- Katılım
- 5 Ara 2012
- Mesajlar
- 675
- Tepki puanı
- 865
- Medeni hal
- Evli
- Meslek
- Uzman (A)
Kaçak Akım Koruma Röleleri
Kaçak Akım Koruma Röleleri İş Sağlığı ve Güvenliği açısından bilhassa topraklamanın kötü olduğu veya topraklama hattının kopabileceği yerlerde uygulanması gereken yaşamsal bir emniyet tedbirdir.Tek fazlı sistemlerde "Kaçak Akım Koruma Röleleri", faz kablosundan giden akımın, nötr kablosundan dönen akımdan en fazla 30mA farklı olabilmesine izin veren, insan sağlığını koruma öncelikli güvenlik cihazlarıdır.
Üç fazlı sistemlerde ise üç faz ve nötr kablolarından geçen akımların vektörel toplamlarındaki sapma miktarının maksimum 30mA olup olmadığı denetlenir.
Gerek tek fazlı gerekse üç fazlı sistemlerde sapma 30mA'in üzerindeyse röle derhal açarak kablolardaki enerjiyi keser.
İnsan sağlığının korunması için 30mA tetikleme seviyeli olanlar kullanılırken, yangın durumunda kablolarda 300mA kaçak akım oluşana kadar hatların enerjili kalmasına müsaade eden tipleri bina güvenliği için kullanılır.
"Kaçak Akım Koruma (K.A.K.) Rölesi" ismi piyasada daha çok bilinmesine rağmen aslında "Hata Akımı Koruma Anahtarı" veya "Artık Akım Anahtarı" doğru adlarıdır.
İngilizce olarak "Earth Leakage Circuit Breaker"(ELCB), "Residual Current Device" (RCD), veya "Residual Current Circuit Breaker" (RCCB) olarak da anılırlar.
Hem tek hem de üç fazlı Kaçak Akım Koruma Rölelerinin elektronik ve elektrikli olmak üzere iki farklı tipi mevcuttur. Elektronik yapıda olanları ayrıca bir elektrikle besleme gerektirdiğinden AC yani Alternatif Akım'da tercih edilmezler.
Ancak DC (Doğru Akım)'ın söz konusu olduğu uygulamalarda elektronik tipte olanları kullanılmak zorundadır.
Kaçak Akım Koruma Röleleri, çalıştırılacakları hat akımına uygun büyüklükteki akım değerinde seçilmelidir. Buna K.A.K. Rölesinin "Anma Akımı" veya "Nominal akım değeri" denilir. Küçük seçilmesi arızalara, çok büyük seçilmesiyse hassasiyetin kötüleşmesine neden olur.
K.A.K. Röleleri, topraklamanın kötü olduğu veya topraklama kablosunun kopma olasılığı olan yerlerde bilhassa kullanılmalıdır.
Topraklamanın iyi olduğu yerlerde gövdeye kaçak durumunda, hem gövdede insan için tehlikeli gerilimin oluşması zaten mümkün olmayacak, hem de topraklama hattı devre sigortasını attırabilecektir.
Topraklamanın kötü olduğu veya topraklama kablosunun koptuğu yerlerde gövdeye faz kaçağı olması durumunda, bu gövdedeki voltaj toprak potansiyeline çekilemeyecek, sigorta atmayacak ve bir insanın dokunması halinde bu voltaj o insanın gövdesi üzerinden toprağa devresini tamamlayacaktır. Yani insan çarpılacaktır.
İşte Kaçak Akım Koruma Rölesi tam bu durumda devreye girer.
Eğer çarpılan insan yalıtkan iyi bir ayakkabıya sahipse ya da yerde yalıtkan lastik malzeme varsa zaten üzerinden geçen akım tehlikeli seviye olan 30mA'i geçmez ve bu durumda da o insana çok bir şey olmaz. Kas titremeleri meydana gelir ve kaçak olduğunu anlayarak cihazı bırakır.
Ama bu insanın üzerinden 30mA'den fazla akım geçerse, Kaçak Akım Koruma Rölesi derhal devreyi keserek, insanın bilincinin kaybolmasına ve/veya ölmesine engel olur.
İnsanlar elektriğe dokunur dokunmaz çarpılıp ölmezler, Çarpılmanın büyüklüğü yalnız akımın yükseklği ile ilgili değil süresiyle de alakalıdır.
1.Saha_ 1mA'den az akım : Çarpmanın tesirleri genellikle algılanmaz
2.Saha_ 1mA ile 100mA arası :
- 10mS süreyle 110mA
- 100mS süreyle 50mA
- 1 saniye süreyle 10mA alan içindeki çarpılmalarda, çarpılma hissedilir ama kas kasılmaları olmaz ve tıbbi herhangi bir yardım gerekmez.
3.Saha_ 10mA ile 150mA arası :
- 100mS süreyle 140mA
- 10 saniye süreyle 30mA alan içindeki çarpılmalarda kas kasılmaları oluşur ama kalp durması olmaz.
4.Saha_30mA'den yüksek akım :
- 100mS süreyle 1000mA
- 1 saniye süreyle 120mA Kalp kasılması ve durması görülebilir.
Amaç insan için tehlikeli olan 30mA sınırının uzun süre aşılamamasıdır. 30mA akımın insanların üzerinden ancak 5 saniyeden fazla süre akması durumunda tehlikeli bir durum oluşabileceği bütün dünya tıbbi ve iş sağlığı kurumları ile devletler tarafından kabul edilmiş, kanunlaştırılmış bir değerdir. Tesadüfen çıkmış bir değer değildir. (Bakın IEC 60947-1).
Anma akımı değeri ne olursa olsun 30mA fark akımlı bir K.A.K. Rölesinin açma süreleri aşağıda verildiği gibidir:
Topraklama hatlarının hesapları yapılırken yine bu 30mA değeri dikkate alınır. İnsanın ortalama elektrik direncinin 1666Ohm olarak kabul edilmiştir.
Buradan yola çıkarak, gövdeye kısa devre oluşan "Alçak Gerilim" devrelerinde (1000Vac'a kadar) gövde üzerinde maksimum 50Vac, "Yüksek Gerilim" (1000Vac'un üzeri) devrelerinde 75Vac gerilim oluşmasına izin verilecek şekilde topraklama hat direnci hesaplanır.
Şimdi neden Yüksek Gerilim devrelerinde 75Vac değeri seçilmiş derseniz; 1000Vac'un üzerinde Yüksek Gerilimin olduğu yerde, 50Vac sağlanması zor ve maliyetli bir gövdeye kaçak voltaj değerdir.
Yüksek Gerilim bulunan hücrelere zaten sıradan her insanın giremeyeceği ve girebilen insanlarınsa gereken tedbirleri almış eğitimli insanlar oldukları öngörülmüştür.
Kaçak Akım Koruma Röleleri İş Sağlığı ve Güvenliği açısından bilhassa topraklamanın kötü olduğu veya topraklama hattının kopabileceği yerlerde uygulanması gereken yaşamsal bir emniyet tedbirdir.Tek fazlı sistemlerde "Kaçak Akım Koruma Röleleri", faz kablosundan giden akımın, nötr kablosundan dönen akımdan en fazla 30mA farklı olabilmesine izin veren, insan sağlığını koruma öncelikli güvenlik cihazlarıdır.
Üç fazlı sistemlerde ise üç faz ve nötr kablolarından geçen akımların vektörel toplamlarındaki sapma miktarının maksimum 30mA olup olmadığı denetlenir.
Gerek tek fazlı gerekse üç fazlı sistemlerde sapma 30mA'in üzerindeyse röle derhal açarak kablolardaki enerjiyi keser.
İnsan sağlığının korunması için 30mA tetikleme seviyeli olanlar kullanılırken, yangın durumunda kablolarda 300mA kaçak akım oluşana kadar hatların enerjili kalmasına müsaade eden tipleri bina güvenliği için kullanılır.
"Kaçak Akım Koruma (K.A.K.) Rölesi" ismi piyasada daha çok bilinmesine rağmen aslında "Hata Akımı Koruma Anahtarı" veya "Artık Akım Anahtarı" doğru adlarıdır.
İngilizce olarak "Earth Leakage Circuit Breaker"(ELCB), "Residual Current Device" (RCD), veya "Residual Current Circuit Breaker" (RCCB) olarak da anılırlar.
Hem tek hem de üç fazlı Kaçak Akım Koruma Rölelerinin elektronik ve elektrikli olmak üzere iki farklı tipi mevcuttur. Elektronik yapıda olanları ayrıca bir elektrikle besleme gerektirdiğinden AC yani Alternatif Akım'da tercih edilmezler.
Ancak DC (Doğru Akım)'ın söz konusu olduğu uygulamalarda elektronik tipte olanları kullanılmak zorundadır.
Kaçak Akım Koruma Röleleri, çalıştırılacakları hat akımına uygun büyüklükteki akım değerinde seçilmelidir. Buna K.A.K. Rölesinin "Anma Akımı" veya "Nominal akım değeri" denilir. Küçük seçilmesi arızalara, çok büyük seçilmesiyse hassasiyetin kötüleşmesine neden olur.
K.A.K. Röleleri, topraklamanın kötü olduğu veya topraklama kablosunun kopma olasılığı olan yerlerde bilhassa kullanılmalıdır.
Topraklamanın iyi olduğu yerlerde gövdeye kaçak durumunda, hem gövdede insan için tehlikeli gerilimin oluşması zaten mümkün olmayacak, hem de topraklama hattı devre sigortasını attırabilecektir.
Topraklamanın kötü olduğu veya topraklama kablosunun koptuğu yerlerde gövdeye faz kaçağı olması durumunda, bu gövdedeki voltaj toprak potansiyeline çekilemeyecek, sigorta atmayacak ve bir insanın dokunması halinde bu voltaj o insanın gövdesi üzerinden toprağa devresini tamamlayacaktır. Yani insan çarpılacaktır.
İşte Kaçak Akım Koruma Rölesi tam bu durumda devreye girer.
Eğer çarpılan insan yalıtkan iyi bir ayakkabıya sahipse ya da yerde yalıtkan lastik malzeme varsa zaten üzerinden geçen akım tehlikeli seviye olan 30mA'i geçmez ve bu durumda da o insana çok bir şey olmaz. Kas titremeleri meydana gelir ve kaçak olduğunu anlayarak cihazı bırakır.
İnsanlar elektriğe dokunur dokunmaz çarpılıp ölmezler, Çarpılmanın büyüklüğü yalnız akımın yükseklği ile ilgili değil süresiyle de alakalıdır.
1.Saha_ 1mA'den az akım : Çarpmanın tesirleri genellikle algılanmaz
2.Saha_ 1mA ile 100mA arası :
- 10mS süreyle 110mA
- 100mS süreyle 50mA
- 1 saniye süreyle 10mA alan içindeki çarpılmalarda, çarpılma hissedilir ama kas kasılmaları olmaz ve tıbbi herhangi bir yardım gerekmez.
3.Saha_ 10mA ile 150mA arası :
- 100mS süreyle 140mA
- 10 saniye süreyle 30mA alan içindeki çarpılmalarda kas kasılmaları oluşur ama kalp durması olmaz.
4.Saha_30mA'den yüksek akım :
- 100mS süreyle 1000mA
- 1 saniye süreyle 120mA Kalp kasılması ve durması görülebilir.
Amaç insan için tehlikeli olan 30mA sınırının uzun süre aşılamamasıdır. 30mA akımın insanların üzerinden ancak 5 saniyeden fazla süre akması durumunda tehlikeli bir durum oluşabileceği bütün dünya tıbbi ve iş sağlığı kurumları ile devletler tarafından kabul edilmiş, kanunlaştırılmış bir değerdir. Tesadüfen çıkmış bir değer değildir. (Bakın IEC 60947-1).
Anma akımı değeri ne olursa olsun 30mA fark akımlı bir K.A.K. Rölesinin açma süreleri aşağıda verildiği gibidir:
Buradan yola çıkarak, gövdeye kısa devre oluşan "Alçak Gerilim" devrelerinde (1000Vac'a kadar) gövde üzerinde maksimum 50Vac, "Yüksek Gerilim" (1000Vac'un üzeri) devrelerinde 75Vac gerilim oluşmasına izin verilecek şekilde topraklama hat direnci hesaplanır.
Şimdi neden Yüksek Gerilim devrelerinde 75Vac değeri seçilmiş derseniz; 1000Vac'un üzerinde Yüksek Gerilimin olduğu yerde, 50Vac sağlanması zor ve maliyetli bir gövdeye kaçak voltaj değerdir.
Yüksek Gerilim bulunan hücrelere zaten sıradan her insanın giremeyeceği ve girebilen insanlarınsa gereken tedbirleri almış eğitimli insanlar oldukları öngörülmüştür.