Bakımda Iş Güvenliği

Kaan SAKA

TÜİSAG Kurucusu
Admin
Katılım
17 Ara 2010
Mesajlar
3,013
Tepki puanı
3,507
Medeni hal
Evli
Meslek
Uzman (B)
Bakımda İş Güvenliği

Endüstriyel bakım, bir ekipmanın fonksiyonel durumunu kabul edilebilir seviyede tutmak ve kullanılabilirliğini korumak için yapılan faaliyetler olarak tanımlanmaktadır.

Gelişen teknoloji bakımı,çok yönlü beceri ve analiz yeteneği gerektiren bir faaliyet haline dönüştürmüştür.
Birçok ülkede bakım mühendisliği artık güvenilirlik mühendisliği kavramı altında ele alınmaktadır.
Bakımcıların mekanik,elektrik-elektronik,bilgisayar ve güvenilirlik hakkında temel bilgilere sahip olması beklenir.
II. Dünya savaşı öncesinde sadece arıza giderme olarak anlaşılan bakım faaliyetleri,giderek daha karmaşıklaşan makina ve sistemlerin kullanım sürekliliğini sağlamak amacıyla proaktif yaklaşımlara (planlı bakım ve durum bazlı bakım/kestirimci bakım) yönelmiştir.
Bakım faaliyetlerinin iş sağlığı ve güvenliği ile iki yönlü etkileşimi vardır.
1.Bakımcı personelin karşı karşıya kaldığı riskler
2.Bakım hatalarından dolayı kullanıcıların ve 3. kişilerin maruz kaldığı riskler

1.Bakımcıların karşı karşıya kaldığı riskler

Endüstrideki hızlı gelişme ve makina-proses çeşitliliğinin artması,bakım yapan personelin hemen hemen tüm iş sağlığı ve güvenliği risklerine maruz kalması sonucunu doğurmuştur.
Bakım faaliyetlerinin süreksizliği,bakımcı personelin oransal olarak azlığı,sözleşmeli bakım faaliyetleri ve sektörel dağınıklık bu risklerin araştırılmasını güçleştirmektedir.
Ancak iş güvenliğini iyileştirme çabaları ve gitgide göze çarpan ağırlığa ulaşan iş kazaları, dikkatleri bakım süreçlerine yöneltmiş ve Avrupa İş Sağlığı ve Güvenliği Ajansı (EU-OSHA) AB ülkelerinde 2010 yılında Güvenli Bakım Kampanyası başlatmıştır.
Bu kampanya esnasında yapılan araştırmalar şunları ortaya çıkarmıştır:

AB ülkelerinde bakımcılar tüm çalışanların yaklaşık %6 sı iken,
·ölümlü iş kazalarının % 15 i,
·tüm iş kazalarının ise %15-20 sini bakım kazaları oluşturmakta,
·bazı sektörlerde ise bu oran %50 ye ulaşmaktadır1
Pichot(2006) tarafından yapılan bir araştırmada ,1250 bakım elemanı 5 yıl boyunca (1995–2000) izlenmiş,diğer çalışanlara göre 8-10 kat daha fazla işle ilgili hastalıklara maruz kaldıkları tesbit edilmiştir.2
OSHA-Amerika3 tarafından 89 ölümlü iş kazasının raporlarına dayanarak yapılan bir araştırmada bu kazaların %60’ının bakım faaliyetleri esnasında gerçekleştiği saptanmıştır.
Hong-Kong daki inşaat endüstrisindeki bakım ve renovasyon taşeronlarında yapılan bir araştırmada (Hon ve ark.,2010)4 ciddi bakım kazalarının neden faktörleri incelenmiş ve riskleri küçümseme ile eğitim yetersizliğinin en önemli faktörler olduğu saptanmıştır.
Finlandiya’da (Lind,2008)5 endüstriyel bakım kaynaklı ölümcül ve diğer kazalar incelenerek bakım risk faktörleri analiz edilmiştir. Bu çalışma, bu konuda ülke bazında yapılan ilk araştırmadır.

2.Bakım hatalarından dolayı kullanıcıların ve 3. kişilerin maruz kaldığı riskler

Eksik,yanlış veya hatalı bakım uygulamaları endüstri tarihi boyunca hep en ciddi kazalara yol açan faktörler arasında yer almıştır.
Özellikle havacılık,nükleer,petrokimya gibi yüksek güvenlikli sektörlerde bakım süreçleri yaşamsal önem taşımaktadır.Zaten güvenli bakım faaliyetleri konusunda en çok araştırma yapılan ve sistem geliştirilen sektörler de bunlar olmuş ve bu sistemler günümüzde diğer sektörlere de yol gösterici olmaktadır.6,7
İngiltere Sivil Havacılık Otoritesi uçak bakım süreçleri ve bunlara etki eden insan faktörleri ile alınacak önlemler konusunda normlar ve kontrol listeleri oluşturmuştur.8
İsveç’te yapılan bir araştırmada (Alsyouf,2009)9 İş sağlığı ve Güvenliği ile Çevre faktörlerinin, bakım sistem ve stratejilerinin seçiminde en önemli etken olduğunu göstermektedir.
Çeşitli nedenlerden dolayı eksik veya hatalı bakımlar ekipman kullanıcıları,ulaşım aracı yolcuları,kamuya açık alanlardaki insanlar için ciddi riskler oluşturmaktadır.

2009’da 127 yolcu 7 mürettebatın hayatını kaybettiği THY Amsterdam kazasının nedenlerinden biri: Altimetre arızası

Yaşanan birçok büyük endüstriyel kazaya ya direkt bakım faktörleri,yada yetersiz bakım uygulamalarının yol açtığı kaza sonrası araştırma raporlarında ortaya çıkartılmıştır.10

Bunlara örnek olarak;
·Three Mile Island nükleer reaktorü çekirdek erimesi (1974)
·Japon Havayollarına ait Boeing 747’nin düşmesi (1985)
·Uzay mekiği Challenger in düşmesi (1986)
·Piper Alpha off-shore petrol platformu patlaması (1988)
·BP Texas rafinerisindeki patlama (2005)
·Air France uçağının okyanusa düşmesi (2009)
·BP “Deep Water Horizon” off-shore petrol kuyusu sızıntısı (2010)

Son olarak bakım riskleri ve bakım kaynaklı ekipman hatalarına etki eden bir başka faktör ise “bakım yapılabilirlik” tir. (maintainability) Bir ekipmanın bakım yapılabilirliği esas olarak tasarım aşamasında ona kazandırılan bir özellik olup şöyle tanımlanmaktadır:
Bakım yapılabilirlik: Bir elemanın belirli kullanım şartlarında, kurallara uygun bakım yapıldığı takdirde kendisinden beklenen fonksiyonu yerine getirme veya o fonksiyona geri döndürülebilme yeteneğidir. 11
Bakım uygulamalarındaki insan faktörleri hakkında uzun yıllara dayalı araştırmaları olan Prof.Reason’a göre:
“Eğer şeytan deha olsaydı ve de ona garantili insan hatalarıyla dolu bir faaliyet yaratması görevi verilseydi bakımı icat ederdi.” 12
Araştırmalar bakımcıların karşılaştığı riskler ile bakım hatalarının sıkı bir ilişki içinde olduğunu göstermektedir. Zaman baskısı,stres,değişken çalışma saatleri,psikososyal faktörler ve işyeri ortam şartları bakım süreçlerindeki hatalara katkıda bulunan etmenlerin başında gelmektedir.
Örneğin yetersiz hangar aydınlatmasının birçok kazaya katkıda bulunan önemli bir faktör olduğu gösterilmiştir.13
Ülkemizde ne yazık ki çeşitli nedenlerden dolayı kaza araştırma süreci etkin çalışmamakta veya araştırma bulguları kamuoyu ile paylaşılmamaktadır.
Mevcut SGK istatististikleri de bu konuda bir analiz veya veri ortaya koymamaktadır.
Dolayısıyla bakım faktörlerinin neden olduğu kazalar hakkında herhangi bir veri mevcut değildir.
Ancak bakımcılara özel iş güvenliği ve bilinçlendirme eğitimlerinin gerekliliği açıktır.
Bu eğitimler kuruluşa özgü olmalı ve ilgili bakım riskleri dikkate alınarak planlanmalıdır.

Kaynakça:

1.Maintenance and Occupational Safety and Health: A statistical Picture, European Agency for Safety and Health at Work, 2010
2.Pichot C (2006), Sonte at securitie au travail: Les meties de la maintenance en premiere,(Health and Safety on the Work Floor: Maintenance Jobs). AFIM, Paris, France.
3.Liliane Pintelon, Peter N. Muchiri, Handbook of maintenance management and engineering,2009
4.An analysis for the causes of accidents of repair, maintenance, alteration and addition works in Hong Kong,Hon,et.al. ,Safety Science, 2010
5.Types and sources of fatal and severe non-fatal accidents in industrial maintenance, Lind, International Journal of Industrial Ergonomics,2008
6.Explaining safe work practices in aviation line maintenance K.A. Pettersen , K. Aase, Safety Science 46 (2008) 510–519
7.Evaluating Safety In The Management of Maintenance Activities in the Chemical Process Industry,A.R. Hale , B.H.J. Heming ,et.al. Safety Science Vol. 28, No. 1, pp. 21–44, 1998
8.CAP 716 Aviation Maintenance Human Factors , UK Civil Aviation Authority,2006
9.Maintenance practices in Swedish industries: Survey results ,Imad Alsyouf , Production Economics 121 (2009) 212–223
10.Learning from Accidents,T.Kletz,2012
11. Maintenance terminology, EN 13306,2001
12. Reason, J., Hobbs, A., Managing Maintenance Error. A Practical Guide, Aldershot, Ashgate Publishing, 2003
13.Uçak Bakım ve Onarımında Aydınlatmanın Yeri ve Önemi ,Ekren N.ve Ark.2004

Kemal ÜÇÜNCÜ
Mak.Müh.MSc.
İş Güvenliği Uzmanı
 
Üst
!!! Reklam Engelleyici Tespit Edildi !!!

Reklam Engelleyici Kulladığınız Tespit Edildi !

Sitemiz geçimini reklam gelirlerinden kazanmaktadır. Bundan dolayı Ad Block gibi reklam engelleyicilerin kullanılmasına izin verilmemektedir. Anlayış göstererek bu site için reklam engelleyicinizi devredışı bıraktığınız için şimdiden teşekkür ederiz.

Devredışı bıraktım, siteyi gezmeye devam edebilirim.