kez, yetkili bir nezaretçi tara-

fından kontrol edilir.

Tehlikeli konumda olan uzaktan kumandalı makinalar

Madde 313 - Gelip geçenler için tehlike yaratabilecek konumda olan, uzaktan

kumandalı makinaların üzerine, uyarı levhaları konur ve bunlar, durdurma düzen-

leriyle donatılır.

İçten yanmalı motorlar

Madde 314 - İçten yanmalı motorların, ocak içerisinde kullanılabilmeleri,

ancak, Bakanlığın kabul ettiği tipten olmalarına veya iznine bağlıdır.

Buhar kazanı ve buhar çıkaran tesisler

Madde 315 - Ocak içinde vulkanizasyona yarayan ve teknik koşullara uygun

olan aygıtlar dışında, buhar kazanı veya buhar çıkaran başka bir tesis yapıla-

maz.

Kompresörlerin kurulması, çıkarılması, bakımı ve korunması

Madde 316 - Yeraltında kullanılacak basınçlı havayı sağlayacak kompresörün

kurulması, çalıştırılması, bakımı ve korunmasında aşağıdaki esaslara uyulur:

a) Kompresöre giren hava, olabildiğince kuru, temiz ve serin olacaktır;

b) Kompresör içindeki havanın en yüksek sıcaklığı, kompresörün yağlanması

için kullanılan yağın parlama noktasından, en az 30 derece düşük olacaktır;

c) Hava sıcaklığının aşırı yükselmesi veya kompresörün soğutma sisteminde

kullanılan sıvının dolaşımında bir kesilme meydana gelmesi durumunda, kompre-

sörde, otomatik olarak veya makinist tarafından durdurulmasını sağlayacak bir

düzen bulunacaktır;

d) Kuyu diplerine boruyla gönderilen basınçlı havanın, olabildiğince kuru

ve serin olmasına dikkat edilecektir;

e) Kompresörlerin yağlanması için kullanılacak yağlar, standartlara uygun

olacaktır.

Basınçlı hava depoları

Madde 317 - Ocak içinde ve dışında kullanılacak basınçlı hava depolarının

yapımı, malzeme ve donanımı, standartlara uygun olacaktır.

BEŞİNCİ KISIM

BİRİNCİ BÖLÜM

Tehlike Hali, Tehlike ve Kazanın Bildirilmesi İlk Yardım, Kurtarma ve

Güvenlik Teşkilatı

Tehlike halinde yapılacak işler

Madde 318 - İşçilerin hayatı, sağlığı veya ocak için tehlikeli bir durum

gören herkes, olanak varsa, bunu giderecek önlemleri, derhal alır. Başaramazsa,

burada çalışan işçilere durumu ve tehlikeli bölgeden çekilmeleri gereğini bil-

dirir ve en yakın nezaretçiye hemen haber verir.

İşçilerin çıkarılması

Madde 319 - Tehlikenin giderilmesi için özel olarak görevlendirilmiş bir

nezaretçinin emri altında çalıştırılanların dışında, işçiler, tehlike belirtisi

görülen yerlerden derhal çıkarılırlar.

Tehlike durumunun bildirilmesi

Madde 320 - İşi biten vardiyanın nezaretçileri, kendilerinden sonraki neza-

retçilere denetimleri altında yapılacak işlerdeki tehlike ihtimalleri ve alın-

ması gerekli önlemler hakkında bilgi verirler ve durumu rapor defterine yazar-

lar.

Fenni nezaretçiye duyurma

Madde 321 - Ocakta meydana gelen ölümler, ağır yaralanmalarla işçi sağlığı-

nı, iş güvenliğini ve iş düzenini sarsacak nitelikteki olaylar, hemen fenni

nezaretçiye duyurulur.

Tehlike sırasında ve sonrasında alınacak önlemler

Madde 322 - Tehlike sırasında işçilerin ileri geçmemeleri gereken noktalar,

fenni nezaretçi veya yardımcıları tarafından, belirlenerek açıkça işaretlenir.

Tehlikenin giderildiğinin bildirilmesinden sonra, fenni nezaretçi tarafın-

dan, söz konusu yerde, tehlikenin niteliğine göre gerekli denetimler yapılıp

güvenliğin sağlandığı belirlenmeden çalışmaya başlanamaz.

Tehlikelerin ve kazaların Bakanlıklara bildirilmesi

Madde 323 - İşçi sağlığı ve iş güvenliğini sarsacak tehlikeler, can kaybı-

na, ağır yaralanmaya veya zehirlenmeye neden olan kazalar, işveren tarafından,

derhal, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığıyla Enerji ve Tabii Kaynaklar Ba-

kanlığına bildirilir.

Bu bildirim, yerel makamlara, genel hükümler çerçevesinde yapılması gerekli

bildirme zorunluluğunu ortadan kaldırmaz.

7 günden çok iş göremezlikle sonuçlanan iş kazaları, nedenleriyle birlikte,

yazılı olarak, yukarıda belirtilen makamlara bildirilir.

Teknik incelemelere esas olacak bildirim

Madde 324 - Yeraltı yangını, taşıyıcı halatın kopması, kafesin molete çarp-

ması, su baskını, gazların veya tozların yanması veya patlaması, işletmenin

normal çalışmalarını kısmen veya tamamen durduracak nitelikteki göçükler vb.

nitelikteki olaylar, yaralanma olmasa bile, teknik incelemelere esas olmak üze-

re, derhal, yukarıdaki maddede yazılı makamlara bildirilir.

İlk yardım kursu

Madde 325 - Ocakta çalışan işçilerin, 3 kişiden az olmamak üzere, en az % 5'i ilk yardım kurslarında yetiştirilir. Olanak varsa, daima, aynı işçi grubuyla birlikte çalışmaları sağlanır. Bunlar yılda bir kez, geliştirme kursuna gönderilir ve bu husus kurs belgesine yazılır.

İlk yardım ekibinde bulunanların adları, ilk yardım odasına ve ocak dışındaki ilan tahtalarına bir liste halinde asılacaktır.

İlk yardım malzemesi

Madde 326 - Yeraltında kullanılacak ilk yardım malzemesi, uygun kaplar içe-

risinde, ilk yardım görevlileri tarafından korunur.

İlk yardım malzemesi, haftada bir kez, ocak dışına çıkarılarak denetlenir

ve eksikleri tamamlanır. Bu malzeme, en geç 3 ay içinde ocak dışındaki malze-

meyle değiştirilir.

Ocaktan çıkarılan malzeme, sağlık yönünden sakıncası yoksa, ocak dışında

kullanılabilir.

İlk yardım odası

Madde 327 - Ocağın merkezi bir yerinde bağımsız bir ilk yardım odası kuru-

lur. Önemli yaralanma, zehirlenme ve hastalanma gibi durumlarda, bu ilk yardım

odasına, derhal, olanak varsa, telefonla haber verilir. Bir doktor veya hasta-

bakıcı istenip istenmediği ve yaralının ocak dışına taşınmakta olup olmadığı

bildirilir.

İşveren hasta veya yaralının hastaneye veya evine taşınması için uygun bir

araç sağlamakla yükümlüdür.

Kazaya uğrayanların taşınmasına ilişkin önlemler

Madde 328 - Kafesleri düz konmuş bir sedyeyi almayacak kadar dar olan kuyu-

larda, kazaya uğrayanların sağlık durumlarının daha çok ağırlaşmasına meydan

vermeden dışarı çıkarılması için, uygun önlemler önceden alınır.

İlk yardım odasına başvuru

Madde 329 - Yarası hafif ve pansumanı yapılmış bile olsa, yaralanan kimse,

işyerinden ayrılmadan önce, ilk yardım odasına başvurarak durumunu bildirir.

İlk yardımla ilgili denetimler

Madde 330 - İşveren, ilk yardım odalarını, malzemesini, yaralı taşıma

düzenini, ayda en az bir kez denetler.

Görülen arızalar ve eksiklikler, derhal giderilir.

İKİNCİ BÖLÜM

Kurtarma ve İş Güvenliği Teşkilatı

Kazada yapılacak işler

Madde 331 - Ocaklarda meydana gelen patlama, yangın vb. önemli olaylarda,

kurtarmanın ve gerekli diğer işlerin iyi yürütülmesini sağlamak amacıyla, fenni

nezaretçi gerekli önlemleri alır.

Bu gibi olayların meydana geldiği işyerlerinde, fenni nezaretçi ve işveren-

ler, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı mühendisleri olay yerine gelinceye ka-

dar, gerekli önlemleri alarak kurtarma çalışmalarını yapmak zorundadırlar.

Önlemin niteliğini belirlemede fenni nezaretçiyle Bakanlık mühendisleri

arasında anlaşmazlık olursa, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı temsilcisinin

öngördüğü önlem ve öneriler, onun yönetimi altında uygulanır. Durum tutanakla

saptanır.

İşveren, bu önlemlerin alınması için gerekli işçi, araç, malzeme ve parayı

fenni nezaretçinin ve Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı temsilcisinin emirle-

rine hazır bulundurmak zorundadır.

Kurtarma istasyonları

Madde 332 - Maden ocaklarında, bir kurtarma istasyonu kurulması zorunludur.

Ancak, yarıçapı en çok 50 kilometre olan alan içinde bulunan maden işletmeleri,

merkezi bir yerde, ortaklaşa bir kurtarma istasyonu kurabilirler.

Bu hüküm, aynı işletmenin çeşitli ocakları için de geçerlidir.

İşletmeler merkez kurtarma istasyonlarının kuruluş ve yönetim giderlerini,

çalıştırdıkları işçilerin sayısına göre, aralarında paylaşırlar.

Kurulacak kurtarma istasyonlarının kuruluş yerlerine, yöneticilerine, kur-

tarma ekiplerinin oluşumuna, kurtarıcıların niteliklerine ilişkin esasların ve

belgelerin Bakanlıkça uygun görülmesi gereklidir.

Kurtarma Eğitimi

Madde 333 - Ocaklarda çalışan işçilerin, 10 kişiden az olmamak üzere, en az

% 3 ü, gerektiğinde kurtarma işinde görevlendirilmek üzere, önceden eğitilir.

Bunlardan, kurtarma istasyonunda görevlendirilmeyenler, normal işlerine de-

vam ederler.

Kurtarma istasyonunda ve ocaklardaki kurtarma ekibinde bulunanların sayıla-

rı, adları, adresleri ve çalıştıkları vardiyaları gösteren listeler, kurtarma

istasyonlarında bulundurulur.

Kurtarma istasyonunda yönetim ve denetim

Madde 334 - Kurtarma istasyonu, bir maden yüksek mühendisi veya maden mü-

hendisiyle kurtarma işlerinde yetişmiş ve ocak içerisinde de bu gibi işlerde en

az 3 yıl uygulama görmüş bir nezaretçinin yönetim ve denetimi altında bulunur.

Kurtarıcıların seçilmesi

Madde 335 - Kurtarma işinde yetiştirilecek elemanlar, sağlık durumları, so-

ğukkanlılıkları, dayanıklılıkları, bu işe yatkınlıkları, genel bilgileri, daimi

kurtarıcılar ve ocaklardaki personelle işbirliği yapma yetenekleri bakımından

dikkatle seçilir.

Kurtarıcılar, en az ilkokul mezunu ve özellikle ocakiçi işlerinde 2 yıl ve-

ya daha çok deneyimli olacaklar ve kurtarma istasyonu yönetimi tarafından ve-

rilmiş bir belgeye sahip bulunacaklardır.

Yılda bir kez yapılacak sağlık muayenesinde, işe elverişli oldukları tesbit

edilmeyenler, kurtarıcılık görevinde çalıştırılamazlar.

Kurtarıcı eğiticileri

Madde 336 - Kurtarma istasyonlarında, kurtarıcıları yetiştirecek eğitimci-

ler bulundurulur.

Kurtarma işinde yetiştirilmek üzere seçilenler, kurslara katılmak zorunda-

dırlar.

Yeterlik belgesi kazanmış kurtarıcılar, 6 ayda en az bir nazari ve uygu-

lamalı geliştirme kurslarına gönderilirler; bu husus belgelerine yazılır.

Kurtarma istasyonlarında bulundurulacak araç ve gereç

Madde 337 - Kurtarma istasyonlarında bulundurulacak araç ve gereçlerin cins

ve miktarını Bakanlık belirler.

Aygıtlar ve ölçü aletleri

Madde 338 - Kurtarma istasyonlarındaki aygıtlar ve ölçü aletleri, her an

kullanılmaya hazır durumda bulundurulacaktır.

Kurtarma istasyonu yönergesi

Madde 339 - Kurtarma istasyonu nezaretçisi veya mühendisi tarafından, is-

tasyonun yönetimine, kurtarma ekiplerinin oluşumuna ve eğitimine, kazanın duyu-

rulmasına, kazada yapılacak işlere, yararlanılacak araçlara, araç ve gereçlerin

onarım, bakım ve korunmasına ilişkin bir yönerge hazırlanır. Merkez kurtarma

istasyonlarına ilişkin yönergenin birer örneği bağlı ocaklara gönderilir.

Kurtarma planı

Madde 340 - Her ocakta kurtarıcıların yararlanması için belli başlı kapıla-

rı, barajları, hava köprülerini, hava akımını ayarlayan düzeni ve telefon

istasyonlarını gösterir bir plan bulundurulur; bir örneği kurtarma istasyonuna

gönderilir.

Planda, hava giriş ve çıkış yolları değişik renklerde gösterilir.

Kurtarıcıların kullanacağı işaretler

Madde 341 - Kurtarmada kullanılacak işaretler, bütün ocaklar için tek tip

olarak belirlenir ve eğitimleri sırasında kurtarıcılara öğretilir.

Güvenlik başmühendisliği, mühendisliği ve nezaretçisi

Madde 342 - İşçi sağlığı ve iş güvenliği konularında inceleme ve denetimle-

ri yapmak, sonuçlarına göre gerekli önlemleri almak ve önerilerde bulunmak üze-

re, işveren tarafından, 300 den az işçi çalıştırılan her ocağa bir güvenlik ne-

zaretçisi, 300 den çok işçi çalıştırılan her ocağa bir güvenlik mühendisi ata-

nır. Birden çok güvenlik mühendisi bulunan işletmelerde, ayrıca, bu güvenlik

mühendislerinin bağlı bulunacağı bir güvenlik başmühendisliği kurulur.

Güvenlik başmühendis ve mühendislerine güvenlik işleri dışında görev veri-

lemez.

Bunların maden yüksek mühendisi veya mühendisi olmaları, güvenlik başmühen-

disinin en az 3, güvenlik mühendisinin ve nezaretçinin en az 2 şer yıllık ocak

çalışmalarının bulunması ya da bu süre kadar güvenlikle ilgili bir görev yap-

mış olmaları zorunludur.

Güvenlik mühendisi, çalışmaların, işçi sağlığı ve iş güvenliği gereklerine

uygun olarak sürdürülmesi için fenni nezaretçiyle işbirliği yapar; görüş ve

önerilerini fenni nezaretçiye ve bağlı bulunduğu güvenlik başmühendisliğine

bildirir.

Kaza istatistikleri

Madde 343 - Ocak yönetimi, iş kazalarını, nedenleriyle birlikte, işyerinde-

ki kaza defterine, günü gününe yazacak ve istatistiklerini, yıl sonunda, Çalış-

ma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına ve Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'na

gönderecektir.

ALTINCI KISIM

Çeşitli Hükümler

Telefon haberleşmesi

Madde 344 - Bir vardiyasında en az 50 işçi çalıştırılan veya ocak ağzından

itibaren 1000 metre uzaklığa kadar yayılmış olan ocaklarda, uygun yerlere, oca-

ğın çeşitli bölümleri ve ocakiçiyle dışı arasında haberleşmeyi sağlayacak yeter

sayıda telefon konur.

Ocağa konulacak olan telefon santralları, hava giriş kısmında güvenlikli

bir yere yerleştirilir.

Ocaklara girme yasağı

Madde 345 - Ocak yönetimince yazılı izin verilmemiş kimseler ocağa giremez-

ler. Yazılı izin almış olanlar ise, ocağa, ancak, yetkili bir kişinin eşliğinde

girebilirler.

Ocağa sokulamayacak maddeler

Madde 346 - Ocaklara kesici, yaralayıcı, öldürücü silahlarla alkollü içki

sokulamaz. Kömür ve kükürt ocaklarıyla yangın tehlikesi olan ocaklarda tütün

içilemez. Bu ocaklara sigara, pipo, puro, kibrit, çakmak vb. madde ve malzeme-

ler sokulamaz.

Fenni nezaretçi, bunların ocağa sokulup sokulmadığını anlamak için, ocağa

girenlerin üstlerini arattırır. Üstlerinin aranmasına engel olanlar, ocağa so-

kulamaz.

Tesis, tahkim ve onarım işleri

Madde 347 - Tesis, tahkim ve onarım işleri yapacak olanlar için gerekli gü-

venlik önlemleri alınır. Döşemeler, en çok yüke karşı uygun bir güvenlik katsa-

yısı alınarak yapılır.

Döşemelerde ahşap malzeme kullanılmışsa, bunlar, nezaretçi tarafından, ayda

en az bir kez, muayene edilir.

Kuyu içinde yapılan tesis, tahkim ve onarım işlerinde, işçilerin tek başına

çalıştırılması yasaktır.

Emniyet kemerleri ve düşmelere karşı önlemler

Madde 348 - Silolara, bürlere, ferelere (eğimli küçük galeri ve kuyular)

vb. yerlere, ancak, emniyet kemeri bağlamak gibi güvenlik önlemleri alınarak

girilir.

Dik damarlardaki çalışma yerleri, kömür, cevher ve taş parçalarının düşme-

sine karşı özel olarak korunur.

İşçilerin tek başına çalıştırılamayacağı yerler

Madde 349 - Bir kaza meydana geldiğinde kolayca görülemeyecek ve yardıma

koşulamıyacak yerlerde, tek başına işçi çalıştırılamaz.

Ocağa girenlerin deftere yazılması

Madde 350 - Çalışmak üzere yeraltına gidenlerin adları, her gün, özel bir

deftere yazılır. Bulundukları yerler olanak ölçüsünde bu deftere gösterilir.

Deftere yazılmayanlar ocağa sokulmaz.

Vardiya sonu

Madde 351 - Vardiyanın sorumlu nezaretçisi, kendisinden sonraki nezaret-

çinin haberi bulunması durumu dışında, vardiyanın sonunda, ekibindeki her iş-

çinin, ocaktan çıkmasını sağlamak yükümlüdür.

Defterler ve kayıtlar

Madde 352 - Bu Tüzükte öngörülen defter ve kayıtların tutulmasından ve sak-

lanmasından işveren sorumludur.

YEDİNCİ KISIM

BİRİNCİ BÖLÜM

Maden ve Taş Ocakları Açık İşletmeleri

Kitle ve blok kayması ve parça düşmesi

Madde 353 - Kazı yapılan ve lağım atılan kademe cepheleri, şantiyeler, iş-

çilerin geçtiği bunlara yakın yollar, taşım yolları, kitle ve blok kayması ve

parça düşmesi olasılığı yönünden ilgili nezaretçi tarafından sürekli olarak

denetlenir. Varsa, tehlike giderilmeden bu işle görevlendirilen işçilerden

başkası buralarda çalıştırılamaz.

Yıldırım düşmesi tehlikesi

Madde 354 - Yıldırım düşmesi tehlikesi varsa, elektrikli kapsülle ateşleme

yapılan yerüstü işletmelerinde, lağım delikleri, gerekli önlemler alınmadan

doldurulamaz. Tehlike lağımın doldurulması sırasında meydana gelmişse, doldurma

işlemi derhal durdurulur; patlamanın olağan etki alanı dışına çıkılır ve tehli-

ke geçinceye kadar bu alana kimsenin girmemesi için gerekli önlemler alınır.

Kademe dipleri

Madde 355 - Kademe diplerinde, işçilerin yemek yemeleri, dinlenmeleri, pat-

layıcı maddeleri ve sandıklarını koymaları yasaktır.

Çatlak sökümü

Madde 356 - Ateşlemelerden ve donmaları izleyen arazi gevşemesi kar, yağmur vb. doğal olaylardan sonra, yeniden işe başlamalarda, kademe yüzleri ve çevresi, bu işe ayrılmış deneyimli işçiler tarafından yukarıdan başlanıp aşağıya

doğru sürdürülmek suretiyle, çatlak sökümü yapılarak temizlenir.

Kademe alınlarında çalışma

Madde 357 - Kazı yada lağımlarla oyularak kademe alınlarının askıya alınması (ters ıskarpa) suretiyle çalışılması yasaktır.

Malzeme yığınları ve artıkları

Madde 358 - Kademe düzlüklerinde, malzeme yığınları ve artıkları, işçilerin

tehlike anında kaçarak kurtulmalarını engellemeyecek biçimde düzenlenecektir.

Şevlerde çatlak sökümü

Madde 359 - Yüksekliği 5 metre ve eğimi 30 dereceden çok olan şevlerde,

çatlak sökümü vb. çalışmalarda, işçilere emniyet kemerleriyle baret, emniyet

ayakkabısı vb. kişisel koruyucular verilir.

Emniyet kemerlerinin bağlı olduğu halat uçları, kademe üzerinde bulunan

sağlam ber yere bağlanır.

Emniyet kemerleri halatlarının yıpranıp yıpranmadıkları, kullanılmadan ön-

ce muayene edilir ve bunlar belirli aralıklarla deneyden geçirilir.

Kademe yüksekliği ve şev

Madde 360 - Elle kazı ve yükleme yapılan açık işletmelerde kademe yüksek-

liği, 3 metreyi, şev sağlam arazide 60 dereceyi, çöküntülü ve ezik arazide,

kum, çakıl ve dere tortuları olan yerlerde, killi tabakalarda, ayrışıma uğra-

mış kalkerlerde, parçalanmış volkanik taş ve tüflerde 45 dereceyi, kaygan ve

sulu yerlerde 30 dereceyi geçemez.

İKİNCİ BÖLÜM

Mekanik Olarak Çalışılan Açık İşletmeler

Makina çalıştırılan kademelerin yüksekliği

Madde 361 - Kazıcı ve doldurucu makinaların çalıştırıldığı ve derin lağım deliklerinin uygulandığı kademelerin yüksekliği, 360 ıncı madde hükmüne tabi olmaksızın, kullanılan kazıcı ve doldurucu makinaların bu yüksekliklerine veya lağım deliklerinin boyuna göre artırılabilir.

Kademe düzlüğü

Madde 362 - Kademe düzlüğü, atımlardan sonra bile, makinaların rahatlıkla ve güvenle manevra yapabilmelerine olanak verecek ve çalışan işçiler için tehlike oluşturmayacak genişlikte olmalıdır.

Yönerge

Madde 363 - Kazıcı ve doldurucu makinaların çalıştırıldığı veya derin lağım deliklerinin uygulandığı işletmelerde, işveren veya fenni nezaretçi tarafından, aşağıdaki ayrıntıları içeren bir yönerge hazırlanır:

a) Kademelere verilecek en çok yükseklik,

b) Güvenle çalışmaya olanak verecek kademe düzlüğü genişliği,

c) Çalışılan yerin özelliğine, Jeolojik, tektonik yapısına ve fiziksel özelliğine göre kademelere verilmesi gereken şev derecesi,

d) Lağım atılacak yerin özelliğine göre, lağım derinliği, lağım aralıkları ve lağım deliğiyle kademe yüzünün dibi arasındaki uzaklık ve buna göre konulması gereken patlayıcı madde miktarı,

e) Ateşleme sırasında işçilerin ve makinaların güvenlikleri için alınması gereken önlemler,

f) Makinaların çalışma koşulları, manevra yerleri, yükleme, taşıma ve boşaltma işlerinde uygulanacak güvenlik önlemleri,

g) Patlayıcı madde doldurma, sıkılama ve ateşleme sırasında alınacak güvenlik önlemleri,

h) Çalışma yerlerine görevlilerden başkalarının girmesine karşı önlemler,

i) Patlayıcı maddelerin depolanması, kullanılacakları yere güvenli biçimde taşınması ve kullanılmalarına ilişkin önlemler.

Tıkanıklıkların giderilmesi

Madde 364 - Huni, kuyu, oluk ve silolarda meydana gelecek tıkanıklıklar,

sağlam döşenmiş ızgaralar, güvenlikli geçit köprüleri ve işçilerin düşmelerini

önleyecek diğer önlemler alınarak giderilir.

Aydınlatma

Madde 365 - Gece çalışmaları yapılan yerler yeterli biçimde aydınlatılır.

SEKİZİNCİ KISIM

Maden İşletmeleri ve Taş Ocakları Karoları

Çukurlar

Madde 366 - İşletme sahasında meydana gelen çukurların çevresi, gece ve gündüz görülebilecek biçimde, korkuluk, tel örgü vb. engellerle çevrilir ve gerektiğinde aydınlatılır.

Karolara ve işletme tesislerine, işyeri amirinin izni olmadan görevlilerden başkası giremez.

Kuyubaşı havuz, kule, baca, dam ve çatılarda güvenlik önlemleri

Madde 367 - Kuyubaşları, su havuzları, soğutma kuleleri ve havuzlarıyla, aşındırıcı veya sıcak sıvılar bulunan depo, sarnıç gibi yerlerin çevrelerine, sağlam korkuluk vb. engeller yapılır.

Merdivenler sağlam olacak, kenarlarında dayanıklı merdiven korkulukları bulunacaktır.

İskele çevrelerinde, en az 90 santimetrelik korkuluklar olacaktır.

Baca, dam, çatı gibi yüksek, kaymaya ve düşmeye elverişli yerlerde çalışan işçilerin güvenliğini sağlamak üzere, iskele, koruma parmaklığı veya korkuluklar yapılacaktır.

Bu önlemlerin alınmasına olanak yoksa, işçilerin bellerine emniyet kemerleri takılacak ve bunlar sabit bir yere sağlamca bağlanacaktır.

Pis sular, gazlar, dumanlar

Madde 368 - Kapalı devre solunum maskeleri kullanılmıyorsa, pis su, gaz ve dumanların bulunduğu depolara, işçiler, ancak, iyice havalandırılıp temizlendiğine emin olduktan sonra sokulurlar.

Buraların havası, işçinin çalıştığı sürece, denetim altında bulundurulur.

Ateşleme sırasında güvenlik önlemleri

Madde 369 - Yol, bina, köprü, elektrik, telgraf, telefon, havai hat vb. sabit tesislere, 70 metre uzaklık içerisinde, patlayıcı madde kullanmak yasaktır. Ateşleme sırasında işçilerin ve sözü edilen tesislerin korunmaları için gerekli güvenlik önlemleri alınır.

DOKUZUNCU KISIM

İşverenin, Nezaretçilerin ve Maden İşçilerinin Görevleri ve Teftişleri

Fenni nezaretçi yardımcısı

Madde 370 - Çalıştırılan işçi sayısı, 24 saatte 300'ü geçen ocaklarda, fenni nezaretçiye yardımcı olmak üzere bir ve artan her 200 işçi için, ayrıca bir yardımcı atanır. Bunların maden mühendisi olması gereklidir.

Fenni nezaretçilerin nitelikleri

Madde 371 - Fenni nezaretçi görevini üstlenecek maden yüksek mühendisi veya mühendisinin bir maden işletmesinin teknik işlerinde, en az 5 yıllık deneyiminin bulunması zorunludur.

Grizulu veya kendiliğinden yanmaya elverişli kömür damarlarının bulunduğu işletmelerde görevlendirilecek fenni nezaretçilerin, bu 5 yıllık süreyi, ayrı nitelikteki ocaklarda geçirmiş olmaları gerekir.

Daimi nezaretçi

Madde 372 - Daimi nezaretçinin, sürekli olarak, işletmede bulunması zorunludur.

Elektrik tesislerinden sorumlu olanlar

Madde 373 - Toplam gücü 100 kilovatın üstünde veya buna eşit beygir gücünde motorların veya herhangi birinin gücü 25 kilovatı geçen makinaların yahut yüksek gerilimin kullanıldığı işletmelerde, makina ve tesisler, bu işlerde en az

3 yıl çalışmış bir elektrik yüksek mühendisi veya mühendisinin sorumluluğuna verilir.

Yukarıda belirlenenlerden aşağı güçteki tesisler, an az ikinci sınıf yeterlik belgesine sahip bir elektrikçinin sorumluluğu altında bulunur.

Deneyimli işçiler

Madde 374 - Ocak içinde, herhangi bir işte, en az 6 ay çalıştıktan sonra, bu işi yalnız başına yapabileceklerine ve ocağın güvenlik ve çalışma koşullarına uyum sağladıklarına yetkililerce kanaat getirilen işçiler, deneyimli işçi sayılırlar.

Deneyimi ve meslek bilgisi olmayan kimseler, meslek bilgisi olan bir kimsenin gözetimi ve rehberliği olmadan, kendisi veya diğer işçiler için önemli derecede tehlikeli olabilecek ocak işlerinde çalıştırılamazlar.

Mevzuata emirlere ve talimata uyma zorunluluğu

Madde 375 - Ocaklarda, yeraltında ve tünellerde çalışanlar, işçi sağlığı ve iş güvenliği bakımından, ilgili mevzuatın öngördüğü esaslara ve işverenin bunlara uygun olarak vereceği emir ve talimata uymak zorundadırlar.

Güvenlik denetimleri

Madde 376 - Her vardiyada, en az iki kez, ocağın her yerinde, nezaretçiler tarafından, güvenlik denetimleri yapılır.

Bu denetimlerde, zararlı ve tehlikeli gaz ve tozların ve yangın belirtilerinin bulunup bulunmadığı, havalandırma düzeni, tahkimatın durumu, tehlikeli yerlerdeki uyarı işaretleri, taşıma tesislerinin normal çalışıp çalışmadığı vb. hususlar incelenir.

Ocağın güvenlik denetimleri yönünden bölünmesi

Madde 377 - Her ocak, güvenlik denetimlerin eksiksiz ve kolay yapılabilmelerini sağlayacak büyüklükte kısımlara bölünür.

Çalışılmayan zamanlardan sonra yapılacak denetim

Madde 378 - Tek vardiyayla çalışılmakta olması veya tatil gibi bir nedenle çalışılmayan bir zamandan sonra, işçiler ocağa girmeden önce, ocağın heryeri, nezaretçi tarafından güvenlik yönünden denetlenir; güvenlik koşullarının varlığı saptanmadan ocağa girilmesine izin verilmez. Durum rapor defterine yazılır.

ONUNCU KISIM

Son Hükümler

İşletmenin terkedildiğinin bildirilmesi

Madde 379 - İşletme hakkı sahibi, işletmenin tümünü veya bir kısmını terk etmeden önce, durumu ve nedenlerini, en geç bir ay içinde, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığıyla Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığına bildirir.

Tozla mücadele yönetmeliği

Madde 380 - Bakanlıkça, bu Tüzüğün yürürlüğe girdiği tarihten başlayarak, en çok bir yıl içinde, maden ve taş ocakları işletmelerinde ve tünel yapımında tozla mücadeleyle ilgili bir yönetmelik çıkartılır.

Radyoaktif maddeler

Madde 381 - Radyoaktif maden ve minerallerin arama, üretim ve çıkarılmasıyla ilgili çalışmalarda, bunların zararlı etkilerini giderici, önleyici ya da koruyucu önlemler alınır.

Bakanlıkça onaylanacak yönergeler

Madde 382 - Bu Tüzükte işverenlere hazırlanıp Bakanlıkça onaylanacağı öngörülen yönergeler, Tüzüğün yayımı gününden başlayarak, altı ay içinde, Bakanlığın onayına sunulur.

Geçici Madde 1 - Bu Tüzüğün yürürlüğe girmesinden önce, ocaklarda Bakanlığın izni alınmadan yapılmış elektrik tesisatı projelerinin, Tüzüğün yürürlüğe girmesinden başlayarak bir yıl içinde, Bakanlığın onayına sunulması zorunludur.

Yürürlük

Madde 383 - 25/8/1971 günlü ve 1475 sayılı İş Kanununun 74 üncü maddesine dayanılarak hazırlanmış ve Danıştayca incelenmiş bulunan bu Tüzük'ün 186 ncı maddesinde yeralan işçilerin karbonmonoksit maskeleri taşımalarına ilişkin hüküm, Tüzük'ün Resmi Gazete'de yayımı gününden 2 yıl, 191 inci maddesinin birinci fıkrasında yeralan metan dedektörüne ilişkin hüküm bir yıl sonra, diğer hükümleri Resmi Gazete'de yayımı gününde yürürlüğe girer.

Yürütme

Madde 384 - Bu Tüzük hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.

 

[Hüseyin KORKMAZ]

Maden ve Taş Ocakları İşletmelerinde ve Tünel Yapımında Alınacak İşçi Sağlığı ve Güvenliği Önlemlerine İlişkin Tüzük