Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından:
İş Sağlığı Ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği Taslağı
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1- (1) Bu Yönetmeliğin amacı, iş sağlığı ve güvenliği yönünden risk
değerlendirmesinin işyerlerinde ne şekilde yapılacağı, değerlendirme yapacak kişi ve
kuruluşların niteliklerinin belirlenmesi, gerekli izinlerin verilmesi ve iptal edilmesi ile ilgili
usul ve esasları düzenlemektir.
Kapsam
MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik, 20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve
Güvenliği Kanunu kapsamındaki işyerlerinde uygulanır.
Dayanak
MADDE 3 - (1) Bu Yönetmelik;
a) İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 30 uncu maddesine,
b) 9/1/1985 tarihli ve 3146 sayılı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının Teşkilat ve
Görevleri Hakkında Kanunun 12 nci maddesine
dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4 - (1) Bu Yönetmelikte geçen;
a) Bakanlık: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığını,
b) Kabul edilebilir risk seviyesi: Yasal yükümlülükler ve işyerinin önleme politikasına
göre yeterli; çalışan, işyeri ya da iş ekipmanını zarara uğratmayacak risk seviyesini,
c) Önleme: İşyerinde yürütülen işlerin bütün safhalarında iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili
riskleri ortadan kaldırmak veya azaltmak için planlanan ve alınan tedbirlerin tümünü,
ç) Ramak kala olay: İşyerinde meydana gelen; çalışan, işyeri ya da iş ekipmanını zarara
uğratma potansiyeli olduğu halde zarara uğratmayan olayı,
d) Risk: Tehlikeden kaynaklanacak kayıp, yaralanma ya da başka zararlı sonuç
meydana gelme ihtimalini,
e) Risk değerlendirmesi: İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin
belirlenmesi, bu tehlikelerin riske dönüşmesine yol açan faktörler ile tehlikelerden kaynaklanan
risklerin analiz edilerek derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla
yapılması gerekli çalışmaları,
f) Tehlike: İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek, çalışanı veya işyerini
etkileyebilecek zarar veya hasar verme potansiyelini,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Risk Değerlendirmesi Yükümlülüğü ve Gerçekleştirilmesi
Risk değerlendirmesi yükümlülüğü
MADDE 5 - (1) İşveren; çalışma ortamı ve çalışanların sağlık ve güvenliğini sağlama,
sürdürme ve geliştirme amacı ile iş sağlığı ve güvenliği yönünden risk değerlendirmesi yapmak
veya yaptırmakla yükümlüdür.
(2) Risk değerlendirmesi çalışmalarında kişi veya kişilerin görevlendirilmiş olması ya
da risk değerlendirmesinin gerçekleştirilmiş olması; işverenin, işyerinde iş sağlığı ve
güvenliğinin sağlanması yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz.
Risk değerlendirmesinin gerçekleştirilmesi
MADDE 6 - (1) Risk değerlendirmesi, işverenin oluşturduğu bir ekip tarafından
gerçekleştirilir. Oluşturulan ekipte aşağıdakiler yer alır:
a) İşveren veya vekili,
b) İşyerinde sağlık ve güvenlik hizmetini yürüten iş güvenliği uzmanları ile işyeri
hekimleri,
c) İşyerindeki çalışan temsilcileri,
ç) İşyerindeki destek elemanları,
d) İşyerindeki bütün birimleri temsil edecek şekilde belirlenen ve işyerinde yürütülen
çalışmalar, mevcut veya muhtemel tehlike kaynakları ile riskler konusunda bilgi sahibi
çalışanlar.
(2) 10`dan az çalışanı olup az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde, risk
değerlendirmesini işveren kendisi yapabilir.
(3) İşveren, risk değerlendirmesi çalışmalarında görevlendirilen kişi veya kişilerin
görevlerini yerine getirmeleri amacıyla araç, gereç, mekân ve zaman gibi gerekli bütün
ihtiyaçlarını karşılar, görevlerini yürütmeleri sebebiyle hak ve yetkilerini kısıtlayamaz.
(4) İşveren, risk değerlendirmesi çalışmalarında görevlendirilen kişi veya kişilere
ihtiyaç duydukları her türlü bilgi ve belgeyi temin etmek; bu kişi veya kişiler ise sağlanan bilgi
ve belgeleri korumak ve gizli tutmakla yükümlüdür.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Risk Değerlendirmesi Çalışması ve Aşamaları
Risk değerlendirmesi çalışması
MADDE 7 - (1) Risk değerlendirmesi; tüm işyerlerinde kuruluş aşamasından başlamak
üzere tehlikeleri tanımlama, riskleri analiz etme, riskleri kontrol altına alma, dokümantasyon ve
yapılan çalışmaları yenileme aşamaları izlenerek gerçekleştirilir.
Tehlikelerin tanımlanması
MADDE 8- (1) Çalışma ortamı, çalışanlar ve işyerindeki mevcut belgelere ilişkin
aşağıdaki bilgiler toplanır:
a) İşyeri bina ve eklentileri,
b) İşyerinde yürütülen faaliyetler ile iş ve işlemler,
c) Üretim süreç ve teknikleri,
ç) İş ekipmanları,
d) Kullanılan maddeler,
e) Artık ve atıklarla ilgili işlemler,
f) Organizasyon ve hiyerarşik yapı, görev, yetki ve sorumluluklar,
g) Çalışanların tecrübe ve düşünceleri,
ğ) İşe başlamadan önce mevzuat gereği alınacak çalışma izin belgeleri,
h) Çalışanların eğitim, yaş, cinsiyet ve benzeri özellikleri ile sağlık gözetimi kayıtları,
ı) Genç, yaşlı, engelli, gebe veya emziren çalışanlar gibi özel politika gerektiren gruplar
ile kadın çalışanların durumu,
i) İşyerinin teftiş sonuçları,
j) Meslek hastalığı kayıtları,
k) İş kazası kayıtları,
l) İşyerinde meydana gelen ancak yaralanma veya ölüme neden olmadığı halde işyeri ya
da iş ekipmanının zarara uğramasına yol açan olaylara ilişkin kayıtlar,
m) Ramak kala olay kayıtları,
n) Malzeme güvenlik bilgi formları,
o) Ortam ve kişisel maruziyet düzeyi ölçüm sonuçları,
ö) Varsa daha önce yapılan risk değerlendirmesi çalışmalarının sonuçları,
p) Acil durum planları, yapı işleri sağlık ve güvenlik planı ve patlamadan korunma
dokümanı hazırlanması gereken işyerlerinde önceden hazırlanan belge ve raporlar.
(2) Toplanan bilgiler ışığında; İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununa göre yürürlüğe
konulan mevzuatta yer alan hükümler de dikkate alınarak, çalışma ortamında bulunan fiziksel,
kimyasal, biyolojik, psikososyal, ergonomik ve benzeri tehlike kaynakları ile bunların
etkileşimi sonucu ortaya çıkabilecek tehlikeler belirlenir ve kayda alınır. Bu belirleme
yapılırken aşağıdaki hususlar, bu hususlardan etkilenecekler ve ne şekilde etkilenebilecekleri
göz önünde bulundurulur:
a) İşletmenin yeri nedeniyle ortaya çıkabilecek tehlikeler,
b) Seçilen alanda, işyeri bina ve eklentilerinin plana uygun yerleştirilmemesi veya
planda olmayan ilavelerin yapılmasından kaynaklanabilecek tehlikeler,
c) İşyeri bina ve eklentilerinin yapı ve yapım tarzı ile seçilen yapı malzemelerinden
kaynaklanabilecek tehlikeler,
ç) Bakım ve onarım işleri de dahil işyerinde yürütülecek her türlü faaliyet esnasında
çalışma usulleri, vardiya düzeni, ekip çalışması, organizasyon, nezaret sistemi, hiyerarşik
düzen, ziyaretçi veya işyeri çalışanı olmayan diğer kişiler gibi faktörlerden kaynaklanabilecek
tehlikeler,
d) İşin yürütümü, üretim teknikleri, kullanılan maddeler, makine ve ekipman, araç ve
gereçler ile bunların çalışanların fiziksel özelliklerine uygun tasarlanmaması veya
kullanılmamasından kaynaklanabilecek tehlikeler,
e) Kuvvetli akım, aydınlatma, paratoner, topraklama gibi elektrik tesisatının bileşenleri
ile ısıtma, havalandırma, atmosferik ve çevresel şartlardan korunma, drenaj, arıtma, yangın
önleme ve mücadele ekipmanı ile benzeri yardımcı tesisat ve donanımlardan kaynaklanabilecek
tehlikeler,
f) İşyerinde yanma, parlama veya patlama ihtimali olan maddelerin işlenmesi,
kullanılması, taşınması, depolanması ya da imha edilmesinden kaynaklanabilecek tehlikeler,
g) Çalışma ortamına ilişkin hijyen koşulları ile çalışanların kişisel hijyen
alışkanlıklarından kaynaklanabilecek tehlikeler,
ğ) Çalışanın, işyeri içerisindeki ulaşım yollarının kullanımından kaynaklanabilecek
tehlikeler,
h) İşyerinde; çalışana karşı şiddet, psikolojik taciz veya aşırı iş yüklemesi, stres veya
sorumlulukların net bir şekilde belirlenmemesi ile birimler ya da kişiler arasındaki
iletişimsizlikten kaynaklanabilecek tehlikeler,
ı) Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili yeterli eğitim almaması,
bilgilendirilmemesi, çalışanlara uygun talimat verilmemesi veya çalışma izni prosedürü
gereken durumlarda bu izin olmaksızın çalışılmasından kaynaklanabilecek tehlikeler.
(3) Çalışma ortamında bulunan fiziksel, kimyasal, biyolojik, psikososyal, ergonomik ve
benzeri tehlike kaynaklarının neden olduğu tehlikeler ile ilgili işyerinde daha önce kontrol,
ölçüm, inceleme ve araştırma çalışması yapılmamış ise risk değerlendirmesi çalışmalarında
kullanılmak üzere; bu tehlikelerin, nitelik ve niceliklerini ve çalışanların bunlara maruziyet
seviyelerini belirlemek amacıyla gerekli bütün kontrol, ölçüm, inceleme ve araştırmalar yapılır.
Risk analizi
MADDE 9 - (1) Tespit edilmiş olan tehlike veya tehlike kaynaklarının her biri ayrı ayrı
dikkate alınarak bu tehlikelerden kaynaklanabilecek risklerin hangi ihtimalde oluşacağı ile bu
risklerden kimlerin, nelerin, ne şekilde ve hangi şiddette zarar görebileceği belirlenir. Bu
belirleme yapılırken mevcut kontrol tedbirlerinin etkisi de göz önünde bulundurulur.
(2) Toplanan bilgi ve veriler, aşağıdaki hususlar esas alınarak seçilen uygun
yöntemlerden biri veya birkaçı bir arada kullanılarak analiz edilir:
a) İşletmenin özellikleri;
1) İşyerinin yapısı,
2) Yürütülen işlerin özelliği,
3) Çalışanların nitelikleri,
4) Üretim yöntem ve şekilleri,
5) İş organizasyonu,
6) İş ekipmanları,
7) Kullanılan maddeler,
b) Tehlike veya risklerin özellikleri;
1) Kullanılacak verilerin yapısı, sayısı ve karmaşıklığı,
2) Çalışma ortam ve şartları ile bunlardan kaynaklanan tehlike ve muhtemel
riskler ile varsa özel tehlike türleri,
c) Analiz sürecinin özellikleri;
1) Hedefe uygunluğu,
2) Kapsamının genişliği,
3) Gerekli olan teçhizatın sayısı,
4) Maliyeti,
5) Gereken süre ve sürenin programlanabilirliği,
ç) Yöntemin özellikleri;
1) Karmaşıklığı,
2) Anlaşılabilirliği,
3) Analizin nitel ya da nicel yapılması,
4) Sonuçların hassasiyeti,
5) Detaylılığı,
6) Teknik bir altyapı gerektirip gerektirmediği,
7) Yenilenebilme esnekliği.
(3) İkinci fıkrada sayılan hususlara göre uluslararası standartlarla belirlenmiş uygun
analiz yöntem veya yöntemlerinin bulunması halinde, bu yöntem veya yöntemler kullanılması
önceliklidir.
(4) İşyerinde birbirinden farklı işlerin yürütüldüğü bölümlerin bulunması halinde birinci
ve ikinci fıkralardaki hususlar her bir bölüm için tekrarlanır.
(5) Analizin ayrı ayrı bölümler için yapılması halinde çıktılar bir bütün olarak ele alınıp
sonuçlandırılır.
(6) Analiz edilen riskler etkilerinin büyüklüğüne göre önem ve öncelik sıralamasına tabi
tutularak risk kontrol adımlarına başlanmadan önce yazılı hale getirilir.
Risk kontrol adımları
MADDE 10 - (1) Risklerin kontrolünde şu adımlar uygulanır:
a) Planlama; Analiz edilerek etkilerinin büyüklüğüne ve önemine göre sıralı hale
getirilen risklerin kontrolü amacıyla bir planlama yapılır.
b) Risk kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması; Risk kontrol tedbirleri kararlaştırılırken,
öncelikle tehlikeler ve tehlike kaynakları ortadan kaldırılır, bu yapılamıyor ise riskin kabul
edilebilir seviyeye indirilmesi için sırasıyla aşağıdaki adımlar izlenir;
1) Tehlikeliyi, tehlikeli olmayan veya daha az tehlikelilerle ikame,
2) Riskler ile kaynağında mücadele,
3) Toplu korunma önlemlerine, kişisel korunma önlemlerine göre öncelik verilmesi.
c) Risk kontrol tedbirlerinin uygulanması; Kararlaştırılan tedbirlerin iş ve işlem
basamakları, işlemi yapacak kişi ya da işyeri bölümü, sorumlu kişi ya da işyeri bölümü,
başlama ve bitiş tarihi ile benzeri bilgileri içeren planlar hazırlanır. Bu planlar işverence
uygulamaya konulur.
ç) Uygulamaların izlenmesi; Hazırlanan planların uygulama adımları düzenli olarak
takip edilir, denetlenir ve aksayan yönler tespit edilerek gerekli düzeltici ve önleyici işlemler
tamamlanır.
(2) Belirlenen risk için kontrol tedbirlerinin hayata geçirilmesinden sonra yeniden risk
seviyesi tespiti yapılır. Yeni seviye, kabul edilebilir risk seviyesinin üzerinde ise bu maddedeki
adımlar tekrarlanır.
Dokümantasyon
MADDE 11 - (1) Risk değerlendirmesi asgarî aşağıdaki hususları kapsayacak şekilde
dokümante edilir:
a) İşyerinin unvanı, adresi ve işverenin adı,
b) Gerçekleştiren kişilerin isim ve unvanları ile bunlardan iş güvenliği uzmanı ve işyeri
hekimi olanların Bakanlıkça verilmiş belge bilgileri ve varsa iş sağlığı ve güvenliği hizmeti
alınan ortak sağlık ve güvenlik biriminin unvan ve Bakanlıkça verilmiş belge bilgileri,
c) Gerçekleştirildiği tarih ve geçerlilik tarihi,
ç) Risk değerlendirmesi işyerindeki farklı bölümler için ayrı ayrı yapılmışsa her birinin
adı,
d) Belirlenen tehlike kaynakları ile tehlikeler,
e) Tespit edilen riskler,
f) Risk analizinde kullanılan yöntem veya yöntemler,
g) Tespit edilen risklerin önem ve öncelik sırasını da içeren analiz sonuçları,
h) Düzeltici ve önleyici kontrol tedbirleri, gerçekleştirilme tarihleri ve sonrasında tespit
edilen risk seviyesi.
(2) Risk değerlendirmesi dokümanının sayfaları numaralandırılarak; gerçekleştiren
kişiler tarafından her sayfası paraflanıp, son sayfası imzalanır.
Risk değerlendirmesinin yenilenmesi
MADDE 12 - (1) Yapılmış olan risk değerlendirmesi; tehlike sınıfına göre çok tehlikeli,
tehlikeli ve az tehlikeli işyerlerinde sırasıyla en geç üç, beş ve yedi yılda bir yenilenir.
(2) Aşağıda belirtilen durumlarda ortaya çıkabilecek yeni risklerin, işyerinin tamamını
veya bir bölümünü etkiliyor olması göz önünde bulundurularak risk değerlendirmesi tamamen
veya kısmen yenilenir:
a) İşyerinin taşınması veya binalarda değişiklik yapılması,
b) İşyerinde uygulanan teknoloji, kullanılan madde ve ekipmanlarda değişiklikler
yapılması,
c) Üretim yönteminde değişiklikler olması,
ç) İş kazası, meslek hastalığı veya ramak kala olay meydana gelmesi,
d) Çalışma ortamına ait sınır değerlere ilişkin bir mevzuat değişikliği olması,
e) Çalışma ortamı ölçümü ve sağlık gözetim sonuçlarına göre gerekli görülmesi,
f) İşyeri dışından kaynaklanan ve işyerini etkileyebilecek yeni bir tehlikenin ortaya
çıkması.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
Büyük kaza önleme politika belgesi veya güvenlik raporu hazırlanması gereken
işyerlerinde risk değerlendirmesi
MADDE 13 - (1) İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 29 uncu maddesi gereğince büyük
kaza önleme politika belgesi veya güvenlik raporu hazırlanan işyerlerinde; bu belge ve
raporlarda değerlendirilmiş riskler, bu yönetmeliğe göre yapılacak risk değerlendirmesiyle,
tekrarlardan kaçınmak için bütünleştirilir.
Birden fazla işveren olması durumunda risk değerlendirmesi çalışmaları
MADDE 14 - (1) Aynı çalışma alanını birden fazla işverenin paylaşması durumunda,
yürütülen işler için diğer işverenlerin yürüttüğü işler de göz önünde bulundurularak ayrı ayrı
risk değerlendirmesi gerçekleştirilir. İşverenler, risk değerlendirmesi çalışmalarını,
koordinasyon içinde yürütür, birbirlerini ve çalışan temsilcilerini tespit edilen riskler
konusunda bilgilendirir.
(2) Birden fazla işyerinin bulunduğu iş merkezleri, iş hanları, sanayi bölgeleri veya
siteleri gibi yerlerde, işyerlerinde ayrı ayrı gerçekleştirilen risk değerlendirmesi çalışmalarının
koordinasyonu yönetim tarafından yürütülür. Yönetim; bu koordinasyonun yürütümünde,
işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği yönünden diğer işyerlerini etkileyecek tehlikeler hususunda
gerekli tedbirleri almaları için ilgili işverenleri uyarır. Bu uyarılara uymayan işverenleri
Bakanlığa bildirir.
Asıl işveren ve alt işveren ilişkisinin bulunduğu işyerlerinde risk değerlendirmesi
MADDE 15 - (1) Bir işyerinde bir veya daha fazla alt işveren bulunması halinde;
yürüttükleri işlerle ilgili olarak her alt işveren, bu Yönetmelik hükümleri uyarınca gerekli risk
değerlendirmesi çalışmalarını yapar veya yaptırır. Alt işverenlerin risk değerlendirmesi
çalışmaları konusunda asıl işverenin sorumluluk alanları ile ilgili ihtiyaç duydukları bilgi ve
belgeler asıl işverence sağlanır. Asıl işveren, alt işverence yürütülen risk değerlendirmesi
çalışmalarını denetler ve bu konudaki çalışmalarını koordine eder.
(2) Alt işverenler gerçekleştirilen risk değerlendirmesi sonucu düzenlenen dokümanın
bir nüshasını asıl işverene verir. Asıl işveren; bu risk değerlendirmesi çalışmalarının
sonuçlarını kendi çalışmasıyla bütünleştirerek, risk kontrol tedbirlerinin uygulanıp
uygulanmadığını izler, denetler ve uygunsuzlukların giderilmesini sağlar.
Çalışanların görüşlerinin alınması ve bilgilendirme
MADDE 16 - (1) Risk değerlendirmesinin işverenin kendisi tarafından yapıldığı
durumlarda; destek elemanları ile çalışan temsilcilerinin, risk değerlendirmesi çalışması
yapılırken sürece katılarak, risk analizi sonrasında alınması gereken düzeltici ve önleyici
tedbirlerin ve kullanılması gereken koruyucu donanım ve ekipmanın belirlenmesi konularında
görüşlerinin alınması sağlanır.
(2) İşyerinde çalışanlar, çalışan temsilcileri ve başka işyerlerinden çalışmak üzere gelen
çalışanlar ve bunların işverenleri; işyerinde karşılaşılabilecek sağlık ve güvenlik riskleri ile
düzeltici ve önleyici tedbirler hakkında bilgilendirilir. Ciddi ve yakın tehlikeye maruz kalan
veya kalma riski olan bütün çalışanlar ise tehlikeler ile bunlardan doğan risklere karşı alınmış
ve alınacak tedbirler hakkında derhal bilgilendirilir.
Risk değerlendirmesi rehberleri
MADDE 17 - (1) İşverenlere, risk değerlendirmesi ile ilgili yükümlülükleri bakımından
yardımcı olmak veya yol göstermek amacıyla risk değerlendirmesi rehberleri hazırlanabilir.
Rehberler işyerinde çalışan sayısı ve işyerinin bulunduğu tehlike sınıfı göz önüne alınarak;
sektör, meslek veya yapılan işlere özgü olabilir.
(2) Kamu kurum ve kuruluşları, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, işçiişveren
ve memur sendikaları ile kamu yararına çalışan sivil toplum kuruluşları faaliyet
gösterdikleri sektörde rehber çalışmalarında bulunabilir. Bakanlıkça, bu Yönetmelik
hükümlerine uygunluğu yönünden değerlendirilerek onaylanan taslaklar, Bakanlık tarafından
sektör, meslek veya yapılan işlere özgü risk değerlendirmesi uygulama rehberleri olarak
yayımlanır.
Yürürlük
MADDE 18 - (1) Bu Yönetmeliğin;
a) 6 ncı maddesi birinci fıkrasının (b) bendi;
1) Kamu kurumları ile 50’den az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri
için 01/07/2014 tarihinde,
2) 50’den az çalışanı olan tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri için
01/07/2013 tarihinde,
3) Diğer işyerleri için 31/12/2012 tarihinde,
b) Diğer maddeleri 31/12/2012 tarihinde
yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 19 - (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı
yürütür.
onu yazmamdaki amaç şuydu; yukarda yazılanlarda hani gene mi eğitim almamız gerekecek deniyordu onun bizegeçerli olmadığını söylemek amaçlıydı. tabiki risk analizi yapmak hele en bazit yol denen 5x5 matrisle bile hiç de kolay bişey değil esasında. dediğiniz gibi amaç yasak savmaksa zaten en kralı yapılır yasak savmanın. ama işin doğrusunu yapıp hakiketen bir işe yaraması için sizinde çok güzel izah ettiğiniz gibi bir dizi ön çalışma şarttır. burda herkes mühendis, her mühendis bir şekilde işinde farkında olmadan da risk analizi dediğimiz şeyi yapıyor ama bunu risk analizi olarak bir yöntem yada vs ile yapmıyorlar. kimi mühendis de zaten işinden gücünden bi haber konuda onları lakadar etmiyor zaten
kafa karıştırmamak lazım...
hakkımızda hayırlısı umarım sıkıntılı bir durumla karşılaşmayız.bir önceki taslağı yanlış anlamadıysak risk değerlendirmesi için yeni bir sınava girmemize gerek yok sanırım 