İşçi Sağlığı Ve İş Güvenliği Tüzüğü - 11.01.1974

[Kaan SAKA]

İŞÇİ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ TÜZÜĞÜ
Bakanlar Kurulu Kararının Tarihi: 4.12.1973 - No: 7/7583
Resmi Gazete Tarihi/No: 11.1.1974 / 14765
BİRİNCİ KISIM
Genel Hükümler
- KAPSAM:
1475 sayılı İş Kanunu kapsamına giren işyerlerinde, işçilere ait yatıp kalkma yerlerinde ve diğer müştemilatında bulunması gereken sağlık şartlarının ve işyerlerinde kullanılan alet, edevat, makineler ve hammaddeler yüzünden, çıkabilecek hastalıklara engel olacak tedbir ve araçların, işyerlerinde iş kazalarını önlemek üzere bulundurulması gerekli araçların ve alınacak güvenlik tedbirlerinin neler olduğu bu Tüzükte belirtilmiştir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:1)
- GÜVENLİK ÖNLEMLERİ:
Her işveren, işyerinde işçilerinin sağlığını ve iş güvenliğini sağlamak için, bu Tüzükte belirtilen şartları yerine getirmek araçları noksansız bulundurmak gerekli olanı yapmakla yükümlüdür.
İşçiler de,bu yoldaki usuller ve şartlara uymak zorundadırlar.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:2)
- İŞÇİLERE EĞİTİM:
İşveren, işçilere yapmakta oldukları işlerinde uymaları gerekli sağlık ve güvenlik tedbirlerini öğretmek ve iş değiştirecek işçilere yenisinin gerektiği bilgileri vermek zorundadır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:3)
- TEKNİK YENİLİKLERİ İZLEME:
İşverenin, işyerinde, teknik ilerlemelerin getirdiği daha uygun sağlık şartlarını sağlaması; kullanılan makinalarla alet ve edevattan herhangi bir şekilde tehlike gösterenleri veya hammaddelerden zehirli veya zararlı olanları, yapılan işin özelliğine ve fennin gereklerine göre bu tehlike ve zararları azaltan alet ve edevatla değiştirmesi iş kazalarını önlemek üzere işyerinde alınması ve bulundurulması gerekli tedbir ve araçları ve alınacak diğer iş güvenliği tedbirlerini devamlı surette izlemesi esastır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:4)
İKİNCİ KISIM
Sağlık Şartları ve Güvenlik tedbirleri
BİRİNCİ BÖLÜM
İşyerlerinde Bulunması Gereken Sağlık Şartları ve Güvenlik tedbirleri
- BİNA VE EKLENTİLERİ:
İşyeri kurulması amacıyla yeniden yaptırılacak binalarla bunlara yapılacak her çeşit ekler ve bunlardaki değişiklikler, mevzuata ve o binada yapılacak işin nitelik ve özelliklerine uygun bulunacaktır.
Evvelce inşa edilmiş olan herhangi bir binanın tümünün veya bir kısmının işyeri olarak kullanılmasında da, bu şartlar aranacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:5)
- ÇATI:
İşyerlerinin çatıları; ısı, rüzgar, yağmur, kar gibi dış etkilerden işçileri tamamen koruyacak surette dayanıklı ve muhafazalı yapılmış olacaktır. Çatının üzeri,yazın fazla ısı geçiren saç ve benzeri malzeme ile örtülü bulunduğu takdirde, ayrıca bir tavan yapılması,bununla çatı arasında hava akımı sağlayacak menfezler bulunması gereklidir.
İşyerlerinin bulunduğu baraka, sayvan, sundurma ve benzeri yerlerin çatıları, ısı geçiren saç ve benzeri malzeme de örtülmüş olduğu hallerde bu çatılar,en az 350 santimetre yükseklikte yapılmış olacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:6)
- TAVAN YÜKSEKLİĞİ:
İşyerlerinde işçilerin daimi olarak çalıştırıldığı yerlerin tavan yüksekliği, en az 3 metre olacaktır.
Tabana paralel olmayan tavanlarda bu yüksekliğin ortalaması 3 metre olacak ve en alçak kısmı, varsa, kirişin alt noktasından 240 santimetreden aşağı olmayacaktır.
17/5/1941 tarihinden önce çalışmakta bulunan işyerlerinde, fazla ısı, buhar, gaz yahut zararlı tozlar çıkarması gibi sağlık yönünden sakıncalı olmayan işler için, hava hacmi 8 inci maddede yazılı miktara uygun bulunduğu ve yeterli havalandırma sağlandığı hallerde, bu yükseklik 2 metreye kadar kabul edilebilir.
17/5/1941 tarihinden sonra ve bu Tüzüğün yürürlüğe girmesinden önce çalışmakta olan işyerlerinde birinci ve ikinci fıkralarda yazılı tavan yüksekliği, en az 285 santimetre olarak kabul edilir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:7)
- HAVA HACMİ:
İşyerlerindeki hava hacmi,makine,malzeme ve benzeri tesislerin kapladığı hacimler dahil olmak üzere,işçi başına en az 10 metreküp olacaktır. Hava hacminin hesabında,tavan yüksekliğinin 4 metreden fazlası nazara alınmaz.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:8)
- İŞYERİ DÜZENİ:
Her işyerinde, makine, tezgah, malzeme ve benzeri tesisler, çalışan işçilerin işlerini rahatça yapmalarına engel olmayacak ve herhangi bir tehlikeye sebebiyet vermeyecek şekilde yerleştirilecek ve bunlar, gereği gibi korunacaktır.
İşyeri olarak kullanılan binaların döşeme yüzeyine, orada çalışan işçiler için tehlikeli olacak şekilde, makine, tesis, ham, yarı işlenmiş veya tam işlenmiş malzeme bırakılmayacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:9)
- İŞYERİ TABANI:
İşyerlerinde taban döşeme ve kaplamaları,sağlam,kuru ve mümkün olduğu kadar düz ve kaymaz bir şekilde olacak ve malzemesi kolayca yıkanıp temizlenmeye elverişli bulunacaktır.
Yapılan işe göre,tabana fazla su veya sulu şeyler dökülen işyerlerinde, çamur yahut bulaşık su birikintileri olmaması için gerekli tedbirler alınacak ve yer sifonları konulacaktır.
Taban ve asma katların döşemeleri, üzerine konulacak makine, alet ve edevat ve benzeri malzeme ile orada çalıştırılacak işçilerin ağırlığına dayanabilecek şekilde yapılmış olacak ve metrekare hesabı ile taşıyabilecekleri en çok ağırlık miktarları, yetkili teknik elemana tespit ettirilecek ve bu hadler üstünde yüklemelere meydan verilmeyecektir.
Ahşap ve yanıcı maddelerden yapılmış döşemelerin bulunduğu yerlerde, açık ateş veya alevle çalışmalar yapılmayacaktır.
Teknik nedenlerle döşemelerde çukur, delik, merdiven başları, menholler ve kanallar gibi tehlike gösteren seviye farkı bulunduğu hallerde, gerekli tedbirler alınacaktır.
İçinde aşındırıcı, yakıcı veya sıcak sıvılar bulunan büyük kap, sarnıç, kuyu, havuz ve depoların ağızları, döşeme ile aynı seviyede bulunuyorsa, bunların kenarları, sağlam bir korkulukla çevrilecek veya ağızları kapakla örtülecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:10)
- KORİDORLAR:
İşyerlerindeki koridorlar,işçilerin kolaylıkla gelip geçmesini sağlayacak ve tehlike baş gösterdiğinde işyerini çabuklukla boşaltmaya yetecek genişlikte olacak, tabii veya suni ışıkla aydınlatılmış bulunacaktır.
Makineler, motorlar ve bunlar tarafından çalıştırılan aletler ve diğer tezgahlar arasındaki açıklık,işçilerin rahat çalışmalarını sağlamak üzere,en az 80 santimetre olacaktır. İşyerindeki geçitlerin genişliği,oradan geçecek işçilerin miktarına ve malzeme hareketine uygun olarak ayarlanacak ve bu genişlik 120 santimetreden az olmayacaktır. Geçitlerin tabanı sağlam,arızasız ve kaymaz şekilde yapılmış olacak,ayrıca geçitler işaretlenecektir.
Yüksek geçit, platform veya çalışma sahanlıklarının (yükleme boşaltma rampaları ile bir kişinin durabilmesine imkan vermeyecek darlıktaki yerler hariç) serbest bulunan bütün tarafları,en az 90 santimetre yükseklikte etekli korkuluklarla çevrilecektir .
Köprü şeklindeki asma geçitler,üzerinden geçirilecek en ağır yüke göre hesap edilerek sağlam bir şekilde inşa edilecek ve buralarda kaymaları önleyecek tedbirler alınmış olacaktır.
Taşıma bantlarının (Konveyör) veya diğer makinelerin üzerinden geçen bütün geçitlerin açık bulunan tarafları, uygun korkuluk ve eteklerle çevrilecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:11)
- KAPILAR:
İşyerlerindeki kapıların yükseklik ve genişliği, oralarda çalışanların serbestçe girip, çıkmalarına elverişli ve dışarıdan gelecek sıcak ve soğuk havadan veya zararlı koku gaz ve gürültüden işçileri koruyacak şekil ve nitelikte yapılmış olacaktır.
Boşluğa açılan kapı ve diğer menfezlerin uygun koruyucuları veya korkulukları bulunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:12)
- PENCERELER:
İşyerlerinde dışarıdan ışık almaya yarayan yan ve tepe pencereleri ile menfezlerin aydınlık veren yüzeyleri toplamı, işyeri taban yüzeyinin en az 1/10 oranında olacaktır. Dışarı ile doğrudan doğruya bağlantısı olmayan iç kapı, pencere ve menfezlerin dolaylı olarak aydınlık veren yüzeyleri bu hesaba katılmaz.
Dış pencere ve menfezler işyerine ışığı,bol ve eşit olarak yayacak ve ihtiyaca göre kolayca açılıp kapanabilecek ve temizlenebilecek şekilde yapılacaktır.
İşçilerin, pencere ve menfezlerden gelen güneş ışığına ve ısısına veya hava akımlarına karşı sağlıklarını koruyacak şekilde, gereğine göre, perde, tente veya panjur konulması,yahut camların boyanması gibi tedbirler de alınacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:13)
- KORKULUKLAR:
İşyerlerinde kullanılacak korkuluklar;sağlam bir şekilde ahşap boru veya metal profilli malzemeden yapılacak,yüzeyleri pürüzlü ve köşeleri keskin olmayacaktır.
Korkulukların,tabandan yüksekliği en az 90 santimetre olacaktır.
Korkuluklar,en çok 2 metrede bir dikme konulmak suretiyle tabana veya elverişli diğer bir yere sağlam bir şekilde tespit edilecek ve üst seviyesi ile taban arasındaki mesafenin yarı hizasına da, bir ara korkuluk çekilecektir.
Korkuluğun tümü,herhangi bir yönden gelebilecek en az 100 kilogramlık bir yüke dayanabilecek şekilde yapılacaktır.
Ahşap korkulukların tırabzan ve dikmeleri, en az 5x10 santimetrelik latadan ve ara korkuluklar ise,en az 5x5 santimetrelik kadrodan veya 2,5x10 santimetrelik latadan yapılacaktır.
Boru korkulukların tırabzan veya dikmeleri,en az 1 1/4 parmak ve ara korkuluklar ise,en az (1) parmak borudan yapılmış olacaktır.
Metal profilli malzemeden yapılan köşebentli korkulukların tırabzan ve dikmeleri,en az 5 milimetre et payı olan 40x40 milimetrelik köşebentten ve ara korkuluklar ise,en az 3 milimetre et payı olan 30x30 milimetrelik köşebentten yapılacak ve köşebentlerin yatay kenarları,tehlikeli tarafa dönük olacaktır.
Dördüncü fıkradaki şart, yerine getirilmek suretiyle diğer metal profilli malzemeden de korkuluklar yapılabilir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:14)
- ETEKLER:
Etekler; ahşap,metal veya yeteri sağlamlıkta diğer malzemeden yapılacaktır. Bunların yükseklikleri, tabandan en az 15 santimetre olacak ve gerektiğinde tabanla en çok 1 santimetrelik bir aralığı bulunabilecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:15)
- YETERSİZ AYDINLATMA:
İşyerlerinin gün ışığıyla yeter derecede aydınlatılmış olması esastır. Şu kadar ki,işin konusu veya işyerinin inşa tarzı nedeniyle gün ışığından faydalanılamayan hallerde yahut gece çalışmalarında,
suni ışıkla yeterli aydınlatma sağlanacaktır.
Gerek tabii ve gerek suni ışıklar, işçilere yeter derecede ve eşit olarak dağılmayı sağlayacak şekilde düzenlenecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:16)
- AYDINLATMA ARAÇLARI:
İşyerlerinde suni ışık kullanıldığı hallerde:
1) Elektriğin sağlanabildiği yerlerde elektrik ışığı kullanılacak ve Tesisat, teknik usul ve koşullara uygun bir şekilde yapılmış olacaktır.
2) Suni ışık tesis ve araçları; havayı kirletecek nitelikte gaz, koku çıkararak işçilerin sağlığına zarar vermeyecek, keskin, göz kamaştırıcı ve titrek ışık meydana getirmeyecek şekilde olacaktır.
3) 35°C tan aşağı sıcaklıkta parlayabilen, buhar çıkaran benzin, benzol gibi sıvılar, aydınlatma cihazlarında kullanılmayacaktır.
4) Sıvı yakıtlar ile aydınlatmada,lambaların hazneleri metal olacak, sızıntı yapmayacak ve kızmaması için de gerekli tedbirler alınmış olacaktır.
5) Lamba alevinin, parlayabilen gaz ve maddelerle teması ihtimali olan işlerde; alev, tel kafes ve benzeri malzeme ile örtülecektir.
6) İçinde kolayca parlayıcı veya patlayıcı maddeler ile ilgili işler yapılan yahut parlayıcı,patlayıcı maddeler bulunan yerler,sağlam cam mahfazalara konulmuş lambalarla,ışık dışarıdan yansıtılmak suretiyle aydınlatılacaktır.
7) Sıvı yakıtlar ile aydınlatmada lambalar ateş ve alev yakınında doldurulmayacak,üstlerinde 1 metre,yanlarında (30) santimetre kadar mesafede yanabilecek eşya ve malzeme bulundurulmayacak ve sağlam bir şekilde tespit edilecektir.
Lambalar portatif olduğu takdirde, yere konulduğunda devrilmeyecek şekilde oturaklı olacaktır.
Sıvı yakıtlarla aydınlatma yapılan yerlerde, en az bir adet yangın söndürme cihazı bulundurulacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:17)
- AYDINLATMA DEĞERİ:
İşyerlerindeki avlular, açık alanlar, dış yollar, geçitler ve benzeri yerler, en az 20 lüks (lux) ile aydınlatılacaktır.
Kaba malzemelerin taşınması,aktarılması,depolanması ve benzeri kaba işlerin yapıldığı yerler ile iş geçit koridor yol ve merdivenler,en az 50 lüks (lux) ile aydınlatılacaktır.
Kaba montaj, balyaların açılması,hububat öğütülmesi ve benzeri işlerin yapıldığı yerler ile kazan dairesi,makine dairesi,insan ve yük asansör kabinleri malzeme stok ambarları, soyunma ve yıkanma yerleri, yemekhane ve helalar,en az 100 lüks (lux) ile aydınlatılacaktır.
Normal montaj, kaba işler yapılan tezgahlar, konserve ve kutulama ve benzeri işlerin yapıldığı yerler,en az 200 lüks (lux) ile aydınlatılacaktır.
Ayrıntıların,yakından seçilebilmesi gereken işlerin yapıldığı yerler,en az 300 lüks (lux) ile aydınlatılacaktır.
Koyu renkli dokuma,büro ve benzeri sürekli dikkati gerektiren ince işlerin yapıldığı yerler,en az 500 lüks (lux) ile aydınlatılacaktır.
Hassas işlerin sürekli olarak yapıldığı yerler en az 1000 lüks (lux) ile aydınlatılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:18)
- YEDEK AYDINLATMA ARAÇLARI:
Bir aydınlatma merkezine bağlı olan işyerlerinde; bir arıza dolayısıyla ışıkların sönmesi ihtimaline karşı, yeteri kadar yedek aydınlatma araçları bulundurulacak ve gece çalışmaları yapılan yerlerin uygun yerlerine otomatik olarak yanabilecek yedek aydınlatma tesisatı bulundurulacaktır.
Yangının yedek aydınlatma tesisatını bozması ihtimali bulunan yerlerde; ışığı yansıtacak işaretler,fosforesan boya, pilli lambalar uygun yerlere yerleştirilecek veya bunlara benzer tedbirler alınacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:19)
- SICAKLIK VE NEM:
Kapalı işyerlerindeki sıcaklık ve nem derecesinin,yapılan işin niteliğine uygun olmakla beraber ılımlı bulunması esastır. Bu itibarla,yazın sıcaklığın dayanılmayacak bir dereceye çıkmaması için işyerlerinde serinletici tedbirler alınacak, kışın da işçilerin muhtaç bulundukları en az sıcaklığın sağlanması için,işyerleri zararlı gazlar çıkararak havayı bozmayacak şekilde uygun vasıtalarla ısıtılacaktır. Çok buğu husule gelen işyerlerinde sıcaklık derecesi 15 santigrat dereceden az ve 30 santigrat dereceden yüksek olmayacaktır.
Fazla ısı veren ısıtıcı vasıtaların yakınında çalışan işçilerin bulunması halinde,doğrudan yansıyan sıcaklığa karşı, gereken tedbirler alınacak ve işyerlerinin, ısıtıcı vasıtalardan oldukça uzak ve uygun yükseklikte bir yerine, santigrat taksimatlı bir termometre asılı bulundurulacaktır.
Yapılan işin niteliğine göre,sürekli olarak çok sıcak veya çok soğuk bir derecede çalışılması ve bu durumun değiştirilmemesi zorunlu olunan hallerde, işçilere, kendilerini fazla sıcak veya soğuktan koruyacak özellikte elbise vesaire malzeme verilecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde: 20)
- HAVALANDIRMA:
Kapalı işyerleri günde en az bir defa bir saatten aşağı olmamak üzere baştan başa havalandırılacaktır. Ayrıca işçilerin çalışma saatlerinde işin özelliğine göre,havanın sağlığa zararlı bir hal almaması için sık sık değiştirilmesi gereklidir. Şu kadar ki, iş sırasında yapılan bu havalandırmada işçileri etkileyecek hava akımları önlenecek yahut kış mevsiminde sıcaklık birdenbire çok aşağı hadlere düşürülmeyecektir.
Toz,buğu,duman ve fena koku çıkaran işlerin yapıldığı yerlere, bunları çekecek yeterlikte bacalar ve menfezler yapılacak ve yapılan işin niteliğine göre,bu tedbirlerin yetmediği hallerde diğer teknik tedbirler alınacaktır.
Boğucu, zehirli veya tahriş edici gaz ve duman meydana gelen işyerlerinde, işçilerin hayat ve sağlıklarının tehlikeye girmemesi için,havalandırma tesisatı yapılacak ve işçilere ayrıca yapılan işin özelliğine göre maske ve diğer koruyucu araç ve gereçler verilecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:21)
- GÜRÜLTÜ:
Ağır ve tehlikeli işlerin yapılmadığı yerlerde, gürültü derecesi 80 desibeli geçmeyecektir. Daha çok gürültülü çalışmayı gerektiren işlerin yapıldığı yerlerde, gürültü derecesi en çok 95 desibel olabilir. Ancak,bu durumda işçilere başlık, kulaklık veya kulak tıkaçları gibi uygun koruyucu araç ve gereçler verilecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:22)
- MERDİVENLER:
Birden fazla katlı binalardaki işyerlerinde asansör tertibatı bulunsa da, katlar arasındaki inip çıkmalar, aşağıda yazılı özellikleri bulunan sabit merdivenlerle sağlanacaktır.
1) Merdivenlerin;ateşe dayanıklı taş, suni taş, tuğla, betonarme, metal veya benzeri yanmaz maddelerden yapılmış olması şarttır.
Bu Tüzüğün yayımından önce kurulmuş olan işyerlerindeki ahşap merdiven ve sahanlıkları, gerekli güvenlik tedbirlerine aykırı bir durumu bulunmamak şartıyla kullanabilirler. Ancak bunlar, kolayca yanmayan sert veya enprenye edilmiş, güç yanar durumdaki ağaçlardan olacak yahut alt tarafları bağdadi üzerine en az 1,5 santimetre kalınlığında alçı veya amyantla sıvanacak,üstleri de ateşe karşı dayanıklı maddelerle kaplanacaktır.
2) İşyeri merdivenlerinin mukavemet katsayısı 4 olacak ve metrekarede en az 500 kilogram yük taşıyacaktır.
3) Delikli veya ızgaralı merdiven ve sahanlıklardaki delikler ve ızgara aralıkları en çok 2 santimetre olacaktır.
4) Merdivenlerin genişliği,bakım işlerinde kullanılanlar dışında en az 110 santimetre olacak ve merdiven korkuluklarının bu genişlik içinde bulunmaları zorunluluğu halinde temiz genişlik 100 santimetreden az olmayacaktır.
5) Merdivenlerin eğimi,bakım işlerinde kullanılanlar dışında tabanla en az 20 ve en çok 45 derece olacaktır. Tabandan (20) dereceden az eğimin bulunması gerektiği işyerlerinde,rampalar yapılacak ve 45 dereceden fazla diklik gereken hallerde de, korkuluklu servis merdivenleri şeklinde sabit merdivenler kurulacaktır.
6) Merdivenlerde,baş üstü boşlukları bulunacak ve bu boşlukların yüksekliği de 220 santimetreden az olmayacaktır.
7) Basamakların eni,bakım merdivenleri dışında 22 santimetreden az olmayacak ve yükseklikleri en az 13 santimetre ve en çok 26 santimetre olacaktır.
8) Dört basamaktan fazla olan her merdivende,korkuluk ve tırabzan bulunacaktır.
9) Genişliği 225 santimetreyi aşan merdivenlerin ortalarında, ayrıca bir tırabzan bulundurulacaktır.
10) Merdivenlerin korkuluk ve tırabzanlarında 14 üncü maddedeki teknik özellikler bulunacaktır.
11) İşyerlerindeki merdivenler, bir tehlike anında, orada çalışan işçilerin kolayca çıkmalarına yeterli genişlikte olmadığı takdirde, bina durumunun elverişliliğine göre,bunların genişletilmesi veya içten ek merdivenler yapılması veya kolay yanmayan veya yanmaz maddelerden dışarıya çıkış merdivenleri yapılması gibi gerekli güvenlik tedbirleri alınacaktır.
12) İşyerlerindeki asma katlara çıkıp inmek için, yerin durumuna göre, eğimli veya dik demir merdivenler kullanılabilir. Ancak, bunların üst ve alt başlarından sağlam bir şekilde tespit edilmiş bulunması, geniş basamaklı ve iki tarafı korkuluklu ve bu korkulukların, merdivenin bittiği asma kat döşemesinde kesilmeyerek en az 75 santimetre daha uzatılması gereklidir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:23)
- EL MERDİVENLERİ:
Bakım,onarım ve kontrol için işyerlerinde kullanılan bütün merdivenler görülecek işe uygun sağlamlıkta olacak ve bunların genişliği 55 santimetreden dar olmayacak eğimleri 60 dereceyi geçmeyecek ve basamakların,çubuktan yapılmadığı hallerde, genişlikleri en az (13) santimetre olacaktır.
Bakım,onarım ve kontrol işlerinde helezoni merdivenler kullanılmayacaktır.
Bakım, onarım ve kontrol işlerinde kullanılacak seyyar el merdivenleri, sağlam ve görülecek işe uygun uzunlukta yapılmış olacak, yanlarına tahta çakılmak suretiyle veya benzeri şekilde sonradan boyları uzatılmış ve boyanmış bulunmayacaktır. Basamakları noksan,yerinden oynamış yahut çatlak veya kırık olmayacaktır.
El merdivenlerinde,kullanılırken kaymalara karşı, tırtır, lastik, mantar, mahfuz ve çengel koymak gibi gerekli tedbirler alınacaktır.
Çift el merdivenlerinde, ayaklarının birbirlerinden ayrılmaması için, her iki yanından çengelli demir çubuk veya zincir ile bağlanacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:24)
- ASANSÖR:
İşyerlerinde kullanılacak insan ve yük asansörlerinin, yürürlükteki mevzuatın ve tekniğin öngördüğü şekilde imal ve inşa edilerek kurulması ve bakımlarının yapılması şarttır.
Asansörlerin imali, inşası, kurulması, muayene ve bakımı,bu işlerin fenni, teknik ve kanuni sorumluluğunu taşıyabilecek nitelik ve ehliyeti bulunduğu Hükümet veya belediyelerce kabul edilen teşekkül veya şahıslara yaptırılacaktır.
Her işveren, asansörlere ait kullanma iznini ve periyodik muayene raporlarını, işyerinde bulundurmak ve denetlemeye yetkili makam ve memurların her isteyişinde göstermek zorundadır.
Asansör boşluğundan, asansörün çalışmasına özgü tesis ve tertibattan başka, hiç bir şekilde halat, tel ve boru gibi sair malzeme veya tesis geçirilmeyecektir.
Asansör makine dairesi veya boşlukları, geçit olarak kullanılmayacak ve buralara hiç bir şey depo edilmeyecektir. Bu yerlere girilmesini sağlayacak kapılar, her zaman kilitli bulundurulacak ve ancak sorumlu elemanlar tarafından açılacaktır.
Yük asansörlerinde, insan taşınmaması esastır. Bu yasağı belirten levhalar, her kat kapısına ve kabin içine, görülür bir şekilde konulacaktır. Ancak, işin gereği olarak insan taşınması halinde, insan asansörlerindeki güvenlik koşulları, bu asansörlerde de bulunacaktır.
Bütün asansör kabinlerinde, taşıyabilecekleri en çok yükü açıkça gösteren levhalar bulundurulacaktır.
Kat kontağı bulunmayan yük asansörlerinde asansörcü bulundurulacaktır.
Bina dışında kurulan yük asansörlerinin çerçevesi, tabandan en az 3 metre kadar sağlam bir şekilde örtülecek ve ayrıca kapıların bulunduğu cephe, yüksekliği boyunca tamamen kapatılacaktır.
Parlayıcı ve patlayıcı maddelerin bulunduğu yerlerde, kıvılcım tehlikesine karşı, asansörlerin kabin kızakları ile kapıların çarpan kısımları, ağaç veya kıvılcım çıkarmayan metal veya alaşımlarından yapılmış olacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:25)
- İŞYERİ TEMİZLİĞİ:
İşyerlerindeki atölyeler,geçit,depo ve ambarlar ile bakım odalarının duvar, taban, tavan, pencere, kapı ve diğer yerleri,her zaman için temiz ve bakımlı bir şekilde bulundurulacaktır.
Çalışılan yerler,günde en az bir kere temizlenmiş olacaktır.
Gündüz ve gece devamlı olarak çalışılan işyerlerinde bu temizlik,ya işin başlamasından önce veya bitiminden sonra yahut yapılan işin gereğine göre ara dinlenmelerinde yapılacak ve her halde çalışma sırasında yapılmayacaktır.
Temizlik, ister aspirasyon yoluyla, ister diğer yollarla yapılsın, toz kaldırılmaması için, gerekli tedbirler alınacak, bunun için,önce çalışma artıkları atıldıktan sonra, yıkama, fırçalama yapılacak veya ıslak bezler kullanılacaktır. Duvarlar ve tavanlar,sık sık temizlenecektir. Gerektiğinde sıva, badana ve boyalar yenilenecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:26)
- KOKUŞAN MADDELER:
Değişen ve kokuşan organik maddelerle çalışılan işyerlerinde; maddelerin parçalandığı, ayıklandığı, tarandığı kısımların tabanı, su geçirmez bir maddeden ve her türlü birikintiyi önleyecek şekilde yapılmış olacak ve duvarlar, kolayca yıkanacak bir sıvı ile sıvanıp boyanacak, duvarlar ve taban, en az ayda bir defa dezenfekten bir solüsyonla temizlenecektir.
Paçavraların işlendiği veya tarandığı yerlerde temizlik, mekanik aspirasyon yoluyla yapılabilir.
Değişen ve kokuşan maddeler,çalışılan yerlerde bırakılmayacak, biriktirilmeyecek, iyice kapanan kapaklı metal kaplarda toplanacak ve bunlar günde en az bir kere boşaltılıp yıkanacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:27)
- ATIK SULARA DRENAJ KANALI:
Atölyeler ile işçilerin çalıştığı diğer yerler; fosseptiklerden, koku çıkaran her türlü çukur ve yerlerden ve enfeksiyon kaynaklarından yeteri uzaklıkta bulunacak ve bunların kokularından korunacaktır.
İşyerlerinde artık ve birikinti suların aktığı ve toplandığı yerler, özel veya genel bir kanalizasyona veya fosseptiğe bağlanacak ve buralar, uygun bir kapak ile örtülecektir. Bu kapak günde en az bir kere bol su ile yıkanıp temizlenecektir. Boşaltma boruları, su geçirmez veya sızdırmaz maddelerden yapılacak veya sızdırmayacak şekilde iyice bağlanacaktır. Akış doğrultusunda, bir eğim verilecek ve koku çıkmasını önleyecek tedbirler alınacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:28)
- TÜKÜRME YASAĞI AFİŞLERİ:
Döşemelere duvarlara ve diğer yerlere tükürmek, süprüntü atmak yasaktır. Uygun yerlere ve duvarlara, bu yasağı belirten yazılar ve zararlarını anlatan afişler asılacaktır. Gereken yerlere çöp kutuları, uygun nitelikte tükürük hokkaları konacak ve bunlar, her postada temizlenip dezenfekte edilecektir. Fazla balgam çıkaran işçiler için kullanılmak üzere, üstü kapalı plastik, emaye, profinli mukavva ve benzeri maddelerden yapılmış kişisel tükürük hokkaları bulundurulacak, kağıt hokkalar kullanıldıktan sonra yakılacak ve diğerleri yıkanıp dezenfekte edilecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:29)
- HAŞARAT VE BÖCEKLER:
İşyerlerinde ve müştemilatında haşarat, böcek ve kemirici hayvanların bulunmaması için her türlü önlem alınacak, yok edilmesi için gereken ensektisit, rodentisit maddeler kullanılacak, üremeyi kolaylaştıran şartlar yok edilecek, yuvaları yakılarak bozulacak, uygun aralıklarla ensektisit uygulaması yapılacak, sineklere karşı kapı ve pencerelere tel kafes konacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:30)
- İÇME SUYU:
İşyerlerinde, çalışanların kolaylıkla faydalanabileceği ve "Gıda Maddelerinin ve Umumi Sağlığı ilgilendiren eşya ve levazımın hususi vasıflarını gösteren Tüzük" teki tanıma uygun özellikte serin içme suyu bulundurulacaktır.
Bu uygunluk, mahalli resmi makamlar ve belediyeler tarafından belgelendirilecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:31)
- İÇME SUYU:
İçme suyu, gerek taşınmasında ve gerekse kullanılmasında, her türlü bulaşmadan korunmuş olacak ve içine doğrudan doğruya buz atılmayacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:32)
- İÇİLECEK SU:
İçme suyu tesisatı veya kapları, kullanma suyundan ayrı olacak ve üzerine, "İçilecek Su" işareti konulacaktır.
İşyerlerinde içme suyu için özel musluklar yapılacak ve bu musluklarda mümkün olan hallerde suyun, aşağıdan yukarıya uygun bir yükseklikte fışkırması sağlanacak, mümkün olmayan hallerde ve yerlerde, su içmek için, kişiye özel maşrapa veya bardak kullanılacaktır. Karton veya benzeri bardaklar kullanıldığı takdirde, bunlar özel ambalajlarında veya temiz bir kutuda saklanacak, bir kere kullanılan bardakların atılması için musluğun yanında özel bir sepet bulundurulacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:33)
- SU KAPLARI:
İçme suyu tesisatı bulunmayan yerlerde, temiz ve sıhhi içme suyu kapları sağlanacak ve bunlar, özel sehpalara oturtulup uygun musluklar takılacaktır. İçme suyu kapları, eğilerek boşaltılmayacak veya maşrapa daldırılarak su alınmayacak,ağzı açık varil, küp, kova, fıçı gibi kaplar,kapaksız ve musluksuz olarak kullanılmayacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:34)
- SU DEZENFEKSİYONU:
Şehir suyunun veya 31 inci maddede belirtilen nitelikteki suların sağlanması mümkün olmayan hallerde, mevcut sular, su dezenfeksiyonu usullerine uygun olarak dezenfekte edildikten sonra kullanılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:35)
- YEMEK YERİ:
Yemek aralığının eve gidip gelmeye elverişli olmayışı, işyerinin meskun mahallerden uzak oluşu, vasıta yetersizliği veya yokluğu veya benzeri sebeplerle yemeklerini işyerinde yemek zorunda olan işçiler için, işverence rahat yemek yenebilecek nitelik ve genişlikte bir yemek yeri sağlanacaktır.
Bu yemek yeri;
1) İşyerinden tamamen ayrılmış, soyunma yerleri ve lavabolara yakın bir yerde yapılacaktır.
2) Temiz, aydınlık, havadar, mevsimine göre iyice ısıtılabilecek, yerler kolayca temizlenecek nitelikte olacak, taban bol su ile yıkanacak şekilde su geçirmez malzemeden yapılacak, duvarlar kolayca silinecek ve yıkanabilecek özellikte olacaktır.
3) Yemek masaları yeter sayıda, kolay silinen ve temizlenen malzeme ile kaplı olacaktır. Masalarda oturmak için, sıra yerine sandalye tercih edilecek ve yeteri kadar sürahi, bardak ve içilecek su bulundurulacaktır.
4) İşveren tarafından yemek verilmeyen yerlerde yemek yerlerinde işçilerin kendi yemeklerini ısıtabilmeleri ve koruyabilmeleri için özel bir yer ayrılacak, gerekli malzeme bulundurulacaktır.
5) İşyerlerinde daha uygun bir yer yoksa, yemek saatleri dışında dinlenmek, meşrubat ihtiyaçlarını karşılamak ve sigara içmek için, yemek yerlerinden faydalanılacak ve bunun için gerekli malzeme bulundurulacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:36)
- YEMEK YERİ:
İşçilerin çalıştıkları yerlerde ve işbaşında yemek yemeleri yasaktır. Ancak işin gereği olarak, işinin başından ayrılamayan işçiler ile ayrıca yemek yerleri ayrılmamış bulunan işyerlerindeki işçilerden hava muhalefeti gibi olağanüstü bir sebeple veya kişisel bir özre dayanarak işyerlerinde kalanlar; o işyerinde yapılan işin toz, duman, gaz çıkması gibi sağlığa zararlı olmaması şartıyla bu hükmün dışındadır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:37)
- TUVALET:
İşyerlerinin uygun mahallerinde yeter sayıda helalar bulunacaktır. Hela yapılmasına işyerinin durumu müsait değilse ve yakınlarda da özel helalar bulunmuyorsa,işverenler,işçilerin bu ihtiyaçları için civarda yer bularak helalar yapmak zorundadırlar.
İşyerlerinde yapılmış veya yapılacak helalarda;
1) Kabinler,insanların bulunduğu kapalı yerlere açılmayacak bir şekilde yerleştirilecek ve gereği gibi havalandırılacak, koku çıkmasını önleyecek tedbirler alınacak, yeterli ve uygun bir şekilde aydınlatılacaktır. Taban ve duvarlar,su geçirmez maddeden yapılacak, boyalar açık renklerden seçilecektir. Duvar yüzeyleri, düz yapılmış olacak, kapılar iyi bir şekilde kapanacaktır. 100 kişiye kadar işçi çalıştıran işyerlerinde 30 erkek işçi için,bir kabin ve pisuar, her 25 kadın işçi için de en az bir kabin (hela) hesap edilecek,100 den sonrası için her 50 kişiye 1 tane hesabı ile hela bulundurulacaktır. Kadın ve erkek işçilerin birlikte çalıştığı işyerlerinde;kadın ve erkek helaları,birbirinden ayrı olacak ve günde en az bir kere iyice yıkanacak,her kullanmadan sonra temiz bir halde bulundurulması sağlanacak, kokuları sıhhi usullere uygun bir şekilde giderilmiş olacaktır.
2) Helalarda,çatıya kadar yükseltilmiş şapkalı havalandırma bacası, rezervuar, sifon gibi kokuya karşı alınan tedbirlerle beraber, gerektiğinde kireç kaymağı ve benzeri kimyasal maddelerden de faydalanılacaktır.
3) Helalar,su depolarından ve su geçen yerlerden uzak bir yerde yapılacaktır.
4) Hela çukurlarının toprakla örtülmesi halinde,çukurun durumunu belirten bir işaret veya yazı konacaktır.
5) Pis su tesisleri yürürlükteki mevzuata uygun olacak ve fosseptiklere, ancak kanalizasyon tertibatı ve bağlantısı olmayan yerlerde izin verilecektir. Fosseptikler gıda maddelerinin depolandığı veya işlendiği yerlere 30 metreden daha yakın bir yerde yapılmayacaktır.
6) Açıktaki işyerlerinde çalıştırılan işçiler için, işyerleri çevresinde uygun yerlerde yapılacak helalar, üstü ve etrafı kapalı barakalar şeklinde olacak, içlerinde musluklu kaplarda temizlik suyu bulundurulacak ve çukurlarına her gün bol miktarda sönmemiş kireç tozu dökülecektir. İşçiler de bu helaları kullanmak zorundadırlar.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:38)
- LAVABO:
İşçilerin işten çıkarken el ve yüzlerini yıkayıp temizlemeleri için, işyerlerinin uygun yerlerinde yeterli kadar musluklu akarsu, temizlik ve silecek malzemesi bulundurulacaktır. Yıkanma yerleri, temiz, bakımlı, havalı, aydınlık ve sağlık şartlarına uygun olacaktır. Kadın ve erkek işçilerin birlikte çalıştıkları işyerlerinde, kadın ve erkek yıkanma yerleri,birbirinden ayrı yapılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:39)
- DUŞ YERİ:
İşveren,işin özelliği bakımından yalnız el ve yüz temizliğinin yeterli olmadığı hallerde veya kirli,tozlu ve yorucu işlerden sonra veya gerektiğinde işçilerin yıkanmalarını, temizlemelerini sağlamak için, duş tesisleri yapmak, kurmak ve işçilerin yararlanmalarına hazır bulundurmakla yükümlüdür.
Her duş, özel bir kabin içine yerleştirilecektir. Her kabin, birisi yıkanmak, diğeri soyunmak ve giyinmek için 2 bölmeden yapılmış olacaktır. Duş kabinlerinin boyutları 1x1,20 metre, soyunma yerlerinin 2x1,40 metreden az olmayacaktır. Ayrı ayrı soyunma yerleri yapılamayan hallerde, ortak soyunma yeri yapılabilir.
Duş kabinlerinin taban ve duvarları, kolaylıkla temizlenecek malzemeden yapılacak, yan duvarların ve kapıların yüksekliği 170 santimetreden az olmayacak, yerlerdeki kirli suların kolayca akması için,gerekli tedbirler alınacak,sağlık şartlarına önem verilecektir.
Duş kabinlerinde yeterli havalandırmaya elverişli aspirasyon ve vantilasyon tertibatı yapılacak, koku ve pislik önlenecektir.
Duş kabinleri, mevsime göre yeteri kadar ısıtılacak, bu sıcaklık 25 C den aşağı olmayacak ve yeterli şekilde aydınlatılacaktır.
Kadın ve erkeklerin birlikte çalıştıkları işyerlerinde, kadın ve erkek duş kabinleri, birbirinden ayrı bulunacak ve işçilerin, dışarıdan görülmesi önlenecektir.
Duşlarda sıcak ve soğuk akar suyun,iyi bir şekilde ayarlanacak durumda olması ve yeteri kadar basınçla akması esastır. Duşta yıkanmak için, gerekli sabun ve benzeri malzeme, işveren tarafından sağlanacaktır.
Duşlarda kullanılmak üzere, işveren tarafından sağlanmış temiz havlu ve peştamallar, özel dolaplarda bulundurulacak, kullanılmış olanları, yıkanıp, kurutulup, iyice temizlenmedikçe bir başkasına kullandırılmayacaktır.
Duş soyunma yerlerinde, kirli havlu, ve benzeri malzeme için, özel sepetler ve kağıt, çöp vb. nin atılması için üstü kenetli özel çöp kutuları bulundurulacaktır.
İşveren, duşların kullanma zamanını, saatini, şartlarını ve işçilerin sırasını düzenleyecektir.
Duşlar, normal temizlik ve bakım dışında, her 15 günde bir, iyice yıkanıp temizlenecek ve dezenfekte edilecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:40)
- SOYUNMA YERLERİ:
İşyerlerinde soyunma yerleri, vestiyerler ve gardıroplar atölyelerden ayrı, duş ve lavabolara bitişik, işçilerin çıkış yerlerine yakın bir yerde yapılacak ve onların rahatça soyunup giyinmelerine elverişli genişlikte olacaktır.
Lavabo ve vestiyerler, özel ve ayrı bir yerde iseler, bunlara kapalı bir geçitle geçilecektir.
Soyunma yerleri, aydınlık, havalandırmaya elverişli ve soğuk mevsimlerde yeteri kadar ısıtılmış olacak, temiz ve bakımlı bulundurulacaktır. Buraların en az günde bir kere temizlenmesi ve yıkanması sağlanacak ve duvarları, açık renkle boyanacaktır. Kadın ve erkeklerin birlikte çalıştıkları işyerlerinde soyunma yerleri ayrı ayrı olacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:41)
- ELBİSE DOLAPLARI:
Soyunma yerlerinde işçiler için, yeteri kadar elbise dolabı, sıra, sandalye, tabure ve benzeri eşya bulundurulacaktır.
Soyunma yerlerindeki dolaplar,metal veya kolay temizlenecek malzemelerden, gerektiğinde boyanabilir benzeri maddelerden yapılacak, kapıları, hava cereyanını sağlayacak şekilde kafesli veya çeşitli yerlerden delikli olacaktır.
Dolapların yüksekliği, 150 santimetreden aşağı olmayacak,üstte şapka ve altta ayakkabı konacak gözleri bulunacak ve ortasında 2 elbise asmak için; özel bir çubuğu olacaktır.
İşçilerin dolapları, kilitli olacak ve temizlikleri, işveren tarafından hazırlanmış bir yönergeye göre yapılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:42)
- ÇİFT GÖZLÜ ELBİSE DOLABI:
Zehirli, tehlikeli tozlu ve kirli işlerde çalışılan yerlerde, iş elbiseleri ile harici elbiselerin ayrı yerlerde saklanabilmesi için, işçilere, yan yana 2 bölmeli,bulunmayan hallerde,2 ayrı dolap verilecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:43)
- GARDIROP VE DOLAPLARIN BAKIMI:
İşveren, soyunma yerleri ile gardırop ve dolapların bakımından sorumludur.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:44)
- ISLAK ELBİSE:
İşçiler, ıslak elbise ile çalıştırılmayacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde: 45)
İKİNCİ KISIM İKİNCİ BÖLÜM
İşçilere Ait Yatıp Kalkma Yerlerinde ve Diğer Müştemilatında
Bulunması Gereken Sağlık Şartları ve Güvenlik Tedbirleri:
- KONUT VE TESİSLER:
Coğrafi ve teknik durum ve şartlar nedeniyle işçileri için konut sağlanması gereken işyerlerindeki konutlar ve bunlara ilişkin tesislerde bu bölümde gösterilen şartlar aranacaktır. (İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde: 46)
- İŞÇİ KONUTLARI:
İşçi konutları; bekar işçiler için müşterek koğuşları bulunan binalar halinde, aileleri ile birlikte oturan işçiler için ayrı evler veya apartmanlar şeklinde olacak ve bir konut için gerekli tesisat tertibat ve müştemilatı bulunacak, güneş ve hava alacak ve dış etkilere karşı korunmuş olacak, sağlık ve teknik şartlara uygun bir şekilde inşa edilecek ve bunlar, işyerlerinin gürültüsü, pisliği ve hava kirletici etkilerinden korunmuş olacaktır. (İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:47)
- KOĞUŞLAR:
Bekar işçilere özgü binalardaki koğuşların tabanı, her gün kolaylıkla temizlenecek ve gerektiğinde yıkanacak nitelikte, duvar ve tavanların yüzleri de kolayca sıvanıp boyanacak veya badana edilecek şekilde yapılmış ve açık renk bir boya il e boyanmış veya badana edilmiş olacak ve her yıl badana yapılacaktır.
Koğuşların pencerelerinin üst kısımları, her zaman açılıp kapanacak şekilde (vasistaslı) olacak, ayrıca koğuşlardaki havayı, devamlı bir şekilde değiştirebilecek tertibat tesisat, baca, menfez veya elektrikli özel vantilasyon cihazları bulunacaktır.
Koğuşlarda tavan yüksekliği 280 santimetreden aşağı olmayacak ve adam başına düşen hava hacmi, en az 12 metreküp olarak hesap edilecek, her koğuşta yatırılacak işçi sayısı, buna göre tespit edilerek koğuşun hava hacmi ile yatabilecek en çok işçi sayısını gösteren ve işveren veya işveren vekilinin imzasını taşıyan bir cetvel, koğuşlara asılacaktır.
Koğuşlardaki yataklar, tabanla bağlantısı kesilecek surette karyola ve somyalar üzerine yayılacak,aralarında en az 80 santimetrelik bir açıklık bulunacak, başuçlarına, özel eşyaların konması için, küçük etajer veya komodinler konacak, iki katlı karyola ranza kullanıldığı hallerde, katlar arasındaki yükseklik ile karyola somyaların genişliği 80 santimetreden az olmayacaktır.
Koğuşlarda, duvarlara çivi çakılması,elbise ve benzerinin asılması yasaktır. Koğuşlarda yatan işçi sayısı kadar, kilitli ve uygun elbise dolapları bulundurulacak ve bunların yüksekliği 170 santimetreden aşağı olmayacaktır.
Koğuşlardaki yatak, yastık, yorgan, battaniye, yatak örtüsü, yastık kılıflı, pike gibi yatak eşyası, mevsim ve iklime göre sağlanacak ve bunlar, temiz bir halde bulundurulacak ve yataklar, pamuktan, yünden veya kauçuktan yapılacak, her gün havalandırılarak üstleri temiz örtü il e örtülecektir.
Koğuşlarda, yatağa iş elbiseleri ile oturmak ve yatmak yasaktır.
Koğuşların, soğuk mevsimlerde sağlığa uygun bir şekilde ısıtılması gerekir. Isıtmak için soba kullanıldığında, duman, gaz ve yangın tehlikesine karşı gerekli tedbirler alınacaktır. Mangal kömürü veya kok kömürü ile mangal veya maltız gibi vasıtalarla veya üstü açık ateşle veya borusuz petrol sobası veya havagazı sobası ile ısıtma yasaktır. Tutuşturucu olarak benzol ve petrol gibi parlayıcı maddeler kullanılamaz.
Koğuşlar, geceleri yatma zamanına kadar, koridor ve helalar ise sürekli olarak aydınlatılacak, koğuş kapılarının yukarı kısımları, camlı yapılmak suretiyle koridorlardaki ışıktan yararlanılacaktır.
Koğuşlarda, havagazı ile aydınlatma yasaktır.
Koğuşlarda yemek pişirmek ve yemek yemek yasaktır. Ancak yemek yerlerine gitmesinde tıbbi sakınca görülen hasta işçilere, doktorun göstereceği lüzuma göre, odalarında yemek yeme izni verilir.
Koğuşlar her gün, toz kaldırmayacak bir şekilde süpürülüp temizlenecek, gereken yerlerin tozları alınacaktır. En az 6 ayda bir veya gerektiğinde antiseptik solüsyonlarla genel temizlik ve ensektisit ve rodentisit uygulaması yapılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:48)
- AYRI ODA:
Bekar işçilere özgü binalarda kadınlarla 18 yaşından küçük çocuklar, erkeklerle ilişkisi olmayan ayrı ayrı özel kısımlarda yatırılacaktır. Hastalanan işçiler de hastaneye veya başka bir odaya nakledilmek suretiyle diğer işçilerden ayrılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:49)
- KOĞUŞLARA TUVALET LAVABO DUŞ YERLERİ:
Bekar işçilere özgün binanın uygun yerlerine, koğuşlarda koku vermeyecek şekilde ve yeteri kadar helalar bulunacak ve bunlar 38 inci maddede yazılı koşulları taşıyacaktır.
Binaların uygun bir yerinde, işçilerin yatarken veya kalktıklarında el, yüz ve ayaklarını yıkamaları, tıraş olmaları için, yeteri kadar akar sulu lavabolar ve yıkanma yerleri bulundurulacaktır.
Bekar işçilere ait binaların uygun bir yerinde, o binada barınanların yararlanması için, ayrı veya birlikte kullanılacak duş yerleri ve banyolar veya işçi konutları çevresinde özel hamamlar yapılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:50)
- KOĞUŞLARA ÇAMAŞIRHANE:
Bekar işçilere özgü binanın uygun bir yerinde veya yakınında, işçilerin çamaşırları ile yatakhane malzemesinin yıkanıp ütülenebileceği bir çamaşırhane ile ütü yeri yapılacaktır. (İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:51)
- AİLE KONUTLARI:
Aileleri ile birlikte oturan işçilere özgü ev veya apartman daireleri, bekar işçilere özgü binalardan ayrı ve sakin yerlerde yapılacak ve her işçiye verilecek ev veya apartman dairesinde, ailesinin nüfusuna yetecek sayıda oda ile bir mutfak ve hela, duş veya banyo bulunacak veya birlikte kullanılmak üzere duş, banyo veya hamam yapılacaktır.
Bunların aydınlatma, ısıtma, su ve kanalizasyon işleri, işverenlerce, mevzuat ve sağlık gereklerine göre yerine getirilecektir.
İşçiler, kendilerine ayrılan ev veya daireyi, gereği gibi temiz tutmakla ve harap olmasına meydan vermemekle yükümlüdürler.
İşçilere veya aileleri fertlerinden birisinin kusuru neticesi meydana gelecek cam kırılması, iç tesisattan herhangi birinin bozulması gibi hallerde, bunların onarımı ve düzeltilmesi, orada oturan işçilere aittir. Ancak esaslı onarım, değişiklik ve düzeltmeler, işverenlerce yapılır.
Çok sayıda işçi ailesinin oturduğu site veya apartmanlarda, uygun bir yere, küçük çocuklar için, bir oyun bahçesi yapılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:52)
- KOĞUŞ TEMİZLİĞİ DENETİMİ:
İşveren veya işveren vekilleri veya yetki verecekleri kimseler, bu bölümde sözü geçen konutların ve müştemilatının temiz ve iyi bir halde bulundurulup bulundurulmadığını, uygun zamanlarda denetleyecekler ve gereken tedbirleri alacaklardır. Bu denetlemenin yapılması için, ilgili işçiye haber verilmesi, kendisinin veya ailesinden birisinin bulunması şarttır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:53)
- İŞYERİNDE YATMA:
İşyerlerinde işçilerin, içinde çalıştıkları yerler ile depo ve ambar gibi yerlerin, aynı zamanda işçi konutu olarak kullanılması ve buralarda işçi yatırılması yasaktır.
Ancak, bekçi ve nöbetçi gibi kimselerin, görevin gerektirdiği hallerde, işyerlerinde ayrılan özel bir yerde yatmalarına izin verilebilir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:54)
- BARAKA VE ÇADIRLAR:
Yol, demiryolu, köprü inşaatı gibi açık havada ve meskun yerlerde uzakta yapılan işlerde çalışanlardan gecelerini işyerinde geçirmek zorunda bulunanların açıkta yatmamaları için, basit barakalar veya çadırlar sağlanır.
Baraka ve çadırlar, mahfuz bir yerde kurulacak, yerler düzeltilecek, drenaj için gerekli tedbirler alınacaktır.
Baraka ve çadırlar, sağlık şartları ve dış etkilerden korunma bakımından yeterli nitelikte olacaktır.
Baraka ve çadırların ısıtılması için gerekli araçlar sağlanacaktır. Yangın ve zehirlenmelere karşı, gerekli tedbirler alınmak suretiyle sobadan yararlanılabilir. Baraka ve çadırlarda mangal, maltız ve benzeri açık ateşler yasaktır.
Baraka ve çadırlarda, yere yatak sermek suretiyle yatmak yasaktır. İşveren, karyola, ranza ve benzerlerini sağlamak zorundadır.
Baraka ve çadırlarda, işçilerin gerekli şekilde örtünmeleri için, yeteri kadar battaniye, işverence verilir. Yatak, battaniye ve benzerleri temiz bir halde bulundurulup, gerektiğinde dezenfeksiyonu yapılır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:55)
- BANYO VE DUŞ YERLERİ:
Banyo, duş yerleri ve hamamlar, evin veya dairenin bir parçası olarak planlanacak, küvetli veya küvetsiz, kurnalı veya duşlu oluşuna göre, tesisatı yapılacak, ayrıca sıcak su tertibatı bulunmayan yerlerde, uygun vasıta ile ısıtılacak bir termosifon bulundurulacaktır.
Banyoların yakılması, ısıtılması, bakımı ve temizliği, o ev veya dairede oturan aileye aittir.
Birlikte kullanılan duş yerleri, banyo ve hamamlar, dış etkilere ve hava şartlarına karşı, korunmuş bir şekilde inşa edilecek, taban, tavan ve duvarlar, neme ve sıcak suya dayanıklı şekilde yapılacak, taban, su birikmeyecek şekilde eğimli ve akıntılı olacaktır.
İşyerlerindeki duşlar için belirtilen diğer özellikler, bunlarda da aranır.
Bu yerlerin ısıtılması, temizliği ve bunlarla ilgili diğer hususlar ve gerekli personel, işveren tarafından sağlanacaktır.
Birlikte kullanılan duş yerleri ile banyo ve hamamlar, işçi sayısına, her işçinin en az haftada bir banyo veya hamam yapacağına ve dinlenme sürelerine göre, yeter sayıda inşa edilecektir.
Birlikte kullanılan duş yerleri ile banyo ve hamamlarda, sıcak ve soğuk su tertibatı bulundurulacak, ihtiyaca göre sıcaklığın ayarlanacak durumda olması sağlanacaktır.
Kurnalı hamamlarda, birden fazla kurnalar bir arada bulunabilir. Duşların ve banyoların, bölmelere ayrılmış bir şekilde birer kişilik olması şarttır.
Birlikte kullanılan duş yerleri, banyo ve hamamlarda, genel veya özel soyunma yerleri yapılacak ve her işçiye sabun, havlu, peştamal ve benzeri yıkanma ve silinme için gerekli malzeme verilecektir.
Havlu ve peştamallar, her kullanmadan sonra iyice yıkanıp kurutulacak, temiz bir halde bulundurulacak, uygun bir yerde veya dolapta saklanacaktır. Soyunma ve yıkanma yerlerinin temizliğinden, işveren sorumlu olduğu gibi, temiz tutulması da yararlananların görevidir.
Erkek ve kadın işçilerle 18 yaşından aşağı çocuk işçilerin yıkanma günü ve saatleri, ayrı ayrı düzenlenecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:56)
ÜÇÜNCÜ KISIM
İşyerlerinde Kullanılan Alet, Edevat, Makine ve Ham Maddeler Yüzünden Çıkabilecek Hastalıklara Engel Olacak Tedbirler
BİRİNCİ BÖLÜM
Bulaşıcı Hastalıklara Karşı Alınacak Tedbirler:
- BULAŞICI HASTALIĞA KARŞI ÖNLEM:
Bulaşıcı hastalıkların çıkması ihtimaline karşı, işyerinde ve işçilere ait yatıp kalkma yerlerinde ve diğer müştemilatında bu Tüzüğün ikinci kısmında yazılı tedbirlerden başka,aşağıda yazılı sağlık tedbirleri alınacaktır.
1) İşyerleriyle müştemilatının ve özellikle işçi konutlarının ve helalarının temizliği artırılacak ve buralarda kullanılan içme ve kullanma suları, gerektiğinde sterilize veya dezenfekte edilecektir.
2) İşyerleri ile işçi konutlarında sivrisinek, sinek, tahtakurusu, pire ve benzeri zararlıların yok edilmesi için, sık sık gereken temizleme tedbirleri alınacak ve fenni usullere göre, gerekli emniyet kurallarına uyularak ensektisit, rodentisit uygulama sı yapılacak ve bunların yuvaları yakılacak ve yok edilecektir.
Farelere karşı da, diğer etkili rodentisitler kullanılacak ve gerektiğinde bunlar, fenni usullerle yok edilecektir.
3) İşçiler, sık sık temizlik ve özellikle muayenelerine tabi tutulacaklar, bekar işçilere özgü binalardaki yataklar vb. eşya aynı şekilde kontrol edilecektir.
4) İşyerleri ve müştemilatı ile işçi konutları etrafında gübre, süprüntü ve benzeri pislik biriktirilmeden kaldırılacak, haşaratın üremesine yarayacak su birikintileri akıtılacak veya kurutulacaktır.
5) Bulaşma ihtimali olan işyerlerinde ve işlerde, işçilere, uygun koruyucu elbise, çizme ve benzeri gerekli malzeme verilecek, maden ocakları, yeraltı ve benzeri işlerde derinden bulaşma tehlikesine karşı, çıplak ayakla çalışma önlenecektir.
6) Bulaşıcı hastalıkların çıkmasına yol açan yiyecek maddelerinin, işyerlerinde bulundurulması ve tüketilmesi, işveren veya işveren vekillerince önlenecektir.
7) Yeniden işe girecek işçilerden, bulaşıcı bir hastalığı bulunmadığına dair sağlık raporu ile çiçek aşısı kağıdı aranacak, sağlık dosyasında saklanacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:57)
(UYARLAMA)
- PORTÖR MUAYENESİ:
İşyeri yemekhanesinde çalışan işçilerin portör muayeneleri yaptırılmamıştır.
Yemekhanede çalışan işçiler, üç ayda bir periyodik olarak bulaşıcı hastalık taşıyıp taşımadıkları konusunda muayene edilecek ve sonuçları gösterir belgeler yetkililere gösterilmek üzere işyerinde bulundurulacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:57/7,Umumi Hıfzısıhha Kanunu Madde:126)
- BULAŞICI HASTALIK:
İşçiler arasında bulaşıcı bir hastalık çıktığı, yahut çıkan hastalığın bulaşıcı olmasından şüphe edildiği hallerde, derhal en yakın Hükümet veya belediye tabipliğine haber verilecek resmi sağlık teşkilatının işe el koyması sağlanacaktır.
Hastalığın mahiyetine göre,işçilere aşı uygulaması veya bunların tecridi ve eşyaların etüvden geçirilmesi, yahut işyeri ve müştemilatının genel dezenfeksiyonu gibi sağlık tedbirlerinin uygulanmasında, işveren veya işveren vekilleri ile işçiler, resmi tabiplerin öğütlerine göre hareket etmek zorundadırlar.
İşyerlerinin özel tabipleri bulunması halinde de bulaşıcı hastalık çıktığında,yukarıdaki hükümler uygulanır. Bu gibi hallerde bu tabipler, resmi sağlık teşkilatına yardımcı olarak çalışırlar.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:58)
ÜÇÜNCÜ KISIM
İKİNCİ BÖLÜM
Meslek Hastalıklarına Karşı Alınacak Genel Tedbirler
- MESLEK HASTALIĞINA KARŞI ÖNLEM:
Meslek hastalıklarının meydana gelmesine sebep olan işlerde çalışanların maruz bulundukları tehlike ve zararlara karşı,bu Tüzüğün diğer maddelerinde belirtilen hususlarla birlikte,alınacak genel koruyucu tedbirler, aşağıda gösterilmiştir.
1) Meslek hastalığı meydana getirebilen veya meslek hastalıkları listesinde kayıtlı maddelerle çalışılan işyerlerinde; bu maddelerin özellikleri, zararları ve korunma çareleri hakkında, çalışanlar eğitilecektir.
2) İşyerlerinde, bu maddelerle hastalanma ve zehirlenmelere ait ilk belirtiler ile alınacak tedbirleri gösteren özel afişler uygun yerlere asılacaktır.
3) İşyerlerinde kullanılan zehirli ve zararlı maddeler,teknik imkan varsa aynı işi gören daha az zehirli ve zararlı maddelerle değiştirilecektir.
4) Zehirli toz, duman, gaz, buhar, sis veya sıvılarla çalışmalar, teknik imkanlara göre kapalı sistemde yapılacak, bu gibi işyerlerinde, etkili ve yeterli havalandırma sağlanacak, atıklar, zararsız hale getirilmeden atmosfere ve dış çevreye verilmeyecektir.
5) Çok zehirli maddelerin kullanıldığı işyerlerinde bu maddeler ve bu maddelerin bulunduğu bölümler, diğer yerlerden tecrit edilmek suretiyle bunların etkileri azaltılacaktır.
6) Zehirli toz,duman ve buharlı işyerlerinde,işyeri havası nemli; taban, duvar ve tezgahlar yaş bulundurulmak suretiyle zararlı maddelerin yapılması önlenecek, gerektiğinde bu çalışmalar, genel ve lokal havalandırma ile birlikte yapılacaktır.
7) Meslek hastalığı yapan zehirli ve zararlı maddelerle çalışılan işyerlerinde, işçilere uygun kişisel korunma araçları verilecek ve bunların kullanılmaları öğretilecek ve gerektiğinde sağlanacaktır.
8) Meslek hastalıklarından korunmak için, işe giriş ve işe yerleştirme muayeneleri düzenli yapılacak, kullanılan maddelere karşı hassas olanlar bu işlerde çalıştırılmayacak, işe uygun kişilerin yerleştirilmesine önem verilecektir.
Ayrıca, işe yerleştirilen işçilerin, tehlike ve zararın özelliğine göre, belirli sürelerde sağlık muayeneleri ve gerektiğinde laboratuar araştırmaları yapılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:59)
ÜÇÜNCÜ KISIM
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Kimyasal Etkilerle Ortaya Çıkabilecek Meslek Hastalıklarına Karşı Alınacak Özel Tedbirler:
- KİMYASAL MESLEK HASTALIKLARI:
Kimyasal etkilerle ortaya çıkabilecek meslek hastalıklarına sebep olan işlerde çalışanların maruz bulundukları tehlike ve zararlara karşı, bu Tüzüğün diğer maddelerinde belirtilen hususlarla birlikte alınacak özel koruyucu tedbirler,bu bölümde gösterilmiştir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:60)
- KURŞUNLU ÇALIŞMALARDA ÖNLEM:
Kurşun veya bunun suda eriyen bileşiklerinin eritilmesi, dökümü, hamur haline getirilmesi, temizlenmesi, eğelenmesi, kurşunlu yağlı boya ve ensektisitlerin hazırlanması,hurda kurşun ile temas ve benzeri kurşun ve bileşikleri ile yapılan çalışmalarda,zehirlenmeden korunma tedbirlerinin esasını teşkil eden kurşundan, toz, duman ve buharından arınmış bir çevrenin sağlanması için, planlama sırasında veya sonradan yapılacak değişikliklerde aşağıdaki tedbirler alınacaktır.
1) Kurşunlu çalışmalar sonucu meydana gelecek toz, duman ve buharın kaynaklarında zararsız hale getirilmeleri için, etkili aspirasyon sistemleri kurulacak ve sürekli olarak bakımı yapılacaktır.
2) Kurşunla çalışmaların yapıldığı oda veya bölümlerin tabanları, su geçirmez, kaygan olmayan ve kolay yıkanabilir malzemeden yapılacak, duvar ve tezgahların üzerleri, kolay yıkanıp temizlenebilir durumda olacak,iyi çalışan drenaj sistemi kurulacaktır.
3) Kurşunla çalışmalar yapılan işyerlerinde,adam başına 15 metreküp hacim düşecek ve 4 metreden fazla tavan yükseklikleri, bu hesaba katılmayacaktır.
4) Kurşunla çalışmalar yapılan işyerlerinde,işçilerin el,yüz,ağız temizliği gibi kişisel temizliklerine dikkat edilecek, her yemekten önce vardiyadan sonra, ellerini yıkamaları sağlanacaktır.
5) İşçiler, kurşunla çalışılan yerlerde yiyip içmeyecek, sigara kullanmayacaklardır. Yemek ve dinlenmek için, özel yerler bulundurulacaktır.
6) Kurşunla çalışmalar yapılan işyerlerinde, kişisel korunma araçları olarak, iş elbisesi, önlük, uygun ayakkabı, lastik eldiven sağlanacak ve gerektiğinde kullanılmak üzere, toz ve gaz maskeleri ile solunum cihazları bulundurulacaktır.
7) İşyeri havasından,periyodik olarak numuneler alınarak kurşun miktarı tayin edilecek ve bu miktarın 0,15 miligram/metreküpü geçmemesi sağlanacaktır.
8) Kurşunla çalışacak işçiler,işe alınırken klinik ve laboratuar usulleri ile genel muayeneleri yapılacak, kan, kan yapıcı sistem, karaciğer ve böbreğin durumu incelenerek,kurşuna hassas olanlar ve alkolikler, bu işlere alınmayacaktır.
9) Kurşunla çalışan işçiler,her üç ayda bir,sağlık muayenesine tabi tutulacaktır. Bu muayeneler ile kurşun absorbsiyonunun ilk belirtileri, klinik ve laboratuar usulleri ile tespit edilecektir. İşçinin hazım şikayetleri olup olmadığı, diş etlerinde burton çizgisi bulunup bulunmadığı, kolların ekstansiyon durumları incelenecektir. İdrarda kopraporfirin aranacak ve kanda hemoglobin yüzdesi ölçülecek, bazofil granulasyonlu eritrosit sayımı yapılacaktır. Gerektiğinde kanda ve idrarda kurşun aramak üzere numuneler,ihtisas laboratuarlarına gönderilecektir.
10) Kurşun absorbsiyonu veya zehirlenmesi tespit edilen işçiler, yaptıkları işten,bir süre için ayrılacak ve kontrol altında tedavi edileceklerdir.
11) Kurşunla çalışan işçiler arasında,kurşun absorbsiyonu veya zehirlenmesi görüldüğü takdirde,işyerinde araştırma yapılacak, zehirlenme kaynağı bulunacak ve gereken teknik tedbirler alınacaktır.
12) Her işçi için,işyerinde,bir sağlık sicili kartı tutulacak ve bu karta,işe giriş ve periyodik muayene bulguları kaydedilecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:61)
- CIVA İLE ÇALIŞMADA ÖNLEM:
Cıva cevherlerinin elde edilmesi, izabesi, distilasyonu, metal civanın çeşitli aletlerin yapılması için kullanılması, çeşitli metallerle amalgam hazırlanması,cıva tuzlarının yağlı boya, kimya ve ilaç sanayiinde kullanılması, cıva fülminat imali, organik cıva bileşiklerinin elde edilmeleri ve kullanılmaları gibi cıva ve cıva bileşikleri ile yapılan çalışmalarda aşağıdaki tedbirler alınacaktır.
1) İşyeri tabanı,cıvadan etkilenmeyen ve su geçirmeyen,düz ve pürtüksüz malzemeden,mümkün ise yekpare olarak yapılacak,üzerinde hiç bir çatlak bulunmayacaktır. Çalışma masaları,aynı özellikte yapılacak ve duvar ile birleşme yerleri, köşeli olmayacak,cıva döküntülerinin tabana düşmemesi için,masalar geriye eğik olarak yerleştirilecektir.
2) Genel havalandırma ile yetinilmeyerek cıva ile çalışmaların yapıldığı seviyeden veya yeteri kadar aşağıdan etkili aspirasyon sistemi kurulacak,çalışma masalarının üzerine,aspirasyon davlumbazları yerleştirilecektir. Civanın, izabe fırınlarından distilasyon borusuna sevk edildiği yerlerde meydana gelen cıva buharını kapacak sulu bir sistem kurulacaktır.
3) İşyeri havasından periyodik olarak numuneler alınarak,cıva seviyesi tayin edilecek ve bu seviyenin 0,075 miligram/metreküpten yukarıya çıkmaması sağlanacaktır.
4) Kişisel korunma araçları olarak,işçilere lastik eldiven,uygun iş elbisesi ve cıva buharının yüksek olduğu işyerlerindeki işçilere de ayrıca uygun maskeler verilecektir.
5) İşyerinde çevrenin temizliğine özellikle dikkat edilecek, tabanda, masalar üzerinde cıva döküntüleri bırakılmayacak ve buralar,özel fırça ve yaş bezlerle temizlenecektir. Ayrıca gece yerlere amonyak ve kalsiyum hipoklorit ile ıslatılmış talaş döşenecek veya uygun miktarda sıvı amonyak dökülecektir.
6) İşçilerin el,yüz,ağız temizliği gibi kişisel temizliklerine dikkat edilecek, her yemekten önce ve vardiyadan sonra ellerini sıcak su ile veya % 10 sodyum tiosülfat ile yıkamaları sağlanacaktır.
7) İşçiler cıva ile çalışılan yerlerde,yiyip içmeyecek,yiyecek ve içeceklerini bulundurmayacak ve sigara içmeyeceklerdir.
8) Cıva ile çalışacak işçiler,işe alınırken, klinik ve laboratuar usulleri ile genel muayeneleri yapılacak, karaciğer veya böbrek yetersizliği olanlar ile ciltleri hassas bulunanlar veya cilt hastalığı olanlar,bu işlere alınmayacaklardır.
9) Cıva ile çalışan işçilerin, her üç ayda bir, klinik ve laboratuar usulleri ile sağlık muayeneleri yapılacaktır. Tükürük artması,diş etlerinde ülserasyon, el, göz kapaklarında titremeler şeklindeki belirtileri bulunanlar, yaptıkları işten ayrılacaklar, kontrol ve tedavi altına alınacaklardır.
10) Her işçi için,işyerinde,sağlık sicili kartı tutulacak ve bu karta, işe giriş ve periyodik muayene bulguları kaydedilecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:62)
- ARESNİK İLE ÇALIŞMADA ÖNLEM:
Arsenik cevherinin elde edilmesi, cevherin izabesi, arsenik ve içinde arsenik bulunan çeşitli bileşik ve alaşımların elde edilmesi, arseniğin ilaç ve kimya sanayiinde kullanılması, organik arsenik bileşiklerinin imalı ve kullanılmaları gibi arsenik ve arsenik bileşikleri ile yapılan çalışmalarda aşağıdaki tedbirler alınacaktır.
1) İşyeri tabanı, su geçirmez, çatlaksız ve temizlenmesi kolay malzemeden yapılacaktır.
2) Arsenik ile yapılan çalışmalar,kapalı sistem içinde yapılacak, böyle bir sistemin kurulamadığı yerlerde,aşağıdan çekmeli aspirasyon sistemi kurulacak ince tozun,çevre havasına yayılmasına engel olunacaktır. Arsenik ile ilgili sıcak işler,kapalı cam davlumbaz altında yapılacaktır.
3) Arsenik ile çalışılan yerlerdeki çevre havasından periyodik olarak numune alınarak arsenik miktarı tayin edilecek ve bu miktarın 0,5 miligram/metreküpten yukarıya çıkmaması sağlanacaktır.
4) Kişisel korunma aracı olarak işçilere,cildi ve solunum sistemini koruyacak başlık ve özel iş elbisesi verilecektir. Arseniğin uçucu bileşikleriyle çalışan işçiler için, özel solunum cihazları sağlanacaktır.
5) Arsenikli atıklar,zararları giderilmeden atmosfere veya civardaki sulara verilmeyecektir.
6) İşçilerin el,yüz,ağız temizliği gibi kişisel temizliklerine dikkat edilecek,işyerlerinde yiyecek,içecek,bulundurulmayacak ve yenip içilmeyecek,sigara kullanılmayacaktır.
7) Arsenikle çalışacak,işçilerin,işe alınırken klinik ve laboratuar usulleri ile genel muayeneleri,yapılacak,cildi nemli ve hassas olanlar ile cilt,karaciğer ve sinir hastalığı olanlar, bu işlere alınmayacaklardır.
8) Arsenikle çalışan işçilerin,altı ayda bir,klinik ve laboratuar usulleri ile sağlık muayeneleri yapılacaktır. İdrar, dışkı, kıl ve tırnaklardaki arsenik miktarı tayin edilecek,arsenikle ilgili zehirlenmelerin görülmesinde işçiler yaptıkları işlerden ayrılacaklar,kontrol ve tedavi altına alınacaklardır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:63)
- FOSFORLU ÇALIŞMADA ÖNLEM:
Fosforun ve beyaz fosforun çeşitli sanayide kullanılması ve çeşitli bileşiklerinin elde edilmesi ve kullanılması gibi,fosfor ve fosfor bileşikleri ile yapılan çalışmalarda aşağıdaki tedbirler alınacaktır.
1) İşyerinin genel temizliğine dikkat edilecek,beyaz fosfor kapları su altında muhafaza edilecektir.
2) İşyerinde, yeterli ve aşağıdan aspirasyon sistemi uygulanacaktır.
3) İşçilerin el, yüz ağız, boğaz, diş ve diğer temizliklerine dikkat edilecek ve işyerinde,yiyecek ve içecek bulundurulmayacak, yenilip, içilmeyecek, sigara kullanılmayacaktır.
4) Fosfor ve bileşikleri ile çalışılan yerlerdeki işçilere,cildi koruyacak iş elbisesi ve eldiven,uçucu fosfor bileşikleriyle çalışılan yerlerdeki işçilere, ayrıca uygun maskeler veya solunum cihazları gibi kişisel korunma araçları verilecektir.
5) Beyaz fosfor ve bileşikleri ile çalışan işçilerin,giriş ve periyodik muayenelerinde,genel sağlık muayenesi ile beraber, çene ve dişlerin filmleri çektirilecek, fosfordan meydana gelen alt çene nekrozu (Fossy - Jow) nun ilk belirtileri aranacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:64)
- ENSEKTİSİTLİ ÇALIŞMALARDA ÖNLEM:
Kolinesteraz aktivitesini inhibe eden ve genellikle ensektisit olarak kullanılan organik fosfor bileşiklerinin üretildiği ve kullanıldığı işyerlerinde aşağıdaki tedbirler alınacaktır:
1) Ensektisit üretiminde,paketlenmesinde ve uygulanması işlerinde çalışan işçilere,ürettikleri ve kullandıkları maddenin zehirlilik derecesi ve kişisel korunma yolları öğretilecektir.
2) Ensektisitle temasa gelmesi muhtemel işçilere iyi bir tıbbi bakım temin edilecek,herhangi bir zehirlenme anında uygulanmak üzere gerekli atropin vb. ilaçlar hazır bulundurulacaktır.
3) Ensektisitle temasa gelecek işçiler,bu işi yaparken,başı da koruyan temiz,su geçirmez bir tulum giyeceklerdir.
4) Ensektisitlerin vücuda deriden de girebileceği düşünülerek, vücudunun herhangi bir yerinde yara veya bir leziyon olan işçiler bu işlerde çalıştırılmayacaklardır.
5) İşçi için yıkanıp temizlenme imkanları hazırlanacak ve işini terk ederken bol sıcak su ve sabunla yıkanma mecburiyeti konacaktır. İşçilere çift elbise verilecek,bunlar sık sık yıkanıp çamaşır sodalarına batırılarak dekontamine edilecek ve zararsız hale getirilecektir.
6) Bütün ensektisit paketleri muntazam etiketlenecek, üzerine maddenin bileşimi ve etkileri kısaca yazılacak,bunlara ilişkin yeterli bilgi verilecektir.
7) İlaç kapları iyi boşaltılacak,temizlenecek ve bu kaplara yiyecek,içecek konulmayacaktır.
8) İşçiler işe girerken daha önce fosfor bileşikleri ile temasa gelip gelmedikleri incelenecek ve klinik belirti aranacaktır.
Herhangi bir şekilde organik fosforlu ve karbamatlı ensektisitlere maruz kalanlarda,rutin olarak biyokimyasal testle kolinesteraz aktivitesinin tayini yapılacak,işçi işe girerken ve işin devamı süresince en az 6 ayda bir defa hassas tıbbi kontrole tabi tutulacaktır. Kolinesteraz seviyesi % 25 oranında düşünce işçi, organik fosfor bileşikleri ile temas ettirilmeyecek, işi değiştirilecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:65)
- KADMİYUMLU ÇALIŞMALARDA ÖNLEM:
Kadmiyum cevherlerinin izabesi,alaşımlarının hazırlanması, kadmiyum ile kaplama yapılması, kadmiyum kaplı malzemelerin işlenmesi ve bazı akümülatör imalı işleri gibi, kadmiyum ve kadmiyum bileşikleriyle yapılan çalışmalarda aşağıdaki tedbirler alınacaktır:
1) Kadmiyum oksit tozu ve dumanının,çevre havasına yayılması önlenecektir. Kaplama tanklarının kenarlarına, sıvı seviyesine yakın,uygun aspirasyon sistemi kurulacak,çevre havasında kadmiyum miktarı,0,1 miligram/metreküpü geçmeyecektir.
2) Kadmiyum tozu ve dumanına karşı, işçilere uygun maske verilecektir.
3) Kadmiyumla çalışan işçiler,işe alınırken, periyodik olarak klinik ve laboratuar usulleri ile sağlık muayeneleri yapılacak, solunum sistemi ve böbrek hastalığı tespit edilenler,yaptıkları işlerden ayrılacaklar, kontrol ve tedavi altına alınacaklardır .
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:66)
- MANGANEZLİ ÇALIŞMALARDA ÖNLEM:
Manganez ve manganez bileşikleri ile yapılan çalışmalarda aşağıdaki tedbirler alınacaktır:
1) Maden ocaklarında pnömatik tabancalarda delmeler,yaş metotla yapılacak veya toz çıkmayacak şekilde gerekli tedbirler alınacaktır.
2) Manganez ve bileşikleri ile çalışılan yerlerde, genel havalandırma ile birlikte,uygun aspirasyon sistemi kurulacak ve çalışmalar kapalı sistemde olacaktır.
3) Manganez ve bileşikleri ile yapılan çalışmalarda,işçilere özel iş elbisesi, lastik eldiven ve uygun maskeler gibi kişisel korunma araçları verilecektir.
4) Manganez ve bileşikleri ile çalışan işçiler, işe alınırken, klinik ve laboratuar usulleri ile genel sağlık muayeneleri yapılacak, sinir sistemi, solunum sistemi, frengi hastalığı ve ruh hastalığı tespit edilenler,bu işlere alınmayacaklardır.
5) Manganez ve bileşikleri ile çalışan işçilerin,periyodik olarak,klinik ve laboratuar usulleri ile sağlık muayeneleri yapılacak, manganezle ilgili zehirlenmelerin görülmesinde işçiler, yaptıkları işlerden ayrılacaklar, kontrol ve tedavi altına alınacaklardır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:67)
- KROMLU ÇALIŞMALARDA ÖNLEM:
Kromlu alaşımların hazırlanması,bu alaşımlar üzerinde kaynak yapılması ve krom ve bileşiklerinin sanayide kullanılması gibi, krom ve krom bileşikleri ile yapılan çalışmalarda aşağıdaki tedbirler alınacaktır:
1) Krom ve bileşiklerinin kullanıldığı yerlerde,genel havalandırma ile birlikte,uygun aspirasyon sistemi kurulacak veya çalışmalar kapalı sistemde yapılacaktır.
2) Kromla çalışılan yerlerde,işçilere iş elbisesi,uygun lastik eldiven ve lastik çizme gibi kişisel korunma araçları verilecektir.
3) İşçilerin el ve yüz temizliğine dikkat edilecek ve ellerin % 5 hiposülfit dösud ile yıkanması sağlanacaktır.
4) Krom ve bileşikleri ile çalışacak işçilerin,işe alınırken,klinik ve laboratuar usulleri ile genel sağlık muayeneleri yapılacak,kroma karşı alerjisi olanlar ile cilt ve solunum sistemi hastalıkları bulunanlar,bu işlere alınmayacaklardır.
5) Krom ve bileşikleri ile çalışanların,periyodik olarak,klinik ve laboratuar usulleri ile sağlık muayeneleri yapılacaktır. Burun septumunda ülserasyon görülenler ile solunum sistemi ve cilt hastalığı bulunanlar çalıştıkları işten ayrılacaklar,kontrol ve tedavi altına alınacaklardır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:68)
- BERİLYUMLU ÇALIŞMALARDA ÖNLEM:
Berilyumlu alaşımların hazırlanması ve sanayide kullanılması gibi,berilyum ve bileşikleri ile çalışmalarda aşağıdaki tedbirler alınacaktır:
1) Berilyum ve bileşiklerinin kullanıldığı işyerlerinde, genel havalandırma ile birlikte, uygun aspirasyon sistemi kurulacak ve bu işyeri havasında, berilyum miktarı (2) miligram/metreküpü geçmeyecektir.
2) Berilyumla ilgili çalışmalar,diğer işyerlerinden ayrılacak ve buralarda çalışan işçilere,iş elbisesi gibi,kişisel korunma araçları verilecektir. Berilyum ile çalışan işçiler özel iş elbiselerini, çalıştığı işyerinden dışarı çıkarmayacaklardır. Bu elbiselerin, işyerinde bol su ile yeteri şekilde yıkanması sağlanacaktır.
3) Berilyum ve bileşikleri ile çalışacak işçilerin,işe alınırken, klinik ve laboratuar usulleri ile genel sağlık muayeneleri yapılacak, bünyece çok zayıf olanlar ile solunum sistemi hastalığı bulunanlar, bu işlere alınmayacaklardır.
4) Berilyum ve bileşikleri ile çalışan işçilerin, periyodik olarak, klinik ve laboratuar usulleri ile genel sağlık muayeneleri yapılacaktır. Solunum sistemi hastalıkları bulunanlar ile zayıfladıkları görülenler, çalıştıkları işten ayrılacaklar, kontrol ve tedavi altına alınacaklardır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:69)
- AZOTLU ÇALIŞMALARDA ÖNLEM:
Azot oksitleri ile yapılan çalışmalarda, azot oksitlerinin zararlı etkilerinden korunmak için,aşağıdaki tedbirler alınacaktır:
1) Azot oksitlerinin,işyerine ve çevreye yayılması önlenecektir.
2) Azot oksitleri ile çalışan işçilere,süzgeçli maske veya temiz hava maskesi gibi,kişisel korunma araçları verilecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:70)
- BENZEN İLE ÇALIŞMADA ÖNLEM:
- Benzen (benzol) ve bileşikleri gibi aromatik hidrokarbonlarla yapılan çalışmalarda, bunların zararlı etkilerinden korunmak için aşağıdaki tedbirler alınacaktır:
1) Solventler, tinerler ve benzerleri ile deri, plastik ve benzerlerinden mamul eşya imalat sanayiinde kullanılan her çeşit yapıştırıcı maddelerin içinde bulunan benzen miktarı(% 1) den fazla olmayacaktır.
2) Benzen ve bileşikleri ile çalışılan yerlerde, genel havalandırma ile birlikte,uygun aspirasyon sistemi yapılacak ve çalışmalar,kapalı sistemde olacaktır.
3) Açık sistemlerle kuru temizleme işlerinde benzen kullanılması yasaktır. Kapalı sistemlerle yapılan kuru temizleme işlerinde malzeme,kapalı sistemlerde kurutulacak,hiç bir şekilde açıkta kullanılmayacaktır. Yağ ekstraksyonu işlerinde, ancak, kapalı sistemlerde benzen kullanılacaktır.
4) Benzen ile çalışılan işyerlerinde,yangına ve patlamaya karşı, gerekli tedbirler alınacaktır.
5) Benzen ile çalışılan işyerlerinde, benzenin havadaki konsantrasyonu, hacmen milyonda 20 den fazla olmayacaktır. Daha yüksek benzen konsantrasyonuyla çalışmak zorunluluğu bulunan işyerlerinde, işçilere uygun hava maskeleri, sıvı benzen ile çalışılan hallerde, özel ayakkabı, eldiven ve özel iş elbisesi gibi korunma araçları verilecektir.
6) Benzen ve bileşikleri ile çalışacak işçilerin, işe alınırken, klinik ve laboratuar usulleri ile genel sağlık muayeneleri yapılacak, kan yapıcı sistem ve karaciğer hastalığı bulunanlar, bu işlere alınmayacaklardır.
7) Benzen ve bileşikleri ile çalışan işçilerin, periyodik olarak, klinik ve laboratuar usulleri ile genel sağlık muayeneleri yapılacak,kan yapıcı sistem ve karaciğer hastalığı görülenler,bu işlerden ayrılacaklar,kontrol ve tedavi altına alınacaklardır .
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:71)
- ANİLİNLİ ÇALIŞMALARDA ÖNLEM:
Anilin ve nitro-amin türevleri ile yapılan çalışmalarda,anilin ve aromatik nitro amin türevlerinin zararlı etkilerinden korunmak için aşağıdaki tedbirler alınacaktır:
1) Anilin ve aromatik nitro - amin türevleri ile çalışılan yerlerde,genel havalandırma ile birlikte,uygun aspirasyon sistemi yapılacak ve çalışmalar,kapalı sistemde olacaktır.
2) Anilin ve nitro amin türevleri ile çalışılan yerlerdeki işçilere,özel iş elbisesi,eldiven ve temiz hava maskesi gibi uygun kişisel korunma araçları verilecektir.
3) Anilin ve nitro - amin türevleri ile çalışılan yerlerde,genel havalandırma ile birlikte,uygun aspirasyon sistemi kurulacaktır.
4) Anilin ve nitro - amin türevleri ile çalışacak işçilerin,işe alınırken,klinik ve laboratuar usulleri ile genel,sağlık muayeneleri yapılacak,cilt,böbrek ve karaciğer hastalığı olanlar ile aniline karşı alerjisi bulunanlar,bu işlere alınmayacaklar dır.
5) Anilin ve nitro - amin türevleri ile çalışan işçilerin, periyodik olarak, klinik ve laboratuar usulleri ile genel sağlık muayeneleri yapılacak, cilt, böbrek ve karaciğer hastalığı görülenler, bu işlerden ayrılacaklar,kontrol ve tedavi altına alınacaklardır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:72)
- HALOJENLİ HİDROKARBONLARLA ÇALIŞMADA ÖNLEM:
Halojenli hidrokarbonlarla yapılan çalışmalarda, bunların zehirli ve zararlı etkilerinden korunmak için aşağıdaki tedbirler alınacaktır:
1) Halojenli hidrokarbonlarla çalışılan işyerleri, diğer kısımlardan ayrılacak ve bu yerlerde, genel havalandırma ile birlikte, uygun aspirasyon sistemi kurulacak ve çalışmalar, kapalı sistemde olacaktır.
2) Halojenli hidrokarbonlarla çalışacak işçiler,işe alınırken, klinik ve laboratuar usulleri ile genel sağlık muayeneleri yapılacak, cilt, böbrek ve karaciğer hastalığı olanlarla klora karşı alerjisi bulunanlar,bu işlere alınmayacaklardır.
3) Halojenli hidrokarbonlarla çalışan işçilerin, periyodik olarak, klinik ve laboratuar usulleri ile genel sağlık muayeneleri yapılacak, cilt, böbrek ve karaciğer hastalığı bulunanlar ve klora karşı alerjisi görülenler, bu işlerden ayrılacaklar, kontrol ve tedavi altına alınacaklardır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:73)
- KARBON SÜLFÜRLÜ ÇALIŞMALARDA ÖNLEM:
Karbon sülfür ile yapılan çalışmalarda,karbon sülfürün zehirli ve zararlı etkilerinden korunmak için aşağıdaki tedbirler alınacaktır:
1) Karbon sülfürle çalışılan işyerleri soba ile ısıtılmayacak ve buralardaki elektrik lambaları,tesisat ve cihazları karbon sülfüre karşı korunmuş (etanş) olacak,lambalara koruyucu nitelikte globlar takılacak,yangına ve patlamaya karşı gerekli tedbirler alınacaktır.
2) Karbon sülfür ile çalışılan yerlerde,genel havalandırma ile birlikte, uygun aspirasyon sistemi kurulacak, çalışmalar, kapalı sistemde olacak ve işyeri havasındaki karbon sülfür miktarı hiç bir şekilde 20 P.P.M. veya 60 miligram/metreküpü geçmeyecektir .
3) Karbon sülfür ile çalışılan işyerlerinde, yenilip içilmeyecek, yiyecek ve içecek bulundurulmayacak,sigara içilmeyecektir.
4) Karbon sülfür ile çalışacak işçilerin,işe alınırken,klinik ve laboratuar usulleri ile genel sağlık muayeneleri yapılacak, böbrek, karaciğer ve sinir sistemi hastalıkları olanlarla alkolik ve epileptikler, bu işlere alınmayacaklardır.
5) Karbon sülfür ile çalışan işçilerin, periyodik olarak, klinik ve laboratuar usulleri ile sağlık muayeneleri yapılacak, böbrek, karaciğer ve sinir sistemi hastalıkları bulunanlarla alkolik ve epileptik olduğu görülenler, bu işlerden ayrılacaklar, kontrol ve tedavi altına alınacaklardır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:74)
- KÜKÜRTLÜ HİDROJENLE ÇALIŞMADA ÖNLEM:
Kükürtlü hidrojenle yapılan çalışmalarda, kükürtlü hidrojenin zararlı etkilerinden korunmak için aşağıdaki tedbirler alınacaktır:
1) Kükürtlü hidrojen ile çalışılan yerlerde, genel havalandırma ile birlikte, uygun aspirasyon sistemi yapılacaktır.
2) İşyeri havasındaki kükürtlü hidrojen miktarı, hacim olarak milyonda 20 yi geçmeyecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:75)
ÜÇÜNCÜ KISIM DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Tozlarla Ortaya Çıkabilecek Meslek Hastalıklarına Karşı Alınacak Özel Tedbirler:
- TOZLU İŞLERDE GÜVENLİK:
Her türlü maden ocaklarında, taş ve kiremit ocaklarında, dökümhanelerde, tekstil (amyant dahil), bütün şeker ve çimento, inşaat, seramik ve benzeri sanayi kollarındaki işyerlerinde yapılan çalışmalarda, tozların zararlı etkilerinden korunmak için bu Tüzüğün diğer maddelerinde belirtilen hususlarla birlikte aşağıdaki özel tedbirler alınacaktır:
1) Tozlu işyerlerinde genel havalandırma ile birlikte, uygun aspirasyon sistemi ile tozun, çevre havasına yayılmasını önlemek için, su perdeleri,vakum ve uzaktan kumanda sistemleri kurulacaktır. Toz çıkaran işler, teknik imkanlara göre, kapalı sistemde yapılacak veya bu işler, diğerlerinden tecrit edilecektir. İşyeri havasındaki toz miktarı, belirtilen miktarı geçmeyecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:76/1)
2) Toz çıkaran işlerde, işyeri tabanı, işin özelliğine ve teknik imkanlara göre, ıslak bulundurulacak, delme işlerinde, toz çıkmasını önlemek için, yaş metotlar uygulanacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:76/2)
- TOZ MASKESİ:
3) Toz çıkaran işlerde çalışan işçilere, işin özelliğine ve tozun niteliğine göre uygun kişisel korunma araçları ile maskeler verilecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:76/3)
4) Tozlu işlerde çalışan işçilerin, vardiya sonunda yıkanmaları veya duş yapmaları, yıkanmadan yemek yememeleri ve yatağa girmemeleri sağlanacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:76/4)
- GÖĞÜS RADYOGRAFİSİ:
5) Tozlu işlerde çalışacak işçiler, işe alınırken, genel sağlık muayeneleri yapılacak, göğüs radyografileri alınacak ve solunum ve dolaşım sistemi hastalıkları ile cilt hastalığı olanlar, göğüs yapısında bozukluk bulunanlar, bu işlere alınmayacaklardır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:76/5)
- PERİYODİK GÖĞÜS RADYOGRAFİSİ:
6) Tozlu işlerde çalışan işçilerin,periyodik olarak, sağlık muayeneleri yapılacak ve her 6 ayda bir,göğüs radyografileri alınacaktır. Solunum ve dolaşım sistemi hastalıkları ile cilt hastalığı görülenler,bu işlerden ayrılacaklar,kontrol ve tedavi altına alınacaklardır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:76/6)
ÜÇÜNCÜ KISIM
BEŞİNCİ BÖLÜM
Fizik ve mekanik Nedenlerle Ortaya Çıkabilecek Meslek Hastalıklarına Karşı Alınacak Özel Tedbirler
- FİZİKİ MESLEK HASTALIKLARI:
Fizik ve mekanik nedenlerle ortaya çıkabilecek meslek hastalıklarına sebep olan işlerde çalışanların maruz bulundukları tehlike ve zararlara karşı, bu Tüzüğün diğer maddelerinde belirtilen hususlarla birlikte alınacak özel koruyucu tedbirler, bu bölümde gösterilmiştir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:77)
- GÜRÜLTÜ:
Gürültünün zararlı etkilerden korunmak için aşağıdaki tedbirler alınacaktır:
1) İşyerlerinde gürültü çıkaran makinaların monte edilmeleri sırasında, işyeri tabanı, titreşimi ve sesi azaltacak malzeme ve sistemle yapılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:78/1)
2) Gürültülü işyerlerinin duvarları, sesin yansımasını önleyecek malzeme ile kaplanacak ve bu binalar,çift kapılı,çift pencereli inşa edilecektir. Duvarlar, ses geçirmeyen malzeme ile yapılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:78/2)
3) Gürültünün azaltılamadığı hallerde, bu Tüzüğün 22 nci maddesi hükümleri uygulanacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:78/3)
- KULAK ODYOGRAMLARI:
4) Gürültülü işlerde çalışacak işçilerin, işe, alınırken, genel sağlık muayeneleri yapılacak, özellikle duyma durumu ve derecesi ölçülecek, kulak ve sinir sistemi hastalığı olanlar ile bu sistemde arızası bulunanlar ve hipertansiyonlular, bu işlere alınmayacaklardır. Ancak doğuştan sağır ve dilsiz olanlar, bu işlere alınabileceklerdir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:78/4)
5) Gürültülü işlerde çalışan işçilerin, periyodik olarak, genel sağlık muayeneleri yapılacaktır. Duyma durumunda azalma ve herhangi bir bozukluk görülenler ve kulak ve sinir hastalığı bulunanlar ve hipertansiyonlu olanlar, çalıştıkları işlerden ayrılacaklar, kontrol ve tedavi altına alınacaklardır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:78/5)
- TİTREŞİMLİ İŞLERDE GÜVENLİK:
Titreşim (vibrasyon) yapan aletlerle yapılan çalışmalarda aşağıdaki tedbirler alınacaktır:
1) Titreşim yapan aletlerle çalışacak işçilerin, işe alınırken, genel sağlık muayeneleri yapılacak, özellikle kemik, eklem ve damar sistemleri incelenecek ve bu sistemlerle ilgili bir hastalığı veya arızası olanlar,bu işlere alınmayacaklardır.
2) Titreşim yapan aletlerle çalışan işçilerin, periyodik olarak, sağlık muayeneleri yapılacaktır. Kemik,eklem ve damar sistemleri ile ilgili bir hastalığı veya arızası görülenler, çalıştıkları işlerden ayrılacaklar, kontrol ve tedavi altına alınacaklardır .
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:79)
- ENFRARUJ IŞINLARA KARŞI ÖNLEM:
Enfraruj ışınlar saçan işler ile yapılan çalışmalarda, bu ışınların zararlı etkilerinden korunmak için aşağıdaki tedbirler alınacaktır:
1) Enfraruj ışınlar saçan kaynaklar,bu ışınları geçirmeyen ekranlarla tecrit veya otomatik kapaklarla teçhiz edilecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:80/1)
2) Enfraruj ışınlar saçan işlerde çalışan işçilere,bu ışınları geçirmeyen gözlükler ile diğer uygun kişisel korunma araçları verilecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:80/2)
3) Enfraruj ışınlar saçan işlerde çalışacak işçilerin, işe
alınırken genel sağlık muayeneleri yapılacak,özellikle görme durumu ve derecesi tayin olunacak ve gözle ilgili bir hastalığı olanlar, bu işlere alınmayacaklardır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:80/3)
4) Enfraruj ışınlar saçan işlerde çalışan işçilerin, periyodik olarak, genel sağlık muayeneleri ve özellikle göz muayeneleri yapılacak, gözle ilgili bir hastalığı ve arızası görülenler, çalıştıkları işlerden ayrılacaklar,kontrol ve tedavi altına alınacaklardır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:80/4)
- YERALTINDAKİ ÇALIŞMALARDA ÖNLEM:
Yeraltında, nemli hava cereyanlı ve yetersiz ışıklı işyerlerinde yapılan çalışmalarda nemin hava cereyanının ve yetersiz ışığın zararlı etkilerinden korunmak için aşağıdaki tedbirler alınacaktır:
1) Bu gibi işyerlerinde, yeterli suni aydınlatma sağlanacaktır.
2) İşçilere, işin özelliğine göre, kişisel korunma araçları verilecektir.
3) Yeraltında,nemli hava cereyanlı ve yetersiz ışıklı işyerlerinde çalışacak işçilerin,işe alınırken genel sağlık muayeneleri yapılacak ve özellikle kaslar, eklemler ve göz üzerinde durulacak ve sedimantasyon yapılacak ve klinik usullerle romatizma hastalığı aranacaktır. Romatizma ve göz hastalığı olanlar, bu işlere alınmayacaklardır.
4) Yeraltında, nemli hava cereyanlı ve yetersiz ışıklı işyerlerinde çalışan işçilerin, periyodik olarak genel sağlık muayeneleri yapılacak ve özellikle romatizma ve göz hastalığı görülenler,çalıştıkları işlerden ayrılacaklar, kontrol ve tedavi altına alınacaklardır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:81)
- SU ALTINDA ÇALIŞMA:
- DALGIÇ ODALARI:
Atmosfer basıncından daha yüksek basınçlı yerlerde ve dalgıç odalarında yapılan çalışmalarda aşağıdaki tedbirler alınacaktır.
1) Dalgıç odalarında şahıs başına, saatte en az 40 metreküp hava sağlanacak ve bu havadaki karbondioksit miktarı (%0.1)’i geçmeyecektir.
2) Dalgıç odalarında 24 saatte su altındaki çalışma süresi; derinliğe ve bu derinlikteki basınca uygun şekilde düzenlenecek, iniş, kalkış süreleri için “Sağlık Kuralları Bakımından Günde ancak Sekiz Saat veya Daha Az Çalışılması Gereken İşler Hakkında Tüzük’te belirlenen esas ve süreler dikkate alınacaktır.
3) Bir dalgıç, 22 metreden fazla derinliğe, bir günde 2 defadan fazla dalmayacak ve bu 2 dalma arasında, en az 5 saat geçecektir. Dekompresyon zamanı, dalma derinliklerine ve basınca göre, iyice ayarlanacak ve durum, iyi işleyen kontrollü ve hassas yazıcı bir manometre ile izlenecektir.
4) Bu gibi işlerde çalışacak işçiler, işe alınırken, klinik ve laboratuar usulleri ile genel sağlık muayeneleri yapılacak ve özellikle E.K.G. ve akciğer fonksiyon testleri ile birlikte kalp
dolaşım, solunum ve kemik sistemleri üzerinde gerekli incelemeler yapılacak ve sağlık yönünden sakınca görülenler, bu işlere alınmayacaklardır.
5) Bu gibi işlerde çalışanlar, işe başladıkları günden itibaren 15 gün sonra adaptasyon muayenesine tabi tutulacak ve işin devamı süresince de bunların periyodik genel sağlık muayeneleri yapılacaktır.
Özellikle kalp, dolaşım, solunum ve kemik sistemi hastalığı ve arızası görülenler, bu işlerden ayrılacaklar, kontrol ve tedavi altına alınacaklardır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:82)
- RADYASYONLU ÇALIŞMALARDA ÖNLEM:
Tabii veya suni radyoaktif ve radyoinizan maddeler veya diğer korpüsküler emanasyon kaynakları ile yapılan çalışmalarda aşağıdaki tedbirler alınacaktır:
1) Her çalışma için gerekli radyoaktif maddenin, zararlı en az miktarı kullanılacaktır.
2) Kaynak ile işçiler arasında, uygun bir aralık bulunacaktır.
3) İşçilerin, kaynak yakınında mümkün olduğu kadar kısa süre kalmaları sağlanacaktır.
4) Kaynak ile işçiler arasına,uygun koruyucu bir paravana (ekran) konulacaktır. Bu paravanalar,gama ve (x) ışınları için,kurşun,beton ve benzeri beta ışınları ve nötronlar için plastik ve benzeri malzemeden yapılmış olacaktır.
5) İşçilerin ne miktarda radyasyon aldıkları, özel cihazlarla ölçülecek ve bunlar en geç, ayda bir defa değerlendirilecektir. Alınan radyasyon,izin verilen dozun üstünde bulunduğu hallerde, işçi bir süre için,bu işten uzaklaştırılacak, yıllık total doz korunacaktır.
6) İşyerinde uygun aspirasyon sistemi kurulacak, boşaltılan havanın radyasyon yönünden süzülmesi sağlanacak, temizlik sırasında, özel maskeler kullanılacaktır. İşyeri ve işçinin temizliğine dikkat edilecek, radyoaktif atıklar, usulüne uygun bir şekilde yok edilecektir.
7) Taşınabilen radyoaktif malzemeler uygun ve özel kutularda bulundurulacaktır.
8) Tabii veya suni radyoaktif ve radyoinizan maddeler veya diğer korpüsküler emanasyon kaynakları ile çalışacak işçilerin, işe alınırken genel sağlık muayeneleri yapılacak ve özellikle sinir,kan ve kan yapıcı sistemi incelenecek,sinir ve kan hastalıkları ile ilgili bozuklukları görülenler,bu işlere alınmayacaklardır.
9) Tabii veya suni radyoaktif ve radyoinizan maddeler veya diğer korpüsküler emanasyon kaynakları ile çalışan işçilerin, periyodik olarak genel sağlık muayeneleri yapılacak ve özellikle sinir ve kan hastalıkları ile ilgili bozuklukları görülenler,çalıştıkları işlerden ayrılacaklar,kontrol ve tedavi altına alınacaklardır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:83)
ÜÇÜNCÜ KISIM
ALTINCI BÖLÜM
Kullanılan Ham Maddelerden veya İşyerinin Özelliğinden Ortaya Çıkabilecek Bulaşıcı Meslek Hastalıklarına Karşı Alınacak Özel Tedbirler:
- BULAŞICI MESLEK HASTALIKLARI:
Kullanılan hammaddelerden veya işyerinin özelliğinden ortaya çıkabilecek bulaşıcı meslek hastalıklarına sebep olan işlerde çalışanların maruz bulundukları tehlike ve zararlara karşı, bu Tüzüğün diğer maddelerinde belirtilen hususlarla birlikte alınacak özel koruyucu tedbirler, bu bölümde gösterilmiştir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:84)
- ŞARBON HASTALIĞINA KARŞI ÖNLEM:
Şarbon hastalığına karşı aşağıdaki tedbirler alınacaktır.
1) Şarbon hastalığını bulaştırabilecek olan deri, yün, kıl ve benzeri hayvansal maddeler ile paçavralar, uygun yöntemlerle temizlenip sterilize edilecek, yıkanıp kurutulacaktır. Bu maddeler dağınık bir halde bulundurulmayarak depolarda saklanacak, denklerin açılması ve ilk ayırma ve seçme işlemi, buralarda yapılacaktır.
2) Bu gibi işyerlerinde, toz ve atıklar, aşağıdan çekmeli bir aspirasyon sistemi ile toplanarak yok edilecek veya antiseptik maddelerle ıslatıldıktan sonra yakılacaktır. Depolar sık sık yıkanacak, dezenfekte ve badana edilecektir.
3) İşçilerin el, ağız ve beden temizliğine dikkat edilecek, kendilerine gereğine göre iş elbisesi, başlık, lastik eldiven ve maskeler gibi uygun kişisel korunma araçları verilecektir.
4) Egzamalı, furomküllü, bronşitli kimseler, bu gibi işlerde çalıştırılmayacaklardır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:85)
- TETANOS AŞISI:
Tetanos hastalığına karşı aşağıdaki tedbirler alınacaktır.
Tetanos tehlikesi olan işlerde çalışan bütün işçilere, antitetanik aşı yapılacak, parçalanmış ezik ve toprakla bulaşmış yaralanmalarda, serum antitetanik tatbik olunacak, işçi daha önce aşılanmış ise, rapel olarak, anatoksin yapılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:86)
- LEPTOSPİROZ HASTALIĞI:
Leptospiroz hastalığına karşı aşağıdaki tedbirler alınacaktır:
1) Leptospiroz (İktero hemorajik) hastalığının yayılmasını önlemek için, farelerle savaşılacaktır.
2) Bulaşma ihtimali olan yerlerde, çıplak ayakla dolaşmak yasaklanacak, mümkün olan hallerde, toprak asitleştirilecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:87)
- BRÜSELLOZ AŞISI:
Brüselloz hastalığına karşı brüselloz bulaşması ihtimali olan işlerde çalışan işçiler aşılanacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:88)
- ANKİLOSTOMYAZ HASTALIĞI:
Ankilostomyaz hastalığına karşı aşağıdaki tedbirler alınacaktır.
1) Ankilostomyaz hastalığına karşı, madencilik, taşçılık, tuğla ve kiremitçilik ve tünel kazması gibi işlerde, taban kuru bulundurulacak, gerekirse terlere tuz serpilecek, galerilerde yeterli vantilasyon ile havanın serince olması sağlanacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:89/1)
- TUZLU SU KAPLARI:
2) Bu gibi işlerde çalışanların, vücut temizliğine ve yemeklerden önce ellerini iyice yıkayıp, tırnaklarının fırçalanmalarına önem verilecektir. İşyerlerinde işçilerin çalışırken ve işin bitiminde ellerini yıkamaları için yeteri kadar %5’lik tuzlu su kapları bulundurulacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:89/2)
- PARAZİTLER:
3) Helalar ve diğer enfeksiyon kaynağı yerler kireç kaymağı ile dezenfekte edilecek, işçilerin dışkıları zaman zaman muayene edilerek parazit yumurtaları aranacak ve hastalığın çıkması halinde, diğer işçiler de taranacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:89/3)
- AKCİĞER TÜBERKÜLOZU:
Akciğer tüberkülozunun bulaşması ihtimali olan işyerlerinde, hastalığın yayılmasını önleyecek hijyenik, tıbbi ve teknik koruyucu tedbirler alınacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:90)
DÖRDÜNCÜ KISIM
İşyerlerinde İş Kazalarına Karşı, Alınacak Tıbbi Tedbirler ve İşyerlerinde Bulundurulması Zorunlu Olan İlk Yardım ve Tedavi Levazımatı İle Sıhhi Tesisat:
- İŞYERİ HEKİMİ:
Sürekli olarak en az 50 işçi çalıştırılan işyerlerinde Sosyal Sigortalar Kurumunca sağlanan tedavi hizmetleri dışında kalan işçilerin sağlık durumlarının denetlenmesi, ilk yardım, acil tedavi ve diğer koruyucu sağlık hizmetlerini düzenlemek üzere, işveren, Umumi Hıfzısıhha Kanununun 180 inci ve Sosyal Sigortalar Kanununun 114 üncü maddeleri gereğince işyerindeki işçi sayısına ve işteki tehlikenin büyüklüğüne göre, bir ya da daha fazla hekim sağlayacaktır. Bu hekimlerin çalışma koşulları ile görevlerini nasıl yürüteceklerini ayrıntılı şekilde gösteren bir yönetmelik tüzüğünün yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 6 ay içinde çıkarılır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:91)
- SAĞLIK TESİSLERİ:
İşverenler, işin niteliğine, özelliğine, çeşidine ve çalıştırdıkları işçi sayısına ve hekim ve sağlık tesisleri ile olan ilişkilerine göre, zamanında gerekli tedbirleri almak amacıyla aşağıda belirtilen sağlık tesisleri ile ilk yardım ve tedavi levazımını, işyerlerinde bulundurmakla yükümlüdürler.
Bu tesisler ve levazım; kişisel ilk yardım paketlerini, ilk yardım kutularını veya çantalarını veya dolaplarını, ilk yardım ve ilk müdahale odalarını veya ilkyardım istasyonlarını kapsar.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:92)
- KİŞİSEL İLKYARDIM PAKETLERİ:
Kişisel ilk yardım paketleri; kazaya uğrayanın ilk yardımcı gelinceye veya bir sağlık tesisine gönderilinceye kadar, kendi kendine gerekli pansumanı yapacak veya ağrısını giderecek nitelikte malzeme ve ilaçlarla donatılacaktır.
Kişisel ilk yardım paketleri,maden, tünel, yeraltı karayolları ve demiryolları işçileri gibi kaza ihtimali çok olan, dağınık ve münferit çalışmayı gerektiren işyerlerindeki işçilere verilecektir.
Bu paketler, küçük ve kullanışlı malzeme ve ilaçları dış etkilere karşı koruyacak plastik veya madeni ambalajlı olacaktır.
Kişisel ilk yardım paketi, çalışmayı önlemeyecek ve düşmeyecek şekilde, iş elbisesi cebine konacak veya uygun bir yerine bağlanacaktır.
Kişisel ilk yardım paketinin,gerektiğinde nasıl ve ne şekilde kullanılacağı, ilgililere öğretilecek, buna ait yazılı bir yönerge paket içine konacaktır.
Kişisel ilk yardım paketinin içinde, aşağıda yazılı ilaç ve malzeme bulunacaktır:
-Kullanma yönergesi,
-Pamuk (Küçük paket),
-Gazlı bez (Steril),
-Sargı bezi,
-Yapıştırıcı bant (Steril),
-Analjezik hap,
-Tentürdiyot (1 veya 2 ampul),
-Sülfamitli toz.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:93)
- İLKYARDIM İLAÇ VE MALZEMESİ:
Mekanik cihazları bulunmayan ve 10 dan az işçi çalıştıran işyerlerinde, içinde (tentürdiyot, alkol, sargı bezi, pamuk vb.) ilkyardım levazımı bulunan 1 numaralı ilaç kutusu veya çantası bulundurulacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:94)
- İLKYARDIM İLAÇ VE MALZEMESİ:
Mekanik cihazları bulunmayan ve 10 dan fazla ve 50 den az işçi çalıştıran işyerleri ile mekanik cihazlarla 10 dan az işçi çalıştırılan işyerlerinde içinde (tentürdiyot, alkol, sargı bezi, pamuk, yanık pomadı vb.) ilk yardım levazımı bulunan 2 numaralı ilk yardım çantası veya dolabı bulundurulacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:95)
- İLKYARDIM İLAÇ VE MALZEMESİ:
Mekanik cihazlarla 10 dan fazla ve 50 den az işçi çalıştıran işyerleri ile yapılan işin niteliği bakımından, kaza tehlikesi bulunan işyerlerinde, içinde (tentürdiyot, alkol, sargı bezi, pamuk, yanık pomadı, suni teneffüs cihazı vb.) ilk yardım levazımı bulunan 3 numaralı ilk yardım dolabı ile bir sedye ve bir battaniye bulundurulacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:96)
- İLKYARDIM İLAÇ VE MALZEMESİ:
50 ve daha fazla işçi çalıştıran işyerinde, içinde (tentürdiyot, alkol, sargı bezi, pamuk, yanık pomadı suni teneffüs cihazı, tansiyon aleti vb.) ilk yardım levazımı bulunan 4 numaralı ilkyardım dolabı ile yeteri kadar sedye ve battaniye bulundurulacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:97)
- İLKYARDIM MALZEMESİ:
93, 94, 95, 96, 97 nci maddelerde yazılı ilaç ve malzeme, kullanıldıkça tamamlanacak ve her zaman eksiksiz bir şekilde bulundurulması sağlanacaktır.
İlaç kutusuna veya çantasına veya dolaplarına, işin veya işyerinin özelliğine göre, işyeri hekimi tarafından lüzum gösterilen ilaç ve malzeme de eklenecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:98)
- İLAÇ DOLAPLARI:
İlaç kutuları veya çantaları veya dolapları, toz ve toprak girmeyecek şekilde yapılmış olacak ve herhangi bir karışıklığa meydan vermemek üzere, işleri bölünmüş ve her ilacın ismi, kutu veya şişesinin üzerine, okunaklı olarak yazılmış bulunacaktır. İlaç kutuları veya çantaları veya dolaplarının üzerlerine, içinde bulunan ilaçlar ve malzemelere göre, kaç numaralı sıhhi yardım kutusu, çantası veya dolabı olduğu yazılacak ve kapaklarının iç tarafına da, içinde bulunan ilaç ve malzemenin bir listesi yapıştırılacak ve beyaza boyanarak üzerine kırmızı ay işareti konacak ve işyerinin uygun bir yerinde bulundurulacaktır.
Bu kutu, çanta ve dolapların, kilitli durması sağlanacak ve anahtarları, sağlık işleri görevlisine, bulunmadığı hallerde, işyerindeki ilk yardım kursu görmüş birisine verilecek ve bunlar, bu işten sorumlu bulunacaktır.
İşyerinde birden fazla postalarla çalışıldığı hallerde, her postada bu görevi yapacakların, anahtarı birbirlerine devretmeleri sağlanacak ve işveren veya işveren vekilinde de bir yedek anahtar bulunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:99)
- İLK YARDIM ODASI:
Hastanesi olmayan veya şehir veya kasabalar dışındaki yerlerde kurulmuş ve sürekli olarak en az 50 ve en çok 100 işçi çalıştırılan işyerlerinde, Umumi Hıfzısıhha Kanununun 180 inci Maddesi gereğince hazırlanması gereken ilkyardım odasında, işin ve işyerinin niteliğine ve özelliğine göre yeterli miktarda ilaç ve ilkyardım malzemesi, 3 adet sedye, iki adet battaniye ve bir adet yatak bulunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:100)
- İLK MÜDAHALE ODASI:
Hastanesi olmayan veya şehir veya kasabalar dışındaki yerlerde kurulmuş ve sürekli olarak 100 den fazla ve 500 den az işçi çalıştırılan işyerlerinde Umumi Hıfzısıhha Kanununun 180 inci Maddesi gereğince hazırlanması gereken revirde (ilk müdahale odasında) işin ve işyerinin niteliğine ve özelliğine göre yeterli miktarda ilaç ve ilkyardım malzemesi ile yeteri kadar sedye, 100 kişiye bir yatak hesabıyla ikişer battaniyesi bulunan yatak tahsis edilecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:101)
- İLK YARDIM İSTASYONU:
Hastanesi olmayan veya şehir veya kasabalar dışındaki yerlerde kurulmuş ve sürekli olarak 500 veya daha fazla işçi çalıştırılan işyerlerinde, bir ilk yardım istasyonu yapılacaktır. Bu istasyonda, işin ve işyerinin niteliğine ve özelliğine göre yeterli miktarda ilaç ve ilk yardım malzemesi, yeteri kadar sedye, 100 kişiye bir yatak hesabıyla ikişer battaniyesi bulunan yatak ve bir muayene masası bulunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:102)
- İLKYARDIM YERİNİN TEMİZLİĞİ:
İşyerlerindeki ilk yardım odalarıyla ilk müdahale odaları ve ilk yardım istasyonları, bol ışıklı ve kolayca havalandırılıp ısıtılır, temizlenir ve yıkanır şekilde yapılmış olacak, içlerinde akar sıcak su hela ve yıkanma yerleri bulunacaktır. Akar sıcak su sağlanamayan yerlerde, su ısıtmak için gerekli tedbirler alınmış olacaktır.
Yatakların bulunduğu oda ile muayene ve müdahale odaları, yeteri kadar geniş ve birbirinden uygun şekilde ayrılmış olacak ve buralarda, acil durumlar için, yedek aydınlatma tesisleri bulundurulacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:103)
- SAĞLIK BİRİMİ İŞARETLERİ:
İşyerlerinde, ilk yardım odaları ile ilk müdahale odaları, ilk yardım istasyonları ve diğer ilgili kısımlar, kolaylıkla bulunmaları için uygun şekilde işaretlenecek ve görünen yerlere okunaklı yazılar yazılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:104)
- AMBULANS:
Sürekli olarak 50 den fazla işçi çalıştıran işyerlerinde hastalanan veya iş kazasına uğramış işçilerin, işyerine en yakın sağlık tesislerine taşınmaları için gerekli araç ve gereçler bulundurulacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:105)
- HEMŞİRE-SAĞLIK ELEMANI:
İlk yardım odaları, ilk müdahale odaları ve ilk yardım istasyonları ve ilk yardım istasyonlarının bakım, temizlik ve alet muhafazaları için, bir hemşire veya sağlık memuru görevlendirilecek, bunların sağlanamadığı hallerde, bu görevleri yapacak ilk yardım kursu görmüş yeterli bir eleman bulundurulacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:106)
- İLKYARDIM ELEMANI:
Ağır ve tehlikeli işlerin yapıldığı işyerlerinde, bir sağlık memuru veya hemşireden başka ilk yardım ve kurtarma kursu görmüş en az bir kişi de bulundurulacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:107)
- GECE VARDİYASINDA İLKYARDIM:
Gece ve gündüz sürekli çalışan işyerlerinde, ilk yardım odaları, ilk müdahale odaları ve ilk yardım istasyonları, geceleri de görevli personeli ve araç ve gereçleri ile her an kullanılır halde hazır bulundurulacaktır. İşveren bu yönden, gerekli tedbirleri almakla yükümlüdür.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:108)
BEŞİNCİ KISIM
İşyerlerinde İş Kazalarını Önlemek Üzere Alınacak Güvenlik Tedbirleri
ve Bulundurulması Gereken Araçlar
BİRİNCİ BÖLÜM
İşyerinde Yangına Karşı Alınacak Güvenlik Tedbirleri
- TECRİT EDİLMİŞ BÖLÜM:
Ani yangın veya patlama tehlikesi arz eden ameliyeler; işçiyi tehlikede bırakmayacak şekilde düzenlenmiş tesislerin bulunduğu ayrı binalarda veya ateşe dayanıklı duvarlarla ayrılmış bölümlerde yapılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:109)
- MERDİVEN BOŞLUĞUNA UZAKLIK:
İşçilerin, işyerinin herhangi bir kısmında, ateş ve dumana karşı korunmuş bir merdiven boşluğuna veya ateş kesici bir duvarın kapısına ulaşabilecekleri uzaklık;
1) Çok tehlikeli yerlerde 15
2) Tehlikeli ve az tehlikeli yerlerde 30
metreyi geçmeyecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:110)
- GEÇİTLER -ÇİFT ÇIKIŞ YERİ:
100 den (100 dahil) az işçi çalıştırılan işyerlerinde, geçit yollarının genişliği, en az 120 santimetre olacak ve 100 den fazla işçi çalıştırılan işyerlerinde, her 100 kişi için bu genişlik, 60 santimetre artırılacaktır.
500 den (500 dahil) fazla işçi çalıştırılan işyerlerinde, en az 2 çıkış yeri bulundurulacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:111)
- MERDİVEN BOŞLUĞUNA KAPI:
Merdiven boşlukları ile imdat çıkış yollarının her iki tarafında, kolaylıkla açılan ve kendiliğinden kapanabilen ateş kesici yanmaz kapılar bulunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:112)
- YANGIN ÇIKIŞ KAPISI:
Çıkış kapıları, menteşeli olacak ve dışarıya açılacaktır. Bu kapıların kullanılmasında sakınca görüldüğü hallerde, yatay sürgülü kapılar kullanılacaktır. Çıkış kapılarının arasındaki uzaklık 5 metreden fazla ve kapı genişlikleri de 120 santimetreden az olmayacaktır. Çıkış kapıları kolayca görülecek şekilde işaretlenecek ve bu kapıların önünde ve civarında çıkış veya bunların görülmesini güçleştirecek hiç bir engel bulundurulmayacaktır. (İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:113)
- ÇIKIŞ KAPISINDA KİLİT:
İşyerlerinde çalışma saatleri içinde hiç bir giriş ve çıkış kapısı kilitli veya bağlı bulundurulmayacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:114)
- YANMAZ ASANSÖR BOŞLUĞU:
İşyerlerindeki asansör boşlukları yanmaz malzeme ile korunmayan asansör boşluklarında insan ve yük taşıyacak asansör tesis edilmeyecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:115)
- YANGIN SÖNDÜRME MALZEMESİ VE EKİBİ:
Yangın tehlikesine karşı etkili ve yeterli söndürme malzemesi ile bu malzemenin kullanılmasını öğrenmiş personel veya ekipler, çalışma süresince işyerlerinde hazır bulundurulacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:116)
- YANGIN İÇİN BASINÇLI SU:
İşyerlerinde yangının söndürülebilmesi için yeterli miktar ve basınçta su bulundurulacaktır.
Genel şebekeden basınçlı su sağlanamadığı hallerde,yeterli suyu verecek depolar veya havuzlar yapılacak ve bunlardan veya akarsulardan suyu çekecek motorlu pompa ve boru tesisatı yapılmış olacak veya seyyar motopomplar bulundurulacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:117)
- MOTOPOMPLAR:
İşyerlerinde suyu çekecek motorlu pompa ve boru tesisatı ile motopomplar her an iyi işler halde bulundurulacaktır.
Motopomplar en az 6 ayda bir defa kontrol edilecek ve kontrol tarihleri motopompun üzerine yazılacaktır. Motopomplarla günde bir defa, beş dakika su ile işletme deneyi yapılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:118)
- YANGIN MUSLUKLARI:
İşyerlerindeki yangın muslukları,kolay erişilir uygun yerlerde tesis edilecek ve soğuk havalarda suyun donmasını önlemek için, tesisat gerekli şekilde korunacaktır. Yangın muslukları, sık sık açılıp akıtılarak borularda ve tesislerde tortuların birikmesi önlenecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:119)
- YANGIN HORTUMLARI:
İşyerlerinin uygun yerlerinde yeterli miktarda yangın hortumu bulundurulacak, yangın hortumları, yangın muslukları, ve diğer yangın söndürme tertibatının bağlantıları (rekor ve vanaları) mahalli itfaiye normlarına uygun olacaktır.
Lastik olmayan hortumlar, her kullanıştan sonra boşaltılıp kurutularak kontrol edilecektir. Lastikli hortumlar en geç üç ayda bir kontrol edilecektir.
Yırtık, delik ve bağlantıları bozuk hortumlar kullanılmayacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:120)
- YANGINDA SU YASAĞI:
Alüminyum veya magnezyum tozlarının yanması halinde, karpitin depolandığı veya suyun teması ile yanıcı veya zehirli gazlar çıkması muhtemel yerler ile gerilim altındaki elektrik tesislerinin bulunduğu yerlerde çıkan yangınlarda hiç bir suretle su kullanılmayacaktır.
Yağ, akaryakıt, boya veya organik tozlar gibi parlayıcı maddelerin yangınlarında ve alçak gerilim elektrik tesislerindeki yangınlarda su kullanılmayacak, ancak gayet ince su serpintisi veya su sisi ile yangın savunması yapılacaktır. Yangında suyun kullanılmayacağı yerler ile bunların girişlerine ve işyeri giriş kapısı üzerine gerekli uyarma levhaları konulacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:121)
- SU SİSİ PÜSKÜRTME TESİSİ:
Su sisi püskürtme tesisi vanaları, daima açık tutulacak ve bu vanalar gerektiğinde ancak sorumlusunun izni ile kapatılabilecektir. Püskürtmenin etkili bir şekilde yayılmasını sağlamak için, her püskürtücü kafa altında en az 60 cm.lik bir boşluk bırakılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:122)
- YANGIN SÖNDÜRME CİHAZI:
İşyerlerinde yangın başlangıçlarında kullanılmak üzere, otomatik püskürtücüler bulunan yerler de dahil, seyyar yangın söndürme cihazları bulundurulacaktır. Bu cihazlar, işyerinde çıkabilecek yangınların çeşidine ve yapılan işin özelliği ile işyerlerindeki maddelerin cinsine etkili nitelikte olacaktır.
Yangın söndürme cihazları, görünür ve erişilir yerlere konulacak ve önlerinde engel bulundurulmayacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:123)
- YANGIN SÖNDÜRME CİHAZI:
Parlayıcı sıvılar, yağlar veya boyalardan doğacak yangınlarda su kullanılmayacak, su yerine, içinde köpük, karbon tetraklorür, karbondioksit ve bikarbonat tozu veya diğer benzeri etkili maddeler bulunan yangın söndürme cihazları kullanılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:124)
- CİHAZIN YANGINA UZAKLIĞI:
Gerilim altındaki elektrik tesis ve cihazlarında çıkan yangınlarda, karbondioksitli, bikarbonat tozlu veya benzeri etkili diğer tiplerde yangın söndürme cihazları, gerilim değeri ve tesis ile söndürme cihazları arasındaki uzaklıklara ait aşağıdaki hususlar göz önünde bulundurularak kullanılacaktır.
15 kv. a kadar gerilimli tesislerde : 1 metre,
15-35 kv. a kadar gerilimli tesislerde : 2 metre,
35 kv. dan yukarı gerilimli tesislerde : 3 metre,
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:125)
- KUM KOVALARI:
Magnezyum veya alüminyum toz ve talaşlarının bulunduğu yerlerde çıkabilecek yangınlara karşı, sulu, karbondioksitli ve köpüklü bütün söndürücülerin kullanılması yasaktır. Bu çeşit yangınların, çemberlenmek suretiyle etkili şekilde tecridini sağlamak için, işyerlerinde yeteri kadar kuru ve ince kum veya mıcır gibi yanmaz maddeler bulundurulacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:126)
- YANGIN SÖNDÜRME ARAÇLARI:
124, 125, 126 ncı maddelerde sözü edilenlerin dışındaki maddelerin yangınlarına karşı; söndürme araçları olarak, su veya kum dolu kovalar ve sodyum bikarbonat tozlu, karbondioksitli, köpüklü, asitli veya benzeri tiplerde seyyar yangın söndürme cihazları bulundurulacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:127)
- YANGIN SÖNDÜRME CİHAZI:
Seyyar yangın söndürme cihazları,en az 6 ayda bir defa kontrol edilecek ve kontrol tarihleri, cihazlar üzerine yazılacaktır. Köpüklü tip (Sodyum bikarbonat - asitli) yangın söndürme cihazları, en az senede bir defa tamamen boşaltılıp yeniden doldurulacaktır.
Karbondioksitli, bikarbonat tozlu, karbon tetraklorürlü ve benzeri kimyasal maddeli yangın söndürme cihazları, kullanılıştan sonra derhal yeniden doldurulacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:128)
- YANGIN EKİBİNİN EĞİTİMİ:
Yangına karşı savunma ile görevli personel, işyerinin yangın durumuna ve kullanacakları yangın söndürme cihazlarının özelliklerine ve bu cihazların içindeki kimyasal maddelerin doğuracakları tehlikelere karşı eğitileceklerdir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:129)
- YANGIN ALARM TERTİBATI:
İşyerlerinde yeteri kadar,otomatik çalışan veya el ile hareket ettirilen alarm tertibatı bulundurulacaktır.
Otomatik alarm tertibatının düğmeleri, iyi görülebilir ve erişilebilir bir yere ve özellikle imdat çıkış yolları üzerine konulacaktır.
Yangın alarm sesleri, işyerinde bulunabilecek diğer bütün sesli cihaz veya tertibattan ayrı bir perdede ve işyerinin her tarafından kolayca duyulabilecek güçte olacaktır.
Yangın ve alarm tesisleri işyerinin aydınlatma ve kuvvet şebekesinden ayrı bir kaynaktan beslenecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:130)
- ALARM VE TAHLİYE DENEMELERİ:
İşyerlerinde 6 ayda bir alarm ve tahliye denemeleri yapılacak, bu denemeler, yetkili ve tecrübeli bir şef, işyeri bekçileri ve yeteri kadar yardımcılardan kurulu bir ekibin gözetimi altında yapılacak ve işyeri yangın planına uygun olarak tertiplenecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:131)
- YANGIN SÖNDÜRME TATBİKATI:
Özel itfaiye teşkilatı bulunan işyerlerinde, en az ayda bir defa yangın savunma ve söndürme denemeleri, özellikle beklenmedik anlarda ve gerçek yangın şartlarına en uygun bir şekilde yapılacak ve bu sırada gerekli savunma teçhizat ve tertibatı da kullanılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:132)
- YANGIN SÖNDÜRME EKİBİ:
Özel itfaiye teşkilatı bulunmayan işyerlerinde, bekçiler ile çalışanlar arasından yeteri kadar yardımcılar seçilerek bir yangın söndürme ekibi kurulacak ve bu ekip personeline, yangın halinde yapacakları görevler gösterilecek ve yangına karşı savunma eğitimi yapılacak, ayrıca hangi söndürme cihaz ve aletlerinin, hangi çeşit yangına karşı kullanılacağı da öğretilecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:133)
- İŞÇİLERE EĞİTİM:
İşverenler, yeni aldıkları işçilere, bir yangın tehlikesi halinde kullanılacak cihaz ve aletlerin yerlerini ve imdat çıkış yollarını göstereceklerdir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:134)
- KÖMÜR STOKLARI:
İşyerlerindeki kömür stokları, eni 3 boyu 6 ve yüksekliği 3 metreyi aşmayan yığınlar halinde olacaktır. Uzun süre bekletilecek kömür yığınlarının üstü güneş ve yağmura kapalı olacak, en geniş kesitleri hakim rüzgara çevrilecektir. Hava cereyanını çoğaltmak için, yığınların içine delikli borular (filtreler) konulacak ve yığınlara hariçten herhangi bir ısı gelmemesi için, gerekli tedbir alınmış olacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:135)
- KÖMÜR SİLOLARI:
İşyerinde 65 °C den daha sıcak bulunan toz halindeki kömürler, soğutulmadan silo ve depolara konulmayacaktır. Bu silo ve depolar, yanmaz maddeden yapılmış olacak ve ocak, fırın, buhar borusu ve benzeri ısı verici kaynaklardan uzak bulundurulacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:136)
- TALAŞ DEPOSU:
Talaş, saman veya benzeri parlayıcı malzemenin 1 tondan fazlası, ayrı kagir binalarda veya işyeri dahilinde tavan, taban, duvar ve kapıları yanmaz maddeden yapılmış yerlerde depolanacaktır.
Buraların pencere ve kapılarına, cam ve güneş ışığını doğrudan doğruya geçirebilen şeffaf malzeme konmayacaktır.
1 tondan daha az miktarda bulundurulması gerektiği hallerde, bu malzeme, madeni kapakları kendiliğinden kapanan, ayaklı sandıklar içinde bulundurulacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:137)
- UYARI LEVHALARI:
Patlayıcı, parlayıcı veya kolay yanıcı maddelerin bulunduğu veya işlendiği yerlerde, sigara içilmesi, kibrit veya çakmak taşınması ve yakılması ve her türlü alev veya kıvılcım yaratabilecek maddelerin bulundurulması yasaktır. Bu husus, iş yerlerinin gerekli yerlerinde uyarma levhaları ile belirtilecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:138)
- TEHLİKELİ ATIKLAR:
İşyerlerindeki parlayıcı, patlayıcı,yanıcı ve benzeri atıklar, toplattırılacak, işyerinde veya işyerinden uzaklaştırılarak zararsız hale getirilecek veya yok edilecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:139)
- ATIKLARIN İMHASI:
Parlayıcı, patlayıcı, yanıcı ve benzeri atıklar, açık havada yakılarak yok edilirken gerekli tedbirler alınacak ve yakma işi, bina veya malzemeden en az 15 metre uzakta yapılacak ve kolay parlayıcı atıklar, usulüne uygun ve ayrı olarak yok edilecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:140)
- ATIK MALZEMELER:
İşyerlerindeki kül, cüruf ve kurum yığınları, çukurlara veya binalardan en az 15 metre uzaklıkta bir yere konulacaktır. Bu çukurlar ve yerler tamamen dolmadan, bunlar işyerinden uzaklaştırılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:141)
BEŞİNCİ KISIM
İKİNCİ BÖLÜM
İşyerlerindeki Makinalarda ve Tezgahlarda Alınacak Güvenlik tedbirleri
- HELEZONA KORUYUCU:
- KAYIŞ-KASNAK VE KAPLİN KORUYUCULARI:
Tahrik makinalarının bütün hareketli kısımları ile transmisyon tertibatı ve bütün tezgah ve makinaların tehlikeli olan kısımları, uygun şekilde korunmuş olacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:142)
- KORUYUCULARIN İPTALİ:
Transmisyon tertibatı ile tezgah ve makinalara ait koruyucuların, emniyet teçhizat ve tertibatının çıkarılması veya işe yaramaz hale getirilmesi yasaktır. Bu koruyucular, ancak kontrol, ayar, bakım ve onarım sırasında kaldırılacak ve işin bitiminde derhal yerine takılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:143)
- KORUYUCUDA ARIZA:
Bir tezgah veya makinada, arıza veya bunların koruyucusunda bir kusur ve yetersizlik görüldüğü hallerde, makina ve tezgah derhal durdurulacak ve ilgililere haber verilecek ve arızası olduğu veya kusurlu koruyucusu bulunduğu tespit edilen tezgah veya makinada, herhangi bir kimsenin çalışmasını önleyecek tedbirler alınacak ve durum, bunların üzerine bir levha asılarak belirtilecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:144)
- TAHRİK MAKİNALARI:
Tahrik makinalarının volanları, gerektiğinde krank mili ve piston kolları uygun şekilde korunmuş olacak ve bu makinalara elle ilk hareket verilmesi gereken hallerde, güvenlik tedbirleri alınacaktır. Bir tehlike anında tahrik makinalarının uzaktan durdurulması sağlanacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:145)
- REGÜLATÖR:
Aşırı hız artışları nedeniyle tehlikeli olabilen tahrik makinalarda, otomatik hız sınırlayıcıları (regülatör) ile bunların bozulması halinde, otomatik olarak makinayı durduracak tertibat bulunacaktır.
Toplu regülatörler, gerekli nitelik ve sağlamlıkta koruyucu içine alınacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:146)
- KORUYUCULAR:
Makina ve tezgah koruyucularının hazırlanması, imali ve kullanılmasında aşağıdaki tedbirler alınacaktır:
1) Koruyucular, çalışmalarda her türlü teması kesecek şekilde tehlikeli kısmı örtmüş olacaktır.
2) Koruyucular, işçinin ve makinanın çalışmasına, yağlama, kontrol ve onarımına engel olmayacak, üretimi zorlaştırmayacak şekilde yapılacak ve mümkünse makinanın sabit bir parçasına bağlanacaktır.
Bunların hareketli olanları, el ile kolayca veya otomatik olarak çalışır bir şekilde yapılacaktır.
3) Koruyucular, çalışan işçilerin çarpma ve düşmelerine, taşınan malzemelerin darbelerine dayanacak sağlamlıkta yapılmış olacaktır.
4) Koruyucular, fazla bakıma ihtiyaç göstermeyecek tarzda yangın ve pasa dayanıklı maddeden yapılmış olacaktır.
5) Koruyucular, döküm, saç, boru veya profil demir, tel kafes, ahşap, plastik veya yerine göre uygun sağlamlıkta başka malzemeden yapılacak ve kendileri bir tehlike yaratmayacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:147)
- TRANSMİSYON ODASI TERTİBATI:
Tahrik makinalarına bağlı mil, kasnak ve kayış gibi transmisyon kısımları, ayrı ve kapalı bir yerde bulunduğu takdirde, transmisyon tertibatı 170 cm. yükseklikte ve iyi aydınlatılmış olacak, taban kuru, sağlam ve düzgün bulunacak ve bakım ustasının geçtiği yerlerde güvenlik sağlanacak ve buralara yetkisiz kimseler girmeyecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:148)
- MAKİNALARA KORUYUCU:
Çalışılan yerden 260 cm. yükseklik içinde bulunan transmisyon milleri, mil uçları, kavramları, mile bağlı dönen kısımlar, dişli çarklar, kayış ve kasnaklar, zincir ve dişliler, uygun nitelik ve sağlamlıkta bir koruyucu içine alınacaktır. (İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:149)
- TRANSMİSYON TERTİBATI ALTINA KORUYUCU:
Çalışılan yerden 260 cm.den daha yükseklikte olan ve altında geçit bulunan veya işçi çalışan yerlerdeki transmisyon tertibatında; kayış genişliği 150 zincir genişliği 20 mm.den fazla, kasnak veya dişli araları 3 metreden açık olanların alt tarafı boydan boya ve uygun şekilde ve genişlikte kapatılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:150)
- KASNAĞIN YATAK TARAFINA KORUYUCU:
Çalışılan yerden 260 cm.den daha yüksekte olan ve elle yağlanan yatakları mil üzerinde bulunan kasnakları, çapı 15 cm.den fazla ve kasnağın yatağa olan mesafesi 90 cm.den az ise, kasnağın yatak tarafı korunmuş olacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:151)
- ÇATLAMIŞ KASNAKLAR:
Çatlamış veya kenarlarından parça kopmuş olan kasnaklar hiçbir şekilde kullanılmayacak ve mil üzerinde olanları da çıkartılacaktır.
Parçalı ahşap kasnaklar, devamlı nemli yerlerde kullanılmayacaktır. Aşırı korozyon bulunan ortamda çalışan kasnaklar korozyona dayanıklı malzemeden yapılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:152)
- KAYIŞ KOPMASINA KARŞI ÖNLEM:
Transmisyon kayışlarının geri tertibatı, sağlam yapılmış ve kayış kopmasında bir kazayı önleyecek şekilde tespit edilmiş olacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:153)
- TRANSMİSYON KAYIŞLARI:
Transmisyon kayışları eksiz olacak, ekli olduğu hallerde ek yerleri sağlam bir şekilde dikiş, perçin ve özel raptiyelerle tespit edilmiş bulunacaktır.
Bu kayışlar, hareket durmadan doğrudan doğruya el ile aktarılmayacak ve takılıp çıkarılmayacak ve bunların reçinelenmesi, kayışın kasnaktan ayrıldığı yerden olacak ve doğrudan doğruya el ile yapılmayacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:154)
- TRANSMİSYON YATAKLARI:
- UZUN AĞIZLI YAĞDANLIK:
Transmisyon yatakları, paralel bir eksen üzerinde bulunacak, bakımlı olacak ve hareket esnasında yağlanmayacaktır.
Yatakların kolay erişilmeyen, tehlike yerlerine yağdanlık ve gresör konulmayacak veya bunların ağızları tehlikesiz ve kolay erişilen bir yere kadar uzatılacaktır.
Hareket halinde yağlama yapılması teknik zorunluluğu bulunan hallerde, uzun ağızlı özel el yağdanlıkları kullanılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:155)
- KUMANDA TERTİBATI:
Bir motor veya tahrik makinasından doğrudan doğruya hareket almayan tezgah ve makinalarda, avara kasnağı ile veya başka bir usulle ayrı ayrı durdurup çalıştırma sağlanacak bir kumanda tertibatı bulunacaktır. Bu tertibat, işçinin kolayca erişebileceği bir yerde ve kendiliğinden harekete geçmeyecek şekilde yapılmış olacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:156)
- ELEKTRİK ŞALTERLERİ:
Makina ve tezgahların elektrik şalterleri aşağıdaki özellik ve nitelikte olacaktır :
1) Şalter ve kumanda düğmeleri, kendiliğinden veya herhangi bir çarpma ile makinayı hareket ettirmeyecek şekil ve özellikte yapılmış olacak ve işçinin kolayca kullanabileceği yerde bulunacaktır.
2) Bir işçinin bir makina veya tezgahın çeşitli kısımlarında çalışması gerektiği hallerde, bu tezgahın birden fazla durdurma ve bir tane çalıştırma düğmesi bulunacaktır.
Bir tezgahın çeşitli kısımlarında birden fazla işçi çalıştığı hallerde, her işçi için bir çalıştırma ve bir de durdurma düğmesi bulunacak, ancak bütün çalışma düğmelerine basılmadan makine çalışmayacak, buna karşılık, durdurma düğmelerinin birine basmak suretiyle makina duracaktır.
3) Bir makina ve tezgah üzerinde birden fazla elektrik motoru bulunduğu hallerde, tezgahın bütün faaliyetini durduracak bir ana şalteri veya bir veya daha fazla durdurma düğmesi bulunacaktır.
4) Çalıştırma düğmeleri yeşil, durdurma düğmeleri kırmızı renkte olacaktır.
5) Bir atölyede bulunan makine ve tezgahların ayrı ayrı durdurma tertibatından başka, atölyedeki veya kısımdaki makine ve tezgahları tamamen durduracak bir ana şalteri veya başka bir tertibatı bulunacaktır.
6) Bir atölye veya kısımda bulunan makine ve tezgahlar, bir yerden çalıştırıldığı ve kumanda edildiği ve bunların hareketlerinin kumanda yerinden görülemediği hallerde, uygun haber verme sistemi kurulacak, çalışmaya başlamadan önce sesle ve ışıkla haber verilecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:157)
- OPERASYON NOKTALARINDA KORUYUCU:
Her makine ve tezgahta, talaş kaldıran, şekillendiren, ezen, delen, kesen veya başka şekilde işlem yapan kısım ile iş alıp verirken tehlikeli olan yerler gibi operasyon noktası denilen bölgeler, herhangi bir kazanın meydana gelmesini önleyecek şekilde korunacak ve bunun için gerekli bütün tedbirler alınacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:158)
- PEDAL KORUYUCUSU:
Ayak pedalı ile çalışan makina ve tezgahların pedalları üzerinde bir koruyucu bulunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:159)
- MAKİNA PARÇALARINDA GÜVENLİK:
Makina ve tezgahlarda bulunan kapak, sürgü ve örtülerin beklenmeyen hareketleri sonucunda, ağırlıkları ile çarpma ve ezme gibi tehlikeler meydana getirmemeleri için gerekli güvenlik tedbirleri alınmış olacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:160)
- KAYNAK İŞLERİNDE ASPİRASYON:
Döküm, demir ve kaynak işlerinin yapıldığı yerlerde çalışma esnasında çıkan duman, gaz, koku, is, toz ve buharlar, mevzii aspirasyon tertibatı ile dışarı atılacak ve erimiş maden veya tavlanmış malzeme ile çalışılan yerler, aşırı derecede nemli olmayacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:161)
- DÖKÜM POTALARINA DİŞLİ TERTİBATI:
Kapasitesi 900 kg. veya daha fazla olan potalarla yapılacak döküm işlerinde, dişli tertibatı kullanılacaktır. Elle taşınabilen potaların, döküm esnasında devrilip düşmesine engel olmak için taşıma halkası üzerinde bir kilitleme tertibatı bulunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:162)
- ŞAHMERDANLAR:
İşyerlerindeki şahmerdanlarla çalışmalarda, aşağıdaki tedbirler alınacaktır.
1) Ayak pedalının üzerinde koruyucu olacağı gibi, pedal kolları da uygun şekilde kapatılmış olacaktır.
2) Çalışma sırasında parça fırlamalarına karşı şahmerdanın etrafına seyyar paravanalar konacak ve tabladan dışarı taşacak kalıplar kullanılmayacak ve kalıpların köşeleri sivri, kenarları keskin olmayacaktır.
3) Onarım ve kalıp bağlama sırasında piston ile pleyt arasına, ani harekete engel olacak sağlam takozlar konacak ve pleyt temiz tutulacaktır.
4) Buhar veya hava basıncı ile çalışan şahmerdanlarda, daimi çalışır durumda emniyet supabı, stop valfları, basınç düşürme vanaları veya otomatik regülatörler bulunacaktır.
5) Buharlı şahmerdanlarda boşaltma (blöf) musluğu bulunacak ve buhar boruları, iyi izole edilmiş olacaktır.
6) Şahmerdanlarla çalışma sırasında, parçanın bir elle tutulduğu, ve diğer elin boşta kaldığı hallerde, ayak pedalı yerine el kumandası yapılacak ve her iki elin boşta kaldığı hallerde, çift el kumandası uygulanacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:163)
- GAZ TÜPLERİNDE GÜVENLİK:
Otojen kaynak aparatları ile yapılan çalışmalarda, aşağıdaki tedbirler alınacaktır.
1) Kaynak yapılan yerlerde, kullanılmakta olan gaz tüplerinden başka gaz tüpleri bulundurulmayacaktır.
2) Gaz tüpleri, çalışma anında dik duracak ve devrilmemeleri için gerekli tedbirler alınacak ve tehlike anında kolayca sökülecek şekilde bağlanmış olacaktır.
3) Gaz tüplerinin taşınması tekerlekli özel araçlar kullanılacak ve bu tüpler kullanılmadıkları zaman, valfleri kapanacak ve bu valfleri koruyan başlıkları takılacaktır.
4) Oksijen tüpleri, yağlı elle tutulmayacak, tüplerin valfleri, manometre ve diğer teçhizatı yağlanmayacaktır.
5) Atölyede bulunan gaz ve oksijen boruları ile şalumoya gelen hortumlar, ayrı ayrı ve diğer tesislerden de kolaylıkla ayrılacak renkte olacaktır.
6) Şalumolar, çalışır durumda gaz tüpü üzerine veya başka bir teçhizata asılmayacak ve gazlar tamamen kesilmedikçe şalumo bırakılmayacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:164)
- DEMİR TESTERE TEZGAHI:
- SIÇRAYAN SUYA KARŞI ÖNLEM:
Demir testere tezgahlarında soğutucu sıvı kullanıldığı hallerde, bu sıvıların sıçramasını ve dışarı taşmasını önleyecek siper yapılacak veya gerekli tedbirler alınacaktır.
Şerit ve demir testere tezgahlarında testerelerin koruyucuları ahşap testere tezgahlarında belirtilen usullere göre yapılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:165)
- DEMİR TESTEREDE SAÇ KORUYUCU:
- DEMİR TESTEREYE UZAKTAN KUMANDA:
Sıcak parçaların kesildiği demir testere tezgahlarında sıçrayan kıvılcım ve parçalara karşı en az 3 mm. kalınlığında saç koruyucular yapılacak ve tezgahın uzaktan kumanda tertibatı bulunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:166)
- KOLLU DEMİR TESTEREDE GÜVENLİK:
Kollu demir testere tezgahlarında tehlikeli hareketli kısımlar, uygun bir şekilde korunmuş olacak ve kesilecek parça, sağlam olarak bağlanacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:167)
- TEZGAH PARÇALARI:
İmalat ve takım tezgahlarında talaş kaldıran takımlar, bağlamalar, ve işlenen parçalar, tezgah çalışırken sökülüp takılmayacak, ayar yapılmayacak ve gevşetilmeyecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:168)
- MATKAP VE FREZE TEZGAHLARI:
Matkap ve freze tezgahları ile yapılan çalışmalarda, aşağıdaki tedbirler alınacaktır :
1) Her çeşit matkap ve freze tezgahlarında işlenen parça, takımla beraber dönmemesi için uygun şekilde bağlanacak veya mengene ile tespit edilmiş olacaktır.
2) Döner tablalara bağlanan parçanın çıkıntılı kısımları, uygun şekilde koruyucu içine alınacaktır.
3) Parça işlenirken, kesici takım ağzında bulunan talaşlar temizlenmeyecek ve soğutucu sıvının sıçramasına karşı, siperler yapılacaktır.
4) Çıkan talaşlar elle süpürülmeyecek ve bu iş için uygun fırçalar kullanılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:169)
- TORNA TEZGAHINDA GÜVENLİK:
Torna ve benzeri tezgahlar ile yapılan çalışmalarda, aşağıdaki tedbirler alınacaktır :
1) Otomatik torna tezgahları ile otomatik tezgahların operasyon noktaları, uygun şekil ve nitelikte koruyucu içine alınacaktır.
2) İşçilerin kayış veya aynayı tutarak elle fren yapmaları önlenecektir.
3) Geçit ve ara yollara bakan tezgahlarda talaş fırlamalarına karşı gerekli tedbirler alınacaktır.
4) Rovelver ve otomat tezgahlarında çubuk halinde olan malzemeler, uygun koruyucu içine alınacaktır.
5) Ağaç tornalarında, özellikle uzun parçaların işlenmesinde, parçanın gevşeyerek fırlamasına karşı, gerekli koruyucu tedbir alınacak, kundura kalıbı, ökçe ve tahta topuk gibi parçaların işlenmesinde, döner kalemlerin temas eden kısımları hariç diğer kısımları uygun koruyucu içine alınacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:170)
- PLANYA TEZGAHLARINDA GÜVENLİK:
Planya ve vargel tezgahlarının etrafındaki boşluklar, 60 santimetreden az olmayacak bu açıklığın sağlanamadığı veya hareketli tablanın üzerine konan işin tabladan taştığı hallerde, tezgahın her iki başı uygun korkuluklarda korunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:171)
- TAŞLAMA TEZGAHLARINDA GÜVENLİK:
Taşlama ve polisaj tezgahları ile yapılan çalışmalarda, aşağıdaki tedbirler alınacaktır.
1) Zımpara taşları, gerekli sağlamlıkta yapılmış olacak ve taştan fırlayabilecek parçalara karşı, uygun koruyucu içine alınacaktır.
2) Tezgaha bağlanacak zımpara taşları, işin ve tezgahın özelliğine uygun olacak, taşın devir adedi, tezgahınkinden fazla olmayacaktır.
3) Taşlama ve polisaj tezgahlarındaki dönen kısımların yataklanması, yağlanması, ayarlanması ve bakımı, teknik gereklere uygun olacaktır.
4) Çalışan işçilerin baş ve gözlerini, sıçrayan parçalardan ve kıvılcımlardan korumak için gerekli tedbirler alınacaktır.
5) Çalışma sırasında meydana gelecek tozları, çıktığı yerde toplayacak bir aspirasyon tertibatı yapılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:172)
- ZIMPARA TAŞLARINDA GÜVENLİK:
Zımpara taşları koruyucularında, aşağıdaki özellikler bulunacaktır:
1) Zımpara taşı koruyucusu, toz emecek özellikte ve gerekli sağlamlıkta yapılmış olacaktır.
2) Zımpara taşı koruyucusu, milin ucunu, sıkma somununu ve flanjlarını içine alacak teknik gereklere göre zımpara taşının çevresini ve yanlarını kapatacak nitelikte yapılmış ve tezgahın gövdesine sağlam bir şekilde bağlanmış olacaktır.
3) Çapı 150 milimetreden büyük olan zımpara taşlarının koruyucuları, çelik saç veya dökümden yapılacaktır. Daha küçük çaptaki taşların koruyucuları, yeteri kadar sağlam olmak şartıyla diğer metal veya alaşımlardan yapılabilir. Et kalınlığı 10 mm.den az, çelik döküm veya saç kalınlığı 5 milimetreden az olan koruyucular, çapı 40 santimetre ve genişliği 10 santimetreden daha büyük olan taşlarda kullanılamazlar. Çapı 30 santimetreden büyük ve kalınlığı 12 milimetreye kadar olan ve çevre hızı 70 metre/saniyenin üstünde bulunan kesici taşların koruyucusu 3 ila 6 milimetre kalınlığında çelik saçtan yapılmış olacaktır.
4) Yeni takılan bir zımpara taşı ile koruyucu arasında, çap yönündeki boşluk 40 milimetreden az olacak, yan boşlukların her biri 30 santimetre taş çapına kadar 20 milimetreden ve daha büyük çaplardaki taşlarda ise 25 milimetreden fazla olmayacaktır.
5) Çalışma sonucu aşınan taşların, koruyucuya nazaran küçülmesi ile taşlama ağzında artan boşluğu ayarlayabilmek için, koruyucunun önünde ayarlı bir kapak bulunacak ve bu kapak, taşla koruyucu önündeki açıklığı 6 milimetreye indirecek şekilde ayarlanacaktır.
6) Koruyucunun taşlama ağzı açıklığı, genel olarak 90 dereceden fazla yapılmayacak ve koruyucunun üst kenarının yatayla açısı 65 dereceden fazla olmayacaktır.
7) Yüzey taşlama tezgahlarında,taşlama ağzı açıklığı 125 dereceye çıkarılabilecek durumda olacak ve takım bileme tezgahlarında koruyucunun taşlama açıklığı 60 dereceden fazla olmayacaktır.
8) Seyyar zımpara taş aparatları, koruyucusuz kullanılmayacak ve koruyucunun taşlama ağzı 180 dereceden fazla olmayacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:173)
- ZIMPARA TAŞLARI:
Zımpara taşlarının tezgaha bağlanmasında aşağıdaki tedbirleri alınacaktır :
1) Madeni bir kısma yapıştırılmamış veya herhangi bir şekilde mile bağlanmamış zımpara taşları, taşın çapına ve şekline uygun bir flanjla tezgaha takılacaktır.
2) Zımpara taşları, yerlerine takılmadan önce kontrol edilecek çatlak ve hasarlı olanları kullanılmayacaktır.
3) Zımpara taşları, tezgaha takılırken flanjla taş arasına, çapı flanj çapından küçük olmayan kağıt, kauçuk ve deri gibi yumuşak malzemeden yapılmış uygun pullar konulacaktır.
4) Zımpara taşının takıldığı miller, tekniğe uygun yapılmış ve yataklanmış olacak, salgısız dönecek ve sıkıştırma somunları, dönme yönünde gevşemeyecek, tarzda vidalanmış olacaktır.
5) Zımpara taşları, imalatçının belirttiği karakteristiklere uymayan tezgahlarda kullanılmayacaktır.
6) Zımpara taşları, imalatçının belirttiği hızın üzerinde kullanılmayacak ve taşın karakteristiğini gösteren ve taşın üzerine yapıştırılmış olan etiket hiç bir surette koparılmayacaktır.
Düz satıhlı zımpara taşlarının yan yüzeyleri kullanılmayacaktır.
7) Suni zımpara taşlarının kullanıldığı yerlerde tabii zımpara taşları kullanılmayacaktır.
8) Tabii zımpara taşı kullanıldığı hallerde, taşın çevresel hızı 15 metre 1 saniyeyi geçmeyecek ve taş, uygun koruyucu içine alınacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:174)
- MESNET:
Elle yapılan taşlama işlerinde, taşlanacak parça bir mesnet veya tabla üzerinde tutulacaktır. Mesnet veya tabla, sağlam ve taşın şekline uyacak tarzda yapılmış olacak, taşla aralarındaki açıklık 3 milimetreyi geçmeyecek şekilde ayarlanabilecektir. Taş dönerken mesnet veya tabla, hiç bir nedenle ayar edilmeyecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:175)
- SOĞUK YERDEKİ ZIMPARA TAŞI:
Soğuk yerlerde bulunan taş tezgahlarında, ilk çalışmada veya yeni taş takıldığında, taş zorlanmayacak ve taşa yavaş yavaş yüklenilecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:176)
- KONKASÖRLERDE DEĞİRMENLERDE ÖĞÜTÜCÜLERDE GÜVENLİK:
- ET KIYMA MAKİNASINA HUNİ:
- BESLEME AĞIZLARINA HUNİ:
Konkasörler, değirmenler ve öğütücülerle yapılan çalışmalarda, aşağıdaki tedbirler alınacaktır.
1) Kuru ve yanıcı maddelerin öğütüldüğü makinalarda, öğütme ile ilgili kısımlar, bronz, veya pirinç gibi çarpma ile kıvılcım çıkarmayacak malzemeden yapılacaktır.
Öğütülecek malzeme, önce mıknatıs ile tel, çivi gibi demir parçalardan tamamen ayıklanmış olacaktır.
2) Konkasörler, taş fırlamalarına karşı korunmuş olacak ve açık ağızlı döner konkasörler üzerinde çalışan işçiler, emniyet kemeri takacaklardır.
3) Döner konkasörlerde parça sıkışması halinde, makina durdurulacak uzun ve uygun çubuklarla sıkışma giderilecektir.
4) Mekanik besleme tertibatı bulunmayan öğütücülerde uygun koruyucu tedbirler alınacaktır.
5) Elle beslenen helezon dişli öğütücülere, dar boğazlı bir besleme hunisi konacak ve bu huninin boğaz çapı 5 cm.den fazla ve boğazın, dişliye olan aralığı da 15 cm.den az olmayacak ve elin tehlikeli bölgeye girmesi önlenecektir.
6) Maden hurdası kırıcılarının (değirmen) bulunduğu yerlerin etrafı, sağlam ve yeteri yükseklikte bir duvar veya paravana ile çevrilecek ve buraya ilgililerden başka kimse sokulmayacaktır.
7) Silindirli kırıcılar, değirmenler ve merdaneli öğütücülerde, besleme ağızlarına huni veya oluk gibi uygun tertibat yapılacak ve tehlikeli bölgeye elin girmesi önlenecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:177)
- KARIŞTIRMA MAKİNALARIDA GÜVENLİK:
Karıştırma makina tezgah ve aparatları ile yapılan çalışmalarda, aşağıdaki tedbirler alınacaktır.
1) Döner dolaplı parlatma, çapak alma makinaları ile deri ve boya imalatında kullanılan döner karıştırıcılarda, dönme, eksantrik veya sarkaç hareketlerine karşı gerekli koruyucular yapılacaktır.
Döner dolaplar, kapakları açık iken çalıştırılmayacak ve bunların doldurma ve boşaltma sırasında ters dönmelerini önlemek üzere kilitleme tertibatı bulunacaktır.
2) Açık ağızlı karıştırma makinalarının ağızları, yerden 1 metreden az yüksekte olduğu hallerde, yeterli nitelikte bir korkuluk içerisine alınacaktır.
3) Karıştırma tezgahlarında karıştırıcı kısımlar kolayca sökülemediği hallerde, doldurma ve boşaltma sırasında karıştırıcı pervanelerin, harekete geçmesini önleyecek otomatik tertibat bulunacaktır.
4) Kapaklı karıştırıcılarda kapak açıldığı zaman, makinayı durduracak bir tertibat (Switch Sistemi) bulunacaktır.
5) Gıda sanayiinde kullanılan yoğurucu, çarpıcı gibi her türlü karıştırıcılar, kapaklı olacak ve bu karıştırıcıların, hareket durmadıkça kapağı açılmayacak veya kapağı açıldığı zaman, hareketi durduracak bir tertibatı bulunacaktır.
6) Kazanı eğilmek suretiyle boşaltılan karıştırıcılarda, hareket durmadan kazanı eğilmeyecek ve eğik vaziyette iken, çalışmasını önleyecek tertibatı bulunacaktır.
7) Yufka ve bisküvi imalatında kullanılan merdaneli hamur yoğurucuları ile şeker ezme makinalarında ve benzerlerinde, merdanelerin üzerini örten kapaklar bulunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:178)
- PAKETLEME TEZGAHI KORUYUCUSU:
Doldurma, ambalaj ve kutulama tezgahları ile yapılan çalışmalarda, aşağıdaki tedbirler alınacaktır.
1) Doldurma tezgahına gelen ve giden şişe, kavanoz gibi cam malzemelerin taşındığı konveyörlere uygun yükseklikte kenar korkulukları yapılacaktır.
2) Basınçlı şişe doldurma tezgahlarının doldurma, mantar veya kapak takma yeri, çalışma tabanından itibaren şişeyi 10 cm. aşacak şekilde uygun koruyucularla korunacaktır.
3) Şişe doldurma tezgahlarında, çalışma sırasında kırılan cam ve kavanozların alınması için, uygun maşa, fırça ve benzeri malzeme kullanılacak ve cam kırıntıları, uygun kaplara konacaktır.
4) Otomatik veya yarı otomatik teneke doldurma ve kapama tezgahları, tamamen korunmuş olacak, yalnız kutuların girmesi ve çıkması için kutu büyüklüğüne uygun delikleri, lehim veya yapıştırmada çıkan duman ve kokuları dışarı atacak uygun bir aspirasyon tertibatı bulunacaktır.
5) Teneke kapama tezgahlarında benzol ve benzeri zehirli maddeler kullanılmayacaktır.
6) Çuval doldurma tezgahlarında, doldurma borusunun önü, tercihen saydam ve menteşeli kapaklarla örtülü olacaktır.
7) Paketleme tezgahlarında paket kağıdını kesen bıçaklar, uygun şekilde korunacaktır.
8) Otomatik veya yarı otomatik doldurma, kutulama ve ambalaj tezgahlarındaki aksaklık ve tıkanıklıklar, makina durdurulmadan giderilmeyecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:179)
- PRESLERDE GÜVENLİK:
Preslerle yapılan çalışmalarda, aşağıdaki tedbirler alınacaktır :
1) Motorlu çalışan preslerde kalıp bağlanmadan önce, motor durdurulacak, uzaktan hareketi sağlanan hidrolik ve pnömatik preslerde ise, kalıp bağlanmadan önce, basınç bağlantısı kesilecek ve pres başlığı ile tabla arasına yeteri sağlamlıkta takozlar konacaktır.
2) İşe uygun olarak alt ve üst kalıbın çalışma açıklığı ayarlanacak, açık kalıpla çalışan preslerde, mekanik koruyucular yapılacaktır.
3) El ve parmak koruyucuları, kalıp hareketli tehlikeden önce çarpma veya itme suretiyle gerekli uyarmayı yapacak şekilde veya belirli bir seviyeye inmeden önce pres başlığının hareketine engel olacak şekilde yapılmış olacaktır.
4) Otomatik besleme tertibatı olmayan veya işin gereği olarak koruyucu yapılamayan preslerde, çift el kumanda tertibatı bulunacak ve bunlardan bir tanesi tek başına presi harekete geçiremeyecek şekilde yapılmış olacaktır.
5) El ve kolları korumak imkanı bulunamayan hallerde, uygun kişisel koruyucular yapılacak ve işçilere kıskaç veya maşa gibi aletler verilecek mekanik veya pnömatik iş çıkarma veya fırlatma tertibatı yapılacaktır.
6) Büyük parçaların işlendiği ağır presler ile enjeksiyon ve püskürtme preslerinde, fotosel tertibatı bulunacak veya tamamen kapanmadıkça harekete engel olan sürgülü, kontaklı veya mekanik engelli kapaklar yapılacaktır.
7) Çalışma anında parça fırlamasına karşı, preslerde uygun siperler yapılacaktır.
8) Pedalla çalışan preslerde, pedal üzerine, uygun bir koruyucu konacaktır.
9) Hidrolik veya hava basıncı ile çalışan preslerde, basınç borusunun görünür bir yerine bir manometre ve emniyet supabı konacaktır.
10) Hidrolik presler dışında diğer preslerin pres başlığının hareketini istenilen yerde tutacak fren tertibatı bulunacak ve her presin kolay erişilebilir bir yerinde ayrı kumanda tertibatı olacaktır.
11) Pres kalıplarının kenarları ve köşeleri keskin bırakılmayacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:180)
- MERDANELERDE GÜVENLİK:
Merdane,silindir ve hadde tezgahları ile yapılan çalışmalarda, aşağıdaki tedbirler alınacaktır.
1) Saç kıvırma ve şekillendirme, tekstilde emprime baskı ve sıkma, madeni olmayan maddeleri ezme, deri üzerine baskı kabartma ve matbaa baskı işleriyle bunlara benzer işlerde kullanılan makina ve tezgahlarda; silindir ve merdanelerin iş verme ağzına sabit ve ayarlanabilir uygun bir koruyucu konacak veya bunlarda çift el kumanda tertibatı bulunacak ve bunlardan bir tanesi makinayı tek başına harekete geçiremeyecek şekilde yapılmış olacaktır.
2) Metal çubuk, profil ve lama çeken hadde tezgahları önüne çıkan malzemenin kıvrım ve hareketlerine karşı oldukları, babalar veya kapalı kanallar yapılacaktır. Malzeme çekilen alanın etrafında, çalışanlardan başkasının girmesini önlemek için, parmaklık veya korkuluk yapılacaktır.
3) Merdaneli çamaşır sıkma makinalarında besleme tablası veya bandı yapılacak, ilk besleyici merdanenin önüne, boydan boya geçen bir çubuk veya koruyucu konacak ve bu çubuk veya koruyucuya el dokununca makina duracak veya merdanelerin arası açılacaktır.
4) Merdaneli çamaşır kolalama tezgahlarında iş verme ağzı, uygun bir kapakla örtülecek veya besleme tarafına boydan boya geçen bir çubuk konacak, buna el dokununca makina duracaktır.
5) Ütü makinalarının yanmaya ve sıkışmaya karşı, uygun koruyucuları ve baskı merdanelerini örten kapakların çalışma anında açılmasını önleyecek kilitleme tertibatı olacak ve ilk merdanenin önüne, boydan boya bir çubuk konarak, dokunulduğunda tezgahı durduracak bir tertibatı bulunacaktır.
6) Plastik, kauçuk ve benzeri ile bunların karışımlarının hazırlanmasında kullanılan silindirli tezgahlarda, ilk merdanenin üst yüksekliği, çalışma tabanından en az 115 cm. olacak veya silindirleri bu yükseklikte olmayan tezgahlara, uygun çubuk koruyucular konacaktır. Bu koruyucu çubuk veya halatlar, silindiri boydan boya kat edecek ve dokunulduğu tezgah duracak veya ters yöne dönecek ve işçinin boyuna göre ayarlanabilecektir. Bu tertibat sık sık kontrol edilerek ayarlanacak ve her zaman iyi işler durumda tutulacaktır.
7) Kağıt imal tezgahlarında, çuha kaplı merdane ile kurulucu merdane arasından beslemenin el ile yapıldığı hallerde, bu iki merdane arasındaki mesafe 11 cm. den az olmayacak ve kağıt kalenderlerinde, hamurun ilk silindirlere verilişi, taşıma bantları ile olacaktır.
8) Her merdane çiftinin arasına kapılmayı önlemek üzere, saç, boru veya lama ve benzeri koruyucular yapılacaktır. Saçtan olan koruyucular, merdane çiftinin içe dönen yüzeyini boydan boya kavisli olarak örtecek ve bir yay ile veya kendi ağırlığı ile diğerinin kapma bölgesinin yakınına gelecek şekilde yapılacaktır. Boru ve çubuk koruyucular ise merdane boyunca ve döner şekilde yapılmış olacaktır. Kağıt kalenderleri ile silindirlere yapışan kıymık gibi yabancı maddeler, özel aletlerle temizlenecek ve ortaya çıkacak sıkışmalar, makinalar durdurulmadan giderilmeyecektir.
9) Deri açkı makinalarında ve silindirlerinde, tezgahın önünde, dokunulduğunda makinayı durduracak bir tertibat bulunacak, deri yarma tezgahlarında, tel kafesli örtü bulunacak ve bu örtü, makina durmadan açılmayacaktır.
10) Silindirli baskı tezgahlarında elle besleme yapıldığı hallerde işçinin oturması sağlanacaktır.
11) Yaldız baskı tezgahlarında havagazı ile yapılan ısıtmada, çıkarma kutularının yan taraflarında el boşlukları bulunacak, tezgah durduğu zaman, pilot bekten başka, diğer bekler sönecek ve tezgahın tekrar çalışması halinde pilot alev, diğer bekleri otomatik olarak yakacaktır.
12) Rotatif baskı makinalarında çinkograf silindirin açık yüzü, menteşeli metal bir koruyucu ile örtülecek, kırılma halinde, çinko parçalarının etrafa saçılması önlenecektir.
13) Mürekkep mekanizmasında, hareketli kısımlara dokunmayı önleyecek ve mürekkep sisinin yayılmasına engel olacak, kolay ayar edilebilecek ve değiştirilebilecek şekilde yapılmış uygun koruyucular bulunacaktır.
14) Rotatif baskı makinaları ayrı bir motorla çalıştırılacak ve uygun yerlere konan düğmelerle kontrol edilecektir. Düğmelerin bir tabloda toplandığı hallerde, tablo tamamen kapalı olacak ve makina harekete geçirilirken ışıklı veya sesli uyarmayı yapacak bir tesisat bulunacaktır.
15) Makina ve tezgah altındaki yağlama,onarım ve ayar çukurlarının derinliği en az 120 cm. olacak, rotatif baskı makinalarında, merkezi yağlama sistemi bulunacak, bu sistemin bulunmadığı makinalardaki yağlama ağızları, kolay erişilebilir yerlere konmuş olacaktır.
16) Rotatif baskı makinalarının makas disklerine koruyucu yapılacak ve bunlarda toz emme tertibatı bulunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:181)
- AĞAÇ İŞLEME TEZGAHLARINDA GÜVENLİK:
Ağaç işleme tezgahları ile yapılan çalışmalarda, aşağıdaki tedbirler alınacaktır:
1) Ağaç işleme tezgahlarının motoru durduğunda, hareketi de durduracak bir fren tertibatı bulunacaktır. Frensiz tezgahlarda kesici takımın değiştirilmesi sırasında, hareketi engelleyecek bir kilit tertibatı bulunacaktır.
2) Sürekli çalışan, toz ve talaş çıkaran tezgahlara, uygun aspirasyon tesisatı konacaktır.
3) Yatay bıçak merdaneli planya (kalınlık) tezgahlarında bıçağın takıldığı kanal 13 milimetreden, tabla ile bıçak merdanesi (frezesi) arasındaki boşluk 3 milimetreden fazla olmayacaktır.
4) Bıçak merdanesinin üzerine,enine ve yüksekliğine ayarlanabilen özel koruyucular konacak ve bıçaklar, tabla altında tehlikeli olduğu hallerde de, bıçak merdanesi uygun şekilde korunacaktır.
5) Planya tezgahlarında parçaların son kısımları işlenirken uzun saplı iticiler kullanılacaktır.
Otomatik iticileri bulunan planya tezgahlarında, geri tepme emniyet mandalları bulunacak ve bunlar da uygun koruyucu içine alınacaktır.
6) Kanal oyma ve lamba açma tezgahlarının kalem veya freze bıçakları bağlanan başlıkları, tezgaha sağlam bir şekilde tespit edilmiş uygun koruyucularla örtülecektir. Madeni koruyucuların bıçaklara yakın yüzleri ahşap kaplı olacaktır.
7) Besleme merdaneleri, metal lamalar veya çubuklarla korunacak ve çift taraflı lamba açma ve oyma tezgahlarının besleme zincirleri ile kasnakları, tamamen örtülmüş olacak, sadece işlenecek tahtayı kavrayan yüzleri açık kalacaktır.
8) Tomruk testereleri(katraklar), biçilen tomrukların sıkışmaması için, yeteri güçte makina veya motorla tahrik edilecek, kesme hızı ve testere ağzı, yapılan işe uygun olacaktır.
9) Biçme esnasında çıkan talaş ve tozun yerde birikmesi ve işyerine dağılması önlenecek ve uygun aspirasyon tesisi kurulacaktır.
10) Biçilen tahtalar, kalaslar biçme yerinden uzaklaştırılacak ve düzgün bir şekilde istif edilecek ve bunların artıkları, uygun şekilde toplanacak ve işyerinden uzaklaştırılacaktır.
11) Katrakların kumanda ve fren tertibatı, operatörün bulunduğu platform içinde toplanacak ve bu platformun korkuluğu 120 santimetre yükseklikte ve sağlam bir şekilde yapılmış olacaktır.
12) Tomruk arabaları, taşıdığı yüke dayanacak sağlamlıkta demir, çelik veya sert ağaçtan yapılacaktır. Sert ağaçtan yapılan araba, zıvanalı geçme olarak ve tomruk kaymasını ve işçilerin sıkışmasını önleyecek şekilde yapılmış olacaktır.
13) Tomruk arabasının, duvar veya tomruk yığınlarından açıklığı en az 80 santimetre olacak ve araba raylarının her iki ucuna, yaylı veya pnömatik tamponlar konacaktır.
14) Tomruk arabasının hareket alanı,uygun boru veya korkuluk içine alınacak ve tomruk taşıma merdaneleri, 6 milimetreden ince olmayan saçtan ve 5 santimetreden ince olmayan sert ağaçtan uygun nitelikte yapılmış kapaklarla örtülecek ve yüzeyleri pürüzlü ve kıymıklı olmayacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:182)
- ŞERİT TESTEREDE GÜVENLİK:
Şerit testere tezgahları ile yapılan çalışmalarda, aşağıdaki tedbirler alınacaktır.
1) Şerit testerenin alt ve üst kasnak arasında kalan kısımları uygun nitelik ve sağlamlıkta menteşeli kapaklarla örtülecek, alt ve üst kasnaklar da,yandan ve üstten tamamen örtülecek şekilde koruyucu içine alınacak ve kesme yerinde, kapağın alt kısmı, kesilecek parçanın kalınlığına göre ayarlanabilir şekilde olacaktır.
2) Şerit testereler daima gergin tutulacak şekilde, kasnakla veya bir germe tertibatı ile ayarlanabilecektir.
3) Herhangi bir sıkışma halinde, şerit testere durmuş olsa dahi, tezgahın motoru durdurulmadan el sürülmeyecek, keza testerede çatlak görüldüğü anda tezgah durdurulacak ve çatlak testereler bir daha kullanılmayacaktır.
4) Şerit testere ve bıçkı makinaları testerelerin bağlantıları en az ayda bir muayene ve kontrol edilecektir.
5) Mekanik güçle çalışan hazarlarda, gidip gelme hareketlerinin uç noktaları ile sabit yerler arasında en az 120 santimetre açıklık bulunacak ve uç noktaları, uygun korkuluklarla korunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:183)
- DAİRE TESTEREDE GÜVENLİK:
Daire (tepsi) testere tezgahları ile yapılan çalışmalarda, aşağıdaki tedbirler alınacaktır :
1) Daire testere tezgahlarında, çalışma tablasının yerden yüksekliği 85-90 santimetre olacaktır.
2) Daire testerenin üstü ve etrafı,mafsallı ve kesilecek parçanın dokunması ile açılabilen bir koruyucu ile örtülecek ve testerenin tabla altındaki kısmı da korunacaktır.
3) Uzun parçaların kesildiği tezgahlarda, sıkışmayı önlemek için, ayırıcı bir bıçak veya kama bulunacak ve el ile iş verilen tezgahlarda, kısa parçaları veya kesilmesi biten uzun parçaları itmek için, kayar takozlar bulundurulacak ve bunların kullanılması sağlanacaktır.
4) Daire testere tezgahlarında kullanılan ayrıcı bıçaklar,testere diş genişliğinden dar ve testere gövdesinden kalın olacak, tabla üzerinden yüksekliği 5 santimetreden az olmayacak, testere yüksekliğinden 2 milimetre aşağıda bulunacak ve testereye ( 3) milimetre açıklıkta kavisli bir şekilde yapılmış olacaktır.
5) Daire testereler, bakımlı, ayarlı ve keskin olacak, arıza görülenlerle çatlak olanları derhal çıkarılacak ve çatlak uçları, delinecek dahi olsa, tekrar kullanılmayacaktır.
6) Kalas biçen büyük testereli tezgahlarda, operatörün önüne tel korkuluk ve daire testerenin üstüne, ayarlı bir siper konacaktır. Çift testereli tezgahlarda, parça sıkışmasına engel olacak şekilde uygun ayırıcılar bulunacaktır.
7) Sürekli odun kesen daire testere tezgahlarında, testere üzerine tabladan 15 santimetre yükseklikte 3 milimetre kalınlıkta saç veya 4 santimetre kalınlıkta tahtadan yapılmış bir koruyucu bulunacaktır.
8) Sarkaç (Üstten mafsallı) testere tezgahlarında koruyucu eteği, testerenin ekseninden aşağıya kadar uzatılacak, yanları menteşe kapaklı olacak, testere, geri çekilme durumunda ve kesmez vaziyette iken de alt kısmı korunmuş olacak ve testerenin önden tablayı aşması önlenecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:184)
- MAKASLARDA GÜVENLİK:
Makas tezgahları ve kesici, delici ve yarıcı bıçaklı tezgahlar ile yapılan çalışmalarda, aşağıdaki tedbirler alınacaktır :
1) Makas tezgahlarında,kesilen parçanın düştüğü,taraf,iş sahasına bakmayacak ve fırlayacak parçalara karşı, uygun koruyucu tedbirler alınacaktır.
2) Madeni levha ve saç kesme makaslarının ağzına, bıçak boyunca devam eden koruyucu bir lama konacak, kesme işinin görülmesi gereken hallerde, lamada delikler açılacak ve kesilen malzemenin kalınlığına göre ayarlanabilecek durumda olacaktır.
3) Çift taraflı çalışan tezgahlarda bıçak koruyucusu, her iki tarafa yapılacaktır.
4) Mukavva ve madeni levha gibi malzeme kesen köşe kesme tezgahlarında, koruyucular köşeli yapılacaktır.
5) Kağıt ve benzeri malzemeyi kesmekte kullanılan ve otomatik olarak malzeme verilen giyotin makaslarda, çift el kumanda tertibatı bulunacak, tezgaha tek el ile malzeme verilmesi gereken hallerde, öteki el, devamlı kumanda tertibatı ile meşgul olacak tır. Ayak pedallı giyotin makaslarda, çift el, malzeme verecek şekilde bıçağın ağzından uzakta tutulacak veya bıçak harekete geçtiği sırada, işçinin elini dışarı itecek bir tertibat veya el tehlikeli bölgede iken, bıçak hareketini durduracak fotosel tertibatı bulunacaktır.
6) Otomatik giyotinli makaslar dışında mekanik güçle çalışan diğer makaslarda, durmayı sağlayacak frenlerden başka, bıçağın hareketsiz anında ani düşmeyi önleyecek ayrı bir emniyet freni veya tertibatı uygulanacaktır.
7) Lastik doğrama tezgahlarında bıçaklar, tel kafes veya delikleri 6 milimetreden geniş olmayan saç koruyucularla örtülecektir.
8) Gıda maddeleri, deri, kauçuk, kumaş ve benzeri madeni olmayan malzeme kesen daire bıçaklı kesme tezgah ve makinalarındaki bıçaklar, uygun bir koruyucu içine alınacak ve kesilecek malzeme sürülürken koruyucunun kesme ağzına gelen kısmı, dokunma ile kendiliğinden açılabilir veya elle ayarlanabilir şekilde olacaktır. Elle ayarlanabilecek koruyucu ile arasındaki açıklık 6 milimetreden fazla olmayacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:185)
- TEL ÇEKME BÜKME MAKİNALARI:
- ÖRME TEZGAHI:
- DİKİŞ VE ZIMBA MAKİNALARI:
Tel çekme, bükme, örme, dikiş ve zımba tezgah ve makinaları ile yapılan çalışmalarda, aşağıdaki tedbirler alınacaktır.
1) Tel çekme tezgahlarında, otomatik olarak durdurmayı sağlayacak bir tertibat bulunacak veya tezgah önüne, dokunma ile tezgahı derhal durduracak yatay bir çubuk konulacaktır.
2) Su ile çalışan tel çekme tezgahlarında, sıvının sıçramasına engel olacak siperler bulunacak ve besleme bobininden gelen tele takılmalara karşı gerekli koruyucular yapılacaktır.
3) Tel halat bükme ve örme tezgahları ve çalışma alanları, korkuluk içine alınacak ve kumanda tertibatı bu korkuluğun dışında bulunacaktır
4) Mekanik güçle çalışan ve otomatik olmayan veya çok başlı tel dikiş ve zımba makinalarında, işçinin eli tehlikeli bölgede iken, makinayı durduracak bir emniyet tertibatı bulunacak veya işçinin elini koruyan bir siperlik yapılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:186)
- BALYA KIRMA TEZGAHI:
- HALLAÇ TEZGAHI:
- TARAK KART TASARLAMA TEZGAHI:
Balya kırma (açma), hallaç, tarak, kart ve tasarlama tezgahları ile yapılan çalışmalarda, aşağıdaki tedbirler alınacaktır.
1) Balya kırma, hallaç ve tarak tezgahlarının silindirlerinde, vurucularında ve diğer çalışan kısımlarında, tozun dışarıya çıkmasını önleyecek kapaklar bulunacak ve gerektiğinde tozun çıktığı yerden alınması için, bir emme tertibatı yapılacaktır.
Silindir ve vurucular çalışırken, örtü ve kapakların açılmasını ve örtü ve kapaklar açık iken bunların çalışmasını önleyecek tertibat yapılmış olacaktır. Emme tertibatı (vakum) bulunmayan tezgahlar durdurulmadan temizlenmeyecektir.
2) Balya kırma tezgahlarında besleme hunisi bulunacak, pamuğun açıcılara ve hallaç tezgahlarına veya karıştırma kazanlarına nakli, büyük tesislerde emme usulü ile yapılacaktır.
3) Hallaç tezgahlarında ara ve son katlama merdanelerinin ağırlıkları aşağı ve yukarı hareket edecek ve ağırlıklar, tezgah üzerinde olduğu sürece, tezgaha yeni bir iş vermeyi önleyici tertibat bulunacaktır.
4) Tarak tezgahlarının baş kısmı, koruyucu kapağı bulunan saç ile örtülecek ve bu koruyucu kapak açılınca, tezgaha, çalışmayı durduran bir tertibat bulunacaktır. Tarak tezgahının, dişli ve diğer hareketli ve tehlikeli kısımları, saç kapaklarla örtülmüş olacaktır.
5) Kart tezgahlarının sargı ve irtibat merdaneleri ile katlama tertibatı ve tarak üzerine konacak koruyucular, baskı merdaneleri inerken ulaşılamayacak ve tezgah durmadan açılmayacak şekilde yapılacaktır.
6) Kasarlama tezgahlarına asit ileten borular, duvarda ankastre olmayacak veya tabanda gömülü olarak yapılmayacak, ancak, üstü kapalı kanal içine veya duvar üstüne döşenmiş olacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:187)
- İPLİK DOKUMA ÖRME TEZGAHI:
- İPLİK MAKİNASINDA DURDURUCU:
- MEKİK KORUYUCUSU:
İplik, dokuma ve örme tezgahları ile yapılan çalışmalarda, aşağıdaki tedbirler alınacaktır.
1) Pamukla çalışan tezgahların koruyucuları tel kafesli olmayacaktır.
Pamuktan gayrı diğer malzemelerin işlendiği tezgahlarda, uygun koruyucular bulunacaktır.
2) İplik bükme ve çekme tezgahlarında hareketi sağlayan dişlilerin üstü, uygun şekilde korunacak ve bu koruyucunun kapağı açıldığında, tezgahı durduracak tertibatı (Switch Sistemi) bulunacak ve bu tertibat temizleme, bakım ve onarım sırasında tezgahın çalışmasına engel olacaktır.
3) Gidip gelmeli çalışan tezgahlarda, hareket alanında iki bitimi ile diğer sabit makinalar veya duvarlar arasındaki açıklık en az 1 metre olacak ve bu tezgahların uç noktaları, çarpmalara karşı korunacaktır.
4) Başlık tezgahları ile fitil ve iplik tezgahlarında, merdanelerin kapma noktaları korunacak, dişli kutusu açılınca tezgahı durduracak bir tertibat bulunacaktır.
5) Kendir, halat ve elyaf bükme makinalarında kullanılan bobin millerinin üzerine, fırlamaları önleyecek koruyucular konacak, bunlar tezgah çalışırken kurtulmayacak şekilde yapılacak ve koruyucu takılmadan tezgah çalışmayacaktır.
6) Yüksek devirli çözücü tezgahları üzerindeki birikintiler, elle sıyrılmayacaktır.
7) Haşıl tezgahlarında, merdanenin kapma noktası korunacak ve uygun yükseklikte yatay çubuklu durdurma tertibatı bulunacak ve mahlul deposundaki sıkma merdaneleri, manivelalarla kaldırılacak şekilde yapılmış olacaktır.
Haşıl tezgahlarının buhar borusuna, basınç düşürme vanası ile tezgah arasına bir manometre ve emniyet supabı konacaktır.
Haşıl kazanlarının kapaklarında, genişleme çemberi olacaktır.
8) İplik, dokuma ve örme tezgahlarının hareketsiz kısımları ile bu tezgahların tabanı, tezgah durdurulmadan temizlenmeyecektir. Tezgahların çalışırken temizleme zorunluluğu bulunan hallerde, bir emme tertibatı yapılacak veya özel fırçalar kullanılacaktır.
9) Dokuma tezgahlarında, tefenin ön kısmına, uygun nitelikte mekik koruyucusu konacak ve mekiğin fırlaması önlenecektir. Mekik koruyucularının ayalarının düzgünlüğü ve tokmak yuvası ile mekik başı çubuğu arasındaki açıklık, sık sık kontrol edilecektir.
Dokuma tezgahlarında ayar, bakım ve onarım sırasında tezgahın aniden çalışmasını önleyecek bir tertibat bulunacaktır.
10) Dokuma atölyesinde leventler, transportörlerle yüksekten taşındığı hallerde, tezgah arasındaki açıklıktan bir kazayı önleyecek şekilde ayarlanmış olacaktır.
11) Apre tezgahlarının ana mili ve merdaneleri, koruyucu içine alınacak ve merdane koruyucusunun kapağı açılınca, tezgahı durduracak bir tertibat bulunacak ve bu kapak açık iken tezgah çalışmayacaktır.
12) Trikotaj ve örme tezgahlarında, tığ fırlamalarına karşı koruyucular yapılacak ve örme tezgahlarındaki dolaşıklar, makina durdurulmadan giderilmeyecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:188)
- AÇIK KAPLARDA GÜVENLİK:
Açık kaplar ile yapılan çalışmalarda, aşağıdaki tedbirler alınacaktır.
1) İçinde sıcak, kemirici ve aşındırıcı veya zehirli sıvılar bulunan açık ağızlı kaplar veya banyolarda, boşaltma muslukları ve bina dışında uygun bir yere akıtacak akıntı boruları ile taşma tavaları bulunacak veya bunların etrafına, kabın hacmine eşit bir boşluk bırakılacak şekilde duvar veya sütre yapılacaktır.
2) Bu çeşit kapların üzerinde köprü ve geçit yapılmayacak, taşıma aracı geçirilmeyecektir. Ancak o kap için gerekli kaldırma araçları ile bunların bakımı için gerekli köprü ve merdivenler bulunabilecek ve bunların genişliği 45 santimetreden dar olmayacaktır.
3) Dericilikte kullanılan tabaklama kuyularının etrafı, uygun korkuluklarla korunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:189)
- SEPERATÖR MAKİNALARINDA GÜVENLİK:
- SANTRİFÜJ MAKİNALARINDA GÜVENLİK:
- ELEK MAKİNALARINDA GÜVENLİK:
Seperatör, santrifüj ve elek makinalarıyla yapılan çalışmalarda, aşağıdaki tedbirler alınacaktır.
1) Merkezkaç (santrifüj) kuvvetle çalışan ayırıcı, sıkıcı ve kurutucu makinalarda, 1 milimetreden ince koruyucu saç kapaklar kullanılmayacak ve kapaklar açılırken makinayı durduracak ve açık iken çalışmasına engel olacak tertibat (switch sistemi) bulunacak, makina dururken döner kabın elle hareketi sağlanacaktır.
2) Büyük tesislerde hız ayarlayıcı ve sınırlayıcılar (regülatör) bulunacaktır.
3) Her makinanın freni olacaktır.
4) Santrifüj makinalarının tekneleri, sıvı sızdırmayacak şekilde yapılmış olacaktır.
5) Temizleme, apre, boya ve buna benzer işlerde, yanıcı ve parlayıcı sıvıları kumaştan ayırmakta kullanılan santrifüjlerde; kapaklar ve tekneler, demir veya çelikten yapılmayacak, bu maddelere dayanıklı diğer malzemeden yapılmış olacaktır. Boşaltma borusu üzerinde bir sifon bulunacak, boşaltma borusu kanalizasyona bağlı olmayacak, atıklar ve kirli sıvı, özel bir çukura boşaltılacak veya damıtılması için ayrı bir kaba alınacak ve her gün tesisat boşaltılarak dolu bırakılmayacaktır. Makinanın yatakları fazla ısınmayacak ve elektrik motorları, kıvılcım çıkarmayan kapalı tipten olacaktır.
6) Kakao, un, baharat, nişasta, pudra, şeker, kömür ve diğer benzeri maddeleri eleyen kalbur ve elekler tozu dışarıya vermeyecek şekilde yapılmış olacak ve makina durmadan kapağın açılmasını engelleyecek tertibatı bulunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:190)
- HAVALANDIRMA:
İşyerlerindeki cihaz, alet, tezgah, makina ve tesislerden çıkan toz, duman, buğu, ısı, gaz ve koku, çalışılan ortama yayılmadan, uygun aspirasyon tesisatı ile çıktığı yerden emilerek dışarı atılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:191)
HAVALANDIRMADA ÖNLEM:
Birbirlerine karıştıklarında, parlama veya patlama tehlikesi bulunan çeşitli toz, duman buhar ve gazlar, aynı emme tesisatı ile dışarı atılmayacak, her biri için ayrı ayrı mevzii tesisleri yapılacak ve birbirlerinden uzak yerlerden dışarıya atılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:192)
- TABANDAN HAVALANDIRMA:
Havadan ağır olan gaz, duman, buhar, toz veya benzerleri, tabana yakın yerlerden emilerek dışarı atılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:193)
- DAVLUMBAZDA ÖNLEM:
Mevzii çekme tesisatında kullanılacak davlumbazlar, zararlı kaynağa yakın olacak ve davlumbazın çekme niteliğini bozacak hava akımlarına engel olunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:194)
- ÇEKME AĞIZLARINDA ÖNLEM:
Paslandırıcı, aşındırıcı, kemirici, zararlı ve zehirli gazlar, dumanlar veya sisler çıkaran daldırma, elektroliz, eloksal veya diğer kaplama işlerinin yapıldığı tekneler, kaplar, havuzlar veya tanklar üzerinde yapılacak çekme ağızları; kabın veya teknenin iç ve üst tarafına yakın ve yatay, boydan boya yarık olacak, bir uzun kenar boyunca, eni 50 santimetreden 120 santimetreye kadar olan teknelerde, her iki kenar boyunca ve daha büyük teknelerde ise, dört kenar boyunca devam edecek şekilde yapılacaktır.
Davlumbaz ağızları ise; işe engel olmayacak şekilde tekneye veya kaba yakın ve bunları kaplayacak büyüklükte olacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:195)
- ASPİRASYON TESİSATINDA GÜVENLİK:
Aspirasyon tesisatında kullanılan kanal veya borular, yanmaz malzemeden uygun kesitte yapılacak ve seyyar emme ağızlarında, spiralli veya eğilebilen hortumlar kullanılacaktır.
Boru ve kanallar, tekniğe uygun olarak yapılmış, eklenmiş ve menfezlere sağlam bir şekilde bağlanmış olacaktır.
Yanıcı ve parlayıcı gazlar, sisler, buharlar, dumanlar ve patlayıcı atıkların emildiği kanallar, yuvarlak borudan ve uygun malzemeden yapılmış olacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:196)
- ASPİRATÖR KORUYUCUSU:
- ASPİRATÖR MALZEMESİ:
Emilen hava içinde yanıcı veya parlayıcı maddelerin bulunduğu hallerde, aspiratör pervanesinin kanalı, göbeği ve gövdesi, demir ve çelik malzemeden yapılmayacak, pervane yatakları, kanal dışında, iyi yağlanmış ve toz geçirmez bir şekilde yapılacak, çıkış menfezlerine, sağlam madeni tel kafesler konacaktır.
Aspiratörlerin elektrik motorları, çalışacağı ortama uygun olacak, emilen hava içinde, yanıcı ve parlayıcı maddeler bulunduğu hallerde motor, yanıcı ve parlayıcı maddelere karşı, uygun şekilde monte edilmiş veya bu maddelere dayanıklı tipte yapılmış olacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:197)
- HAVA FİLTRELERİ:
Hava filtreleri, kapasite ve nitelik bakımından kullanılacağı işin özelliğine uygun ve en az bir günlük çalışmaya yeterli olacak ve bunlar, kolay temizlenebilecek ve temizlik sırasında, tehlikeli ve zararlı bir ortam yaratmayacak şekilde yapılmış olacaktır. Filtrelerin çıkış borularının ağzı, işyeri çatısından en az 180 santimetre yüksekte veya en yakın kapı ve pencereden 8 metre uzakta olacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:198)
- TEMİZLENMİŞ HAVA:
İşyerinden emilen hava, tekrar işyerine verilmeyecektir.
Ancak, içinde kurşun tozu veya kurşun buharı veya silis tozu ve benzerleri bulunmayan pis hava, uygun süzgeçlerden geçirilip tamamen temizlendikten sonra işyerine verilebilecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:199)
- ASPİRASYON TESİSATININ KONTROLÜ:
Aspirasyon tesisatının günlük bakım ve temizliği ile üç ayda bir de genel kontrol ile temizliği yapılacak ve onarımlardan sonra, tesisatın kuruluş karakteristiği bozulmayacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:200)
- SİKLONDA GÜVENLİK:
Emilen tozlar, bir siklonda toplandığı hallerde, siklon, açıkta, sağlam, rüzgara dayanıklı ve uygun malzemeden yapılacaktır. Siklonlarda parlayıcı ve patlayıcı atıkların ve tozların toplandığı hallerde, siklonlar, işyerinin uzağına konacak ve bunlarda patlamaya dayanacak sağlamlıkta menfezler bulunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:201)
BEŞİNCİ KISIM
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Kazanlarda, Basınçlı Kaplarda ve Kompresörlerde Alınacak Güvenlik Tedbirleri:
- KAZANLARDA GÜVENLİK:
Her çeşit buhar ve sıcak su kazanları ile bunların malzeme ve teçhizatı, fennin ve tekniğin ve kullanılacağı işin gereklerine uygun bir şekilde yapılmış ve kazanlar, sağlam bir taban üzerine uygun bir şekilde monte edilmiş olacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:202)
- KAZANLARDA ETİKET:
Her kazanın görünür bir yerine, imalatçı firma tarafından aşağıdaki bilgiler yazılı bir plaka konulacaktır :
1) İmalatçı firmanın adı,
2) Kazanın numarası,
3) İmal edildiği sene,
4) En yüksek çalışma basıncı.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:203)
- KAZANLARDA ÖLÇÜ CİHAZLARI:
Kazanlarda basıncı, sıcaklığı ve su seviyesini gösteren aşağıdaki ölçü cihazları bulunacaktır :
1) Kazanın en yüksek çalışma basıncının iki katını gösterecek şekilde taksimatlı manometresi olacak ve bunun en yüksek çalışma basıncını gösteren rakamı, kırmızı çizgi ile işaretlenmiş bulunacaktır.
Manometrenin işaretleri, kazan boyunun bir buçuk katı uzaklıktan rahatça okunabilecek büyüklükte olacaktır.
2) Sıcak su kazanlarında bir termometre bulunacaktır.
3) Kazanlarda birbirinden ayrı en az iki adet su seviye göstergesi bulunacaktır. Bunlardan en az bir tanesi camdan olacak ve kırılmaması için mahfaza içine alınacaktır. Göstergenin bağlantı borusunun çapı, ısıtma yüzeyi 25 metrekareye kadar olanlarda 25 milimetreden, 25 metrekareden büyük ısıtma yüzeyi olan kazanlarda 45 milimetreden az olmayacaktır. Su göstergeleri, doğrudan doğruya kazana bağlı olacak en çok ve en az su seviyelerini gösterecek şekilde işaretlenmiş bulunacaktır. Su göstergesinin kazanla olan bağlantısı, en az su seviyesinin 15 santimetre altında ve çamur seviyesinden 45 santimetre yukarıda olan bir yerde bulunacaktır.
Bütün göstergelerin giriş ve çıkışlarına, kazan basıncına uygun birer adet vana veya musluk konacaktır. Bağlantı borusu üzerinde, başka bir delik açılmış olmayacak bunlar doğrudan doğruya kazana bağlanacaktır.
Bütün göstergeler, kazanın önünden veya yanından, normal çalışma durumunda görülebilecek şekilde yerleştirilmiş olacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:204)
- EMNİYET SÜPABI:
Buhar kazanlarında en az iki adet emniyet supabı bulunacak ve bunlar, doğrudan doğruya kazanla bağlantılı olacak kazanla emniyet supapları arasında bağlantı borusu üzerinde, hiç bir şekilde buharın geçmesini engelleyecek bir valf veya başka bir engel bulunmayacaktır. Emniyet supapları, kazanın çalışma basıncına göre ayarlanacak ve hiç bir zaman tutukluk yapmayacak şekilde paslanmaz malzemeden yapılmış olacaktır. Emniyet supapları, titreşim yapmadan ayarlanabilecek ve ehliyetsiz kimselerin, ayarı bozmasını önleyecek şekilde kapatılmış veya mühürlenmiş olacaktır.
Emniyet supapları, fazla basınçtan dolayı, çıkan buharı dışarı atarken, çalışanlara zarar vermeyecek şekilde teçhiz edilmiş olacaktır.
Ağırlıklı emniyet supaplarına gelen buhar basıncı, 600 kilogram/santimetrekareyi geçmeyecek ve ağırlık yekpare olarak yapılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:205)
- KAZANLARIN MUAYENE BELGESİ:
Her imalatçı firma, kazanın bütün teknik karakteristiğini gösteren ve muayenesinin Hükümet veya mahalli idarenin kabul ettiği teknik elamanlar tarafından yapıldığını belirten bir belgeyi, alıcıya verecek, işveren de bu belgeyi istenildiğinde ilgililere gösterecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:206)
- KAZANLARIN PERİYODİK KONTROLÜ:
Buhar ve sıcak su kazanlarının; imalinin bitiminde, monte edilip kullanılmaya başlamadan önce, kazanlarda yapılan değişiklik veya onarım veya revizyonlardan sonra, yılda bir periyodik olarak ve en az üç ay kullanılmayıp yeniden servise girmeden önce, kontrol ve deneyleri, ehliyeti Hükümet veya mahalli idarelerce kabul edilen teknik elemanlar tarafından yapılacak ve sonuçları sicil kartına veya defterine işlenecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:207)
- KAZANLARIN SİCİL KARTI:
Her işveren, işyerlerindeki kazanlar için bir sicil kartı veya defteri tutacak, bunlara, yapılan onarım, bakım ve deneyleri, günü gününe işleyecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:208)
- KAZANLARIN BASINÇ DENEYİ:
Kazanların hidrolik basınç deneyleri, en yüksek çalışma basıncının en çok 1,5 katı ile yapılacak, kontrol ve deneylerin sonucu uygun bulunmayan kazanlar, uygunluk sağlanıncaya kadar kullanılmayacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:209)
- KAZANCI EHLİYETİ:
Kazanlar ehliyeti Hükümet veya mahalli idareler tarafından kabul edilen kişiler tarafından işletilecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:210)
- KAZANLARDA BLÖF TERTİBATI - STOP VALFİ:
Kazanların giriş ve çıkış boruları üzerine, birer adet ana stop valfı konulacak, bunlar çabuk ve kolay kapanacak şekilde olacak ve buhar yoğunlaşması halinde kullanılmak üzere, kazanlarda blöf tertibatı yapılacaktır. Birlikte çalışan kazanların her birinde ayrı ayrı stop valfı bulunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:211)
- YAKIT BESLEYİCİ:
Yakıtları otomatik olarak verilen kazanlardaki yakıt besleyicilerinin çalışma basıncına veya sıcaklığına uygun olarak ayarlanabilen bir tertibatı bulunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:212)
- KAZAN DAİRESİNDE GÜVENLİK:
İşyerinde kullanılan bütün kazanlar, yangına ve patlamaya karşı dayanıklı ayrı bir bölmede veya binada olacak ve kazan dairesinin üstündeki katta, işçi çalıştırılmayacaktır.
Patlayıcı, parlayıcı veya kolay yanıcı maddelerle çalışılan işyerlerindeki kazan dairelerinin diğer atölyelere açılan pencere ve kapıları bulunmayacaktır.
Kazan dairelerinin tavanı, gerektiğinde kazan üzerine çalışmaya kolaylaştıracak yükseklikte olacaktır.
Kazan daireleri sürekli olarak havalandırılacaktır, Tabii havalandırmanın yeterli olmadığı hallerde, uygun aspirasyon tesisatı yapılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:213)
- KAZANLARDA KAPI VEYA KAPAK:
Buhar ve sıcak su kazanlarında onarım, bakım ve temizlikte, kazan içine veya baca kanalına girmek için, yeteri kadar uygun şekil ve büyüklükte kapı veya kapak bulunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:214)
- BOŞALTMA VALFİ:
Kazanlarda suyun veya çamurun boşaltılması için, kazanın alt kısmında yeteri kadar boşaltma valfi veya musluğu bulunacak, su veya çamur bir boruyla kanala veya dışarıya akıtılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:215)
- SULU EMNİYET KAPLARI:
Kazanlarda yakıt olarak havagazı ve benzerleri kullanıldığı hallerde, gaz besleme boruları üzerinde ayarlanabilir bir musluk ve sulu emniyet kapları bulunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:216)
- YÜKSEK VE ORTA BASINÇLI KAZANLARDA GÜVENLİK:
Yüksek ve orta basınçlı kazanlarla yapılan çalışmalarda, aşağıdaki tedbirler alınacaktır
1) Yüksek ve orta basınçlı kazanlarda; akaryakıt, kömür tozu veya gaz yakıldığı hallerde, Cehennemliklerin en yüksek noktasında bir veya daha fazla s ayıda patlama kapakları bulunacaktır. Yerden 2 metre yüksekliğe kadar olan patlama kapaklarının önüne, yeteri sağlamlıkta koruyucu bir siper konacaktır.
2) Kazandan ayrı bulunan buhar kızdırıcılarının buhar çıkış yerleri ile ön ısıtıcıların üzerine en az birer adet emniyet supabı konacaktır.
3) Her kazanda, deney basıncını gösteren manometrenin bağlanması için, valfı bir ağız bulunacaktır.
4) Arı su kullanılmayan kazanlarda, kazantaşı oluşumunu önlemek için tasfiye edilerek yumuşatılmış su kullanılacaktır.
5) Her kazanın besleme suyu borusu üzerinde, stop vanası ile geri tepme klapesi (ek valf) bulunacak ve bu boru, ateşin en sıcak bölgesinden geçmeyecektir.
6) Besleme suyunun kazana ön ısıtıcılardan geçirilerek verildiği hallerde, bunlarda da stop valfı ve geri tepme klapesi bulunacaktır.
7) Paralel çalışan kazanların buhar çıkışlarına, stop valfı ile geri tepme klapesi konacaktır.
8) 25 metrekare veya daha fazla ısıtma yüzeyi olan buhar kazanları, ayrı sistemde çalışan en az iki tertibatla beslenecek ve bunlardan biri, enjektör tipi veya buhar türbinli pompa olacaktır. Isıtma yüzeyi 25 metrekareden az olan kazanlar, tekniğe uygun şekilde beslenecektir.
9) Buhar kazanlarının ön ısıtıcılarında; bir emniyet supabı, su giriş ve çıkış sıcaklığını gösteren termometreler, ön ısıtıcılarla kazan arasında, iyi kapanan damperler ve iç kısımda biriken tortu ve çamuru temizlemek için, tapa veya kapaklar bulunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:217)
- ALÇAK BASINÇLI BUHAR VEYA SICAK SU KAZANLARI:
Alçak basınçlı buhar kazanları veya sıcak su kazanları ile yapılan çalışmalarda aşağıdaki tedbirler alınacaktır :
1) Alçak basınçlı buhar ve sıcak su kazanlarında, basınç 0,5 atü ve sıcaklık ise 110¼C geçmeyecektir.
2) Her sıcak su kazanına bir adet genişleme kabı ve borusu (nefeslik) konacak, bunun bulunmadığı kapalı sistemlerde, genişleme valfı bulunacaktır. Genişleme valfı, çalışma basıncına göre ayarlanabilecek ve fazla basıncı önleyecek şekilde yapılmış olacaktır.
3) Genişleme borusu ile genişleme valfından çıkacak sıcak sular, çalışanlara zarar vermeyecek şekilde dışarı atılacaktır.
4) Her alçak basınçlı buhar kazanı ile sıcak su kazanının besleme suyu boruları üzerine, en az birer adet stop valfı ve geri tepme klapesi konacaktır.
5) Paralel çalışan alçak basınçlı buhar kazanıyla sıcak su kazanlarının çıkışlarına, stop valfı ve geri tepme klapesi konacaktır.
6) Alçak basınçlı buhar kazanı ile sıcak su kazanlarına otomatik yakıt verildiği hallerde, kazan basıncının 1 kilogram / santimetrekarenin (bir atmosferin) üzerine çıkmasını önleyecek ve yakıtı kesecek bir tertibat bulunacaktır.
7) Gaz, kömür tozu ve akaryakıtla otomatik çalışan sıcak su kazanlarında sıcaklığın 120°C nin üstüne çıkmasını önleyecek bir termostat bulunacaktır.
8) Alçak basınçlı buhar kazanlarında besleme suyu, ocaktaki ateşin karşısına gelen kazan kesimine verilecektir.
9) Sıcak su kazanlarına verilen besleme suyunun basıncı, bir atmosferin üzerinde ise, kazana doğrudan doğruya verilmeyi boru tesisatına bağlanacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:218)
- KAZANLARIN İŞLETİLMESİNDE GÜVENLİK:
Kazanların işletilmesi ile ilgili çalışmalarda, aşağıdaki tedbirler alınacaktır :
1) Kazan dairelerine sorumlu, ilgili ve yetkililerden başka kimse girmeyecektir.
2) Kazanlar yakılmadan önce, kazancı tarafından tüm vanaların, klapelerin, kapakların, emniyet supaplarının durumu, yakıt ve su miktarları ve işletme ile ilgili bütün hususlar gözden geçirilecek ve kontrol edilecektir.
3) Kazanlar, ilk ateşlemede sıcaklığın birden yükselmesine engel olacak şekilde ve yavaş yavaş yakılacaktır.
4) Yakıt olarak sıvı veya gaz maddeler kullanılan kazanların yakılmasından önce, ocağın içinde, beklerin ağzında veya yakınında ve kazanın etrafında dökülmüş yakıt bulunmayacak ve ocağın içi, hava, gaz veya akaryakıtın patlayıcı karışımları bulunmayacak şekilde iyice havalandırılmış olacaktır.
5) Kazanların devreye girmesinde; ana çıkış vanası açılmadan önce, emniyet ventili kontrol edilecek, boru tesisatı üzerindeki hava çıkış vanaları, hava boşaltılıncaya kadar açık tutulacak ve kazan, gerekli basınç ve sıcaklığa ulaştıktan sonra, ana çıkış stop valfı, yavaş yavaş açılacaktır.
6) Kömürle ısıtılan kazanlarda, süngülemek, cüruf ve kül almak için, gerekli araçlar bulunacak ve süngüleme sırasında hava verme durdurulacak ve baca kapağı açılmış olacaktır.
7) Kazanın emniyet supapları, vardiya değişiminde kontrol edilecektir.
8) Yakıt olarak kömür kullanılan kazanların söndürülmesinde, ateş dışarı çekilmeyecek, bütün delik ve kapaklar kapandıktan sonra kendi kendine sönmeye terk edilecektir. Ocaktaki ateş, ancak tehlike anında çekilecek ve ateşin alınmasından önce, emniyet supabı açılarak stop valfları kapatılacak ve gerektiğinde ateş sönünceye kadar, kazana besleme suyu verilecektir.
9) Söndürülen kazan, sıcaklık ve basınç normale dönünceye kadar boşaltılmayacak ve kazancı kontrole devam edecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:219)
- KAZAN ARIZASINDA GÜVENLİK ÖNLEMLERİ:
Kazanlarda bir arıza nedeniyle tehlike belirmesi halinde, aşağıdaki tedbirler alınacaktır.
1) Basınç derhal düşürülecek, yakıt sevki derhal kesilecek, hava verilmesi durdurulacak, kazan içerisinde hava akımını önlemek için baca damperleri ile kazan ön kapakları kapatılacaktır. Kömür yakılan kazanlarda ateş çekilecek paralel çalışan kazanlarda bağlantı derhal kesilecek, bu işlemlerden sonra kazan devreden çıkartılacaktır.
2) Sıcak su kazanlarında kaynama ve köpürme olduğu hallerde, kazan stop valfı kapatılacak, ocaktaki ateş bastırılacak ve mümkün olduğunda su yüzeyinden blöf yapılacak, su miktarı normal ise kısmi blöf yapılarak tekrar beslenecektir. Bu tedbirlere rağmen kazanda kaynama ve köpürme devam ederse, kazan devreden çıkartılacaktır.
3) Kazan suyunda yağ belirtisi görüldüğü hallerde; yüzey blöfü yapılacak, bu işlem fayda vermediğinde kazan devreden çıkartılacak ve yağı giderici maddelerle yıkanarak temizlenecektir.
4) Kısmi blöf yapılırken su miktarı hiç bir zaman, en az su seviyesinin altına düşürülmeyecektir.
5) Külleri otomatik tesisatla veya suyla taşınan kazanların ızgaralarında tıkanma olduğu hallerde, tıkanan ızgarayı açmak üzere en az iki işçi görevlendirilecek bir tanesi içerde çalışan işçiyi dışarıdan gözetleyecek ve tehlike anında derhal yardımına koşacaktır. Izgaralardaki tıkanıklığı gidermeye çalışan işçinin üzerine, sıcak küllerin dökülmesini önleyecek bir siper konacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:220)
- KAZANLARIN BAKIM ONARIMINDA GÜVENLİK ÖNLEMLERİ:
Kazanların bakım ve onarımıyla ilgili çalışmalardan aşağıdaki tedbirler alınacaktır :
1) Buhar basıncı altında bulunan kazanların basınçla ilgili kısımlarında onarım yapılmayacaktır.
2) Söndürülen bir kazanın içine basınç ve ısı normale dönmedikçe bakım ve onarım için kimse sokulmayacaktır.
3) Paralel çalışan kazanların birbirleri ile olan bağlantıları kesildikten sonra, kör tapa ile kapatılacak ve vanaların üzerine uyarma levhaları konacaktır.
4) Kazanın içinde yapılacak temizlik, bakım ve onarım için, işçinin kazan içine girmesinden önce blöf, besleme suyu, buhar ve sıcak su çıkış stop valfları ile diğer bütün vanalar kapatılacak ve üzerlerine uyarma levhaları konacaktır.
5) Bakım ve onarım için kazana girmiş olan bir işçiyi gözetleyecek ve gerektiğinde ona yardım edecek diğer bir işçi kazan kapakları başında bekletilecektir.
6) Ocak, içerisine işçi girmeden önce, tehlikeli gazlara karşı havalandırılmış olacak ve onarım sırasında ve özellikle rutubetli günlerde, vantilatör ve aspiratör çalıştırılarak baca gazlarının ve dumanı kazana dolması önlenecektir.
7) Kazan içerisinde gerekli tedbirler alınmadıkça, oksiasetilen kaynağı yapılmayacaktır.
8) Kazanın temizliğinde ve onarımında, mekanik aletlerle çalışılması gerektiği hallerde, bu aletleri çalıştıran basınçlı hava kompresörleri veya diğer tahrik makinaları, kazanın dışında bulunacak, bunların kazan içindeki cihazlarla bağlantıları sağlam olacak ve elektrik kabloları, çalışmaya başlamadan önce kontrol edilecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:221)
- BASINÇLI KAPLARDA ETİKET:
Ocaksız buhar ve sıcak su kapları ile basınçlı hava depoları, gaz tüpleri ve depoları gibi basınçlı kaplar ve bunların bağlantıları, teçhizatı ve malzemesi tekniğe uygun olacaktır. Basınçlı kapların görünür yerlerine imalatçı firma tarafından aşağıdaki bilgilerin yazılı olduğu bir plaka, konacaktır.
1) Kap hacmi (litre)
2) İşletme basıncı (kilogram/santimetrekare),
3) Deneme basıncı (kilogram/santimetrekare),
4) Kontrol tarihi.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:222)
- BASINÇLI KAPLARIN PERİYODİK KONTROLÜ:
Basınçlı kapların kontrol ve deneyleri, ehliyeti Hükümet veya mahalli idarelerce kabul edilen teknik elemanlar tarafından, imalinin bitiminden sonra ve monte edilip kullanılmaya başlanmadan önce, veya yapılan değişiklik ve büyük onarımlar dan sonra, en az üç ay kullanılmayıp yeniden servise girmeleri halinde ise tekrar kullanmaya başlanmadan önce ve herhalde periyodik olarak yılda bir yapılır. Kontrol ve deney sonuçları, düzenlenecek bir raporda belirtilir ve bu raporlar işyerlerinde saklanır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:223)
- BASINÇLI KAPLARDA KAPI - KAPAK:
Basınçlı kapların üzerinde, gerektiğinde içine girmeyi sağlayacak kapılar veya kapaklar bulunacak, girilemeyecek kadar küçük olan basınçlı kaplarda, el delikleri yapılacak ve bu delikler emniyetli bir şekilde kapatılmış olacaktır. Kapı ve kapaklar deney basıncına dayanacak sağlamlıkta olacak, giriş deliklerinin boyutları tekniğe uygun olarak bir insanın rahatça girmesini sağlayacak büyüklükte yapılacaktır. El deliklerinin boyutları 70x90 milimetreden küçük yapılmayacak ve basınçlı kaplar üzerinde bulunan yıkama ve kontrol kör tapaları en az 25 milimetre çapında olacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:224)
- BASINÇLI KAPLARDA KONTROL CİHAZLARI:
Basınçlı kaplar üzerinde, emniyet supabı, boşaltma vanası, manometre ve termometre gibi kontrol cihazları bulunacaktır.
Paralel çalışan basınçlı, kapların, giriş, çıkış, boşaltma ve blöf vanaları ayrı ayrı işaretlenmiş olacaktır.
Emniyet supapları basınçlı kapların en çok kullanma basıncına göre ayarlanacak ve bu basıncın onda biri oranında bir basınç artışında açılacak özellikte olacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:225)
- BASINÇLI KAPLARDA EMNİYET SÜPABI:
Basınçlı kaplarda bulunan emniyet supabı, basınçlı kaba doğrudan doğruya bağlı olacaktır. Ancak, kabın içinde bulunan madde, emniyet supabının takılmasını engellediği veya bozulmasına yol açtığı hallerde, emniyet supabı, basınçlı kaba en yakın bir tesisat üzerine takılacaktır.
Emniyet supabı, bağlı olduğu basınçlı kabın kapasitesine ve besleme borusunun çapına uygun büyüklükte ve basıncı çabucak düşürecek şekilde yapılmış olacaktır.
Basınçlı kaplarda iki veya daha çok emniyet supabı varsa, bunlardan en az bir tanesi, en çok basınca göre ayarlanmış olacaktır.
Emniyet supapları, her vardiyada veya günde en az bir defa denenecek ve kaplar içinde yanıcı gazlar bulunduğunda, gerekli tedbir alınacaktır.
Emniyet supaplarının, yoğunlaşmaya karşı, blöf muslukları bulunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:226)
- BASINÇLI KAPLARIN BASINÇ DENEYLERİ:
Basınçlı kapların hidrolik basınç deneyleri, en yüksek çalışma basıncının 1,5 katı ile yapılacaktır.
Kontrol ve deney sonucu kullanılması sakıncalı görülen, güvenlikle çalışmayı sağlayacak teçhizatı eksik olan ve bağlantı parçaları uygun bir şekilde bağlanmamış bulunan basınçlı kaplar, eksikleri tamamlanıncaya ve arızalar giderilinceye kadar kullanılmayacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:227)
- BUHARLA ISITILAN BASINÇLI KAPLAR:
Buharla veya sıcak su ile ısıtılan basınçlı kaplardaki basıncın ana buhar hattındaki basınçtan düşük olması hallerin de, giriş borusu üzerine sıra ile basınç düşürücü valf ve emniyet supabı konacak ve bunlar gerekli şekilde korunacaktır.
Buharla ısıtılan basınçlı kaplara giren ve çıkan buhar veya sıcak su boruları, kanal içine alınacak veya izole edilecektir.
Buharla ısıtılan basınçlı kaplarda, kapak açık iken basınç artmasına ve kabın basıncı atmosfer basıncına inmeden kapağın açılmasına engel olacak bir tertibat bulunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:228)
- BUHARLA ISITILAN BASINÇLI KAPLAR:
Buharla ısıtılan döner basınçlı kapların doldurulmasından veya boşaltılmasından önce, hareket mekanizması kapalı duruma getirilecek ve stop vanaları kapatılarak kilitlenecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:229)
- OTOKLAVLARDA GÜVENLİK:
Otoklavların dış gömlek etekleri, tabana kadar uzatılacak ve altından geçilmeyecek şekilde kapatılacaktır.
Otoklavların kapıları ile varsa karşı ağırlıkları, bir kızak veya korkuluk içine alınacaktır.
Yağ gömlekli otoklavlarda yağın ısıtılması,tehlikeli olmayacak şekilde otoklavdan uzak bir yerde yapılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:230)
- ERİTME KAZANLARI:
Eritme kazanlarının blöf vanaları, kazandan uzak ve korunmuş bir yerden idare edilecek ve bu kazanlarda, basıncın artışını bildiren bir uyarma tertibatı bulunacaktır.
Eritme kazanlarında blöf yapılmadan önce, bütün işçiler blöf çukurundan çıkarılacak, blöf çukurlarının kapakları kapatılacak, kazanın bulunduğu yer ile blöf çukuru civarında bulunan işçilere, uyarma çanları veya zilleri ile blöf vanasının açılacağı duyurulacaktır.
Eritme kazanlarının içerisine, ısı ve basınç normale dönmeden ve bunlar iyice havalandırılmadan, kontrol ve onarım için kimse sokulmayacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:231)
- KAYNATMA KAZANLARINDA GÜVENLİK:
Kağıt hamuru hazırlamak üzere kullanılan kaynatma kazanlarıyla benzeri kazanlar içindeki malzeme atıklarının veya tortuların, ölçü ve emniyet cihazlarını tıkamaması için gerekli tertibat alınacaktır.
Bu kazanlar için de kimyasal reaksiyonlar nedeniyle kazan basıncının çalışma basıncı üstüne çıktığı veya emniyet supabının arıza ve tutukluk yaptığı hallerde; kazanı korumak üzere, kırılabilen cinsten bir emniyet cihazı veya benzeri bir tertibat yapılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:232)
- DEPO-TANK ARASI UYARMA TERTİBATI:
Çökertme ve ayırma veya benzerleri gibi dikey, kapalı ve basınçlı kaplara veya tanklara malzemenin buharla verildiği hallerde, depo ile tankın arasında uygun bir uyarma tertibatı bulunacak ve depo ile tank başında bulunan işçiler, birbirlerinden işaret almadan besleme vanasını açmayacaklardır. (İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:233)
- YAYLI KAPAK:
Donyağı eritme kazanları ve suni gübre kurutucuları gibi sabit basınçlı kapların doldurma ve boşaltma kapakları, kazan içinde oluşacak basıncı düşürmek için, yaylı olarak yapılacaktır.
Çalışma sırasında kapaklar kapatılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:234)
- VULKANİZATÖRLER:
Vülkanizatör ve devülkanizatörlerin kapak bağlantıları, sağlam ve uygun aralıklı yapılmış olacaktır.
Vülkanizatörlerle açık buharlı devülkanizatörlerde blöf tertibatı, ayrı ayrı olacaktır. Boyları 7,5 metreyi geçenlerin ortasında ayrı bir blöf vanası bulunacaktır.
Vülkanizatörlerin otomatik veya mekanik güçle açılan kapaklarında gerekli emniyet tertibatı bulunacaktır.
Alkali devülkanizatörlerdeki emniyet cihazları, kırılır cinsten yapılacaktır.
Vülkanizatör ve devülkanizatörler, üç ayı, geçmemek üzere periyodik olarak ehliyeti, Hükümet veya mahalli idarelerince kabul edilen teknik bir eleman tarafından kontrol edilecek ve kontrol sonuçları, bir sicil defterine işlenecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:235)
- BUHAR GÖMLEKLİ KAZANLARDA UYARI - DRENAJ:
Buhar gömlekli kazanlarda buhar gömleği, vanalar açılmadan önce blöf edilecek ve buhar vanaları yavaş yavaş açılacak ve bu durum, işçilere uygun şekilde duyurulacaktır.
Buhar gömlekli kola kazanları, benmariler, yapılacak işe engel olmayacak şekilde kapaklarla örtülecek ve bunların etrafında taşma kanalları bulunacak ve bu kanalların drenajla bağlantısı olacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:236)
- BASINÇLI SU VE HAVA TANKLARI:
Basınçlı su ve hava tankları ve depoları, bağlı bulunduğu kazanların veya tesisatın en yüksek çalışma basıncına dayanacak sağlamlıkta olacak veya stop vanası ile tank arasına basınç düşürme vanası ve sıcak su tesislerinde genişleme kabı veya vanası konacak, hava basınçlı tanklarda ve depolarda emniyet supabı bulunacaktır.
Basınçlı hava ve su tankları ve depolarında kontrol manometreleri, basınç düşürme vanası ile emniyet supabı arasına konacaktır.
Basınçlı sıcak su tanklarına konan kontrol ve emniyet cihazlarında, buhar meydana gelmemesi için gerekli tedbirler alınacak, tankların ve boruların dokunulabilecek yerleri izole edilecektir.
Basınçlı su ve hava tanklarının, belli aralıklarla periyodik muayeneleri yapılacak ve sonuçlar sicil defterine işlenecektir.
Basınçlı soğuk su tankı, dona karşı uygun bir şekilde izole edilecektir.
Aynı kompresörle beslenen basınçlı hava tanklarının her birinde ayrı ayrı stop valfı ve bunların önüne ve tank tarafında olmak üzere birer emniyet supabı bulunacaktır.
Basınçlı hava tankının en alçak yerine konan boşaltma musluğu her gün açılacak,içerde biriken su,yağ ve pislik dışarı atılacaktır. Normal olarak dışarı atılamayan yağ, karbon ve benzeri maddeler, uygun şekilde temizlenecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:237)
- BASINÇLI ASİT KAPLARI:
Basınçlı asit kaplarında, asit borusuna, bir adet aside dayanıklı malzemeden yapılmış geri tepme klapesi konacaktır.
Basınçlı asit kaplarının gövdesi ile ana hava borusu arasına, basınç düşürücü vana konacak, kapla basınç düşürücü vana arasına manometre ve emniyet supabı veya kırılabilir bir emniyet tertibatı bulunacaktır.
Su ile karışma sonucu, ısı veren asitlerle çalışan basınçlı kaplarla ilgili rögar ve kanallara su karışmaması için, gerekli tedbir alınacaktır. Asit, hava ile basılmadan önce, hava borularında birikmiş olan su, uygun şekilde boşaltılacaktır.
Basınçlı asit kapları, içindeki asit tamamen boşaltılıp iyice yıkandıktan ve havalandırıldıktan sonra kontrol edilecektir. Bu kontrol sırasında asit vanaları kapatılacak, kilitlenecek ve kap içinde çalışıldığını belirten levhalar, uygun yerlere konacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:238)
- SOĞUTMA TANKLARINDA GÜVENLİK:
Soğutma tesislerinde, soğutma tanklarının kapakları ve delikleri, soğutucu gazların kaçmasını engelleyecek şekilde sağlam yapılacak ve bu tanklarda sıvı kullanıldığı hallerde, sıvı yüksekliği göstergesi bulunacaktır.
Soğutma tanklarının kapasitesi 140 litreyi ve boru çapı 15 santimetreyi geçtiği hallerde, soğutma tanklarında en az iki adet basınç ayar vanası bulunacak, bunlardan bir tanesi kırılabilir cinsten olacaktır.
Soğutma tanklarının kapasitesi 140 litreden az olduğu hallerde, soğutma tanklarında bir basınç ayar vanası veya kırılabilen cinsten güvenlik tertibatı bulunacaktır.
Soğutma tanklarındaki basınç ayar araçları, tankın üzerine ve soğutucu sıvının en yüksek seviyesinin üstünde uygun bir yere yerleştirilecektir.
Soğutma tanklarına konan basınç ayar araçları ile kırılabilir çeşitten güvenlik tertibatının uçlarına, birer boru takılarak açık havaya kadar uzatılacak veya amonyak veya kükürtdioksit gibi maddelerin soğutucu olarak kullanıldığı tanklarda, bu borular kapalı kaplara bağlanmış olacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:239)
- KOMPRESÖRDE GÜVENLİK TERTİBATI:
Kompresörlerde basınç, ayarlanmış basınca ulaştığında, kompresör motorunun otomatik olarak durması sağlanacak ve motorun durması geciktiğinde, basınçlı havayı boşa verecek bir güvenlik tertibatı bulunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:240)
- KOMPRESÖRLERDE GÜVENLİK:
Hava kompresörlerinin hız regülatörü, periyodik olarak kontrol edilecek ve her zaman iyi çalışır durumda tutulacak ve bunlarda soğutma suyunun akışının gözle izlenebileceği bir tertibat yapılacaktır.
Sabit kompresörlerin temiz hava emmeleri sağlanacak ve patlayıcı, zararlı ve zehirli gaz, duman ve toz emilmesi önlenecektir.
Hava kompresörü ile hava tankları arasında, yağ ve nem ayırıcıları (seperatör) bulunacak ve bunlar hiç bir şekilde çıkarılmayacaktır.
Hava kompresörlerinin çıkış borusu üzerinde stop valfı bulunduğunda, bu valf ile kompresör arasında bir adet güvenlik supabı konacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:241)
- ÇIKIŞ BORUSUNA VALF:
Buhar ve gaz ile çalışan kompresörlerin çıkış borularına, elle kumanda edilen ve yavaş kapanan bir valf konacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:242)
- KOMPRESÖR MALZEMESİ:
Patlayıcı, parlayıcı ve zararlı gaz kompresörlerinin yapıldığı malzeme, sıkıştırdığı gazın ve içindeki maddelerin kimyasal etkisine dayanacak nitelikte olacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:243)
- KOMPRESÖRÜN PERİYODİK KONTROLÜ:
Kompresörlerin güvenlikle çalışmalarını sağlamak üzere;kompresörlerin montajından sonra ve çalıştırılmasından önce, kompresörler üzerinde yapılacak değişiklik ve büyük onarımlardan sonra, periyodik olarak yılda bir kontrol ve deneyleri, ehliyeti Hükümet veya mahalli idarelerce kabul edilen teknik elemanlar tarafından yapılacak ve sonuçları, sicil kartına veya defterine işlenecektir.
Kompresörlerin her kademesinde basınç deneyi, o kademede müsaade edilen en yüksek basıncının 1,5 katı ile yapılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:244)
- KOMPRESÖRE ETİKET:
Kompresörler üzerine aşağıdaki bilgiler yazılı bir plaka, imalatçı firma tarafından konacaktır.
1) İmalatçı firmanın adı,
2) Yapıldığı yıl,
3) En yüksek çalışma basıncı,
4) Kompresörün sıkıştırdığı gazın cinsi ve miktarı,
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:245)
- KOMPRESÖRÜ UZAKTAN DURDURMA:
Kompresörlerin, tehlike anında, uzak bir yerden durdurulması sağlanacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:246)
- EMNİYET SÜPABI VE UYARMA TERTİBATI:
Kompresörlerin hava depolarında güvenlik supabı bulunacak ve bu supaplarda, çıkan gazlara karşı gerekli tedbirler alınacak ve emniyet supaplarının açıldığını bildiren uygun uyarma tertibatı yapılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:247)
- KOMPRESÖRÜN YAĞI:
Kompresörlerde, her kompresöre özgü, özel kompresör yağı kullanılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:248)
- KOMPRESÖRE AYRI BÖLME:
Sabit kompresörlerin depoları, patlamalara karşı dayanıklı bir bölmede olacak, seyyar kompresörler, çalışan işçilerden en az 10 metre uzaklıkta veya dayanıklı bir bölme içinde bulunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:249
BEŞİNCİ KISIM
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Fırınlarda ve Ocaklarda Alınacak Güvenlik Tedbirleri
- FIRIN VE OCAKLARDA TEKNİĞE UYGUNLUK:
Maden ve filizlerinin eritildiği veya malzemelerin ısıtıldığı, eritildiği, pişirildiği, kurutulduğu veya soğutulduğu kapalı veya kısmen açık fırın ve ocaklar; yapısı, malzemesi ve teçhizatı bakımından fenne, tekniğe ve kullanılacağı işin özelliğine uygun olarak yapılmış olacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:250)
- KİŞİSEL KORUYUCU:
Fırın ve ocaklarda çalışan işçilere işin özelliğine uygun kişisel korunma araçları verilecek ve bakım ve onarım gibi nedenlerle fırın ve ocakların içine girilmeden önce, sıcaklığı 50° C aşağıya düşürülecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:251)
- PATLAMA MENFEZİ - OTOMATİK YAKIT KESİCİ:
Fırın ve ocaklarda, yakıt ileten boruların bağlantıları sağlam olacak ve bunların üzerinde sıvı ve gaz yakıt kesecek valflar ve patlama menfezleri (kapakları) bulunacaktır.
Akaryakıtla çalışan bütün fırın ve ocakların yakıt beklerinde hava basıncının düştüğünde, yakıtı ayarlayan veya kesen otomatik bir tertibat ve pilot alev memesi bulunacak ve bunun sönmemesi sağlanacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:252)
- UZAKTAN KUMANDA:
Fırın ve ocaklar, yeterli uzaklıkta bulunan açık veya kapalı bir yerden idare edilecek ve ateşlenmeden önce, bunların bağlantıları ve cihazları kontrol edilecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:253)
- ATEŞLEMEDE ÖNLEM:
Elle ateşlenen fırın ve ocaklarda ateşleme meşalesi, eli yakmayacak kadar uzun ve emniyetli olacak ve ocak uygun şekilde ateşlenecek, ateşleme sırasında hiç kimse ocak kapağı önünde bulunmayacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:254)
- SÖNEN FIRIN VE OCAKLARDA GÜVENLİK:
Fırın ve ocaklar, herhangi bir nedenle söndüğü hallerde, ocakların içi iyice havalandırılacak ve bundan sonra bekler ateşlenecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:255)
- YÜKSEK FIRINLARIN GAZ TESİSATINDA GÜVENLİK:
Yüksek fırınların gaz tesisatındaki toz süzgeçlerinin bağlantıları,çabuk temizlenecek ve gaz kaçırmayacak şekilde yapılmış olacak ve bunların toz toplayıcıları ve bunlarla ilgili kontrol mekanizması ve filtrelerinin temizlenmesinde, yangına karşı gerekli tedbirler alınacaktır.
Yüksek fırınların ana gaz boruları üzerinde gazı kesecek vanalar ve gaz yıkayıcılarının giriş ve çıkışlarında birer valf ve kontrol cihazı bulunacak ve bunlar darbe ve sarsıntılardan korunmuş olacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:256)
- HABERLEŞME:
Yüksek fırınlarda yüklemede, sıcak hava tesislerinde, gaz ocaklarında ve döküm alınan yerlerde, çalışan işçilerle posta başı, ustabaşı, kontrol, bakım ve onarım elamanları arasında, telefon veya konuşma boruları ile veya buna benzer bir tertibatla haberleşme sağlanacaktır.
Birkaç ocağın birden idare edildiği vantilatör veya körük dairesinde, her ocak için ayrı bir işaret lambası bulunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:257)
- YÜKSEK FIRINDA GÜVENLİK:
Yüksek fırın servisi konur veya servisten çıkarılırken, gerekli tedbirler alınacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:258)
- DÖKÜM İŞLERİNDE GÜVENLİK:
Kupol ocaklarında döküm alınırken, önce ışıklı ve sesli uyarma yapılacaktır.
Sürekli dökümlerde kullanılan arabaların (vagonetler) ağırlık merkezleri yere yakın olacak ve yanları, uygun kapaklarla korunacaktır.
Döküm dereceleri (kalıpları ), içindeki maden katılaşıp soğumadan açılmayacaktır.
Döküm potaları sağlam, yeteri kadar kalın ve kuru olacak ve içinde yabancı madde bulunmayacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:259)
- SİEMENS-MARTİN OCAKLARINDA GÜVENLİK:
Siemens - Martin ocaklarında, erimiş maden üzerinde tuğla parçaları görüldüğü veya ocak tabanının delindiği hallerde, ocaktaki erimiş maden derhal potaya alınacak veya cüruf çukuruna akıtılacaktır.
Ocak yükleme platformlarının altındaki yerlerde, dinlenme ve soyunma odası veya benzerleri yapılmayacaktır.
Ocağa atılan malzemede, patlamalara sebep olacak tehlikeli maddeler bulunmayacak ve cüruf içinde su bulunmayan çukurlara dökülecek ve soğumadan parçalanmayacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:260)
- BESMER OCAĞI:
Besmer ocağının eğme tertibatı kontrol, onarım ve deneme anında ocağın beklenmedik hareketine karşı kilitlenecektir.
Besmer ocakları yatırılıp kaldırılırken, çalışanlar uygun şekilde uyarılacaktır.
Besmer ocaklarının yedek tabanları ve yeni gömlekleri iyice kurutulmadan kullanılmayacaktır.
Hava vantilatörleri, yanıcı gazların karışımına karşı, uygun yerlerde kurulacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:261)
- POTA OCAĞI:
Pota ocaklarında, üst kısmı tabandan 30 santimetreden yüksekte olanlarının etrafında bir platform bulunacaktır.
Birden fazla vantilatör veya birden fazla akaryakıt beki bulunan pota ocaklarında; vantilatörlerin veya beklerin aynı kaynaktan beslenmediği veya hava basıncı aksadığı veya kesildiği hallerde, ocağa gelen akaryakıtı kesecek otomatik veya elle çalışır bir valf bulunacaktır.
Potalar kuru ve sıcak bir yerde bulundurulacak ve nemli, çatlak veya hasarlı olmayacaktır.
Potalar tehlikeli şekilde ve fazla doldurulmayacak, uygun boyutlarda kollu halkalarla taşınacaktır.
Potalar yeteri kadar işçi ile taşınacak ve işçiler zorlanmayacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:262)
- ELEKTRİK ARK OCAĞI:
Elektrik ark ocaklarında, elektrotları otomatik olarak indirip kaldıran tertibat ve cihazlardan başka, elle kumanda tertibatı bulunacaktır.
Bu ocakların, kapak ve delikleri önüne, ark ışınlarına karşı uygun paravana kepenk, perde veya siper konacaktır.
Elektrik ark ocaklarında döküm alınmadan önce,oradaki işçiler, operatörler ve diğer kişiler tehlike alanı dışına çıkarılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:263)
- TAV OCAKLARI:
Tav ocakları ve tav fırınları, fazla ısıya karşı dıştan izole edilecek, tav ocak ve fırınlarının ağızlarına uygun paravanalar konacak veya aşağıdan yukarı bütün ağız genişliğince hava püskürtülerek ısının azaltılması sağlanacaktır.
Su verme işlemi için kullanılan kapların üstleri, uygun kapakla örtülü olacak çıkacak buhar ve gazlara karşı davlumbaz yapılacak ve kapaklar mekanik olarak açılıp kapanacaktır.
Tav ocakları ve fırınlarında, termometreler bulunacak, yakıt olarak gaz, toz ve ya akaryakıtın otomatik verildiği tesislerde, sıcaklık derecesine göre, yakıt miktarını ayarlayabilecek tertibat (termostat) yapılacak ve akaryakıt veya gaz boruları kontrol edilecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:264)
- TUĞLA-ÇÖMLEK FIRINLARI:
Tuğla ve çömlek fırınları, işe uygun şekilde yapılmış olacak ve ocak soğumadıkça fırınların içine girilmeyecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:265)
- DÖNER FIRINLAR:
Çimento, kireç, alçı, dolomit, ağlomerit gibi malzemelerin üretiminde kullanılan döner fırınların altındaki soğutma yerlerinde, boşaltma veya temizleme sırasında fışkıran sıcak tozlara veya geri tepen alevlere karşı gerekli tedbirler alınacaktır.
Döner fırınların arkasından tozların çekildiği veya temizlendiği sırada ani akışları önlemek için, uygun koruyucular kullanılacaktır.
Döner fırınların içinde meydana gelen büyük klinker kemer külçelerini parçalamadan önce, fırının yakıtı kes ilecektir.
Klinker külçelerini parçalayacak özel araçlar, fırının ağzına sağlam bir şekilde konacak ve bunların hareketleri sınırlanacak ve ağır makinalı tüfek kullanıldığında, atılan mermilerin fırın içinde sekerek dışarı fırlamasını önleyecek tedbirler alınacaktır.
Döner fırınların iç gömlekleri, durdurmalar sırasında kontrol edilecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:266)
- KURUTMA FIRINLARI:
Kurutma fırınlarının doldurulmasında ve boşaltmasında, fırın kapaklarının açık kalmasını sağlayacak tertibat bulunacaktır.
Zincirle idare edilen üstü sürgülü (giyotin) kapakları bulunmayan kurutma fırınlarının her iki başında, yüksekliği 170 santimetreden az olmayan ve içerden kolayca açılabilen birer kapı bulunacaktır.
Yanıcı maddelerin kurutulduğu fırınlarda, yangınlara karşı uygun yangın söndürme tesisatı ve teçhizatı bulunacaktır.
Buharla ısıtılan kurutma fırınlarındaki buhar boruları, uygun paravana ile örtülecek ve bunların bacalarında, bir kolla çekilip açılan ve bırakılınca kendi kendine kapanan klepeler bulunacak ve ocak içinde veya açıkta bulunan vantilatörler, yangına dayanıklı yerlere konacak ve dokunmalara karşı korunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:267)
- EKMEK FIRINLARI:
Yakıt olarak gaz veya akaryakıt kullanılan ekmek fırınlarının üst tarafında zincirle açılan bir güvenlik kapağı bulunacak, gaz veya akaryakıt vanaları, sızma ve kaçaklara karşı kontrol edilecektir.
Ekmek fırınlarının üstündeki ve yanındaki yerlere, malzeme stok edilmeyecektir.
Ekmek fırınlarının içi, bacaları ve diğer kısımları sık sık temizlenecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:268)
- PİŞİRME FIRINLARI:
Katı yakıtla çalışan emaye, lak, boya, vernik ve benzeri pişirme fırınlarının ocak kapağı, fırın kapısının ters yönünde bulunacak ve bunlarda uygun aspirasyon tesisatı yapılacaktır.
Pişirme fırınından çıkan gaz, duman ve buharlar uygun yükseklikteki bacalarla dışarı atılacaktır.
Gaz veya akaryakıtla çalışan bu pişirme fırınlarında, ana yakıt vanası ile beklere gelen borular üzerine ayrı ayrı vanalar konacak ve beklere gelen hava borularında basınç düştüğü veya hava akımı kesildiği hallerde, yakıt verilmesini durduracak, basınç ve hava akımının normale dönüşünde yakıtı tekrar verecek bir cihaz bulunacaktır.
Pişirme fırınlarında, sıcaklığı kontrol ve ayar eden bir cihaz bulunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:269)
BEŞİNCİ KISIM
BEŞİNCİ BÖLÜM
Elektrik tesisatında Alınacak Güvenlik Önlemleri
- ELEKTRİK MOTORLARI:
Toprakla potansiyel farkı 230 volt veya daha yukarı olan alternatif gerilim ile çalışan elektrik motorları, özel motor dairelerinde veya tabandan en az 3 metre yüksek bir yerde bulunacak veya muhafaza sistemi içinde olacaktır. Bu durum ve özellikte olmayan motorlar, uygun şekilde korunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:270)
- MOTOR BAĞLANTILARI:
Fazla nem, buhar veya benzerlerinin bulunduğu yerler ile yağlı yerlerdeki elektrik motorlarının gerilim altındaki kısımlarıyla bağlantıları uygun şekilde korunmuş olacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:271)
- AKIM KESİCİLERİ:
Parlayıcı gazların veya maddelerin üretildiği, kullanıldığı veya elden geçirildiği yerlerle çalışmalar sırasında parlayabilen gaz, buhar, toz veya benzerlerinin çıktığı yerlerde bulunan elektrik motorlarının besleme kablolarının başlıca kumanda tertibatı ile termik starterleri, akım kesicileri, komütatörleri, röleleri, dirençleri ve benzeri tertibatı, ateşe dayanıklı ve izole edilmiş oda veya hücreler içine yerleştirecek ve atölye içinde kolay erişilir yerlere, uygun tipte starter düğmeleri ve yardımcı akım kesicileri yapılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:272)
- KIVILCIM ÇIKARAN MOTOR:
Şerare veya kıvılcım çıkaran elektrik motorları;patlayıcı parlayıcı veya yanıcı gazların bulunduğu yerlerde kullanılmayacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:273)
- PANO TABANINA YALITKAN MALZEME:
Toprak ile potansiyel farkı 42 volttan fazla olan alternatif gerilimli elektrik tabloları, özel yerlerde bulundurulacak ve bu yerlerin tabanı, akım geçirmeyen malzemeden yapılmış veya bu cins malzeme ile kaplanmış olacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:274)
- ELEKTRİK PANOSUNA ŞALTER:
Gerilimi 250 volttan yukarı olan alternatif veya doğru akım devrelerinde kullanılan sigortalardan değeri 20 amperin üstünde olanları, kapalı bir tablo içine monte edilecek ve en az bir şalter veya anahtarla kontrol altına alınacak, bu şalter veya anahtarla akım kesilmeden, tablo kutusu kapağı açılmayacak ve tablo kutusunun kapağı kapanmadan akım verilmeyecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:275)
- ELEKTRİK DAĞITIM TABLOSU:
- BUŞONLU TİP SİGORTA:
Tevzi tablosu veya benzeri tertibat üzerinde bulunan sigortalar, şalterler ve anahtarlar, uygun şekilde yapılmış ve korunmuş olacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:276)
- GERİLİM ALTINDAKİ TESİSLERE TECRİT:
Atölye içinde veya işçilerin erişebileceği yerlerde bulunan tevzi tabloları, panoları ile kontrol tertibatı ve benzeri tesisat, kilitli dolap veya hücre içine konulacak veya bunların tabanı, elektrik akımı geçirmeyen malzeme ile kaplanmış olacaktır.
Bakım ve onarım nedeniyle gerilim altındaki tesisatın tecritlerinin çıkarılması gerektiğinde, bu kısımlar paravana veya koruyucularla korunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:277)
- TABLONUN ÖN CEPHESİ:
Gerilimi 650 voltu geçmeyen ana dağıtım tabloları, bakımı veya ayarı gerektiren her kısmı kolayca erişilebilecek, iletkenler kolayca izlenebilecek, şalter veya kumanda cihazları tablonun önünden idare edilebilecek ve bütün ölçü ve kontrol aletleri ile sinyalizasyon cihazları, tablonun ön cephesinden kolayca görülebilecek şekilde düzenlenecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:278)
- TOPRAKLAMA:
Gerilimi 650 volt veya daha fazla olan ana dağıtım tabloları ve yüksek gerilimle çalışan bütün aletlerin metal koruyucuları topraklanmış olacak veya bunlar, uygun şekilde izole edilecek ve bütün metal kollar ile diğer bütün metal bağlantılar topraklanacaktır.
Bunların kontrolünde, bakım ve onarımında akım kesilecek ve kontrol, bakım veya onarımı yapılan tablo veya pano, diğerlerinden bir paravana veya bir bölme ile ayrılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:279)
- TRANSFORMATÖRLER:
Beher bölmesinde, hücresinde veya tankında 5000 litreden fazla yağ bulunan transformatörler ile kondansatörler veya benzerleri, işyeri binalarının dışına konacak veya herhangi bir hücre, bölme veya tankın içindeki yağları alabilecek genişlikteki bir sarnıcın, kuyunun veya çukurun üstüne yerleştirilecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:280)
- TRANSFORMATÖR ODALARI:
Transformatörler, kondansatör ve benzerlerinin konulduğu işyerlerinin yeteri kadar havalandırılması sağlanacak ve duvarları ile kapıları, yangına dayanıklı olacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:281)
- ŞARJ KALINTILARI:
Transformatörler,kondansatör ve benzerleri, şarj kalıntılarını önleyecek şekilde bağlanmış ve kontrol edilmiş olacak ve bu teçhizatın bulunduğunu bildiren ve bunlara dokunulmadan önce alınması gereken tedbirleri açıklayan levhalar, uygun yerlere konacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:282)
- HAVA SOĞUTMALI TRANSFORMATÖR:
İşyerine konacak hava soğutmalı elektrik transformatörleri, yanabilir malzemeden yeteri kadar uzakta bulunacak veya yanabilir maddelerden, ısı geçirmeyen ve yanmayan bir bölme ile ayrılmış veya uygun şekilde kapatılmış olacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:283)
- YÜKSEK GERİLİM HÜCRESİ:
Transformatör ve kondansatör merkezlerindeki diğer yüksek gerilim cihazları, parmaklıklı veya kafes telli kapılar ile kapalı özel hücrelere yerleştirilmiş olacaktır. Yüksek gerilim hücrelerinde yalıtılmış tabure kauçuk eldivenler, ıstakalar, yangın söndürme cihazları kısa devre ve topraklama teçhizatı ve talimatı haiz tabela vb. bulundurulacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:284)
- AKÜ TESİSLERİ TABANI:
Sabit akümülatör tesisleri, tabanı aside dayanıklı malzemeden yapılmış, iyi havalandırılmış ve özel olarak yapılmış odalarda veya hücrelerde bulundurulacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:285)
- AKÜ BATARYASI KUTULARI:
Akümülatör bataryalarının kutuları; cam, sert kauçuk veya benzeri akım geçirmeyen maddelerden yapılmış olacak ve bunlar, akım geçirmeyen sağlam ayaklar üzerine oturtulacaktır. (İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:286)
- AKÜ BATARYALARINDA GAZ KAÇAĞI:
Akümülatör bataryaları, kullanıldıkları işe uygun şekilde kapatılacak veya korunacak ve gaz çıkarmalarına karşı gereken otomatik tertibat alınmış olacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:287)
- AKÜ ODASINDA AYDINLATMA LAMBASI:
Akümülatör odalarına sağlanacak suni ışık yalnız akkor flamanlı elektrik ampulleri vasıtasıyla yapılacaktır. Bu gibi yerlere açık alevli vasıtalarla girilmesi ve buralarda sigara içilmesi yasaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:288)
- AKÜ TESİSİ ŞALTERİ:
Akümülatör bataryaları tesisi gerektiğinde bütün kutuplarda kesilecek şekilde yapılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:289)
- AKÜLERLE ÇALIŞANLARA KİŞİSEL KORUYUCU:
Akümülatör bataryalarının asitleri değiştirilirken işçiler gözlük, önlük, lastik eldiven ve benzeri kişisel koruyucular kullanacaklardır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:290)
- SEYYAR KABLO:
Toprak ile potansiyel farkı 250 volttan yukarı olan alternatif akım tesisatında, sürekli olarak taşınabilir veya çekme iletkenler kullanılmayacaktır. Ancak işin gereği olarak yetkili bir eleman tarafından bunlar, geçici olarak kullanılabilecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:291)
- ELEKTRİK PRİZLERİNE TOPRAKLAMA:
Taşınabilir iletkenlerin kullanılması gereken yerlere, yeteri sayıda ve uygun şekilde topraklanmış elektrik prizleri konacaktır.
Taşınabilir elektrik kabloları, dayanıklı kauçukla kaplanmış olacak ve gerektiğinde eğilip bükülebilecek bir metalle dayanıklılığı arttırılacak ve bunların kaplamaları bozulmayacak, bağlantıları iyi durumda tutulacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:292)
- İLETKENLER:
İletkenler, mekanik ve kimyasal etkilerden korunmuş olarak yerleştirilecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:293)
- KISA-DEVRE VE TOPRAKLAMA İŞLEMİ:
Yeraltı kablolarında yapılacak bir işlemde, cereyan kesilmesinden hemen sonra kapasitif boşalmayı temin için, üzerinde çalışılması gereken kabloların bütün iletkenleri kısa devre edilecek ve topraklanacaktır.
Kısa devre ve topraklama işlemi, çalışma yerinin en yakın kısımları üzerinde ve bu yerin her iki ucunda yapılacaktır.
Yeniden gerilim altına girme tehlikesini önlemek için, gerilim vermeye elverişli bulunan bütün ayırıcılar açık durumda kilitlenmiş olacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:294)
- TOPRAKLAMA DEVRESİ:
Topraklama devresi, düşük dirençli iletkenden yapılmış olacak ve bağlandığı cihazın izolesinde meydana gelecek en büyük kaçağı (kısa devreyi) iletecek kapasitede olacak veya devrede, gerektiğinde o cihazı devreden çıkaracak, uygun bir devre kesme tertibatı bulunacak ve topraklama tesisatı, uygun bir şekilde korunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:295)
- METAL KORUYUCULARA TOPRAKLAMA:
Elektrik iletkenlerinin mahfazaları, metal mahfaza boruları, elektrik teçhizatının metal koruyucuları ve diğer gerilim altında bulunmayan yalıtılmış kısımları, uygun bir şekilde topraklanacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:296)
- GÖVDE TOPRAKLAMASI:
Alternatif veya doğru akım ile çalışan çıplak metal kısımlı elektrik cihazları, uygun bir şekilde topraklanacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:297)
- DEVRE KESİCİ:
Elektrik tesisatı veya teçhizatının bakım ve onarımında, bunları, devreden çıkaracak bir devre kesme tertibatı bulunacak, devreden çıkarıldıktan sonra bunların, topraklı olması hali devam edecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:298)
- KIRIK FİŞ PRİZ ŞALTER:
Kofra ve diğer koruma tertibatı ile gerilim altındaki makina, cihazlar ve iletkenlerin mahfazaları, elektrik çarpmalarına karşı uygun şekilde korunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:299)
- TOPRAKLAMA HATLARI:
Topraklamada, bağlantı hatları açık çekildiği takdirde, mekanik ve kimyasal etkilerden korunmuş olacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:300)
- KOLAY MUAYENE:
Toprak hatları, kolay muayene edilecek şekilde çekilmiş olacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:301)
- KİLİTLEME TERTİBATI:
Kontrol, bakım ve onarımı yapılacak makina ve elektrik devrelerinin akımı kesilecek ve akımı kesen şalter veya anahtarlarda kilitleme tertibatı bulunacak veya bunların açık oldukları, uygun şekilde belirtilecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:302)
- GERİLİM ALTINDA ÇALIŞMA:
Elektrik tesisatının, cihazlarının veya çıplak iletkenlerin, daima gerilim altında bulunduğu kabul edilecek ve teknik bir zorunluluk bulunmadıkça gerilim altında elektrik onarımı yapılmayacaktır.
Toprakla potansiyel farkı 250 volt ve daha yukarı olan alternatif veya doğru akımlı tesisatta, gerilim kaldırılmadan akım kesilmeden hiç bir çalışma yapılmayacaktır.
Toprakla potansiyel farkı 250 volttan aşağı alternatif veya doğru akımlı tesisatta yapılacak işlere girişilmeden yine gerilim kesilecek, ancak, zorunluluk halinde gerekli tedbirler alınacak ve akım geçirmeyen aletler, uygun iş elbisesi ve eldiven gibi kişisel koruyucular, kauçuk paspaslar ile akım geçirmeyen paravanalar, tabureler ve platformlar gibi araçlar kullanılacak ve işçiler yetkili bir elemanın gözetiminde çalıştırılacaklardır.
Üzerinde çalışılan gerilim altındaki çıplak iletkenler, uygun kafes, paravana veya yalıtkan mahfazalarla korunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:303)
- TESİSAT KISIMLARINA KORUMA:
Gerilim altındaki kısımların dokunmaya karşı gerilimi 42 volttan yukarı olan alternatif veya doğru akımlı devre ve tesisat parçaları ile pencere veya duvar boşluklarından erişilebilecek tesisat kısımları, kofra veya diğer uygun mahfazalar ile korunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:304)
- DÖŞEMELERE YALITKAN MALZEME:
Toprakla potansiyel farkı 42 volt veya daha yukarı olan alternatif akım devrelerinin gerilim altında bulunan kısımları, ana dağıtım tablolarının arkasında olduğu gibi, sürekli açıkta tutulmaları gereken yerlerde döşemelere akım geçirmeyen ızgaralar konacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:305)
- İLETKENLERİN YALITILMASI:
Toprakla potansiyel farkı 42 volt veya daha yukarı alternatif akımlı iletkenler, gerilim değerine uygun olarak yalıtılacak ve bu iletkenlerle bunların bağlantı ve kontrol tertibatı, dış etkilere karşı uygun şekilde korunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:306)
- VİNÇLERİN HAVA İLETKENLERİ:
Vinçlere akım sağlayan hava iletkenleri uygun şekilde yerleştirilmiş ve korunmuş olacak ve bunların altına veya yakınına malzeme istifi ve yığını yapılmayacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:307)
- DEVRE KESİCİLERE MANDAL:
Yukarı doğru açılan bıçaklı elektrik anahtarları ve devre kesicilerinin kendi ağırlıkları ile kapanmalarını önlemek için, mandal veya sürgü tertibatı yapılacak, yatay açılan bıçaklı elektrik anahtarlarıyla devre kesicilerinin kendi kendine kapanmaları önlenecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:308)
- KESİCİLERLE DEVRENİN KESİLMESİ:
Sigortalar, değiştirilmeden önce gerilim dışı bırakılacak ve gerilim yokluğu kontrol edilecektir.
Sigorta gerilim dışı bırakılamıyorsa, kesicilerle devrenin kesilmesi sağlanacak ve bu gibi hallerde, elleri ve gözleri koruyacak kişisel koruyucular kullandırılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:309)
- TOPRAKLAMA KONTAKT ELEMANI:
Priz ve fiş sisteminde topraklama kontakt elemanları, akım kontakt elemanlarından önce bağlantıyı sağlayacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:310)
- SEYYAR LAMBALARA KÜÇÜK GERİLİM:
Kazan içinde veya buna benzer dar ve iletken kısımları bulunan yerlerle ıslak yerlerde, alternatif akımla çalışan lambalar kullanıldığı takdirde, çalışma yerinin dışında bulunan ve sargıları birbirinden ayrı olan transformatör yardımı ile elde edilen küçük gerilim (en çok 42 v) kullanılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:311)
- ELEKTRİK EL ALETLERİNDE KORUYUCU YALITMA:
Elektrik işlerinde kullanılan penseler, karga burunlar, tornavidalar ve benzeri el aletleri, uygun şekilde yalıtılmış ve yağdanlıkların, süpürgelerin, fırçaların ve diğer temizlik araçlarının sapları, akım geçirmeyen malzemeden yapılmış olacaktır.
Elektrik el aletleri iyi bir şekilde muhafaza edilecek ve her an işe hazır şekilde bakımlı bulundurulacaktır.
Elektrik el aletleri kendi özel gayeleri için, doğru olarak ve kendi kapasiteleri içinde, aşırı zorlamalara başvurulmadan kullanılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:312)
- TAŞINABİLİR ALETLERDE YAYLI DEVRE KESİCİSİ:
Taşınabilir elektrikli el aletlerinin sapları, yeterli cins ve kalınlıkta akım geçirmeyen bir maddeyle kaplanacak veya bu gibi malzemeden yapılmış olacak ve bu aletlerin üzerlerinde, devreyi kapalı tutmak için, sürekli olarak basılması gereken yaylı devre kesicileri (enterrüptör) bulunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:313)
- GÜVENLİK TRANSFORMATÖRÜ - ÇİFT YALITMA:
İnşaat şantiyeleri ile diğer açık çalışma yerlerinde kullanılan elektrikli el aletleri, küçük gerilim veya 1/1 oranlı ve sargıları birbirinden ayrı güvenlik transformatöründen (ayırıcı transformatör) elde edilen gerilim ile çalıştırılacak veya özel olarak imal edilmiş, iki yalıtkanlı olacaktır.
Güvenlik transformatörü kullanılması halinde, çıkış devresine yalnız bir elektrikli el aleti bağlanacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde: 314)
- GÜVENLİK OTOMATİĞİ:
- KAÇAK AKIM RÖLESİ:
Elektrikli el aletleri üzerinde meydana gelebilecek kaçakların zararlı bir seviyeye gelmesinden önce, alete gelen elektrik devresini kesen güvenlik otomatikleri de uygun bir iş güvenliği tedbiri olarak kabul edilecektir.
Topraklamalı aletlerde, topraklama devresindeki kesinti halinde, aletin elektrik devresini kesen bir kontaktörün bulunması şekli de geçerli sayılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:315)
- DAĞINIK KABLOLAR:
- Taşınabilir elektrikli el aletlerinin topraklanması,topraklama elemanı bulunan özel fiş ve prizlerle yapılacak, yüksek amperajlı prizler üzerinde ayrıca bir şalter bulundurulacak, bunlara akım sağlayan kablolar dağınık bulundurulmayacak ve geçitlerde yüksekten geçirilecektir.
Aletler, besleme kablosu içinde bulunan özel topraklama iletkeni ile topraklanacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:316)
- EL ALETLERİ KULLANMA YASAĞI:
Parlayıcı, patlayıcı maddelerin imal edildiği, taşındığı ve depolandığı yerlerde, elektrikli el aletleri kullanılmayacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:317)
- KÜÇÜK GERİLİM:
Kazanlar, tanklar ve benzeri dar yerlerle nemli ve ıslak yerlerde, elektrikli el lambalarında olduğu gibi alçak gerilim kullanılmayacaktır. Doğru akım kullanılıyorsa, kullanma gerilimi 100 voltu geçmeyecek ve artı kutup topraklanmış olacaktır. Alternatif akımda ise ancak küçük gerilim (en çok 42 V) kullanılacaktır. Buralarda, iyi yalıtılmış esnek kablolar kullanılacak ve kablolar düzenli ezilmeyecek şekilde bulundurulacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:318)
- ASILI KABLOLAR:
Asılı olarak kullanılması gereken taşınabilir elektrikli aletler, yay veya bir kablo veya bir zincir ucuna asılarak uygun ağırlıklarla dengede tutulacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:319)
- TAŞINABİLİR ALETLERİN TAŞINMASI:
Taşınabilir ağır elektrikli aletlerin bir yerden diğer bir yere taşınması, özel sapan veya askılarla yapılacak ve bu sapan askılar, çalışma sırasında kullanılmayacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:320)
- TAŞINABİLİR ALETLERLE ÇALIŞMADA GÜVENLİK:
Taşınabilir elektrikli aletler ile çalışan işçiler, bol ve etekleri geniş elbiseler giymeyecekler, kauçuktan gayri eldiven takmayacaklardır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:321)
- TAŞINABİLİR ALETLERİN KONTROLÜ:
Elektrikli el aletleri kullanılmadan önce, yetkili kimseler tarafından kontrol edilecek, topraklanması arızalı, motoru fazla kıvılcımlı, priz, fiş, anahtar ve bağlantı kablosu bozuk olanlar kullandırılmayacaktır.
Taşınır elektrik lambaları, ancak sürekli aydınlatmanın yeterli yapılamadığı yerlerde kullanılacak, duyları ve gerilim altındaki kısımları, akım geçirmeyen, sağlam, kanalı koruyucu kafesler içinde olacak ve organik tozlar veya parlayıcı maddeler bulunan yerlerle nemli yerlerde, lambalar cam koruyucu içinde bulundurulacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:322)
- KAYNAKTA PARAVANA:
Elektrik kaynağı yapılan yerler, başka işçilerin çalıştığı yerlerden en az 2 metre yükseklikte ve ışık geçirmeyen taşınmaz veya taşınabilir paravanlarla ayrılmış olacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:323)
- KAYNAKTA ÇALIŞANLARA KİŞİSEL KORUYUCU:
Elektrik kaynağı işlerinde çalışan işçilere, işin özelliğine uygun kişisel korunma araçları verilecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:324)
- EHİL KAYNAKÇI:
Elektrik kaynak makinası bağlantıları ve prizler, yalnız yetkili elektrikçiler tarafından yapılacak ve değiştirilecek, kaynak işlerinde ise ehil kaynakçılar çalıştırılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:325)
- KAYNAK MAKİNASI KULLANIMINDA GÜVENLİK:
Elektrik kaynak makinalarının kullanılmasında, aşağıdaki tedbirler alınacaktır.
1) Elektrik kaynak makinaları ve teçhizatı yalıtılmış ve topraklanmış kaynak penseleri kabzalı ve dış yüzleri yalıtılmış olacaktır.
2) Elektrik kaynak makinalarının şalteri, makina üzerinde veya çok yakınında bulunacak, kablolar sağlam şekilde tespit edilmiş olacaktır.
3) Otomatik veya yarı otomatik dikiş ve punta kaynağı makinalarında, operasyon noktasına kapalı koruyucu yapılacak veya çift el kumanda usulü uygulanacaktır.
4) Beslenme ve kaynak kabloları, üzerinden taşıt geçmesi halinde, zedelenmeyecek ve bozulmayacak şekilde korunacaktır.
5) Yanıcı maddeler yakınında elektrik kaynağı yapılmayacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:326)
- KAYNAK MAKİNASI ŞALTERİ:
Elektrik kaynak makinasının şebeke bağlantısındaki şalter, bütün kutupları kesecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:327)
- KAYNAK MAKİNASINA AYRILABİLİR FİŞ-PRİZ:
Elektrik kaynak makinalarının temizlenmesi tamir ve bakımı veya çalışma yerinin değiştirilmesi sırasında, makinalar şebekeden ayrılıp elektriği kesilecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:328)
- KAYNAKTA DOĞRU AKIM:
Kazanlar gibi dar ve kapalı hacimlerle aynı zamanda nemli yerlerdeki kaynak çalışmalarında, yalnız doğru akım kullanılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:329)
- KAYNAK MAKİNASININ KORUYUCUSU:
Elektrik kaynak veya kesme makinalarında kullanılan elektrojen grupları, elektrik redresörleri veya transformatörleri ile bunların gerilim altındaki yalıtılmamış kısımları, dokunmalara karşı korunmuş ve elektrik kaynak makinalarının metal çerçeveleri uygun şekilde topraklanmış olacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:330)
- İŞ PARÇASINDA TOPRAKLAMA:
Elektrik kaynak ve kesme makinalarının çıkış uçlarının veya kaynak devrelerinin birer kutbu, kaçak akımlara karşı, iş parçasında topraklanmış olacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:331)
- ELEKTROT PENSELERİNDE GÜVENLİK:
Akımı sağlayan kablo uçlarının bağlantı noktası ve elektrot pensleri yalıtılmış ve kaynak ısısına karşı elektrot pensleri, uygun şekilde korunmuş olacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:332)
- KAYNAK MAKİNASI ÜZERİNDE ŞALTER:
Dirençli kaynak makinalarının punto noktası ile gerilim altındaki kısımları yalıtılmış olacak, bunların kablolarının makina üzerinde veya yakınında bir yerde bir anahtarı bulunacak, akım giriş uçları, vida veya saplama ile iyice tespit edilecek ve buralarda fişler kullanılmayacaktır. Ancak, kumanda devresinde fişler kullanılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:333)
- STATİK ELEKTRİĞE KARŞI ÖNLEM:
Parlayıcı ve patlayıcı maddelerin bulunduğu yerlerle bu maddelerin yakınındaki yerlerde, statik elektrik yüklerinin meydana gelmesine karşı nemlendirme, topraklama, iyonizasyon, silindirlerin ayarı vb. gibi uygun tedbirler alınacaktır.
Statik elektriği iletmeyen malzemelerin kullanılmasından mümkün olduğu kadar kaçınılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:334)
- YÜKSEK BASINÇLI DOLUM:
Sıvı parlayıcı ve patlayıcı maddelerin çok büyük akma hızları ile doldurulup boşaltılmasından, sıçramalı ve yüksek basınçla doldurulmalarından kaçınılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:335)
- STATİK ELEKTRİK TARAĞI:
Transmisyon tertibatındaki miller ve yataklar, statik elektriğe karşı topraklanacak, kayışla kasnak arasına ve kayışın kasnağı terk ettiği kısmın her iki tarafına, topraklanmış metal taraklar uygun şekilde konulacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:336)
- STATİK ELEKTRİK TOPRAKLAMA SİSTEMİ:
Parlayıcı sıvılar, depolama tanklarından kara veya deniz tankerlerine aktarıldıklarında, statik elektriğe karşı depolama tankının topraklı metal kısmı ile aracın metal kısımları arasında bir elektriksel bağlantı yapılacak, havalı veya dolu lastik tekerlekli ve benzeri araçlar ayrıca topraklanacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:337)
- STATİK ELEKTRİK DEDEKTÖRÜ:
Öğütülerek toz haline getirilmiş maddelerin, pnömatik konveyörlerle taşındığı hallerde, statik elektriğe karşı konveyörün ayrıntılı metal boruları, bütün hat boyunca birbirine iletken bağlantılı olacak ve topraklanacak ve titan, alüminyum ve magnezyumun ince tozlarının taşındığı yerlere, statik elektrik detektörleri veya benzeri uygun tertibat konulacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:338)
- STATİK ELEKTRİK YÜK GİDERİCİ:
Statik elektrik birikmelerine karşı, gerekli yerlere statik elektrik yük gidericileri veya nötralizörler konulacak veya uygun diğer tedbirler alınacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:339)
- TABANCA BOYACILIĞINDA TOPRAKLAMA:
Tabanca boyası yapılan tesislerde boyanacak veya verniklenecek metal parçalar, boyama hücrelerinin bütün metal kısımları ile davlumbazlar, kaplar, emme tertibatı ve boya tabancaları, uygun bir şekilde topraklanmış olacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:340)
- SENTETİK KAPLARA TOPRAKLAMA:
Litreden büyük sentetik akaryakıt kapları, iletken maddelerle kaplanacaktır. Nemin düşük olmadığı hallerde, karton veya kağıt ile kaplama yapılacak veya metal boyalarla boyama veya iletken ağ geçirme işlemleri uygulanacak yahut da bu cins kaplar toprak içine yerleştirilecektir. Sentetik kaplara iletken yüzeyler kazandırılması halinde, bu yüzeyler doldurma ve boşaltmadan önce topraklanacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:341)
- TANKLARIN DİNLENDİRİLMESİ:
Akaryakıt depolama tankları, akaryakıt doldurulduktan sonra, ilgili standartlara uygun olarak gerekli bir süre dinlendirilecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:342)
- YILDIRIMLIK TESİSATI:
- PARAFUDR:
İşyerlerindeki parlayıcı, patlayıcı ve yanıcı maddelerin imal edildiği, işlendiği veya depolandığı yerler, yağ, boya veya diğer parlayıcı sıvıların bulunduğu binalar, yüksek bacalar,yüksek binalar ile üzerinde direk veya sivri çıkıntılar yahut su depoları gibi yüksek yerler bulunan binalar, yıldırıma karşı yürürlükteki yönetmelik ve şartnamelere göre yapılacak yıldırımlık tesisatı ile, hava hatları ise uygun kapasitedeki parafudrlar ile korunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:343)
- METAL ÇATIYA TOPRAKLAMA:
Maden çatılı veya karkaslı bina,atölye,depo ve benzerleri ile iletken olmayan tabanlar üzerinde kurulmuş makinalar, havagazı, su ve kalorifer tesisatı ve bütün madeni kısımlar, usul ve tekniğe uygun olarak etkili bir şekilde topraklanacaktır .
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:344)
- ONARIMDA GERİLİM KESİLMESİ:
Gerilim altındaki elektrik devrelerinin,elektrik makinalarının veya cihazlarının onarımına girişilmeden önce,onarımı yaptırmakla görevlendirilenler tarafından ve bunların sorumluluğu altında onarılacak;devrenin,tesisat, motor veya teçhizatın her türlü enerji kaynağı ile bağlantıları kesilecek, onarılacak devreyi besleyen şalter veya devre kesicilerinin açık durumda olmaları ve bu şekilde kalmaları sağlanacak ve onarım bitirilmeden devreye akım verilmeyecektir. Akım onarımın bitiminde, sorumlu görevlinin izniyle verilecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:345)
- HAVA HATTI ONARIMINDA ELEKTRİĞİN KESİLMESİ:
Birden fazla kaynaktan beslenen elektrik tesisatında, kablo veya hava hatları üzerinde onarıma girişilmeden önce,akım her yönden kesilecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:346)
- HAVA HATLARINDA KISADEVRE TOPRAKLAMASI EMNİYET KEMERİ:
Onarılacak hava hatlarının her iki tarafı devreden çıkarıldıktan sonra, ayrıca topraklanacak ve onarım işçilerine emniyet kemerleri gibi uygun kişisel korunma araçları verilecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:347)
- BİNA YAKININDAKİ ELEKTRİK HATTI:
Binalarda yapılacak ek inşaat, onarım veya boya işleri ile benzeri çalışmalara başlamadan önce, gerilim altındaki iletkenlere yaklaşması gereken kimselerin korunması sağlanacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:348)
- AÇIKTAKİ ELEKTRİK TESİSATI:
Toprak ile potansiyel farkı 42 volttan fazla olan ve alçak gerilim ile çalıştırılan her türlü elektrik tesisatı, yetkili kimselerin girebileceği oda veya kapalı yerlerde bulundurulacak veya tesadüfen dokunulamayacak kadar yüksek yerlere yerleştirilecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:349)
- GEÇİTLER:
Üzerinde 650 volt gerilim bulunan şalter veya ona benzer açık elektrik teçhizatı, en az 215 santimetre yükseklikte ve bakım ve kontrol çalışmalarına elverişli şekilde yapılmış olacaktır.
Gerilim altındaki kısımların bakım ve kontrolüne yarayan uygun geçitler yapılacak ve bunlar yol olarak kullanılmayacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:350)
- KORİDORLAR:
Alçak gerilimli tesisatta servis koridorları en az 60 santimetre genişlikte ve yüksek gerilimli tesislerde ise en az 80 santimetre genişlikte olacaktır. Hiç bir yerde bu koridorların tavan yüksekliği 2 metreden az olmayacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:351)
- İLETKEN UZAKLIĞI:
Binaların dış yüzlerine konulacak transformatör, kondansatör veya buna benzer diğer elektrik teçhizatı ile bu cihazlara ulaşan iletkenler; pencere,balkon ve benzeri yerlerden yeteri kadar uzak ve zararsız bir yerde bulunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:352)
- BAKIM VE İŞLETME:
Elektrik tesisatı,cins ve hacmine göre ehliyetli elektrikçiler tarafından yapılacak,bakım ve işletmesi sağlanacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:353)
- YÖNETMELİĞE UYGUNLUK:
Nemli ve tozlu yerlerle geçici olarak nemli olan, ıslak, korozif, yangın tehlikesi arz eden ve yüksek sıcaklığı olan yerlerde yapılmış ve yapılacak elektrik tesisatı ile bina dışına yapılmış elektrik tesisatı, Elektrik İç Tesisat Yönetmeliği ve Fenni Şartnamesine uygun olacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:354)
- ETANŞ LAMBA: (TÜZÜK HARİCİ DÜZENLEME)
Nemli ve ıslak yerlerdeki elektrik lambaları su damlalarına karşı korunmuş tipte (etanş) yapılmalıdır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:354, Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği Madde.:61)
BEŞİNCİ KISIM
ALTINCI BÖLÜM
El Aletlerinin Kullanılmasında Alınacak Güvenlik Tedbirleri
- EL ALETLERİ VE SAPLARI:
İşyerlerinde kullanılacak el aletleri, yapılacak işe uygun malzemeden yapılmış olacak ve yalnız yapımına özgü işlerde kullanılacaktır. Bunların ahşap sapları budaksız,iyi cins ve elyaflı ağaçtan, uygun biçim ve boyutta, kenarları yuvarlatılmış kıymıksız ve düzgün yapılmış olacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:355)
- KIVILCIM ÇIKARAN EL ALETLERİ:
Kıvılcımın tehlikeli olacağı yerlerde kullanılacak el aletleri, kıvılcım çıkartmayacak malzemeden yapılacak ve bu nitelikte olmayan aletler, bu yerlerde kullanılmayacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:356)
- ÇAPAKLAR:
Çekiç, balyoz, kalem, keski, zımba ve benzeri aletler, standartlarına uygun şekilde ve kaliteli çelikten yapılacak ve bunların bozulan veya çapaklanan başları, taşlama veya eğeleme suretiyle düzeltilecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:357)
- EL ALETLERİ:
El aletlerinin su verme veya bilenmesi ile bakım ve onarım işleri, kalifiye işçiler tarafından yapılacak ve bunların sivri veya keskin uçları, kullanılmadıkları zaman uygun şekilde korunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:358)
- DAĞINIK EL ALETLERİ:
El aletleri, yerlerde, merdivenlerde, geçitlerde veya işçilerin geçit olarak faydalanabileceği herhangi bir yer üzerinde ortada bulundurulmayacak ve bunlar için uygun dolap, askı tablosu veya en az 2 santimetre yükseklikte etekliği bulunan raflar yapılacaktır.
Baş üstü yüksekliğinden düşmelere karşı gerekli tedbirler alınmadan, bunlar elden bırakılmayacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:359)
- EL ALETLERİNİN KESKİNLİĞİ:
Baltalar, keserler, satırlar gibi el aletleri, daima keskin olarak bulundurulacak, bunların sapları alete sıkı ve sağlam duracak şekilde geçirilecek ve taşınmalarında uygun kılıf, askı veya mahfaza içinde bulundurulacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:360)
- KALEM ZIMBA KESKİ AĞIZLARI:
Kalemler, keskiler (saplı keskiler), zımbalar ve benzeri aletlerde, kalem uçları, keski ağızları ve zımba burunları,yapılacak işe uygun biçimde ve daima keskin olacak ve bunlar kullanılırken, uygun siper veya paravanalar veya benzeri koruyucular bulundurulacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:361)
- KALDIRAÇLAR:
Kaldıraçlar ve benzeri aletler kullanılmadıkları sırada, yere veya tezgah üzerine dayalı ve dik olarak bırakılmayacak,yatık olarak bırakılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:362)
- EĞE VE TÖRPÜLER:
Eğe ve törpülerin metal bileziği bulunan sağlam sapları veya başka çeşit bir tutacakları olacak ve bunlar sapsız olarak kullanılmayacaktır.
Eğe ve törpüler, sandık açma, çivi sökme veya sert bir cisme vurma işlerinde kullanılmayacak, bunlara çekiç ve benzeri aletle vurulmayacak ve eski eğelerden keski, kalem veya zımba gibi aletler yapılmayacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:363)
- BIÇAKLARA KILIF:
Bıçakların sapları üzerine, gerektiğinde elyaf, deri veya paslanmaz çelikten yapılmış kabza mahfazaları yapılacak veya parmak kavramları veya kalkan konulacaktır.
Kauçuğun kesilmesinde kullanılan bıçakların uçları, uygun şekilde yuvarlatılacaktır.
Konserve, deri yüzme, deri işleme ve lastik fabrikalarında kullanılacak bıçakların taşınmaları için, uygun kılıfları veya kınları bulunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:364)
- KRİKO İLE ÇALIŞMA:
Krikolar, yük kaldırılırken yere sağlam bir şekilde ve dik olarak konulacak ve yükler istenilen yüksekliğe kaldırıldıktan sonra, krikolar dayanıklı ve uygun takozlarla beslenmedikçe bu yüklerin altında veya üstünde çalışılmayacak ve yüklerin kriko ile indirilmesinde gerekli tedbirler alınacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:365)
- KANCALAR:
Tomruk veya kütük aktarma veya ambarlama işlerinde kullanılan kancaların veya süngülerin uçları, daima sivri olacak ve el kancalarının kolları, saplarına sağlam ve sıkı bir şekilde geçirilecektir. (İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:366)
- GERGİN TEL KESİMİ:
Penseler, tel makasları ve kıskaçları ile gergin tel,yay veya benzeri teller kesilirken, telin kesilen uçlarından biri uygun şekilde tespit edilecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:367)
- ANAHTARLAR:
Somun sıkma veya gevşetme için, uygun anahtarlar kullanılacak, pense ve benzeri aletler kullanılmayacaktır. Normal kollu anahtarların ucuna boru geçirerek veya benzerleri takılarak uzatılmayacak ve anahtarlar, çekiç olarak kullanılmayacaktır.
Mandren anahtarları, yuvasına gevşek oturacak ve bırakıldığında, kendiliğinden düşebilecek şekilde olacak ve zincir, ip veya benzerleriyle bir yere bağlanmış olmayacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:368)
- HAVA GİRİŞ SÜPABI:
Pnömatik seyyar cihazların kumanda tetikleri uygun şekilde konulmuş olacak ve operatör elini çektiğinde, hava giriş supabı otomatik olarak kapanacaktır. Bunların basınçlı hava hortumları ve hortum bağlantıları, yapacakları işe uygun ve dayanıklı olacak ve bunlarla normal onarım dışında bir parça değiştirilirken veya benzeri bir iş yapılırken, hava hortumlarının ana valfları kapatılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:369)
- PNÖMATİK ÇEKİÇLER:
Pnömatik çekiçlerin pistonları, çalışırken yerlerinden çıkmayacak şekilde yapılmış ve parça fırlamalarına karşı yaylar, güvenlik, kancaları veya benzerleriyle korunmuş olacaktır.
Pnömatik çekiçlerden parçalar basınçlı hava ile fırlatılarak çıkarılmayacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:370)
- PNÖMATİK KESKİLERLE ÇALIŞMADA ÖNLEM:
Pnömatik keskilerle perçin başı kesilirken, kesilen perçin başlarının bir tel sepet içine düşmesi sağlanacak ve bu işlerde çalışanlara, baş ve gözlerin korunması için uygun koruyucu araçlar verilecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:371)
- BASINÇLI ÇİVİ ÇAKMA:
Basınçlı çivi çakma tabancalarının tetiklerinde güvenlik tertibatı ve namlularında, parça fırlamalarına karşı, koruyucu bir huni bulunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:372)
BEŞİNCİ KISIM
YEDİNCİ BÖLÜM
Kaldırma Makinalarında Alınacak Güvenlik Tedbirleri
- VİNÇ TAMBURLARI:
Normal vinçler ile oklu, raylı, köprülü, ayaklı köprülü, tek raylı, motorlu seyyar,seyyar atölye vinçleri ve platformlu kaldırıcı arabalar, maçunalar,elektrikli,pnömatik,hidrolik zincirli ve halatlı palangalar gibi kaldırma makinaları ve araçların tamburları, kaldıracağı yüke ve kullanılacak halatın çap, nitelik ve sargı sayısına uygun olarak yapılacak ve iki yanı gerekli yükseklikte faturalı olacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:373)
- HALAT UZUNLUĞU:
Kaldırma makinalarının çelik halat uçları,tambur içine sağlam bir şekilde bağlanacak ve halat üzerindeki kaldırma kancaları en aşağı seviyede olduklarında,tambur üzerinde en az iki tam devir yapacak boyda halat sarılı kalmış bulunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:374)
- ÜST-ALT SINIR FREN TERTİBATI:
Elektrikle çalışan kaldırma makinalarında, belirtilen üst ve alt noktalar geçildiğinde,elektrik akımını otomatik olarak kesecek ve tamburun hareketini otomatik şekilde frenleyecek bir tertibat bulunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:375)
- YÜK FRENLERİ:
Kaldırma makinaları,kabul edilen en ağır yükün en az 1,5 katını, etkili ve güvenli bir şekilde kaldıracak ve askıda tutabilecek güçte olacak ve bunların bu yüke dayanıklı ve yeterli yük frenleri bulunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:376)
- HALAT DAĞINIKLIĞI:
Elektrik veya basınçlı hava ile çalışan ve yerden kumanda edilen kaldırma makinalarının manevra halatlarında, dolaşmaları önleyecek gerekli tedbirler alınacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:377)
- KALDIRMA ARAÇLARININ PERİYODİK KONTROLÜ:
Kaldırma makinaları ve araçları her çalışmaya başlamadan önce, operatörleri tarafından kontrol edilecek ve çelik halatlar, zincirler, kancalar, sapanlar,kasnaklar, frenler ve otomatik durdurucular, yetkili teknik bir eleman tarafından üç ayda bir bütünüyle kontrol edilecek ve bir kontrol belgesi düzenlenerek işyerindeki özel dosyasında saklanacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:378)
- İŞARETÇİ:
Kaldırma makinalarında yüklerin kaldırılmaları,indirilmeleri veya taşınmaları,yetiştirilmiş manevracılar tarafından verilecek el ve kol işaretlerine göre yapılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:379)
- İŞARETÇİYE UYUM:
Bir kaldırma makinasında birden çok işçi görevli bulunduğu hallerde,kaldırma makinası operatörü, bağlayıcı, sapancı veya diğer görevlilerden yalnız birinden işaret alacak ve işaretçi, operatör tarafından kolayca görülebilecek yerlerde duracaktır.
Operatör, her kim tarafından verilirse verilsin, her dur işaretini daima yerine getirecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:380)
- YÜKLERİN DİK KALDIRILMASI:
Yükler dik olarak kaldırılacaktır. Bunların eğik olarak kaldırılması zorunlu olduğu hallerde manevralar,sorumlu bir elemanın gözetiminde yapılacak ve yük sallanmalarına ve yükün kötü durumuna, karşı, gerekli tedbirler alınacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:381)
- UYARMA ZİLİ:
Kaldırma makinalarının operatörleri, özellikle eritilmiş maden potaları veya elektrikli mıknatıslarla taşınan parçaları ve benzeri tehlikeli yükleri, çalışanlar üzerinden geçirmeyeceklerdir. Bu gibi yükler taşınmadan önce, operatör tarafından sesli bir sinyal verilecek ve işçiler tehlikeli bölgeden ayrılıncaya kadar, kaldırma ve taşıma işleri durdurulacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:382)
- SAPAN HALATI ÇEKİMİ:
İndirilen bir yükün altından sapan halatının çekilmesi için kumanda vermeden önce işaretçi,işçilerin güvenliğini sağlayacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:383)
- YÜKSÜZ HAREKET:
Kaldırma makinalarının yüksüz hareket ettirilmeleri gerektiğinde, istifçi veya sapancılar, işaretçiye hareket işaretini vermeden önce, denk veya sapan halatlarını kancalara uygun bir şekilde takacaklar ve operatörler de kancaları, yeter bir yükseklikte tutacaklardır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:384)
- YÜKLÜ MAKİNA BAŞINDAN AYRILMA:
Operatörler, kaldırma makinalarında bir yük asılı bulunduğu sürece makinalarının başından ayrılmayacaklardır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:385)
- MIKNATISLI VİNÇLER:
Elektrikli mıknatıslı vinç, dinlenme halinde iken, mıknatıslar vinç üzerinde asılı olarak yüksekte bırakılmayacak, bunlar ya doğrudan doğruya yere değdirilecek veya bu iş için yapılmış platformlar üzerine indirilecektir.
Mıknatıslar kullanılmadıklarında, vinç üzerinden çıkarılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:386)
- VİNÇ KABİNLERİ:
Açık havada çalışan vinçlerin kabinleri kapalı olacak ve bunların operatöre en geniş görüş alanını sağlayacak şekilde yukarı kaldırılabilen sürgülü pencereleri bulunacak ve soğuk havalarda, uygun şekilde ısıtılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:387)
- HAREKET HALİNDEKİ VİNÇ KABİNLERİ:
Hareket halindeki vinç kabinleri içinde veya vinç arabaları üzerinde, yalnız görevli kimseler bulunacak ve vinç operatörleri,hiç bir kimsenin yük üzerine binmesine veya boş halat veya kancalara asılmasına izin vermeyecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:388)
- KANCALARIN GÜVENLİK KATSAYISI:
Kaldırma araçlarının kancalarının güvenlik kat sayısı (taşıma gücü), taşıyacakları yükün en az; el ile çalıştırılanlarda 3 katına, mekanik olarak çalışanlarda 4 katına ve erimiş maden veya yakıcı veya aşındırıcı (korozif) maddeler gibi tehlikeli yükleri taşıyanlarda ise, 5 katına eşit olacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:389)
- RAYLI VİNÇLERDE TAKOZLAMA:
Açık havada ray üstünde çalışan vinçlerde, rüzgarın etkisi hesaplanacak ve bunlarda takozlama, bağlama yapılacak ve sürgü güvenlikli fren tertibatı bulunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:390)
- GÜVENLİK BAĞLANTISI:
Tek raylı askılı vinçlerde askı milinin kopması halinde,yükü askıya alabilecek bir veya birkaç güvenlik bağlantısı bulunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:391)
- RAYLARDA SINIR TAKOZU:
Ray üstünde çalışan vinçlerde, vincin ve vinç arabasının üzerinde gidip geldikleri rayların her iki başında ve en az tekerleklerin yarı çapı yüksekliğinde takozlar bulunacak, köprülü ve asma vinçlerin,köprü ve vinç arabası tekerleklerinde, uygun el, kol ve ayak koruyucuları bulunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:392)
- TEK RAYLI VİNÇLERİN YOLU:
Tek raylı vinçlerin geçtikleri yollar,serbest tutulacak ve bu yollar, çizgilerle açıkça belirtilecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:393)
- VİNÇ KÖPRÜ GEÇİDİ:
Ray üstünde çalışan vinçlerde, vinç kabinine ve vinç köprü geçitlerine çıkmayı sağlayan sabit merdivenlerle vinç köprülerin her iki tarafında ve köprü boyunca en az 45 santimetre genişliğinde geçit veya sahanlıklar bulunacaktır.
Vinç kabin geçitlerinin köprü üzerinde güvenle geçmeleri sağlanamadığı hallerde, vinç köprüsünün her iki başına ve köprü geçitlerine dikey vaziyette en az 40 santimetre genişliğinde sağlam yapılı,uygun şekilde korunmuş geçit veya sahanlıklar yapılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:394)
- GEÇİTLERİN SABİT TESİSLERE UZAKLIĞI:
Vinç arabalarının geçit ve sahanlıkları ile bunların altına ve üstüne rastlayacak sabit tesisler arasında 180 santimetreden az açıklık bırakılmayacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:395)
- KÖPRÜ AYAKLI VİÇLERİN YOLU:
Köprü ayaklı gezer vinçlerin geçtiği yol boyu ve rayların her iki tarafı sürekli olarak serbest tutulacak ve buralar en az 75 santimetre eninde olacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:396)
- KABİNLER:
Raylı vinçlerde kumanda tertibatının ve operatörlerin bulunduğu kabinler, yanmaz malzemeden ve açık havada çalışanlarınki de ayrıca dış etkilere dayanıklı malzemeden yapılmış olacaktır.
Kabinler,operatörün bütün manevra alanını kolaylıkla görmesini sağlayacak ve manevra için tehlikesizce dışarıya sarkabileceği şekilde yapılmış olacaktır.
Kabinlerde,operatörleri yakıcı ve korozif maddelerin sıçramasına karşı koruyacak tedbirler alınacak ve bunlar, zararlı uçucu maddelerle, zehirli duman, gaz ve buharlardan en uygun ve etkili şekilde korunacaktır.
Kabinler, titreşimleri önlemek için,iyi ve sağlam bir şekilde tespit edilmiş olacaktır.
Arıza halinde vinç operatörünün, kabini güvenlikle terk edebilmesi için;kabinde lüzumlu halat, ip merdiven veya diğer uygun bir inme aracı bulundurulacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:397)
- KABİNLERDE YANGIN SÖNDÜRME ARACI:
Raylı vinçlerin kabin kapılarının sahanlık veya geçit seviyesinden 30 santimetreden daha yüksekte bulunduğu hallerde, bu kapıların önüne uygun basamaklar yapılacak ve kabinlerde, kum dolu bir kova veya elektrik akımı iletmeyen madde ile doldurulmuş bir yangın söndürme aleti bulundurulacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:398)
- VİNCE İKİNCİ ANA ŞALTER:
Raylı vinç kabinleri içinde bulunan ana şalterden başka,kabin damı üzerine ve geçitten kolay erişilir bir yere veya işyeri tabanının uygun bir yerine, yalnız vinci durduran ikinci bir ana şalter konulacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:399)
- ÜST SINIRLAYICI TERTİBAT:
Raylı vinçlerin yükseltmeyi sınırlayıcı tertibatı, doğrudan doğruya vincin kasnağı veya kancası tarafından harekete geçirilecek uygun akım kesme tertibatlı ve yükün, beklenmedik bir anda inmesini önleyebilecek şekilde yapılmış olacaktır. Bu tertibat, vincin, fren tesisatına bağlı olarak çalışacak ve raylı vinç operatörlerin çalışmaya başlamadan önce ve çalışmanın bitiminde, bu tertibatı çalıştırarak kontrol edeceklerdir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:400)
- ÇİFT FREN:
5 ton veya daha fazla yük kaldıran raylı vinçlerde, 2 elektrikli fren veya bir elektrikli ve bir mekanik fren bulundurulacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:401)
- VİNÇ KANCASINA AYDINLATMA:
Açık havada çalışan raylı vinçlerde, yük kancasını sürekli olarak aydınlatabilecek ve vinç üzerine bağlanmış lambalar bulunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:402)
- VİNÇ KÖPRÜLERİNE FREN:
Vinç köprülerinin hareketlerini kontrol için, bu köprülerde kollu el frenleri veya pedallı ayak frenleri bulunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:403)
- ASMA VİNÇ KAİDESİNİN TEKERLEK KORUYUCULARI:
Asma vinç kaidelerinin tekerleklerinden, tekerlek koruyucuları ve bunların yanında vinci tespit için uygun tertibat bulunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:404)
- VİNÇTE UYARMA ZİLİ:
Vincin veya kaldırılan yükün hareketi esnasında çalışanları uyarmak için operatör, sesi açıkça işitilebilen zil, çan ve benzerleriyle işaret verecek ve bunlar hareket halinde devamlı olarak çalacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:405)
- VİNCİ ÇALIŞTIRMA VE KAPATMADA KONTROL:
Raylı vinçlerde ana şalterleri açmadan önce operatörler,bütün kumanda kol ve düğmelerinin stop durumunda olduğunu kontrol edecekler ve elektrik akımının kesildiği hallerde, bütün kumanda sistemini stop durumuna getirecekler ve bu durumu, akım tekrar verilinceye kadar değiştirmeyeceklerdir.
Kabinleri terk etmeden önce, raylı vinç operatörleri, bütün kumanda tertibatını stop durumuna ve ana şalterleri de açık duruma getireceklerdir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:406)
- ÇİFT RAYLI VİNÇ:
Aynı yükü kaldırmak için, iki raylı vincin birlikte çalıştırılması halinde, her iki vinç operatörüne,yalnız bir işaretçi tarafından kumanda verilecek ve vinçlerin hareketlerinde ahengi sağlayacak özel tedbirler alınacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:407)
- YÜK ÖNÜNDE ENGEL:
Yüklerin, vinçlerle asılı olarak taşınmasında görevlendirilen işaretçi veya işçiler, yüklerinin önünde gidecek, ray makaslarını kontrol edecek ve yüklerin bir kimseye veya herhangi bir engele çarpmayacak bir yükseklikte taşınmasını sağlayacaklardır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:408)
- ONARIMDA GÜVENLİK:
Raylı vinçlerin onarımında, bu vinçlerin altına döşemeli bir iskele kurulacak veya bir ağ çekilecek ve tekerlekleri içten ve dıştan uygun şekilde takozlanacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:409)
- VİNCE CARASKAL:
Vince ait ağır parçaların indirilip kaldırılması için vinç üzerinde caraskal veya makaraların takılabileceği çelik kollar, halkalar veya benzerleri bulunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:410)
- VİNÇLERİN ONARIMINDA ŞALTER POZİSYONU:
- ÇİFT VİNÇ ARASINA TAKOZ:
Raylı vinçler üzerinde herhangi bir onarıma başlamadan önce, bütün kumanda tertibatı, stop durumuna getirilecek, iki ana şalter açılacak ve bunlardan biri, sıkıca bağlanacaktır.
Vinç üzerine ve uygun yerlere, onarım yapıldığına dair uyarma levhaları konulacaktır.
Aynı ray şebekesi üzerinde başka vinçler çalıştığında, bunları uygun uzaklıkta durduracak takozlar konulacak veya aynı işi görecek başka tedbirler alınacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:411)
- ONARIMDA TAMBUR HALATI:
Halat tamburlarının ve millerinin veya motor bobinlerinin sökülmesinden evvel kaldırma halatları, tamburlar üzerinden çıkarılacaktır. Ancak, bunun sağlanamadığı hallerde, tamburun ani olarak dönmesi önlenecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:412)
- VİNCİN ONARIMI SONRASI GÜVENLİK:
Raylı vinçlerde yapılan onarımın bitiminde, bütün koruyucuları yerlerine takılacak ve vinç harekete geçirilmeden önce, onarımda kullanılan bütün araç, gereç ve malzeme kaldırılmış olacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:413)
- MOTORLU VİNÇTE MAKSİMUM YÜK:
Motorlu seyyar vinçlerin kaldıracakları en ağır yükler, kabinlerin içinde veya dışında yazılı olarak belirtilecek ve kollu vinçlerde ayrıca yatıklık ve ok mesafelerine göre kaldırılmasına izin verilen en ağır yükler, aynı şekilde gösterilecek ve bunlardan en ağır yükten fazlası kaldırıldığında, durumu bildiren sesli ve ışıklı otomatik bir uyarma tertibatı bulundurulacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:414)
- MOTORLU VİNÇ KABİNLERİNİN PLATFORMU:
Vinç operatörlerinin kaymasını önlemek için, motorlu seyyar vinçlerin platformları,tahtadan veya damarlı metal plakadan yapılmış olacak ve buharla çalışan motorlu seyyar vinç kabinlerinin içinde, bir yandan diğerine rahatça gitmeyi sağlayacak bir geçit bulunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:415)
- MOTORLU VİNÇLERDE UYARMA ZİLİ:
Motorlu vinçlerle yük kaldırılırken veya vinç yer değiştirirken sesli ve ışıklı uyarma yapılacak ve bunların gece çalışmalarında farları ve arkalarında stop lambaları yakılacak ve kabinler uygun şekilde aydınlatılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:416)
- RAY ÜZERİNDEKİ MOTORLU VİNÇ:
Motorlu vinçler ray üzerinde hareket ettiklerinde, makaslar görevliler tarafından idare edilecek ve operatörler,vinç şasesini veya vinç okunu herhangi bir yere değmeyecek şekilde ayarlayacak, çalışmaların bitiminde veya geçici duraklamalarda vinci frenleyecek, okları uygun mesnetler üzerine yatıracak ve makinaları durduracaklardır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:417)
- OKLU VİNÇTE UYARMA ZİLİ:
Oklu vinçlerde okların yatıklıklarına ve vinç arabasının durumuna göre,taşınabilecek en ağır yükler,vinç arabasının veya okun uygun bir yerinde gösterilecek ve bunlarda en ağır yükten fazlası kaldırıldığında, durumu bildiren sesli ve otomatik bir uyarma tertibatı bulundurulacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:418)
- SEYYAR VİNÇLERDE GÜVENLİK:
Seyyar vinçlerin, platformlu kaldırıcı arabaların ve benzerlerinin tekerlekleri korunacak, bunlarda el ile çalışan sesli uyarma tertibatı bulunacak ve bunların elektrikle çalışanları,uygun ve yeterli şekilde topraklanacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:419)
- TELESKOPİK KALDIRICILARDA GÜVENLİK:
Geçme (teleskopik) platform tipli kaldırıcı arabalarda, yükselen üst kısmın birdenbire inmesini engelleyecek otomatik sürgülü veya benzeri uygun tertibat bulunacak ve bunlar elektrikle çalıştıklarında,platformun yükselmesini ve inmesini sınırlayacak bir tertibat yüklerin indirilmesini ayarlayan elektrikli veya mekanik bir fren bulunacaktır.
Bunlar yüklü olarak yer değiştirdiklerinde, devrilmelerini önlemek için, platformlar yere yakın tutulacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:420)
- KALDIRMA ARAÇLARINDA FREN:
Kaldırma araç ve makinalarında meydana gelen herhangi bir aksaklık halinde, yükleri bulundukları durumda tutabilecek güçte frenler bulunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:421)
- MAÇUNA TAMBURLARI:
Maçuna tamburlarının boy ve çapları, yük halatını tek kat halinde sarabilecek durumda olacak ve maçunaların kumanda kolları, uygun kavrama tertibatlı bulunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:422)
- BUHARLI MAÇUNALARDA GÜVENLİK:
Buharla çalışan maçunalarda, işçiler sıcak su veya buharla yanmaya karşı korunacak ve egzoz borularından çıkan buharlar, operatörlerin görüşünü azaltmayacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:423)
- ELEKTRİKLİ MAÇUNALARDA GÜVENLİK:
Elektrikli maçunaların durması halinde,yükü askıda tutabilecek frenleri olacak ve bunların kumanda kol başlıkları, elektrik akımı geçirmeyen maddelerden yapılmış bulunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:424)
- PNÖMATİK MAÇUNALARDA GÜVENLİK:
(Pnömatik) basınçlı hava ile çalışan maçunaların kumanda kutusu kolları, bırakıldığında otomatik olarak kendiliğinden ölü noktaya gelecek tertibatlı olacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:425)
- EL MAÇUNALARINDA GÜVENLİK:
El maçunaları,kaldırılacak en ağır yüke göre,kaldıraç kolu veya kolları üzerinde yapılacak baskı,adam başına 10 kilogramı geçmeyecek şekilde yapılmış olacak,bunlarda kaldıraç kolu bırakıldığında, yükü askıda tutabilmek için, tambur mili üzerine güvenlik mandalının oturacağı dişli bir kasnak veya aynı işi görebilecek otomatik sonsuz bir vida konulacak ve yüklerinin indirilmesini ayar ve kontrol etmek için, bir fren tertibatı bulundurulacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:426)
- ZİNCİRLERDE AŞINMA:
En ağır yük için, kaldırma ve bağlama (sapan) zincirlerinin ve kancalarının güvenlik kat sayısı en az 5 olacaktır.
Zincirler bu özelliklerini yitirdiklerinde ve boyları % 5 den fazla uzadıklarında ve bakla veya halka kalınlıklarının dörtte birini geçen bir aşınma meydana geldiğinde,bunlar kullanılmayacaklardır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:427)
- ZİNCİRLERİN YAĞLANMASI:
Tamburlara sarılan veya kasnaklar üzerinden geçen zincirler, belirli devrelerde yağlanacaktır. Ancak, dökümhanelerde veya yağ ve greslerin kuru veya benzeri maddeleri zincirler üzerinde toplanabileceği yerlerde, kullanılan zincirler ve sapan zincirleri yağlanmayacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:428)
- ZİNCİRLERDE GÜVENLİK:
Yüklerin kaldırılmasında kullanılan zincirlerde,düğüm ve büküm olmayacak,sert ve kesici köşeli yükler kaldırılırken, köşelerle zincirler arası, uygun yastıklarla beslenecek ve kırılan bir kaldırma veya bağlama zinciri, telle bağlanmayacak veya cıvatalarla tutturulmayacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:429)
- ZİNCİRLERİN KORUNMASI:
Kaldırma ve bağlama zincirleri,kullanılmadıkları zaman, uygun kancalara asılacak ve bunların paslanması önlenecek, ezilmelere ve korozif maddelerin etkilerine karşı korunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:430)
- ÇELİK HALATLAR:
Çelik halatların güvenlik kat sayısı 6 dan aşağı olmayacak ve halatların ek yerleri, halkaları, başlık ve bağlantıları halatların kaldıracağı en ağır yüke dayanıklı olacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:431)
- HALAT DAYANIM MİKTARI:
6 bükümlü çelik halatların 50 santimetre veya özel çelik halatların 1 metre boyunca dayanımlarını, aşağıda gösterilen miktarlarda kaybetmiş olanları kullanılmayacaktır.
7 telli çelik halatlarda % 12,
19 telli çelik halatlarda % 20,
37 telli çelik halatlarda % 25,
61 telli çelik halatlarda % 25,
Seal özel çelik halatlarda % 12,
Üçgen bükümlü özel çelik halatlarda % 15,
Nuflese özel çelik halatlarda % 20.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:432)
- HALAT BAŞI:
Çelik halatların bağlantı kısımlarında tellerin aşınması, kopması ve bağlantının gevşemesi gibi hallerde, halatın 1-3 metresi, uygun şekilde kesilecek ve halatın başları, yeniden uygun şekilde bağlanacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:433)
- İP HALATLAR:
Kaldırma veya çekme işlerinde kullanılan ip halatlar,iyi cins kenevirden veya benzeri elyaftan yapılacak ve bunların kopmaya karşı, güvenlik kat sayıları en az 3 olacaktır.
İp halatlar, asitlerin veya bunların buharlarının yahut yıpratıcı diğer kimyasal maddelerin bulunduğu yerlerde kullanılmayacak ve saklanmayacaktır.
İp halatlar, ıslak olduklarında kurutulacak,kirli olduklarında yıkanacak ve kuru olarak saklanacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:434)
- MAKARAYA KORUYUCU:
Kaldırma araç ve makinalarının alt kısmında bulunan makaraların uygun koruyucuları olacak ve bu makaraların kaymaları önlenecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:435)
- KANCAYA EMNİYET MANDALI:
Kaldırma araç ve makinalarının yük kancaları; demir, dövme, çelik veya benzeri uygun malzemeden yapılmış olacak, yüklerin kurtulup düşmelerini önlemek için, bunlardan güvenlik mandalı veya uygun güvenlik tertibatı bulunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:436)
- KOLLU SAPANLAR:
Eşit kollu sapanlarla uygun şekilde taşınamayacak yükler için, kolları eşit boyda olmayan sapanlar kullanılacaktır.
Birden fazla kollu sapanlar kullanıldığında,sapan kollarının başları,aynı halkaya bağlanacak ve sapan kolları uygun açıklıkta olacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:437)
BEŞİNCİ KISIM
SEKİZİNCİ BÖLÜM
Taşıyıcılarda (Transportör) Alınacak Güvenlik Tedbirleri
- TRANSPORTÖR ÜZERİNDEN GEÇİŞ:
Merdaneli, ağırlıklı zincirli ve havai zincirli transportörlerle tomruk transportörü, sonsuz vidalı, pnömatik ve bantlı transportörler ve benzeri taşıyıcıların üzerinden geçmek zorunluluğu bulunan hallerde, güvenliği sağlayan geçitler yapılacak ve hareket halindeki transportörlerin üstüne çıkmalar önlenecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:438)
- TRANSPORTÖRE KORKULUK:
Transportörlerin çukurda veya yer seviyesinde bulunduğu hallerde, bunlar ve boşluklar, uygun korkuluk ve eteklerle korunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:439)
- TRANSPORTÖR ALTINA KORUYUCU:
Çalışanların üstünden geçen transportörlerin altlarına saç levha veya tel kafesten koruyucular konulacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:440)
- DURDURUCU TERTİBAT:
Transportörlerin yükleme ve boşaltma yerleriyle hareket ve germe tertibatının bulunduğu uygun yerlere durdurucu tertibat konulacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:441)
- GERİ HAREKETE KARŞI ÖNLEM:
Yükleri eğik olarak yükselten transportörlerde hareketin durması halinde, yüklerin kaymasını ve transportörün geriye doğru boşa çalışmasını önleyecek mekanik bir tertibat bulundurulacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:442)
- UYARMA TERTİBATI:
Transportörlerin eriştikleri yerler, operatörün kumanda görüş sahası dışında bulunduğu hallerde, transportör boyunca tehlikeli noktalarda bulunabilecek işçilere, operatörün, transportörün harekete geçeceğini bildirmesini sağlayacak sesli veya ışıklı bir tertibat kurulacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:443)
- TAŞIMA YOLU YANLARINA KORUYUCU:
Merdaneli, ağırlıklı transportörlerin dirsekli kısımları ile yerden 150 santimetreden fazla yüksekte bulunan taşıma yollarının yanları, parça düşmelerine karşı uygun şekilde korunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:444)
- BANT KOPMASINA KARŞI KORUYUCU:
Bantlı transportörlerden bantların kopmalarına karşı, uygun koruyucular yapılacak ve bunlar, silindirin iki başından en az 1 metre uzatılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:445)
- SİLO AĞIZLARINA IZGARA:
Bantlı transportörler ile taşınan malzeme, bir boşaltma tertibatı ile alınarak yer altında olan ve ağızları,geçilen yerlerde bulunan silolara boşaltıldığı hallerde, bu silo ağızlarına malzemeyi geçirecek aralıklı ızgaralar konacak veya uygun korkuluk ve eteklikler yapılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:446)
- BANT SİLİNDİRİ TEMİZLİĞİ:
Bantlı transportörlerin baştaki silindir veya tamburlarına yapışan maddeler el ile temizlenmeyecek, bunlar uygun bıçaklar veya döner fırçalarla temizlenecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:447)
- TABLALI TRANSPORTÖRE KORUYUCU:
Şişe, kavanoz ve benzerlerinin devrilme veya düşmelerini önlemek için, tablalı transportörlerin taşıma yüzeylerinin her iki tarafına, uygun yükseklikte koruyucular yapılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:448)
- KOVALI TRANSPORTÖRDE GÜVENLİK:
Kovalı yatık transportörlerin en az 215 santimetre yüksekliğinde ve transportörü tamamen kapatabilen ve kontrolü, temizlenmesi ve onarımı için, üzerinde kırılmaz camlı pencereleri veya takma kapakları bulunan ve bina içinde geçtikleri her katta, kovaların boşalmasını sağlayan koruyucuları bulunacak ve tesisatın kumanda kolları, güvenli ve kolay erişilir bir yerde bulunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:449)
- MERDANEYE KORUYUCU:
Merdaneli transportörlerin merdaneleri arasında 15 cm.den fazla bir açıklık bulunduğunda, bunlar metal,ağaç veya diğer bir maddeden yapılmış uygun ve dayanıklı kaplarla kapatılacak ve miller ve dirsek dişlileri, uygun şekilde korunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:450)
- SEYYAR TRANSPORTÖR:
Seyyar transportörlerin eğimleri, kriko, sonsuz vida gibi mekanik veya otomatik bir tertibatla ayar edilecek ve seyyar transportörlere elektrik akımı, uygun kablolarla verilecek, gerilim altındaki bütün kısımlar izole edilecek ve metal kısımlar topraklanacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:451)
- SONSUZ VİDALI TRANSPORTÖR:
Sonsuz vidalı transportörler, çelik veya levhalarla döşenmiş oluklar içine konulacak, bu oluklar en az 3 milimetre kalınlığında ve kaldırılıp açılabilen aynı malzemeden yapılmış kapaklarla kapatılacaktır. Bu kapakların altına metal ızgaralar yerleştirilecektir.
Kapaklar açılınca transportör otomatik olarak duracaktır. Bunun sağlanamadığı hallerde, transportör durdurulmadan ve kumanda tertibatı kilitlenmeden, tıkanıklıklar giderilmeyecek veya onarım yapılmayacak ve bunların motorları, fazla yüklemede otomatik olarak duracaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:452)
- PNÖMATİK TRANSPORTÖR AĞZINA KAFES:
Pnömatik transportörlerin verici veya emici ağızları, sağlam kafeslerde korunacak ve vantilatörlerinin yatakları, tozlara karşı tecrit edilmiş olacak ve bunların otomatik yağlama tertibatı, uygun yerlere konmuş bulunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:453)
- PNÖMATİK TRANSPORTÖR KANALLARI:
Pnömatik transportörlerin kanalları,bu kanalların çapına uygun kalınlıkta çelik veya aynı dayanıklılıkta saçtan yapılacaktır.
Bu kanalların temizlenmesine yarayan menfezlerde, menteşeli veya kızaklı ve sağlam sürgülü kapaklar bulunacak, buralarda statik elektriğe karşı, topraklama yapılacak veya benzeri tedbirler alınacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:454)
- KANALLARA HUNİ:
Pnömatik transportörlere, taşıyacakları, malzemeler el ile verildiği ve besleme ağzının çapı 30 santimetre veya daha büyük olduğu hallerde,bu ağızlara, kanallardan en az 1 metre uzakta uygun huniler yapılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:455)
BEŞİNCİ KISIM
DOKUZUNCU BÖLÜM
Motorlu Arabalarda Alınacak Güvenlik Tedbirleri
- MOTORLU ARABALARDA PLATFORM KORKULUĞU:
Motorlu arabaların gündüz çok loş ve karanlık yerlerde veya gece kullanıldığında, ön ve arka ışıkları yakılacaktır.
Motorlu arabaların operatör platformlarının üstleri ve kenarları, demir veya çelikten yapılmış sağlam boru korkuluklarla korunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:456)
- MOTORLU ARABALARDA FREN - TEKERLEK KORUYUCUSU:
Motorlu arabaların güçlü frenleri olacak ve dikiz aynaları bulunacaktır. Tekerlekleri veya tırtılları, şase dışında ise bunlar uygun şekilde korunacaklardır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:457)
- AKARYAKITLA ÇALIŞAN MOTORLU ARABALAR:
Benzin, mazot ve benzeri yakıtla çalışan motorlu arabalar, patlayıcı maddelerin, tozların ve parlayıcı buharların bulunduğu yerlerin yakınında, binaların içlerinde, vasıtaların akaryakıt depolarının doldurulduğu kapalı yerlerde kullanılmayacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:458)
- MOTORLU ARABALARIN ZİLİ:
Motorlu arabaların klakson, çan veya zil sesleri, işyerindeki diğer sinyal seslerinden farklı,diğer makinaların meydana getirdiği gürültüleri bastıracak kadar kuvvetli ve titiz olacak ve aynı işyerinde çalışan çeşitli motorlu arabalar için aynı ses tonu kullanılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:459)
- MOTORLU ARABALARDA YÜKLER:
Görevli olmayanların motorlu arabalar ve römorklar üzerine çıkmaları,operatörler tarafından önlenecek ve bunlar,üzerinde açıkça gösterilmiş bulunan en ağır yükten fazla yüklenmeyecek ve yükler, arabanın gabarisi dışına taşırılmayacak ve sağlam bir şekilde bağlanacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:460)
- DEMİRYOLU TESİSLERİ:
İşyerlerindeki demiryolları şebeke ve tesislerinin inşa, tertip, tanzim, yükleme, boşaltma, işletme, bakım ve onarım işleri T.C. Devlet Demiryolları mevzuatına göre yapılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:461)
- VAGONLARDA İŞÇİ:
İşyerlerindeki tren personeli ve görevlilerinden başkaları, hareket halinde olan vagon ve lokomotifler üzerinde bulunmayacaklardır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:462)
- DEMİRYOLU TARAFINDA KAPI YASAĞI:
İşyerlerindeki demiryollarının,binalara yakın olarak geçmeleri zorunlu olan hallerde, bu binalara demiryolunun bulunduğu taraftan kapı açılmayacak ve buralarda işçiler durmayacak, eşya ve malzeme bırakılmayacak ve bunları yasaklayan uyarma levhaları bulundurulacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:463)
- DEMİRYOLLARINDA ALT-ÜST GEÇİT:
İşyerlerinde, demiryolları seviyesinde bütün geçitler kapatılacak ve bunların yerine, yayalar ve araçların geçmesine özgü üst veya alt geçitler yapılacaktır. Bunların sağlanamadığı hallerde, geçitlerde gerekli güvenlik tedbirleri alınacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:464)
- AKARYAKITLA ÇALIŞAN LOKOMOTİFİN DOLUM AĞIZLARI:
Akaryakıtla çalışan lokomotiflerin yakıt depolarının doldurulmasına yarayan ağızlar,doldurma dışında kapalı tutulacak ve doldurma sırasında motorlar durdurulacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:465)
- ELEKTRİKLİ LOKOMOTİF MAKİNİSTLERİ:
Elektrikli lokomotif makinistleri, kumanda kol veya kollarını çıkarıp almadan veya bunları kilitlemeden yerlerini terk etmeyeceklerdir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:466)
- LOKOMOTİFTE UYARMA TERTİBATI:
İşyerlerindeki lokomotiflerin makinistleri,lokomotifler harekete geçmeden önce veya yol geçitlerine yaklaşırken veya binalara girerken veya diğer tehlikeli yerlerde sesli ve ışıklı uyarma yapacaklardır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:467)
- VAGONUN YER DEĞİŞİMİNDE GÜVENLİK:
İşyerlerinde, lokomotife bağlı olmadan bir vagona veya bir katara yer değiştirildiğinde, o vagon veya katarı, el freni ile kontrol altında tutmak için, bir işçi görevlendirilecektir.
Yeri değiştirilecek vagonlar hareket ettirilmeden önce, vagonlar arasında veya altında veya ray üzerinde hiç bir işçinin kalmadığı kontrol edilecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:468)
- BİNA YAKININDA TREN GÖREVLİSİ:
Lokomotifler veya vagonlar bir binadan çıkarken veya bir binaya girerken tren personelinden bir görevli, uygun aralıkla vagonların önünde ilerleyecek ve gerekli uyarmaları yapacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:469)
- MAKASLARIN KİLİTLENMESİ:
İşyerlerindeki bakım ve onarım hatlarının makaslarıyla, parlayıcı, patlayıcı, korozif veya tehlikeli maddeler taşıyan sarnıçlı vagonların bulunduğu hatların makasları kilitlenecek ve parlayıcı sıvılar taşıyan sarnıçlı vagonların boşaltıldığı hatlar, yalnız bu işte kullanılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:470)
- VAGONLARDA STATİK ELEKTRİK TOPRAKLAMASI:
Parlayıcı sıvıların veya gazların yüklü bulunduğu vagonlar, boşaltma veya doldurma rampalarında bulunduklarında, bunlar ve bağlantı boruları topraklanacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:471)
- KALASLARA BASAMAK ÇITASI:
Vagonların yükleme veya boşaltılmasında çalışan işçiler, vagonlara bir kalas üzerinden geçmek zorunluluğunda kaldıkları hallerde, bu kalaslara uygun basamak çıtaları çakılacak ve kalasın her iki başı sağlamca bağlanacak ve bu işçilere, uygun emniyet kemerleri verilecek ve vagonların yanında yardımcı bir işçi görevlendirilecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:472)
- VAGONDA İŞÇİ:
Kenarları açık vagonlardan mekanik kepçelerle döküm halindeki maddeler veya mıknatıslı vinçlerle metal parçalar boşaltılırken, işçiler vagon içinde bulundurulmayacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:473)
- DİP KAPAKLARINA EMNİYET ANAHTARI:
Kenarları açık vagonların veya cevher vagonlarının dip kapaklarının açılmasında, sap kısmında bir koruyucu bulunan emniyet anahtarları kullanılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:474)
- VAGON HATTINDA TEHLİKELİ MALZEMELER:
Yük vagonlarından yere boşaltılan malzeme,hat gabarisi dışında bulundurulacak ve hatlara doğru kaymayacak veya yıkılmayacak şekilde istif edilmiş olacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:475)
- DOLDURMA VE BOŞALTMADA GÖZETİM:
Sıvı, kıvamlı veya yarı katı korozif maddelerle parlayıcı veya zehirli maddeler ve basınçlı gazların taşınmasında kullanılan sarnıçlı vagonlar, doldurulma ve boşaltılmalarında sürekli bir gözetim altında bulundurulacak ve bu işlerin bitiminde, kullanılan boru ve rekorlar ortadan kaldırılacaktır. Doldurma ve boşaltma işlerinin durdurulması gerektiği hallerde,kullanılmakta olan boru ve rekorlar, yerinden çıkarılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:476)
BEŞİNCİ KISIM
ONUNCU BÖLÜM
Boru Tesisatında Alınacak Güvenlik Tedbirleri
- BORU TESİSATI MALZEMESİ:
Sarnıçlı vagonların doldurulmasında veya boşaltılmasında kullanılan boru, vana, supap ve bunlarla ilgili parçalar, taşıyacakları maddelerin kimyasal etkilerine ve en yüksek basınç ve sıcaklığa dayanıklı malzemeden yapılacak ve boru tesisatı, sifon yapmayacak şekilde kaplara bağlanmış olacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:477)
- GENİŞLEME DİRSEĞİ - BOŞALTMA AĞIZI:
Boruların uzayıp kısalabilmeleri için, uygun yerlerinde genişleme dirsek veya bağlantıları bulunacak ve bunların başları sağlam bir şekilde tespit edilecek ve borular, ayarlanabilen ve düzgün şekilde yerleştirilmiş dayanaklar üzerine konulacaktır.
Boru şebekesinin en alçak noktasında, kontrol ve boşaltma ağızları bulunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:478)
- SICAK MADDE BORULARI:
Yakıcı derecede sıcak maddeler taşıyan borular, binaların duvar, bölme, döşeme veya diğer kısımları içinden geçtiklerinde, bunların etrafında en az 6 milimetrelik bir boşluk bırakılacak 100°C den üstün bir sıcaklıkta su buharı, gaz veya sıvıların taşındığı borular, ısı geçirmeyecek uygun malzeme ile kaplanacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:479)
- PARLAYICI SIVI TAŞIYAN BORULAR:
Parlayıcı sıvıların taşındığı borular, buhar kazanlarının, motorların, elektrik akımı kesicilerinin ve çıplak ateş veya alevin bulunduğu yerlerden geçirilmeyecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:480)
- DONA KARŞI ÖNLEM:
Binaların dışında veya yer altında bulunan borular, dona karşı uygun şekilde korunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:481)
- BORULARA AYRI RENK BOYA:
Boru tesisatındaki borular,vanalar,supaplar ve bunlarla ilgili parçalar, taşındıkları maddelere göre ayrı renklerde boyanacak ve kolay görülebilen yerlere belirti işaretler konulacak ve kollu veya saplı vana ve muslukların üzerinde, bunların açık veya kapalı olduklarını gösteren işaret veya tertibat bulunacaktır.
Otomatik vanaların üzerlerinde, bunları gerektiğinde el ile çalışır duruma getirecek bir tertibat bulundurulacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:482)
- VANA KOL VE KAPAKLARINA KORUYUCU:
Asitlerin veya basınçlı sıvıların taşındıkları boruların vanalarının kol ve kapakları, uygun şekilde korunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:483)
- BOŞALTMA VANASI:
Boruların herhangi bir kısmında yoğunlaşan sıvıların veya biriken yağların boşaltılması için, bunların gerekli yerlerine seperatör veya kondansatörler konulacak ve bunlarda en az bir boşaltma vanası bulunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:484)
- PERİYODİK KONTROL VE BAKIM ONARIM:
İşyerlerinde boru tesisatı,periyodik olarak kontrol edilecek ve kusurlu bulunan vanalar,kaçak yapan bağlantılar ve aşınmış olan borular değiştirilecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:485)
BEŞİNCİ KISIM
ONBİRİNCİ BÖLÜM
Malzemenin Kaldırılma, Taşınma, İstiflenme ve Depolanmasında Alınacak Güvenlik Tedbirleri
- AĞIR PARÇALARIN KALDIRILMASI:
Malzemenin kaldırılması, taşınması, istiflenmesi ve depolanmasında genellikle mekanik araçlar kullanılması esastır.
Ağır parçaların ekip halinde kaldırıldığı veya taşındığı hallerde, önceden belirtilen kumanda hareket ve işaretleri kullanılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:486)
- YUVARLAK KAPLARIN TAŞINMASINDA GÜVENLİK:
Fıçı, varil ve benzeri büyük yuvarlak kaplar,eğik düzlemlerden indirilirken takozlar, kaldıraçlar, halat ve ipler kullanılacak ve işçiler, eğik düzlemin alt başında ve indirilen kapların önünde durmayacaklardır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:487)
- YUVARLAK ÇUBUK ÜZERİNDE TAŞIMADE GÜVENLİK:
Ağır parçaların boru veya çubuk ve benzeri yuvarlak parçalar üzerinde yürütülerek taşındığı hallerde, bunlar el ile itilmeyecek, kaldıraçlarla veya benzerleri ile hareket ettirilecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:488)
- İSTİFLEME:
İşyerlerinde malzemeler, aydınlatmayı engellemeyecek, makina ve tesisatın çalışmasını güçleştirmeyecek, geçitlerde gidiş ve gelişi aksatmayacak ve yangın söndürme tesisatının kullanılma ve çalışmasını engellemeyecek ve devrilmeyecek şekilde ve ağırlıklarına dayanacak taban üzerine ve ancak 3 metre yükseklikte istiflenecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:489)
- TORBALARIN İSTİFLENMESİ:
Ağır çuval ve torbalar,dört köşesi çaprazlama olarak ve en çok 5 sırada bir, 1 torba eksik konularak istif edilecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:490)
- KERESTELERİN İSTİFLENMESİ:
Kızışmayı önlemek ve dengeyi sağlamak için, kesilmiş keresteler, yerden yüksekte yapılan raflar üzerine yatay olarak veya az eğik sıralar halinde istiflenecek ve her sıra arasına, uçları geçitleri kapamayan latalar atılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:491)
- ÇUBUK VE BORULARIN İSTİFLENMESİ:
Çubuk ve borular,uygun raf veya sehpalar üzerine veya bunların sağlanamadığı hallerde, kalaslardan yapılacak bir taban üzerine istiflenecek ve istifin her iki tarafı, dayanıklı kazıklarla desteklenecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:492)
- SİLOYA IZGARA:
Kuru maddelerin döküm halinde bulunduğu ve alttaki boşaltma ağzından, bu maddelerin mekanik vasıtalar veya el ile alındığı üstü açık siloların üst ağızları, uygun ızgaralarla kapatılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:493)
- SİLODA ÇALIŞANA EMNİYET KEMERİ:
Kuru maddelerin döküm halinde bulunduğu silolara işçilerin girmesi gerektiğinde,her işçiye,ucu sağlam bir yere bağlanmış uygun emniyet kemeri verilecek ve silo ağzında sürekli olarak görevli bir işçi bulundurulacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:494)
- SİLOYA SABİT MERDİVEN:
Döküm halinde kuru maddelerin depolandığı siloların sahanlık ve sabit dik veya yatık merdivenleri bulunacak ve bunlar uygun korkuluklarla korunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:495)
- SİLOYA HAVALANDIRMA:
Yanabilen kuru maddelerin döküm halinde depolandığı silolar, ateşe dayanıklı maddelerden yapılmış olacak ve bunlarda uygun havalandırma tertibatı bulunacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:496)
- YIĞIN DİPLERİNDE BOŞLUK:
Kuru maddelerin yığın halinde depolandığı ve bunların el aletleri ile alındığı hallerde, yığınların dip tarafında, bunların dengesini bozabilecek nitelikte boşluklar meydana getirilmeyecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:497)
- PARLAYICI - ZEHİRLEYİCİ MADDELER:
Depoların kuru maddeler, patlayıcı veya zehirleyici karışımlar meydana getirebilecek nitelikte olduğu hallerde, yükleme,boşaltma ve depolama işlerinde ayrıca gerekli özel tedbirler alınacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:498)
BEŞİNCİ KISIM
ONİKİNCİ BÖLÜM
Bakım ve Onarım İşlerinde Alınacak Güvenlik Tedbirleri
- TEHLİKELİ DURUMU BİLDİRME:
İşyerinde çalışanlar; bina veya bina kısmında, inşaatta, makinada, tesisatta, alette ve edevatta göreceği noksan veya tehlikeli durumu, amirine veya bakım ve onarım işleriyle görevli olanlara hemen bildirecek ve işveren de bu kusurları en kısa zamanda ve uygun şekilde giderecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:499)
- KORUYUCUNUN SÖKÜMÜNDE İZİN:
Bakım ve onarım işlerinin yapılabilmesi için, koruyucu tertibatın kaldırılması gerektiği hallerde, bunlar makina durdurulduktan ve onarım işlerinden sorumlu olanlardan izin alındıktan sonra kaldırılacak ve onarım işlerinden sorumlu kişi, onarılan makina, cihaz veya tesisatın çalışmasına izin vermeden önce, koruyucu tertibatın uygun şekilde tekrar yerlerine konulup konulmadığını kontrol edecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:500)
- AYDINLATMA:
Bakım ve onarım işlerinde, uygun ve yeterli bir aydınlatma sağlanacak ve gerektiğinde özel aydınlatma yapılacak,bakım ve onarım işleriyle görevli işçilere, alev geçirmez el lambaları verilecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:501)
- TAKIM ÇANTALARI:
Bakım ve onarım işleri ile görevlendirilenlere, yapılacak işlerin gerektiği bütün aletleri alabilecek büyüklükte ve işyerindeki platform veya diğer yüksek yerlere tehlikesizce çekebilecek takım çantaları veya kutuları verilecek, bakım ve onarım işlerinde kullanılan büyük aletlerin taşınması için, özel el arabaları bulundurulacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:502)
- İSKELE:
Bina ve tesisatta yapılacak bakım ve onarım işlerinde, geçici olarak uygun ve güvenli sabit merdivenle platformlar, geçit veya iskeleler yapılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:503)
- ÇALIŞIRKEN BAKIM ONARIM:
İşyerlerinde bakım ve onarım işleri, bu yerlerdeki çalışmalar durdurulmadan yapıldığı hallerde, gerekli güvenlik tedbirleri alınacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:504)
- YERALTI TESİSİNDE BAKIM ONARIM:
Kuyu veya diğer yeraltı tesislerinde yapılacak bakım ve onarım işlerinde; zararlı, zehirleyici, boğucu veya parlayıcı gaz veya sıvıların tehlikeli bir şekilde toplanacakları göz önünde bulundurularak gerekli ve yeterli güvenlik tedbirleri alınacaktır.
Bu gibi yerlerde, tecrübeli ve usta işçiler çalıştırılacak, bunlara uygun kişisel koruma teçhizatı verilecek ve tecrübeli bir veya birden fazla gözlemci görevlendirilecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:505)
- KAZI İŞLERİNDE GÜVENLİK:
Hendek, çukur ve diğer kazı işlerinin yapıldığı yerlere, uygun şekilde payandalar ve korkuluklar yapılacak ve buralara, geceleri ışıklı uyarma levhaları konulacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:506)
- BOŞTAKİ KAYIŞLAR:
Sürekli olarak transmisyonla çalışılan işyerlerinde,bakım ve onarım sırasında boşa alınan kayışlar, sabit kancalara veya uygun diğer tertibata takılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:507)
- BASINÇLI KAPLARDA ONARIM:
Basınçlı kazanlar ve kaplar, basınç altında iken onarılmayacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:508)
- BETONDUN EMDİĞİ MADDELERE KARŞI ÖNLEM:
Betondan yapılmış depolar içinde bakım ve onarım için çalışılması ve özellikle betonun kırılması gereken hallerde, beton tarafından emilmiş bulunan maddelerin meydana getirebilecekleri tehlikelere karşı, gerekli özel koruma tedbirleri alınacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:509)
- TANK AĞZINDA GÖZLEMCİ - KİŞİSEL KORUNMA ARAÇLARI:
Tehlikeli gaz, buhar veya sislerin meydana gelebileceği tank veya depolar içinde yapılacak bakım ve onarım işlerinde; işçilere maskeler,solunum cihazları ile emniyet kemerleri gibi uygun kişisel korunma araçları verilecek ve iş süresince tank veya depo ağızlarında bir gözlemci bulundurulacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:510)
- BAĞLANTI AĞIZLARINA KÖRTAPA:
Onarılacak depo veya tanklar, başka depo veya tanklarla bağlantılı bulunduklarında, bağlantı borularının vanaları, güvenli bir şekilde kapatılacak veya bu borular sökülerek bağlantı ağızları, kör tapa veya kapaklarla kapanacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:511)
- TANKTA KARIŞTIRMA TERTİBATINDA ÖNLEM:
Onarılacak tank veya depoların içinde mekanik karıştırma tertibatı bulunduğu hallerde, bakım ve onarıma başlanmadan önce, karıştırıcı tertibatın güç kaynağı ile bağlantısı kesilecek ve karıştırıcılar, uygun şekilde takozlanacak, desteklenecek veya bağlanacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:512)
- TEHLİKELİ SIVI DEPOLARININ BAKIM ONARIMINDA GÜVENLİK:
Tehlikeli sıvıların bulunduğu tank ve depolar,en geç yılda bir defa kontrol edilecek ve onarımda bunlar tamamen boşaltılacak, bağlantı boruları sökülecek veya uygun kör tapalarla tıkanacak veya vanaları kapatılacaktır.
Birikinti ve çamurlar, depo dışında duracak işçiler tarafından gelberi veya diğer uygun aletlerle dışarı çıkarılacak ve depo ağzından içeri uzatılacak spiralli borular veya hortumlarla ve basınçlı su ile yıkanacak ve gerektiğinde uzun saplı araçlarla kazınarak raspalanacak ve kıvılcım ve darbe etkisiyle patlama veya parlama tehlikelerine karşı, özel koruma tedbirleri alınacaktır.
Dışarıdan temizlenemeyen büyük depolara işçilerin girmesi gerektiği hallerde,bu işçilere;çizme,eldiven,gözlük,elbise veya temiz hava maskesi gibi uygun kişisel korunma araçları verilecek ve depo ağzında,işin süresince bir gözlemci bulundurulacaktır.
İşyerinde buhar bulunduğu ve temizleme işlerinde kullanıldığı hallerde,deponun hava ağzı ile buhar verilen ağızdan başkaları kapatılacak ve depo içine, basınçlı buhar verilecek ve depodaki sıvının özelliğine göre,buhar verme süresinin bitiminden önce,deponun diğer ağızları açılacaktır.
İşyerinde buhar bulunmadığı hallerde depo,su ile tamamen doldurulacak ve en az 24 saat kadar su verilme k suretiyle sürekli olarak karıştırılacaktır.
Buhar veya akarsu verildikten sonra,dipte toplanabilecek birikintiler,uygun şekilde temizlenecek ve depo,en az 2 saat hava basma veya emme suretiyle havalandırılacaktır.
Havalandırmanın bitiminde deponun içi,ilgililerce kontrol edilecek,yapılan kontrol ve analizler sonucu, deponun uygun şekilde temizlenmediği anlaşılırsa, su veya buharla temizleme ve havalandırma tekrarlanacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:513)
- TEMİZ HAVA:
İçinde işçilerin çalışmakta olduğu küçük depo veya kapalı yerlere, gerektiğinde sürekli olarak ve uygun şekilde temiz hava verilecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:514)
- BORU VE KANALLARIN BOŞALTILMASI:
Korozif, parlayıcı, patlayıcı veya zehirli maddelerin taşındığı boru veya kanalların onarım işlerine başlanmadan önce, vanalar iyice kapatılıp kilitlenecek veya uygun sürgü tertibatı ile bağlanacak, boru ve kanallar tamamen boşaltılacak ve bu arada çıkacak gaz veya buhar, dağılıp kayboluncaya kadar beklenecektir.
Oksijenle kaynak veya kesme işleri yapıldığı hallerde,borular yıkanacak ve gerektiğinde kaynar su veya buhar geçirilecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:515)
- FLANJAR:
Tehlikeli maddelerin taşındığı boruların manşon ve flanjlarının sökülmesi gerektiğinde, manşon ve flanjların etrafı kurşun bir levha ile korunacak ve önce flanjların alt kısımlarındaki somunlar, sızıntı başlayıncaya kadar gevşetilecek, sızıntı kesildikten sonra flanjlar tamamen açılacaktır.
Birbirine yapışmış veya kaynamış olduğu görülen flanjlar,uygun bir kalem veya başka uygun bir aletle açılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:516)
- ONARIMDA ÇALIŞANLARA KİŞİSEL KORUYUCU:
Tehlikeli maddelerin taşındığı boru ve kanalların onarım işleriyle görevlendirilen işçilere, taşınan maddelerin özelliklerine uygun kişisel korunma araçları verilecek ve işçiler bunları çalışırken kullanacaklardır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:517)
- DAĞINIK KABLOLAR - KAYNAKTA PARAVANA:
Kaynak işleri yapılan işyerlerindeki gaz tüpleri, borular, elektrik kabloları ve benzeri malzeme;ezilmeyecek,devrilmeyecek veya düşmeleri veya çarpmaları önlenecek şekilde yerleştirilmiş olacak ve elektrik kaynağı yapılan yerlerde, uygun paravana veya bölmeler bulundurulacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:518)
- OKSİJENLE KESME İŞİNDE GÜVENLİK:
Parlayıcı veya patlayıcı maddeler taşınmış olan kaplara, üzerinde kaynak veya oksijenle kesme işi yapılmadan önce, bunlar buharla veya diğer bir usul ile temizlenecek, zararlı veya tehlikeli gazların, kap içinde kalıp kalmadığı kontrol edilecek ve kaplar, karbondioksit veya azot veya asal gazlar veya benzerleri ile doldurulacak, oksijenle kesme işleri yapıldığı sürece bu gazlardan biri, yavaş yavaş verilecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:519)
- KAPALI KAPLARDA KAYNAK:
Gömlekli veya çift cidarlı veya kapalı kaplarda ısı veya kaynak işleri yapılmadan önce, bunlar iyice havalandırılacak ve kaynak işlerinin yapıldığı sürece hiç bir şekilde oksijen verilmeyecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:520)
- BARET:
- EMNİYET KEMERİ:
- BAĞLAMA İPİ:
Korkuluklu platformlarla çalışılması imkanı sağlanamayan ve 4 metreden fazla yüksekliği bulunan binaların dış kısımlarında, çatılarında ve benzeri yüksek yerlerde, bakım veya onarım işleriyle her türlü bina sökme ve yıkma işlerinde gerekli güvenlik tedbirleri alınacak ve çalışan işçilere, uygun baret, emniyet kemerleri ve bağlama ipleri gibi kişisel korunma araçları verilecek ve işçiler bunları kullanacaklardır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:521)
ALTINCI KISIM
Kişisel Korunma Araçları
- TANIMLAR:
Bu kısımda sözü geçen :
1) Baret; içinde bir ayar kayışı,file veya bantlar bulunan ve başı,ve darbelere karşı koruyan sert bir başlık,
2) Koruyucu gözlük; kullanan kimsenin her durumda ve işin özelliğine göre gözlerini korumak üzere yapılmış değişik tipteki gözlükler,
3) Yüz siperi; ayarlı bir bantla başa tespit edilebilen,mafsallı şekilde indirilip kaldırılabilen ve yüzü,kısmen veya tamamen dış etkilere karşı koruyan saydam yüz siperi,
4) Başlık; işçilerin başlarına giydikleri ve gözlerini,yüzlerini boyunlarını koruyan araç,
5) Siper; el ile tutulan veya işçinin müdahalesi olmadan lüzumlu bir yere tespit edilerek gözleri ve yüzü koruyan saydam siper,
6) Filtreli toz maskesi; yüze takılan ve kullanan kimseye, çevresindeki tozlu havayı,bir filtreden geçirerek veren maske,
7) Süzgeçli gaz maskesi; havanın ihtiva ettiği zararlı gaz ve buharları süzmek üzere kimyasal maddeler ihtiva eden bir süzgeci bulunan maske,
8) Basınçlı temiz hava maskesi; kullanan kimsenin başına takılan spiralli bir hortumla uygun bir sistemden alınan basınçlı temiz havayı veren maske,
9) Hortumlu temiz hava maskesi; kullananın yüzüne takılan ve ucundaki hortum vasıtası ile normal atmosfer basıncındaki temiz havanın solunmasını sağlayan maske,
10) Basınçlı oksijen solunum cihazı; yüze takılan bir maskeye bağlı,oynak bir hortum vasıtasıyla oksijen ihtiva eden uygun bir sistemle bağlantılı cihaz,
11) Basınçlı hava solunum cihazı; yüze takılan bir maske ile oynak bir hortum vasıtasıyla basınçlı hava ihtiva eden tüple bağlantılı cihaz,
12) Oksijen üretimli solunum cihazı; yüze takılan bir maske ile kimyasal bir yolla üretilen oksijenin solunumunu sağlayan cihaz, anlamındadır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:522)
- BARET:
- KADINLARA BAŞLIK:
Başlarına bir cismin düşmesi,çarpması veya vurulması tehlikesi olan işlerde çalışan işçilere,başın korunması için başa iyi oturan ve yanmaz veya ağır yanar malzemeden ve elektrik tehlikesi olan yerler için, iletken olmayan malzemeden yapılmış uygun baretler verilecektir.
Kullanılmış baretler,dezenfekte edilmeden başka işçilere verilmeyecektir.
Makinaların yanındaki işçilerin saçları,bütünüyle uygun keplerle veya benzeri bir örtü ile korunacaktır. Kadınların saçlarının korunmasında,önde n bağlanan başörtüleri kullanılmayacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:523)
- GÖZLÜK:
Gözler için tehlikeli olan işlerde çalışan her işçiye,gözün korunması için işe en uygun gözlükler verilecek ve işçiler bu gözlükleri kullanacaklardır.
Normal görmeleri için sıhhi gözlük kullanmak zorunda bulunan işçilerin,koruyucu gözlük takmaları gerektiği hallerde,koruyucu gözlüklerin camları,sıhhi gözlükteki camların numaralarına uyacak veya koruyucu gözlüklerin,sıhhi gözlükler üzerine takılması sağlanacaktır.
Koruyucu gözlükte veya yüz siperinde veya çeşitli maskelerde kullanılan cam veya saydam plastik malzeme, işe uygun ve dayanıklı olacak ve normal görmeyi bozacak duruma gelen gözlük veya siperler kullandırılmayacaktır.
Kesme, zımba, perçin, kalafat, raspa ve kuru taşlama gibi işlerde çalışan işçilere, parça veya çapak sıçramalarına karşı, kırılmaz saydam plastikten veya tel kafesten yapılmış gözlük verilecektir.
Erimiş maden işlerinde çalışan işçilere, ışınlara karşı, uygun renkli ve ısıya ve sıçrayacak parçalara karşı dayanıklı ve gerektiğinde mafsallı uygun koruyucu gözlükler ve siperler verilecektir.
Asitlerle veya kostik maddelerle çalışan işçilere, cam etrafındaki çerçeveleri yüze kolayca uyacak ve havalandırma delikleri, sıçrayacak sıvının girmesini engelleyecek şekilde yapılmış gözlükler verilecektir.
Gözleri rahatsız eden, gaz, duman veya buğuların bulunduğu yerlerde çalışan işçilere, havalandırma delikleri bulunmayan, gözleri sıkıca çevreleyen ve bu maddelere karşı dayanıklı malzemeden ve buğulanmayı önleyecek şekilde yapılmış koruyucu gözlükler verilecektir.
Oksijen kaynağı, elektrik kaynağı, kesme ve ocak işleri veya benzeri fazla ışıklı işlerde çalışan işçilere, meydana gelen ışınlardan gözleri koruyacak nitelikte renkli malzemeden yapılmış uygun koruyucu gözlükler verilecektir.
Kullanılmayan yüz siperleri ve koruyucu gözlükler, özel yerlerde saklanacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:524)
- KULAK TIKAÇLARI:
- BAŞLIK:
Gürültülü yerlerde çalışan işçilere, kulakların korunması için uygun kulak tıkaçları verilecek ve bu tıkaçlar her gün temizlenecek ve sterilize edilmeden diğer bir işçiye verilmeyecektir.
İşin özelliğine göre işçilere; kulakları, alnı, yanakları ve yüzü kıvılcıma, erimiş metale, fırlayan parçalara ve kıymıklara ve benzerlerine karşı koruyan uygun başlıklar verilecektir.
Kullanılmayan koruyucu başlıklar, uygun şekilde saklanacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:525)
- İŞ ELBİSESİ:
İşçilerin kendi elbiselerine zarar verecek veya bunları sokakta giyilmez bir halde kirletecek işlerde çalışan işçilere, işin gerektirdiği şekil ve nitelikte koruyucu giyim eşyası olarak birer iş elbisesi veya iş gömleği giydirilecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:526)
- İŞ ELBİSELERİ:
- İŞ AYAKKABILARI:
Koruyucu elbiseler; vücuda uygun, çalışmada hareketi engellemeyecek nitelikte olacak ve bunların cep kapakları, saçak gibi sarkıntılı kısımları bulunmayacak ve cepleri az ve küçük olacaktır.
Yanıcı, patlayıcı, parlayıcı ve zehirli tozlarla çalışan işçilerin giydiği iş elbiselerinde kol kapakları, pantolon paçalarında dubleler ve cep gibi, tozun birikebileceği kısımlar bulunmayacaktır.
İşbaşında yırtık, sökük, sarkıntılı elbiseler giyilmeyecek, döner veya diğer hareketli makinalardaki çalışmalarda, boyunbağı, anahtarlık, saat zinciri ve başörtüsü gibi sarkan ve yüzük, bilezik ve kol saati gibi metal eşya kullanılmayacaktır.
Parlama veya yanma tehlikesi bulunan yerlerde; çalışma sırasında kolalı gömlek, parlayıcı selüloz türevinden yapılmış siper, kasket ve gözlük çerçevesi gibi kolay yanabilecek eşya kullanılmayacaktır.
İşbaşında sıvalı kollu gömlek yerine, kısa kollu gömlek giyilecektir.
Keskin veya sivri uçlu eşya ile patlayıcı, parlayıcı maddeler ve yanıcı sıvılar, cepte taşınmayacaktır.
Çalışma sırasında kullanılacak ayakkabılar, postallar, çizmeler veya her çeşit ayak kılıfları, işe uygun ve yeterlikte olacak ve ayakkabı bağları, kısa olacak ve her zaman ayakkabı kenarına sokulacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:527)
- ÖNLÜK:
Döner veya hareket halinde bulunan makinalar yanında veya yakınında çalışırken, önlük takılmayacaktır. Ancak, işin gereği olarak önlük giyilmesi zorunlu olan hallerde, bunların göğüs kısmı, belden ayrı olacak ve her iki kısım da işçinin vücuduna gayet ince bağlarla tutturulmuş bulunacaktır.
Açık ateş karşısında, ocak önünde, kızgın veya erimiş madenle çalışan işçilerin kullanacağı önlükler, yanmaz veya deri gibi güç yanan maddeden yapılmış olacak ve ayrıca göğüslük kısımları da bulunacaktır.
Asitler veya kostiklerle çalışan işçilerin kullanacağı önlükler, kauçuktan veya bu maddelerin etkisine dayanıklı diğer malzemeden yapılmış olacak ve ayrıca göğüslük kısımları da bulunacaktır.
Radyoaktif maddelere maruz bulunan işçilerin kullanacağı önlükler kauçuk veya başka su geçirmez malzemeden yapılmış olacak ve ayrıca göğüslükleri de bulunacaktır.
Röntgen (x) ışınlarından korunmak için kullanılacak kurşun önlükler, göğüs kemiği ve köprücük kemiklerini ve önde göğsün tümünü örtecek ve belden en az 40 santimetre sarkacak şekilde yapılacak ve bunların sağlayacağı güvenlik en az 1- milimetre kalın lığında bir kurşun levhanın sağlayacağı güvenliğe eşit olacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:528)
- EMNİYET KEMERİ:
Emniyet kemerleri, kromlu kalın kösele kayışlarından veya keten, pamuk dokuma veya uygun diğer bir malzemeden yapılmış olacaktır.
Emniyet kemerleri, en az 12 santimetre genişliğinde ve 6 milimetre kalınlığında uygun malzemeden yapılacak ve taşıma yükü, en az 1150 kilogram olacaktır.
Emniyet kemerlerinin ve teçhizatının, kesik veya kusurlu bulunup bulunmadıkları, perçin veya dikişlerinin sağlam olup olmadıkları, periyodik olarak kontrol edilecek ve arızalar giderilmeden ve kusurlar düzeltilmeden kemerler kullanılmayacaktır.
Emniyet kemerlerinin bütün teçhizatı, kemerin dayanması gereken 1150 kilogram yüke dayanacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:529)
- KORUYUCU ELDİVEN:
El ve kolların korunması için kullanılacak eldivenler, işçinin ellerine ve yapacakları işe uygun seçilmiş olacaktır.
Matkap, pres ve benzeri diğer tezgahlarda çalışan işçiler eldiven kullanmayacaklardır.
Kesici veya aşındırıcı maddelerle çalışan işçilere verilecek eldivenler, ellik veya el kılıfları, işe dayanıklı malzemeden yapılmış olacaktır.
Aşındırıcı, yıpratıcı, zehirli maddelerle veya sürekli olarak su içinde el ile yapılan çalışmalarda, işçilere lastik veya benzeri malzemeden yapılmış uygun eldivenler verilecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:530)
- KORUYUCU TOZLUK:
Elektrik veya telgraf direkleri ile ağaçlara ve benzeri yerlere tırmanması gereken işçilere, ayak ve bacaklarının korunması için uygun koruyucu tozluklar verilecek ve bunlar kolayca çıkarılabilecek şekilde yapılmış olacaktır.
Erimiş madenle çalışan işçilere, asbest veya başka yanmaz malzemeden yapılmış, diz kapağını örten koruyucu tozluklar verilecektir.
Balta, orak veya buna benzer kesici aletlerle çalışan işçilere, sağlam ve işe dayanıklı bilek tozlukları verilecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:531)
- KORUYUCU AYAKKABI:
- ÇİZME:
Ağır veya yuvarlanabilen malzemenin kaldırılıp taşındığı işlerde, işçilerin pabuçlarının üzerine metal bir koruyucu takılacak veya işçilere, çelik maskaratalı emniyet ayakkabısı verilecektir.
Asit veya kostiklerle çalışan işçilere, lastik veya benzeri malzemeden yapılmış ve bu maddelere dayanıklı, çizme veya ayakkabılar verilecektir.
Erimiş maden veya sıcak veya yıpratıcı, aşındırıcı ve kemirici ve benzeri maddelerle çalışan işçilere, tahta tabanlı uygun ayakkabılar verilecektir.
Emniyet ayakkabılarının burunlarındaki metal bombeler, 100 santimetreden düşecek 20 kilogram ağırlığa dayanacak şekilde, çelik veya başka bir maddeden yapılmış olacaktır.
Elektrik işlerinde çalışan işçilere, çivili veya kabaralı ayakkabılar giydirilmeyecek, topukları ve tabanı tahta kavilyalı veya dikişli veya lastik ayakkabılar verilecektir.
Kıvılcımı tehlikeli, olduğu işlerde çalışan işçilerin ayakkabılarında, çelik veya demir çivi, kabara, burun demiri, nalça gibi metal kısımlar bulunmayacaktır.
Su veya çamur içinde veya havuzlarda çalışan işçilere, uygun boyda ve nitelikte çizmeler verilecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:532)
- MASKE:
- SOLUNUM CİHAZI:
İşçilerin kullanacağı maske ve solunum cihazları, işçilerin yüz boyutlarına ve yapacakları işe uygun seçilmiş olacak ve bunların basınç ayar valfları bulunacaktır.
Solunumu güçleştiren veya depolama ve kullanma süresi biten filtre veya süzgeçler derhal değiştirilecek ve maskeler, filtreler, süzgeçler ve tüpler, periyodik olarak kontrol edilecektir.
Süzgeçli maskeler, kapalı veya oksijenin kıt bulunduğu yerlerde kullanılmayacaktır.
Basınçlı temiz hava maskeli ve hortumlu maskeler, ivedili işlerde veya süzgeçli maskelerin kullanılmadığı yerlerde kullanılacaktır.
Maske veya solunum cihazına gelen havanın veya oksijenin basıncı her zaman kullanan işçiyi rahatsız etmeyecek şekilde ayarlanabilecektir.
Kompresörlerle veya vantilatörlerle verilecek basınçlı hava, süzgeçten geçirilmeden, maske veya solunum cihazına verilmeyecektir.
Basınçlı temiz hava maskeleri ile basınçlı havanın sağlandığı kaynak arasındaki uzaklık 45 metreyi, hortumlu temiz hava maskelerinin hortumunun boyu da 15 metreyi geçmeyecektir.
Hortumlu temiz hava maskeleri için kullanılan hortumların iç çapı en az 2,5 santimetre olacak ve hortum, ezilmeyecek malzemeden yapılacak ve havanın girdiği ucunda, bir süzgeci ve bağlantı çengeli veya çubuğu bulunacaktır.
Temiz hava kaynağından 45 metre uzaklıkta ve solunuma zararlı şartlar altında çalışmak zorunda kalan işçilere, basınçlı oksijen veya basınçlı hava solunum cihazları verilecektir, Ancak, çıplak ateşle çalışılan yangın veya yangın tehlikesi bulunan yerlerde, basınçlı oksijen solunum cihazı kullanılmayacaktır.
Basınçlı oksijen veya basınçlı hava ve benzeri solunum cihazları, eğitilmiş personel tarafından kullanılacaktır.
Oksijen tüpleri, 150 atmosferlik basıncı aşmayacak şekilde doldurulacak ve kullanılırken, bunların görülebilen bir yerine manometre takılacaktır.
Sırtta taşınan solunum cihazlarında, fosforesans manometreleri ile birlikte hava basıncını, belirli bir hadde düştüğünde, harekete geçen sesli bir uyarma tertibatı bulunacaktır.
Basınçlı oksijen cihazında, basınç düşürme regülatörü bulunacak ve regülatör, dakikada 2 litreden eksik olmayacak şekilde oksijen vermek üzere ayar edilebilecektir.
Solunum cihazlarının ve maskelerin emniyet supapları, regülatörleri, bağlantıları ve oksijen sarfiyatı, en geç ayda bir ve cihazın tümü ile manometreler, en geç 6 ayda bir, yetkili bir eleman tarafından kontrol edilecektir.
Arızalı solunum cihazları, bu arızalar giderilmeden ve gerekli kontrolleri yapılmadan kullanılmayacaktır. Her kontrolden sonra, kontrolü yapan yetkili eleman tarafından bir rapor düzenlenecek ve bu rapor, dosyasında saklanacaktır.
Solunum cihazları ve maskeler, her kullanılıştan sonra dezenfekte edilecek ve kullanılmadıkları zaman, temiz, serin, kuru ve kolayca erişilebilir bir yerde düzgün bir şekilde saklanacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:533)
- KİŞİSEL KORUNMA TEÇHİZATI:
Sosyal yardım amacıyla verilen giyim eşyası dışında, işçilere verilen koruyucu giyim ve kişisel korunma teçhizatı, işverenin malıdır. Bunlar yalnız işyerinde ve işbaşında kullanılacak, bakım ve temizliği sağlanacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:534)
YEDİNCİ KISIM
Son Hükümler
- DİĞER MEMURLARIN MAKAM İZNİ:
Bu Tüzükte yazılı işçi sağlığını koruma ve işyerlerinin sağlık ve güvenlik şartlarını tamamlamak için, İş Kanununun uygulamasını sağlamakla görevli mahalli makamca istenildiğinde; illerdeki sağlık ve bayındırlık teşkilatıyla belediye, sağlık ve fen memurları veya Devlet, il veya belediyelerle ilgili müesseselerde görevli teknik yetkisi bulunanlar, bağlı bulundukları makamların izni ile bu Tüzük hükümlerine uygunluk bakımından kendilerine verilecek konuları inceleyerek sonucunu, anılan makama yazı ile bildirirler ve gerektiğinde Tüzük uygulamasının sağlanmasına ilişkin çalışmalara katılırlar.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:535)
- UYGULAMA KABİLİYETİ OLAN HÜKÜMLER:
İşçilerin sağlığı ve iş güvenliği bakımından özel şart ve tedbirleri gerektiren nitelikteki işyerleri için ayrıca özel hükümler getiren tüzükler çıkarılıncaya kadar bu çeşit işyerlerinde bu Tüzüğün uygulama kabiliyeti olan hükümleri uygulanır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Geçici Madde:1)
- KURMA İZNİ:
22 Aralık 1969 günlü ve 6/12782 sayılı Kararname ile yürürlüğe giren İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğünün 515-520 inci maddelerini kapsayan işyerlerinin kurulmasına ve işletilmesine ilişkin hükümleri, 1475 sayılı İş Kanununun ikinci fıkrasına göre, “İşyerlerinin Kurulmasına ve İşletilmesine İlişkin Tüzük” çıkarılıncaya kadar yürürlüktedir.(1)
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Geçici Madde:2)
(1) Bu maddede 1475 sayılı İş Kanununa göre çıkarılacak “İşyerlerinin Kurulmasına ve İşletilmesine İlişkin Tüzük” çıkarılıncaya kadar, 22.12.1969 tarih ve 6/12782 sayılı Kararname ile yürürlüğe konulan “İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğünün” 515-520 inci maddeleri ekte yayınlanmıştır.
- TÜZÜK ÇIKMADAN KURULAN İŞYERLERİ:
Bu Tüzüğün yürürlüğe girmesinden önce yapılmış olan işyerleri için Tüzüğün 11 inci maddesinin ikinci fıkrası hükümleri uygulanmaz. (Not: Yürürlülük Tarihi - Resmi Gazete 11.01.1974/14765)
Ancak, makina, motor, aparat ve tezgahların yerinin değiştirilmesini gerektiren esaslı onarım ve değişikliklerde bu fıkra hükmüne uyulması zorunludur.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Geçici Madde:3)
- YÜRÜRLÜK:
25 Ağustos 1971 günlü ve 1475 sayılı İş Kanununun 74 üncü maddesinin birinci fıkrasına dayanılarak düzenlenen ve Danıştay’ca incelenen bu Tüzük hükümleri, Resmi Gazete ile yayımı gününde yürürlüğe girer.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:536)
- YÜRÜTÜM:
Bu Tüzük hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:537)
Ek : 22.12.1969 tarih ve 6/12782 sayılı Kararname ile yürürlüğe konulan “İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğünün” 515-520 inci maddeleri:
İşyerlerinin kurulmasına ve işletilmesine ilişkin hükümler
Madde 515 - Bu Tüzüğün yürürlüğe girmesinden sonra yeniden bir işyeri kuracak ve açacak olan her işveren; o işyerinin ve müştemilatını, yapılacak işin özelliğine göre işçi sağlığı ve iş güvenliği bakımlarından bu Tüzükte yazılı gerek birinci, gerekse ikinci derecedeki şart ve tedbirlere tamamıyla uygun bir şekilde tesis ve tertip ile zorunlu olduğu gibi, Tüzüğün yayımından önce var olan eski işyerlerinin ve müştemilatının da, işverenlerce aynı şekilde bu Tüzük hükümlerine uygun bir hale getirilmesi zorunludur.
Madde 516 - I -Bu Tüzükte yazılı işçi sağlığını koruma ve iş güvenliği ile ilgili şart ve tedbirlerden önemleri bakımından esasa ilişkin ve birinci derecede sayılanlar şunlardır:
a) İşyeri olarak kurulmuş veya kurulacak binalarla müştemilatında, inşa ve tesise ilişkin bulunan aslı ve sabit nitelikteki şart ve tedbirler,
b) İşyerlerinde buhar kazanı ve makinaları, motorlar, jeneratörler, transmisyon tertibatı, yüksek gerilim tesisatı, asansör ve elevatörler gibi teknik tertibat ve cihazlar bulunduğu veya bulunacağı hallerde, bunlara ait inşai veya asli ve sabit nitelikteki şart ve tedbirler.
II - Bu Tüzükte yazılı işçi sağlığını koruma ve iş güvenliği şart ve tedbirlerinden, yukarıda gösterilmiş bulunanlardan gayrısı ikinci derecede sayılır.
Madde 517 - I - Bu Tüzüğün yürürlüğe girmesinden sonra yeniden kurulacak işyerlerinden, Umumi Hıfzısıhha Kanununun 12 nci babında belirtilen gayrı sıhhi müesseseler ile Ağır ve Tehlikeli İşler Tüzüğünde belirtilen işlerde, (10) ve daha fazla işçi çalıştıracak işyerleri ve bu miktardan daha az işçi çalıştırılsa dahi, maden ve taş ocakları işyerleri ile parlayıcı, patlayıcı, tehlikeli ve zararlı maddelerle çalışılan işyerlerinde alınacak tedbirler hakkındaki Tüzük kapsamına giren işyerleri için, bunların işveren veya işveren vekilleri, o bölgede İş Kanununun uygulanmasını sağlamakla görevli makama önceden başvurarak, kurulacak işyerinin adını ve yerini, yeniden inşa edilecek bir binada mı? yoksa var olan herhangi bir binanın tamamında veya bir kısmında mı kurulacağı ve her iki halde de binanın cinsini ve müştemilatını, işyeri kurulduktan sonra yapılacak işlerin nitelik ve özelliklerini, bu gibi işleri yapmak için işyerinde ne gibi tesisat ve tertibat meydana getireceğini, yaklaşık olarak günde kaç işçi çalıştıracağını, birden fazla posta ile çalışacağı hallerde, her postadaki işçi sayısını, muharrik kuvvet, makina ve benzeri cihazlar kullanılacaksa, bunların niteliklerini ve özelliklerini gösteren ve kurulacak işyerinin bu Tüzük hükümlerine uygun olup olmayacağının tetkik ve tespit edilmesini isteyen bir beyannameyi, iki nüsha olarak, alındı karşılığında verecekler veya posta ile iadeli taahhütlü olarak göndereceklerdir.
Yapılacak işin niteliğine ve özelliğine göre, kurulacak işyerinin bina durumuna ve şartlarına ve buradaki asli ve esasi tesisat ve tertibata ait plan, kroki, fotoğraf veya model gibi gerekli belgeler dahi ikişer nüsha olarak bu beyannameye eklenecektir.
Ayrıca Umumi Hıfzısıhha Kanunu ve diğer kanunlar uyarınca ruhsat alınmasını gerektiren durumlar bulunduğu hallerde, ilgili makamlardan alacakları belgeler veya onanmış örnekleri de bu beyannameye eklenecektir.
II - Bu müracaat üzerinde; İş Kanununun uygulanmasını sağlamakla görevli makam, tatil günleri başında en çok (30) iş günü içinde bu beyanname ve eklerini inceleyerek bu Tüzük hükümlerine uygunluğunu tespit eyledikten veya bunlar üzerinde gereken değişiklik ve düzeltmeleri işveren veya işveren vekiline yaptırdıktan sonra, beyannamenin ve buna ekli belgelerin ikinci nüshalarını onaylayarak, o işyerinin kurulmasına izin verildiğini yazı ile bildirir.
Bu izni aldıktan sonra, o işyerini kurmaya başlayan işveren veya işveren vekili, tesisatı yaptırıp bitirince, işyerini işletmeye açmak üzere tekrar yazı ile aynı makama başvurarak, kurulan işyerinin muayene ve kontrol edilmesini isteyecekler ve yetkili memurlar, bu isteğin yapılmasından itibaren en çok (30) iş günü içinde, yeni kurulan işyerine giderek muayene ve kontrolde bulunacaklardır. Bu işlem sonucunda gerekli şartlara uygunluğu anlaşılan işyerine, açılıp işletilmesinde bir sakınca görülmediğine dair bir işletme belgesi verilir.
III - İlgili makamlarca beyanname ve ekleri üzerindeki inceleme ve onaylama işlemleri, süresi içinde sonuçlandırılmadığı veya değiştirilmeleri ve düzeltilmeleri gereken durumlar bildirilmediği hallerde, işveren veya işveren vekili, kendi beyannamesi ve eklerine göre, işyerini kurmak serbestisini kazanabileceği gibi, işyeri kurulduktan sonra yetkili memurlarca yapılacak muayene ve kontrolde, süresi içinde yapılıp işletme belgesi verilmez veya işyerindeki tesisatın kurma iznine esas olan planlara ve diğer belgelere uygunsuzluğu nedeni ile hangi yönlerin düzeltilmesi ve tamamlanması gerektiği bildirilmez ise, işveren artık o işyerini açıp işe başlamakta serbest olur.
IV - Yeni kurulan işyerlerinden, esasa ilişkin ve birinci derecedeki şartları tamamlamış bulunup da ikinci derecedeki şartları gereğince tamamlamamış olanlarının, derhal açılıp işletilmesinde ilgili makamca bir sakınca görülmez ise, bu eksikler yine (519) uncu maddede yazılı süreler içinde tamamlanması şartı ile ve bu süreler içinde eksiklerin tamamlandığı tespit edilmesi halinde, asıl belge ile değiştirilmek üzere, işyeri için
bir geçici işletme izni verilebilir.
Madde 518 - I - Bu Tüzüğün yürürlüğe girmesinden sonra kurulacak olan işyerlerinden, işçi sağlığı ve iş güvenliği bakımından özel şart ve tedbirleri gerektiren kablo döşemesi, dalgakıran, tünel, kanalizasyon inşaatı gibi yeraltında veya sualtında çalışılacak işlerin ve her türlü kara nakliyat ve her türlü yol onarımı ve bakımı gibi açıkta çalışılan işlerin yapıldığı işyerleri için önceden müracaatla kurma izni ve işletme belgesi almak zorunlu değildir. Ancak, işveren veya işveren vekilleri bu gibi işyerlerinin kurulup işletmeye açıldığının üçüncü günü akşamına kadar, o bölgede İş Kanununun uygulanmasını sağlamakla görevli makama yazı ile baş vuracak, açılan işyerinin adını ve yerini, çalışmaya başladığı tarihi, yapılan ve yapılacak işlerin çeşidini, nitelik ve özelliğini, günde ne kadar işçi çalıştırıldığını yazılı olarak bildirecektir.
II - Bu baş vurma üzerine, yetkili makamlar o işyerine giderek muayene ve kontrolü yaparlar. Bu muayene ve kontroller sonucunda eksikler görüldüğü hallerde, bunların tamamlanması ve düzeltilmesi için (519) uncu maddeye göre, ilgili makamca bir süre verilir ve durum, işveren veya işveren vekiline yazı ile bildirilir. Verilen sürelerde eksiklerin tamamlandığı, ikinci bir muayene ile anlaşılan veya ilk muayenesinde eksikleri görülmeyen işyerlerine, bir işletme belgesi verilir.
Madde 519 - Bu Tüzüğün yürürlüğe girmesinden sonra kurulacak işyerlerinin, (517) nci maddenin IV üncü ve (518) inci maddenin II nci bendinde yazılı olan hallerde, muayene ve kontrolleri sonucunda görülecek eksiklikler nedeniyle mahalli ilgili makamlarca verilecek süreler, tamamlanması, düzeltilmesi istenen durumların, işçi sağlığını koruma ve iş güvenliği bakımlarından önemlerine ve bunlar için gerekli malzeme ve araçların, yurt içinden veya yurt dışından sağlama imkanlarına göre, (6) ayı geçmemek üzere tayin ve takdir olunur.
Bundan daha uzun bir süreyi gerektiren hallerde durum, ilgili makamca gerekçesi ile birlikte Çalışma Bakanlığına arz edilir ve Bakanlığın onayı ile bu süre, en çok (6) ay daha uzatılabilir.
Bu baş vurma üzerine, (518) inci maddenin II nci bendine göre işlem yürütülür.
Madde 520 - İşletme belgesi alındıktan sonra herhangi bir işyerinin tesisat ve tertibatında veya makina ve cihazlarında eklemeler, yenilemeler veya değişiklikler yapılması hallerinde, bunlar o işyerinin özelliklerine göre, esasa ilişkin ve birinci derecede iseler, bunlar hakkında (517) nci maddenin (I) ve (II) nci bentleri hükümleri uygulanır. İkinci derecedekiler hakkında ise, iş durdurulmaksızın, süresi içinde gereği yapılır.

 

[Hüseyin KORKMAZ]

İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü