KALİTE ANLAYIŞININ GELİŞİMİ

[Xzenon]

KALİTE ANLAYIŞININ GELİŞİMİ
Çağdaş anlamda sanayiinin oluşmasından önce üretim, ustaların ellerinde, küçük atölyelerde ve el becerisinin izin verdiği hızda idi. Kalite sorumluluğu da bizzat üreten kişilerde yani ustalarda idi. Üretim bu hızda ilerlerken endüstri devrimi gerçekleştirildi. Artık el emeği yerini, çok daha hızlı ve ucuza üreten makinelere bırakmıştı. Bu gelişmeler sonucunda Üretim ve Kalite Kontrol faaliyetleri birbirlerinden ayrıldılar. İşletmelerde yeni bir birim olarak muayene istasyonları oluşturuldu ve muayeneciler diğer işçilerin ürettiği ürünleri kontrol etmeye başladılar. Bu süreçte, endüstri devrimi öncesindeki gerçek kontrol fonksiyonu kaybolmaya yüz tuttu. Muayenecilerin yaptığı iş müşteriye hatalı malzeme gitmemesi için, ağırlıklı olarak ayıklamadan ibaretti.

19. Yüzyılın sonlarına doğru belki de Amerika'yı Dünya lideri durumuna getiren bir sistem geliştirildi: Taylor Sistemi. Bu sistemin özü, Bütün işlemlerin herhangi bir beceri gerektirmeyecek şekilde basit ve küçük parçalara bölünmesi ve standardize edilmesi durumunda, kısa süreli eğitimden geçirilmiş yarı vasıflı bireyin, yüksek düzeyde beceri gerektiren işi bile mükemmel bir şekilde yapabileceği idi. Başlangıçta, Taylorizm'le birlikte, kimsenin hayal bile edemediği kadar büyük verimlilik artışları görüldü. Fakat Taylorizm verimlilikle birlikte bir çok sorunu da beraberinde getirdi. Bu sorunlar, özellikle de bireyle ilgili olanlar hep göz ardı edildi. Çünkü sistemin toplam etkinliği köklü bir şekilde artmaktaydı. Zamanla bu sorunlar, verimlilikte görülen artışları negatif yönde etkilemeye başladı. Bu olumsuz etkileri ortadan kaldırmak için organizasyonlar, sistem içi manipülasyonlarla iş ortamını renklendirmeye çalıştılarsa da arzu edilen etkinlik sağlanamadı (İş zenginleştirme, İş genişletme, vb.). Bu sistemler, insanda mevcut yenilikçi, buluşçu, gücün ortaya çıkartılmasına yetmedi. Juran'ın "Taylor'un elde ettiği sonuç, hünerli işçiliğe indirilen çok ağır bir darbedir" deyişiyle tarihte yerini alan ve Planlamayı üretimden ayırarak günümüze kadar etkisini sürdüren bu yaklaşım, çalışanı işini geliştirme sorumluluğundan uzaklaştırarak bu gün yönetim alanında yaşanan çok temel bir sorunun kaynağını oluşturmuştur…

 

[Xzenon]

TOPLAM KALİTE YÖNETİMİNİN DOĞUŞU VE GÜNÜMÜZDEKİ TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ ANLAYIŞI

Toplam kalite yönetimi Amerika’da doğmuş fakat pek kabul görmemiştir. İlk öncüleri Shewhart, Deming, Juran ve Feigenbaum’dur. 2. Dünya savaşından sonra Japonlar Deming’in ilkelerini uygulamışlardır. 1950’de Japon bilim adamları ve mühendisler birliği tarafından Japonya’ya davet edilen W.Edwards Deming’in Japonlara kaliteyi öğrettiği kabul edilmektedir. Bunu anısına1951’den beri Japonya’da Deming Ödülü verilmektedir. Deming ve Juran’ın Japonya’da yaptığı çalışmalar ve Deming’in ilkeleri Japon örgüt kültürü ve üretilen malların kalitesi üzerine olumlu etkiler yapmıştır. Deming Toplam Kalite Yönetimini 14 ilkeye dayandırmaktadır.

1. Rekabet gücünü arttırmak, iş hayatında kalabilmek ve ş sağlayabilmek için ürün ve hizmetleri geliştirme yönünde , değişmez bir amaç yaratın

2. Yeni felsefeyi benimseyin. Alışagelmiş gecikme , hata , hatalı malzeme , hatalı işçilik düzeyleri kabul edilemez. Yönetim bu konuda sorumluluklarını öğrenmeli ve gerekli değişiklikler için önderlik yapmalıdır.

3. İhaleleri yalnızca fiyat etiketine göre yapmayı bırakın. Onun yerine toplam maliyeti en aza indirin. Her kalem mal için karşılıklı bağlılık ve güven esasına dayalı tek tedarikçi sistemine doğru ilerleyin.

4. Kaliteyi sağlamak için muayeneye güvenmeyi bırakın. Muayene gereksinimini ortadan kaldırmak için , istatistiksel verilere dayanarak prosesin her noktasında adım adım kaliteyi oluşturun.

5. Mal ve hizmet üreten sistemleri sürekli olarak ve sonsuza kadar geliştirin böylece kalite ve verimlilik gelişirken maliyetler sürekli azalacaktır.

6. İşbaşı eğitimlerini kurumsallaştırın

7. Önderlik anlayışını yerleştirin. Önderliğin amacı , insanların, makinaların ve aletlerin daha iyi çalışmalarını sağlamak için yardım etmektir.

8. Korkuyu ortadan kaldırın . böylece herkes şirket için daha etkin bir biçimde çalışabilecektir.

9. Bölümler arasındaki engelleri yıkın. Böylece araştırma , tasarım, satış ve üretimde çalışanlar , bir ekip olarak çalışmalı ve ürün ve hizmetle ilgili çıkabilecek sorunları önceden görmelidir.

10. İş standartlarını kotaları kaldırın. Onun yerine önderlik ilkesini uygulayın

11. Çalışanlardan yeni verimlilik düzeyine erişmelerini isteyen sloganları , dayanaksız öğütleri , posterleri , onlara yeni metodlar sağlayamıyorsanız, ortadan kaldırın.

12. Her kademede çalışanların işlerinden gurur duymalarını engelleyen faktörleri ortadan kaldırın

13. Kişilerin eğitimini ve kendilerini geliştirmelerini sağlayan programlar oluşturun.

14. Kuruluşta çalışan herkesi yeni felsefeye geçiş için görevlendirin. bu geçiş herkesin görevidir.

ÇİZELGE 1:Çağdaş müşteri ve üreticinin amaçlarına ulaşmalarında kullanılan Toplam Kalite Yönetiminin gelişmesini direk ya da endirek olarak etkileyen tarihsel olaylar kronolojik olarak şöyledir:



1. Mart,1776.James Watt buhar makinasını icat etti ve böylece endüstriyel gelişme başladı.
2. 19. Yüzyıl sonlarında ve 20. Yüzyıl başlarında Frederick W. Taylor, işi daha etkin kılmak için çalışmalar yapmaya başladı ve 1911’de Bilimsel Yönetim Prensipleri (Principles of Scientific Management) adlı kitabını yayınladı. Burada, çalışanlar sınıflandırılmış ve yapacakları iş tanımlanmıştır. Bu böl-ve-tanımla sistemi, çok sayıda üretimin yapıldığı 1920’lerde büyük kabul görmüştür.
3. 1924’de Walter A. Sherwhart, Bell laboratuarlarında çalışırken, üretim sisteminde değişkenlerin ölçümü için bir sistem olan İstatistiksel Üretim Kontrolünü geliştirdi.
4. 1946’da Homer Sarasohn (Japonlara radyo üretimini göstermesi için General Douglas MacArthur tarafından getirilen) Japon yöneticilere İstatistiksel Metodu öğretti.
5. 1950’de Deming Japon çalışanlara Kalitenin İstatistiksel Kontrolünün Temel Prensiplerini öğretmeye başladı. 1951’de Japon Bilimadamları ve Mühendisleri Birliği, Deming ödüllerini vermeye başladı.
6. 1951, Armand Feigenbaum Toplam Kalite Yönetimi (Total Quality Management) adlı kitabını yayınladı ve TKY kavramını ortaya çıkardı. Amacı, her aşamada kaliteden anlayan uzmanlar yaratmaktı. Japon anlayışı, organizasyondaki herkesin kendi işinde kaliteyi sağlaması için direk katılımını sağlamaktı.
7. 1951’de Joseph M. Juran Kalite Kontrol El Kitabını yayınladı.
8. 1950’de Douglas McGregor, yönetim kontrolünü X ve Y teorileri olmak üzere iki metot olarak tanımladı ve Maslow bunu İhtiyaçlar Hiyerarşisi ile bunu ilerletti. 9. 1962’de Karou Ishikawa Kalite Çemberlerini geliştirdi ve Japon yöneticileri çalışanların fikirlerine dikkat etmeye ikna etti.
Bu dönemde çemberin, gönüllülük, kendini eğitmek, gelişmeyi sağlamak, zamanla top yekün katılımı
gerçekleştirmek gibi temel ilkeleri yaygın bir biçimde öğretildi.
10. 1980’de bir televizyon programı Deming’i Japon üretiminin yüksek kalitesi ve düşük maliyetinin anahtar sebebi olarak tanıttı ve Amerikan firmaları bu konuya eğilmeye başladı.
11. 1980 Philip Crosby, "sıfır hata" fikrini ortaya koydu.
12. Amerikan Hükümeti 1987’de Baldridge Ödülünü vermeye başladı ve Amerikan şirketlerinin kalite anlayışlarını tanıttı.

Toplam kalite yönetiminin tarihine ve temel unsurlarına değindikten sonra artık toplam kalite yönetiminin tanımını yapabiliriz. Toplam Kalite Yönetimi bir işletmede verimliliğin maksimum düzeye çıkarmak, sıfır hataya yaklaşmak ve % 100 müşteri tatminini sağlamak için benimsenmesi gereken ve şirket içi tam katılım sağlandığı bir yönetim anlayışıdır.Toplam Kalite Anlayışının en temel özelliği insana bakış açısıdır.

Toplam Kalite Anlayışı'nda, klasik yaklaşımdan farklı olarak çalışanlar ve yöneticilerden beklenen rolde önemli bir değişim yaşanmaktadır. Yeni anlayışta, sorumluluklarını eksiksiz olarak yerine getiren ancak bunun yanında yaptığı işin daha verimli yapılması, iş süreçlerinin geliştirilmesi konusunda sürekli düşünen ve belirlenmiş çeşitli sistematik katılım yöntemleri ile bu düşüncelerini ve becerilerini sisteme katan yeni bir çalışan davranışı sergilenmesi gerekirken, yöneticilerin de çalışanları teşvik edici, katılımı sağlayıcı, inisiyatif kullanmayı sorumluluk almayı ve yenilikler yaratmayı teşvik eden bir insan kaynakları planlama sistemi kurması önemli bir ihtiyaç haline gelmiştir.

ÇİZELGE 2:Geleneksel ve modern (toplam kalite yönetimini benimsemiş) örgütlerin özellikleri

 

[Xzenon]

GELENEKSEL ÖRGÜTLER MODERN ÖRGÜTLER

Standartlara uymak Tarafların doyumu ve başarısı
Öğrenenlerin kontrolu Kendi kendini kontrol
Sistem kaliteyi belirler Müşteri kaliteyi belirler
Öğrenenler pasiftir Öğrenenler aktiftir
Sık kontrol Sürekli gelişme
Maliyete dayalı Sonuca dayalı
Bütçeye göre plan Plana göre bütçe
Çalışıyorsa değiştirme Çalışıyorsa değiştir
Üretimden sonra kalite Kalite plan ile başlar ve süreklidir
Değişme pahalıdır Değişme karlıdır
Maliyet unsuru olarak eğitim Üretim unsuru olarak eğitim