Bilgi : Kaçak Akım Koruma Rölesi Nedir, Iş Güvenliğindeki Görevleri Nelerdir ?

[isg27]

Faz ve Nötr iletkenleri arasında bir dengesizlik yani fark oluştuğunda devreyi açan anahtardır. Bir elektrik devresine fazdan giren akım nötrden çıkar. Eğer devrede herhangi bir kaçak yok ise giren akımla çıkan akım birbirlerine eşittir. Devrede kaçak olması halinde fazdan giren akımın hepsi nötr üzerinden değil, bir kısmı da kaçak üzerinden olacaktır. Kaçak akım sonucu faz-nötr dengesi bozulacaktır.Kaçak akım koruma rölesi, bu dengesizliği algılayarak devreyi açar ve kaçak sonucu oluşacak istenmeyen sonuçları engeller.

Elektrik hatası olustugunda , insan vücudu topraga dönmek için bir yol arayan elektrik akımına iletken vazifesi görür. Akımın vücuttan geçisi ile meydana gelen tehlikenin büyüklügü asagıdaki etkenlere bağlıdır.
· Gerilim
· Vücudun elektrik direnci
· Akımın degeri ve frekansı
· Akımın geçis süresi
· Akımın vücutta izledigi yol
· Yaş

TEMAS ÇEŞİTLERİ:

a)Dogrudan temas durumu:
Bir kisinin normal sartlarda “canlı” olan bir iletkene dokunması “dogrudan temas” olarak adlandırılır. Dogrdudan temas durumunda maruz kalınan gerilim hat gerilimidir. Bu durumda kisinin vücudu üzerinden maksimum akım geçer ve devreyi otomatik kesmede, kaçak akım hassasiyeti yüksek, tepki süresi çok kısa olan toprak kaçak akım koruma cihazları kullanılmalıdır. ( <30mA, < 30ms)


b)Dolaylı temas durumu:
Bir yalıtım hatası sonucunda kaza ile gerilim altında kalan cihazın gövdesine dokunan bir kisinin halidir. Dolaylı temas durumunda alınması gereken iki temel önlem vardır;
1 – Temasın söz konusu oldugu devrede toprak kaçak akım cihazı kullanılması
2 – Temasa müsait tüm gövdelerin topraklanması

Kaçak akım korume rölesi bakım, onarım ve kullanımında dikkat edilmesi gereken hususlar;
· Kaçak akım koruma röleleri 5 yılda bir periyodik bakım gerektirir. Nemli ve tozlu ortamlarda
minyatür devre kesicinin kontaklarında yapısma olmaması için mutlaka bir muhafaza (sigorta
kutusu veya pano) içerisinde kullanılmalıdır.
· Kaçak akım koruma rölesi yalıtım hatalarına karsı insan hayatını ve yangına karsı tesisatı
koruma amaçlı kullanılır. Herhangi bir termin manyetik koruma yapmadıgından kaçak akım
koruma rölesi termik ve manyetik koruma yapabilen bir devre kesici ile korunmalıdır.
· Kaçak akım koruma rölesinin çalısma durumu ayda 1 üzerindeki test butonuna basılarak test
edilmelidir. Test butonuna basıldıgında mandal asagıya düser ve bulundugu devre enerjisiz
kalır. Test butonuna basılmasına ragmen kontakların açılmaması durumunda elektrikçinize
basvurunuz.
· Profesyönellik gerektirmez, her türlü yetkili veya yetkisiz kisiler tarafından kullanılabilir.
Yetkisiz kisilerin kullanımını kısıtlamak için kaçak akım koruma rölesinin bulundugu pano veya
sigorta kutusu kilitlenebilir. Ayrıca özel devreleri koruyan devre kesicilerin mandalı özel bir kilit
sistemiyle kilitlenebilir.
· Kullanım sırasında elektrik akısı oldugu durumda devre kesicinin kablo baglantı terminallerine
ve kablo giris çıkıslarına temas edilmemelidir, çarpılmaya sebep olabilir.
· Kaçak akım koruma rölesi su ile temas etmemelidir. Su ile temas etme riski olan durumlarda
IP seviyesi yüksek bir muhafaza içerisinde kullanılmalıdır.
· Terminal vidaları iyice sıkılmalıdır. Isınan kablonun gevseyip çıkması durumunda istenmeyen
elektrik kazaları veya gerilim yükselmeleri yasanabilir.
· Kaçak akım koruma rölesinin sürekli açması durumunda tesisatta bir kısa devre veya asırı
yüklenme söz konusudur. Bu durumda izolasyon ve yük dagılımının kontrolü için elektrikçinize
basvurunuz.

 

[tcetinoz]

Sayın ISG27;

KAR ile verdiğin bilgiler için teşekkür ederim. Benim size bir sorum var. Bu roleleri kullanmak zorunda mıyız? Yasal gereklilik var mı? Varsa ilgili kanunu gösteren maddeyi yazabilir misiniz?

Teşekkürler

 

[Ersin]

proaktif önlem olarak evet

 

[Bayram ÇELİK]

Kaçak akım rolesi ile ilgili faydalı bir döküman

 

[Bayram ÇELİK]

İş Sağlığı ve Güvenliği Tüzüğü
Madde 315-Elektrikli el aletleri üzerinde meydana gelebilecek kaçakların zararlı bir seviyeye gelmesinden önce, alete gelen elektrik devresini kesen güvenlik otomatikleri de uygun bir iş güvenliği tedbiri olarak kabul edilecektir. Topraklamalı aletlerde, topraklama devresindeki kesinti halinde, aletin elektrik devresini kesen bir kontaktörün bulunması şekli de geçerli sayılacaktır.

 

[Cem AKBULAK]

özellikle apartmanlardaki panolarda kullanılmasını şiddetle tavsiye ederim kaçak akım rölesinin...

 

[Abdullah Güldoğan]

Arkadaşlar topraklamanın yetersiz olduğu sigortaların kısa devre yapıldığı işletmeler var. KAR hayat kurtarır.

 

[SEG]

sadece iş yerine değil evlerinize de takın, kendinizi ve çocuğunuzu da koruyun, kaçak akım rölesi çok önemli

 

[sedat ülgü]

Kaçak akım rölesi kompak şalter olan yerlerde(aynı zamanda genel topraklama ve kontrolleride mevcut) zorunlu değilmiş arkadaşlar.Ne kanun nede yönetmelikler buna net bir şekilde var demiyor.tam 1 haftadır bu konuyu araştırıyorum.hatta elk. müh. odasına bile tel açtım topraklama olsun gene yeter dediler.Artık bana da sıkıntı geldi.Çünkü bi röledir gidiyor tüm isg uzmanlarının agzında.Gerçekte ise mecburi değil.ev ofis ortamları hariç.Aksini idda edecek varsa lütfen benide bilgilendirsin.Yukarıda paylaşılan döküman da dahil bir çok dökümanı taradım bunu belirteyim.Aksini söliyecek arkadasta lütfen kaynakla belirtsin....

 

[Cevre5559]

Bu kaçak akım rolesi muhabbeti İş Güvenliği Uzmanlarının Ağzına çünkü teftiş geçiren işletmelerde bu gibi şeyler eksiklik olarak yazılıyor. Aynen aşağıdaki gibi açıklaması ve atıf yapılan mevzuatı ile birlikte yazıyorum.
KAÇAK AKIM RÖLESİ:…………. elektrik panosunda kaçak akım rölesi olmadığı anlaşılmış olup, faz iletkeninde veya makinelerde muhtemel elektrik kaçağı olması durumunda, elektrik akımını panodan ani olarak kesecek 30 miliamperlik hayat koruma eşikli kaçak akım rölesi takılması gerekir. (İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği EK-I Madde:2.3,2.4,2.14)

Bu maddelerle nasıl bağdaştırırlar bilmiyorum ama aynı yönetmeliğin 5. maddesi şöyle diyor.

Genel Yükümlülükler
Madde 5 — İşveren, işyerinde kullanılacak iş ekipmanının yapılacak işe uygun olması ve bu ekipmanın işçilerin sağlık ve güvenliğine zarar vermemesi için gerekli tüm tedbirleri alacaktır.
İşveren:
a) İş ekipmanını seçerken işyerindeki özel çalışma şartlarını, sağlık ve güvenlik yönünden tehlikeleri göz önünde bulundurarak, bu ekipmanın kullanımının ek bir tehlike oluşturmamasına dikkat edecektir.
b) İş ekipmanının, çalışanların sağlık ve güvenliği yönünden tamamen tehlikesiz olması sağlanamıyorsa, riski en aza indirecek uygun önlemleri alacaktır.
Unutmayalım ki bunu işletmeden isteyen müfettişlerin arasında Elektrik Mühendisi olanlarda var.
Hem İş Güvenliğinde bir tedbir alındı, ikinci ve üçüncü tedbire ihtiyaç yok diye bir şey yok. Tehlikeyi tamamen kaldıramadığımız ve tehlike var olduğu sürece ön gördüğümüz kazanın şiddetini ve olasılığını en az seviyeye indirgemek için gerekli olan birinci ikinci üçüncü tedbirleri almak zorundayız.

 

[SEG]

Kaçak akım rölesi kompak şalter olan yerlerde(aynı zamanda genel topraklama ve kontrolleride mevcut) zorunlu değilmiş arkadaşlar.Ne kanun nede yönetmelikler buna net bir şekilde var demiyor.tam 1 haftadır bu konuyu araştırıyorum.hatta elk. müh. odasına bile tel açtım topraklama olsun gene yeter dediler.Artık bana da sıkıntı geldi.Çünkü bi röledir gidiyor tüm isg uzmanlarının agzında.Gerçekte ise mecburi değil.ev ofis ortamları hariç.Aksini idda edecek varsa lütfen benide bilgilendirsin.Yukarıda paylaşılan döküman da dahil bir çok dökümanı taradım bunu belirteyim.Aksini söliyecek arkadasta lütfen kaynakla belirtsin....

sayın matador, zorunluluk olmasa bile yaşanacak en büyük tehlikelerden biri için büyük bir koruma önlemidir. makinelerde topraklama olabilir ama ufak bir el aletini prize taktığınızı düşünün. kaçak varsa can alabilir. o yüzden en azından priz hatlarının bağlı olduğu yere koymanızda yarar olacaktır.

 

[ozgur_snmz]

Arkadaşlar son zamanlarda yapılan denetimlerde müfettişler özellikle KAR ile özel olarak ilgilenmekteler. Her makine için örneğin tekstil sektöründe kullanılan dikiş makinelerini ele alalım, bu makinelerde her makine için özel bir bağlantı ile çözümleme yapılan yerler mevcut. Bazı yerlerde ise KAR elektrik panolarına konularak çözümlenme, önlem alma yöntemine gidilmektedir. İş güvenliği açısında bu rölelerin kontrollerini firmanın elektrik personeli ile dikkatli bir şekilde devam ettirilmelidir.

 

[murat2242]

Arkdaşlar bize gelen müfetişlerde her prize ayrı ayrı olacak şekilde kaçak akım rolesi istediler.Bi çalışma yaptım yaklaşık 600 adet priz var.Masrafı siz düşünün

 

[Selçuk Karstarlı]

Arkdaşlar bize gelen müfetişlerde her prize ayrı ayrı olacak şekilde kaçak akım rolesi istediler.Bi çalışma yaptım yaklaşık 600 adet priz var.Masrafı siz düşünün

iyi de tek çarpılma kaynağı priz değil ki tüm elektrikli araçlarda bu risk vardır. Örneğin aydınlatma armatürleri, fanlar, enerji bağlantısı direkt yapılmış cihazlar, priz ile pano arasında zarar görmüş kablolar.Her panao için istese tamam da priz saçma olmuş

 

[sedat ülgü]

Arkadaşlar gönül isterki bütün el aletlerine ve bütün panolara taktıralım.Ama işveren yasal hüküm istiyor.Tam olarak kaçak akım(yeni adıyla artık akım)rölesi gereklidir diye bir ibare yok kanun ve yönetmeliklerde.Bu durumda işverenede derdimizi anlatamıyoruz.Ayrıca elk. müh odasıda yokda derse elimizden ne gelir.Devlet denetyip yazar ,onlar için sorun yok.Ama orda mücadele veren biziz.

 

[alperbek]

Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği​

Madde l8- (Değişik fıkra: RG 25.10.1996-22798)Sayaç Ve Sigortaların Büyüklüğü Ve Yerlerinin Belirlenmesi
Sayaç, kofre ve besleme hattı koruma elemanlarının türü, büyüklüğü nereye konulacağı, besleme hattının yapıya nereden gireceği proje onayı sırasında işletmece belirlenerek projeye işlenir. Konut dışı tesislerde (hastane, iş merkezi, okul vb.) bunların yeri işletmenin onayı alınmak kaydıyla değiştirilebilir.
(Değişik fıkra: RG 16.06.2004-25494) Elektrik iç tesislerinde kullanılacak sayaçlar yürürlükte bulunan mevzuat hükümlerine uygun olmalıdır. (Ahır, kümes gibi basit tarım binaları, barakalar, basit köy evleri ve geçici olarak elektrik verilen şantiye, lunapark ve benzeri abonelikler hariç)
Çok basit tarım binaları, barakalar, basit köy evleri hariç yapı bağlantı kutusuna (ana buat veya kofre) yangın koruma, sayaç kolon devrelerine ise hayat koruma eşikli, düzeneği ile birlikte termik manyetik şalter veya otomatik sigorta (ayrı ayrı veya birlikte) konulmalı ve tüm koruma düzenleri arasında seçicilik sağlanmalıdır. Yapıda tek sayaç varsa, kofre tesis edilemez.
Bu maddeye aykırı olarak yapılan tesise işletme kesinlikle elektrik vermez.
hayat koruma eşikli ifadesi kaçak akım koruma rölesini işaret eder

 

[mühendis85]

Kaçak akım rölesinin ana panoda olması yeterli mi? Tüm elektrik panolarına istedim ben ama işveren masraftan kaçınıyor yasal mevzuatta geçiyorsa yapalım diyor. Önemini anlattım fakat nafile. Bana bir teselli verin ne yapmalıyım ?

 

[miner ATA]

işi bırak riske girme. memlekette karın tokluğuna bu işi yapacak bu kadar "uzman" varken risk alma arkadaşım bırak "uzman" lar bu işi yapsın zaten bu tip "uzmanlar" olduğu sürece biz UZMANLAR ın önemi ortaya çıkacaktır.

 

[ilker1959]

Kaçak akım rölesinin ana panoda olması yeterli mi? Tüm elektrik panolarına istedim ben ama işveren masraftan kaçınıyor yasal mevzuatta geçiyorsa yapalım diyor. Önemini anlattım fakat nafile. Bana bir teselli verin ne yapmalıyım ?

Elektrikçi karar verecek. Önemli olan kaçak akım rölesinin takılması değil, çalışması iş görmesi.
Ana panoya takılması eski tesisatlarda sorun yaratabiliyor. Topraklama tesisatının mükemmel olması, nötr hattın makinelere verilmemiş olması lazım.
Elektrikçi ben ana panoya takarım ve çalışır derse taksın.zaten çalışmazsa anında atacaktır.

 

[murat2242]

Kaçak akım rolesi bütün panolarda her prizde ayrı ayrı olarak kullanıyoruz.Ana panolarda ise 300 mA yangın rolesi kullanılıyor.Bakanlıktan gelen müfettişlerde böyle istemişti.Kaçak akım rolseinin çalışması için öenmli kriter nötr ve topraklama hattının ayrı olması.Biz sorunu böyle çözdük.