- Katılım
- 8 Tem 2017
- Mesajlar
- 3
- Tepki puanı
- 9
- Medeni hal
- Evli
- Meslek
- Uzman (B)
İşletmelerde Öneri Sistemlerinin Makus Talihi;
Öneri deyince benim aklıma son yıllarımda Japonlar ve Toyota kültürü gelmektedir, maalesef ki yaklaşık beş yıl öncesinde öneri deyince aklıma bir yarışma ( çok dar anlamda sidik yarışı ) geliyordu. İşletmelerde, birçoğunda hala benimde geçmişte içinde bulunduğum yaşadığım ve maalesef ki yarışmasını düzenlediğim bir organizasyonmuş gibi düşünülmesi beni ciddi manada rahatsız etmeye başladı.
Ne demek yani, herhangi bir konuda yeni bir fikrim var daha iyi bir düşüncem var şuan ki durumdan her ne olursa olsun daha iyi bir şeyler yapacağını söyleyen insanlara diyoruz ki yok olmaz dur önce siz bir yarışın ilk üçü belirleyelim. Ne demek arkadaş ilk üçü belirleyelim insanların fikirleri aynı kulvarda bile değil verdiği öneriler birbirinden çok farklı amaca hizmet ediyor hepsi de ayrı ayrı bir problemin çözümü belki de ben açık açık şöyle yapıyorum öneri veren insanları sidik yarışına sokuyorum. Çok kızıyorum kendime bu yüzden geçmişte böyle davrandığım için bilmiyordum en azından kendimi bu şekilde avutuyorum.
Öneri; ‘’şuan ki durumdan daha iyi bir fikrim var.’’ Sadece bunun üzerine yoğunlaşılması gerekirken yok siz fikirlerinizi önce bir yarıştırın ilk üçü belirleyeyim ya da hepinizin fikriyle uğraşamam aranızdan bir kaçını seçeyim bana yeter demek istiyorum böyle yaparak.
Oysaki adamlar yıllar önce Nirvana ya ulaşıp önerinin ne anlam ifade ettiğini insana saygının ne olduğunu ya da daha net olsun diye şöyle söyleyelim düşünceye saygının ne olduğunu anlayıp hayata geçirmişler kimler mi tabiki de Japonlar başka kim olsun sizde şimdi var ya..
Japonlar Toyota ile birlikte insana saygıyı (fikre saygıyı) işleyen dünya üzerindeki en ileri millettir öyle ki eğer siz fikre saygıyı kendinize ve topluma işleyebilirseniz Japonlarda olduğu gibi %90 dan fazlasının Ateist olarak yaşadığı bir ülkede insanların birbirlerine verdiği değeri veya düşünceye duyduğu saygı öyle boyutlara ulaşmaktaki insanlar yeri gelip canları ile ödemekten zerre tereddüt etmemektedir. Düşünün din olarak hiçbir şeye inanmıyorsun ama kural olarak bağlandığın değerler seni insan yapan değerler günümüzdeki bütün dinlerin üzerine taşıyor insan olabilme farkındalığını yaratıyor.
Her neyse çok uzattım sanırım konuyu dağıtmadan, Öneri kavramı işte böyle bir şey yarıştırılacak yada seninki benimkinden daha kötü diyebileceğimiz bir şey değildir.
Öneri mekanizması yada sistemi her ne şekilde adlandırırsanız adlandırın ilk önce yukarıda bahsettiğimiz durumdan uzak olmalı, her düşünce değerlidir. Önce buna odaklanılmalı,
Kabul edilen öneri mekanizmasının genel anlamda nasıl çalıştığı ile ilgili biraz bilgi verelim,
Batı sistemi öneri yada klasik öneri sistemi;
Bu yöntemde çalışan sadece öneriyi hazırlama ve teslim etme konusunda görevli ya da sorumluluk sahibi; adeta milli piyango bileti almış gibisiniz ya çıkarsa yaklaşımı, tutarsa üç beş bir şeyler alırız. Bu sistemin işlediği çok zor görülmüştür eğer kör topal işliyorsa bile çok zahmetli ve adil olmayan bir sistem olduğu aşikardır. Çoğu zaman insanların fikirleri süslenip püslenip sanki başka bir şey sunuluyormuş gibi çalışanların üstleri tarafından çalınıp kendi düşüncesiymiş gibi kullanılmıştır. Veya sen kim oluyorsun da amirinin üzerinde bir fikir sunup beni geçeceksin mantığı ile daha bir basamak ileri gidemeden fikirler ya da öneriler birinci seviyede (yönetime doğru gidemeden) bertaraf olmakta. Daha ekleyebileceğimiz o kadar çok şey var ki bir tanesi de her öneri sahibi için dünyanın en iyi fikridir aksini iddaa eden varsa söylesin çalışan tarafından baktığımızda haklı olarak benim fikrim onunkinden ( diğer öneri sahibi çalışan her kimse artık ) çok daha iyiydi ama sen gittin onu seçtin taraf tutuyorsun adamına göre muamele ediyorsun veryansını başlayacaktır kim bilir daha neler neler bu şekilde algılanması; çalışanın bir başka fikrini ( önerisini) açığa çıkarmak veya sunmak konusunda geri adım attıran olaylardır. Siz bu şekilde düşünen birisinden bir daha öneri almanız neredeyse imkânsız hale girer, sonuç aynı öneri verecemde ne olacak yine kendi adamlarına ödül verecekler ya da benim önerimi çalıp kendi kullanacak ödülü o alacak banane ne yaparlarsa yapsınlar durumuna insanları itiyoruz.
Adil olmayan bu sistem baştan kaybediyor birazdan işletmelerin öneri sayıları ve uygulanan önerileri görünce demek istediğimi daha net anlayacaksınız.
Toyota Öneri sistemine bakacak olursak
Gelelim Japonlara; ne yapmışlar veya öneri anlayışı nasıl bu insanların birazda bunlardan bahsedelim, yukarıda da görüleceği üzere fikri olan herhangi bir kişi önerisini yönetimin desteği ile hayata geçirip işe yarayıp yaramadığını kendisi ve destek aldığı yöneticileri ile birlikte görüyorlar, işe yaradığını gören yönetimde karşılığında her uygulanan öneri için hak ettiği kadar (ne çok küçük nede çok büyük meblağlar) çalışana ödül olarak veriyor. Burada bir sidik yarışı yok sadece hak edenin hak ettiğini alması söz konusu durum böyle olunca yukarıda bahsettiğimiz olumsuzluklar ya da öneri ile ilgili sıkıntılar çok büyük bir oranda ortadan kalıkmış oluyor.
Öneri mekanizması da işlevsellik kazanıyor, şuraya da değinelim aslında en başta değinsek daha doğru olabilirdi neyse neden önerileri bekliyoruz neden insanlar öneri versin istiyoruz öncelikle bunu doğru kavramak lazım,
Yaptığımız tüm işlerde ‘’Fiyat- Maliyet = KAR’’ formülünü kullanarak ayakta kalmaya ihtiyaçlarımızı karşılamaya ve konforumuzu artırmaya çalışıyoruz. Kapitalizmin iliklerimize kadar işlediği bu çağda ‘’Fiyat’’ denen kavrama üretici veya satıcı olarak direkt etki edemiyoruz yani ürün veya hizmetimizin karşılığını biz değil (eğer çok spesifik bir iş yapmıyorsak) piyasa şartları belirliyor. Durum böyle olunca bizim tek gayemizde ‘’KAR’’ ile ilgili elimizdekini korumak ve artırmak için ‘’Maliyetlerimizi’’ ne yaparız da aşağı çekeriz onun peşindeyiz. Bu sebeple insanların fikirlerine ihtiyaç duyuyoruz çalışanın fikrine ihtiyaç duyuyoruz çünkü bir işi en iyi yapan bilir veya bir alanı en iyi orda çalışan bilir şeklinde yaklaşıyoruz. Aksini iddaa eden varsa zaten boşuna çabalıyorum. Neyse konuyu sadece paraya dayandırarak devam etmek istemiyorum başka bir formül olarak ta şunu söyleyelim ‘’İş Kazaları – Önlemler = Sıfır İş Kazası’’ bu da basit dimi hedefimiz sıfır iş kazası peki buna ulaşmak için ne yapmalıyız sadece mühendislik çalışması yetiyor mu hayır tabiki de iş kazalarına baktığımızda kazaların %90 insan davranışları ve hareketleri yüzünden yaşanmakta olduğunu biliyoruz, sadece tek bir yöntemle Mühendislik, dikta ve baskı rejimi ile siz davranışsal değişiklikleri kontrol edemezsiniz. Ancak ve ancak çalışanlarda ortak bir kültür oluşturup fikirlerine değer verdiğinizde maddi olarak ta iş kazası olarak ta ve diğer amaçlar içinde aynı şey geçerlidir, başarı sadece böyle yakalanmaktadır. Tüm bu sebepler yüzünden işletmelerin tüm çalışanlarının fikirlerine ihtiyacı vardır onları bir sistematik içerisinde yönetmesi ve yaygınlaştırması gerekmektedir. Öneri sisteminin amacı da hedefi de budur.
Bu amaca hizmet eden kendini kanıtlamış olan sistem Toyota Öneri Sistemidir aşağıdaki tablo söylemek istediğimi özetliyor.
Kaynak : gemba.com, schott orim, Başka bir kaynak: https://www.capital.com.tr/capital-dergi/capitalde-bu-ay/sirketlerde-oneri-yagmuru?sayfa=1
(Uygulama oranı boş olanlar bilinmiyor)
Neyse eğer bu zamana kadar bir öneri sisteminiz yoksa ‘’Yeni Öneri Sisteminiz’’ hayırlı olsun varsa ve Batı tarzı öneri sistemini kullanıyorsanız vaz geçmeniz ve Toyota prensiplerini benimsemenizi tavsiye ederiz.
Makus Talihinizi yenmeniz dileğiyle,,
Yazar;
Seyit Ahmet KAYA
Öneri deyince benim aklıma son yıllarımda Japonlar ve Toyota kültürü gelmektedir, maalesef ki yaklaşık beş yıl öncesinde öneri deyince aklıma bir yarışma ( çok dar anlamda sidik yarışı ) geliyordu. İşletmelerde, birçoğunda hala benimde geçmişte içinde bulunduğum yaşadığım ve maalesef ki yarışmasını düzenlediğim bir organizasyonmuş gibi düşünülmesi beni ciddi manada rahatsız etmeye başladı.
Ne demek yani, herhangi bir konuda yeni bir fikrim var daha iyi bir düşüncem var şuan ki durumdan her ne olursa olsun daha iyi bir şeyler yapacağını söyleyen insanlara diyoruz ki yok olmaz dur önce siz bir yarışın ilk üçü belirleyelim. Ne demek arkadaş ilk üçü belirleyelim insanların fikirleri aynı kulvarda bile değil verdiği öneriler birbirinden çok farklı amaca hizmet ediyor hepsi de ayrı ayrı bir problemin çözümü belki de ben açık açık şöyle yapıyorum öneri veren insanları sidik yarışına sokuyorum. Çok kızıyorum kendime bu yüzden geçmişte böyle davrandığım için bilmiyordum en azından kendimi bu şekilde avutuyorum.
Öneri; ‘’şuan ki durumdan daha iyi bir fikrim var.’’ Sadece bunun üzerine yoğunlaşılması gerekirken yok siz fikirlerinizi önce bir yarıştırın ilk üçü belirleyeyim ya da hepinizin fikriyle uğraşamam aranızdan bir kaçını seçeyim bana yeter demek istiyorum böyle yaparak.
Oysaki adamlar yıllar önce Nirvana ya ulaşıp önerinin ne anlam ifade ettiğini insana saygının ne olduğunu ya da daha net olsun diye şöyle söyleyelim düşünceye saygının ne olduğunu anlayıp hayata geçirmişler kimler mi tabiki de Japonlar başka kim olsun sizde şimdi var ya..
Japonlar Toyota ile birlikte insana saygıyı (fikre saygıyı) işleyen dünya üzerindeki en ileri millettir öyle ki eğer siz fikre saygıyı kendinize ve topluma işleyebilirseniz Japonlarda olduğu gibi %90 dan fazlasının Ateist olarak yaşadığı bir ülkede insanların birbirlerine verdiği değeri veya düşünceye duyduğu saygı öyle boyutlara ulaşmaktaki insanlar yeri gelip canları ile ödemekten zerre tereddüt etmemektedir. Düşünün din olarak hiçbir şeye inanmıyorsun ama kural olarak bağlandığın değerler seni insan yapan değerler günümüzdeki bütün dinlerin üzerine taşıyor insan olabilme farkındalığını yaratıyor.
Her neyse çok uzattım sanırım konuyu dağıtmadan, Öneri kavramı işte böyle bir şey yarıştırılacak yada seninki benimkinden daha kötü diyebileceğimiz bir şey değildir.
Öneri mekanizması yada sistemi her ne şekilde adlandırırsanız adlandırın ilk önce yukarıda bahsettiğimiz durumdan uzak olmalı, her düşünce değerlidir. Önce buna odaklanılmalı,
Kabul edilen öneri mekanizmasının genel anlamda nasıl çalıştığı ile ilgili biraz bilgi verelim,
Batı sistemi öneri yada klasik öneri sistemi;
Bu yöntemde çalışan sadece öneriyi hazırlama ve teslim etme konusunda görevli ya da sorumluluk sahibi; adeta milli piyango bileti almış gibisiniz ya çıkarsa yaklaşımı, tutarsa üç beş bir şeyler alırız. Bu sistemin işlediği çok zor görülmüştür eğer kör topal işliyorsa bile çok zahmetli ve adil olmayan bir sistem olduğu aşikardır. Çoğu zaman insanların fikirleri süslenip püslenip sanki başka bir şey sunuluyormuş gibi çalışanların üstleri tarafından çalınıp kendi düşüncesiymiş gibi kullanılmıştır. Veya sen kim oluyorsun da amirinin üzerinde bir fikir sunup beni geçeceksin mantığı ile daha bir basamak ileri gidemeden fikirler ya da öneriler birinci seviyede (yönetime doğru gidemeden) bertaraf olmakta. Daha ekleyebileceğimiz o kadar çok şey var ki bir tanesi de her öneri sahibi için dünyanın en iyi fikridir aksini iddaa eden varsa söylesin çalışan tarafından baktığımızda haklı olarak benim fikrim onunkinden ( diğer öneri sahibi çalışan her kimse artık ) çok daha iyiydi ama sen gittin onu seçtin taraf tutuyorsun adamına göre muamele ediyorsun veryansını başlayacaktır kim bilir daha neler neler bu şekilde algılanması; çalışanın bir başka fikrini ( önerisini) açığa çıkarmak veya sunmak konusunda geri adım attıran olaylardır. Siz bu şekilde düşünen birisinden bir daha öneri almanız neredeyse imkânsız hale girer, sonuç aynı öneri verecemde ne olacak yine kendi adamlarına ödül verecekler ya da benim önerimi çalıp kendi kullanacak ödülü o alacak banane ne yaparlarsa yapsınlar durumuna insanları itiyoruz.
Adil olmayan bu sistem baştan kaybediyor birazdan işletmelerin öneri sayıları ve uygulanan önerileri görünce demek istediğimi daha net anlayacaksınız.
Toyota Öneri sistemine bakacak olursak
Gelelim Japonlara; ne yapmışlar veya öneri anlayışı nasıl bu insanların birazda bunlardan bahsedelim, yukarıda da görüleceği üzere fikri olan herhangi bir kişi önerisini yönetimin desteği ile hayata geçirip işe yarayıp yaramadığını kendisi ve destek aldığı yöneticileri ile birlikte görüyorlar, işe yaradığını gören yönetimde karşılığında her uygulanan öneri için hak ettiği kadar (ne çok küçük nede çok büyük meblağlar) çalışana ödül olarak veriyor. Burada bir sidik yarışı yok sadece hak edenin hak ettiğini alması söz konusu durum böyle olunca yukarıda bahsettiğimiz olumsuzluklar ya da öneri ile ilgili sıkıntılar çok büyük bir oranda ortadan kalıkmış oluyor.
Öneri mekanizması da işlevsellik kazanıyor, şuraya da değinelim aslında en başta değinsek daha doğru olabilirdi neyse neden önerileri bekliyoruz neden insanlar öneri versin istiyoruz öncelikle bunu doğru kavramak lazım,
Yaptığımız tüm işlerde ‘’Fiyat- Maliyet = KAR’’ formülünü kullanarak ayakta kalmaya ihtiyaçlarımızı karşılamaya ve konforumuzu artırmaya çalışıyoruz. Kapitalizmin iliklerimize kadar işlediği bu çağda ‘’Fiyat’’ denen kavrama üretici veya satıcı olarak direkt etki edemiyoruz yani ürün veya hizmetimizin karşılığını biz değil (eğer çok spesifik bir iş yapmıyorsak) piyasa şartları belirliyor. Durum böyle olunca bizim tek gayemizde ‘’KAR’’ ile ilgili elimizdekini korumak ve artırmak için ‘’Maliyetlerimizi’’ ne yaparız da aşağı çekeriz onun peşindeyiz. Bu sebeple insanların fikirlerine ihtiyaç duyuyoruz çalışanın fikrine ihtiyaç duyuyoruz çünkü bir işi en iyi yapan bilir veya bir alanı en iyi orda çalışan bilir şeklinde yaklaşıyoruz. Aksini iddaa eden varsa zaten boşuna çabalıyorum. Neyse konuyu sadece paraya dayandırarak devam etmek istemiyorum başka bir formül olarak ta şunu söyleyelim ‘’İş Kazaları – Önlemler = Sıfır İş Kazası’’ bu da basit dimi hedefimiz sıfır iş kazası peki buna ulaşmak için ne yapmalıyız sadece mühendislik çalışması yetiyor mu hayır tabiki de iş kazalarına baktığımızda kazaların %90 insan davranışları ve hareketleri yüzünden yaşanmakta olduğunu biliyoruz, sadece tek bir yöntemle Mühendislik, dikta ve baskı rejimi ile siz davranışsal değişiklikleri kontrol edemezsiniz. Ancak ve ancak çalışanlarda ortak bir kültür oluşturup fikirlerine değer verdiğinizde maddi olarak ta iş kazası olarak ta ve diğer amaçlar içinde aynı şey geçerlidir, başarı sadece böyle yakalanmaktadır. Tüm bu sebepler yüzünden işletmelerin tüm çalışanlarının fikirlerine ihtiyacı vardır onları bir sistematik içerisinde yönetmesi ve yaygınlaştırması gerekmektedir. Öneri sisteminin amacı da hedefi de budur.
Bu amaca hizmet eden kendini kanıtlamış olan sistem Toyota Öneri Sistemidir aşağıdaki tablo söylemek istediğimi özetliyor.
Kaynak : gemba.com, schott orim, Başka bir kaynak: https://www.capital.com.tr/capital-dergi/capitalde-bu-ay/sirketlerde-oneri-yagmuru?sayfa=1
(Uygulama oranı boş olanlar bilinmiyor)
Neyse eğer bu zamana kadar bir öneri sisteminiz yoksa ‘’Yeni Öneri Sisteminiz’’ hayırlı olsun varsa ve Batı tarzı öneri sistemini kullanıyorsanız vaz geçmeniz ve Toyota prensiplerini benimsemenizi tavsiye ederiz.
Makus Talihinizi yenmeniz dileğiyle,,
Yazar;
Seyit Ahmet KAYA