Bu konuya hukukun temel kavrumları içerisinde "Hukukun Yorumlanması" ilkeleri çerçevesini oluşturan ilkelerden SÖZEL (Lafzi), SİSTEMATİK (Diğer hukuk kuralları ile olan ilgi) ve AMAÇSAL yorum usulleri dikkate alarak, şu şeklide bir yaklaşım getirebilir ve sormuş olduğunuz soruya geçerli bir hukuki dayanak oluşturabilir :
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu / TANIMLAR /Md. 3 :
"g) İş kazası: İşyerinde veya işin yürütümü nedeniyle meydana gelen, ölüme sebebiyet veren veya vücut bütünlüğünü ruhen ya da bedenen engelli hâle getiren olayı, (1)
ğ) İşveren: Çalışan istihdam eden gerçek veya tüzel kişi yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşları,
h) İşyeri: Mal veya hizmet üretmek amacıyla maddi olan ve olmayan unsurlar ile çalışanın birlikte örgütlendiği, işverenin işyerinde ürettiği mal veya hizmet ile nitelik yönünden bağlılığı bulunan ve aynı yönetim altında örgütlenen işyerine bağlı yerler ile dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku, yıkanma, muayene ve bakım, beden ve mesleki eğitim yerleri ve avlu gibi diğer eklentiler ve araçları da içeren organizasyonu,
o) Risk: Tehlikeden kaynaklanacak kayıp, yaralanma ya da başka zararlı sonuç meydana gelme ihtimalini,
p) Tehlike: İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek, çalışanı veya işyerini etkileyebilecek zarar veya hasar verme potansiyelini,"
tanımlarına bakıldığında, mevcut yasanın sadece işyeri, işveren ve çalışan üçlüsünü kapsadığı görünüyor gibi de olsa, Risk ve Tehlike tanımlarının içeriklerine (SÖZEL) dikkat etmek gerekir.
Ayrıca yine 6331 sayılı İş Güvenliği Yasası "Acil durum planları, yangınla mücadele ve ilk yardım / MADDE 11 – (1) İşveren;
"c) Acil durumlarla mücadele için işyerinin büyüklüğü ve taşıdığı özel tehlikeler, yapılan işin niteliği, çalışan sayısı ile işyerinde bulunan diğer kişileri dikkate alarak; önleme, koruma, tahliye, yangınla mücadele, ilk yardım ve benzeri konularda uygun donanıma sahip ve bu konularda eğitimli yeterli sayıda kişiyi görevlendirir, araç ve gereçleri sağlayarak eğitim ve tatbikatları yaptırır ve ekiplerin her zaman hazır bulunmalarını sağlar."
alt bendinde açıkça iş yerinde bulunan diğer kişilerin de dikkate alınması gerektiğini vurgulayarak, Tehlike ve Risk tanımlarını da dikkate aldığımızda müşteri ve ziyaretçilerin can ve mal güvenliklerinin sağlanma sorumluluğunun yasa ile işverene ait olduğunu "ZIMNİ" olarak belirtmektedir.
Ayrıca, 2013 tarihli "İş Yerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmelik /İKİNCİ BÖLÜM / İşveren ve ÇalışanlarınYükümlülüğü / İşverenin yükümlülükleri
MADDE 5 – (1) İşverenin acil durumlara ilişkin yükümlülükleri aşağıda belirtilmiştir:
"d) Acil durumlarla mücadele için işyerinin büyüklüğü ve taşıdığı özel tehlikeler, yapılan işin niteliği, çalışan sayısı ile işyerinde bulunan diğer kişileri dikkate alarak; önleme, koruma, tahliye, yangınla mücadele, ilk yardım ve benzeri konularda uygun donanıma sahip ve bu konularda eğitimli yeterli sayıda çalışanı görevlendirir ve her zaman hazır bulunmalarını sağlar.
g) Varsa alt işveren ve geçici iş ilişkisi kurulan işverenin çalışanları ile müşteri ve ziyaretçi gibi işyerinde bulunan diğer kişileri acil durumlar konusunda bilgilendirir."
Çalışanların yükümlülük ve sorumlulukları
MADDE 6 – (1) Çalışanların acil durumlarla ilgili yükümlülükleri aşağıda belirtilmiştir:
b) İşyerindeki makine, cihaz, araç, gereç, tesis ve binalarda kendileri ve diğer kişilerin sağlık ve güvenliğini tehlikeye düşürecek acil durum ile karşılaştıklarında; hemen en yakın amirine, acil durumla ilgili görevlendirilen sorumluya veya çalışan temsilcisine haber vermek.
Acil durum müdahale ve tahliye yöntemleri
MADDE 10
"(6) Acil durum müdahale ve tahliye yöntemleri oluşturulurken çalışanlar dışında müşteri, ziyaretçi gibi işyerinde bulunması muhtemel diğer kişiler de göz önünde bulundurulur."
İfadeleri ile 6331 sayılı yasada "işyerinde bulunan diğer kişiler" şeklinde kapalı olarak belirtilmiş kişilerin kimler olduğunu açıkça tanımlanmış ve bunların can ve mal güvenliklerinin korunmasının da yönetmelik kapsamında bulunduğunu açıkça belirtmektedir.
Ayrıca, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunun ilgili maddeleri gereğince alacak-borç ilişkisi kurulmuş taraflar arasındaki ilişkinin ve bu ilişkinin sonuçları yine 6098 sayılı yasa içerisinde açıkça belirtilmiştir. (En önemli bölüm tazminat kısmıdır)
Sonuç olarak, 6331 sayılı yasa, insan can ve malına gelebilecek her türlü olumsuzlukları önlemek için konulmuş bir yasadır (AMAÇSAL Yorum) Dolayısı ile kreş, okul, kafe, lokanta, AVM vb. işyerlerinde bulunan ve 6331 sayılı yasa ve ilgili yönetmeliklerinin içinde ”Diğer Kişiler, müşteri, misafir” tanımları ile işyerindeki durumları/statüleri belirlenmiş kişilerin de “tehlike” ve “risk” tanımları ile maruziyetleri söz konusu olacağından, bir iş yeri için yapılan Risk Değerlendirmesinde dikkate alınmaları yasal bir zorunluluktur.
Dikkate alınmadığı takdirde 6331 sayılı yasa hükümlerine aykırı davranmaktan öncelikle ÇSB İş Teftiş Kurulu denetimlerinde sıkıntı yaşanabileceği gibi, meydana gelebilecek herhangi bir fiili olumsuzluk da ise müteselsilen bir sorumluluk zinciri meydana gelmiş olacağından hem 6331, hem Ceza hem de Borçlar hukuku kapsamında yine sıkıntı yaşanacaktır.
İyi çalışmalar dilerim.
NOT : Forumumuzda hukukçu arkadaşlarımız da mevcut, bu konu hakkında hem Ceza Hukuku hem de Borçlar Hukuku kapsamında daha ayrıntılı açıklamalarda bulunabilirler.
