Soru : Risk Analizinde Olasılık Ve Şiddet

[Mücahit Yeşilyurt]

rizk analizinde olasılık ve şiddeti düşürebilecek bir teknik isg önlemi var mıdır sizce ? varsa bilgi paylaşımı yapabilir misiniz ? farklı örnekler ortaya koyabilir misiniz siz değerli uzman abi ve ablalarım

 

[Murat Yln]

rizk analizinde olasılık ve şiddeti düşürebilecek bir teknik isg önlemi var mıdır sizce ? varsa bilgi paylaşımı yapabilir misiniz ? farklı örnekler ortaya koyabilir misiniz siz değerli uzman abi ve ablalarım

Hangi tehlike ve riskten bahsettigimize de bagli olmak kaydiyla,uretim yontem ve arac degisikligi bu degerleri dogrudan degistirebilir.

 

[Sorgulayan Adam]

Risk değerlendirmesinde riskin şiddetinin düşürülüp düşürülemeyeceği konusunda iş güvenliği uzmanlarının dahi hemfikir olduklarını düşünmüyorum. Daha önce bu ve başka forumlarda mevzu üzerinde tartışmaların yaşandığı durumlara şahit oldum.

Konu üzerinde yazacaklarım şu iki temel üzerine kuruludur:
1- Risk değerlendirmesinde tespit edilen riskin meydana gelmemesi için alınacak önlemler riskin olasılığını düşürmek amaçlıdır.
2- Risk gerçekleştikten sonra oluşabilecek zararın azaltılmasına yönelik alınacak koruyucu tedbirler ise riskin şiddetini düşürmeye yöneliktir.

Yukarıdaki önermelerden her türlü riskin şiddeti düşürülebilir anlamı kesinlikle çıkarılmamalıdır. Farklı durumlar için farklı sonuçlar elde edilmesi muhtemeldir. Ayrıca riskin şiddeti düşürülebilse bile risk skoru sonuçlarının buna göre sayısal olarak düşürülmesi, ilgili riskle ilgili bir iş kazası yaşanması halinde hazırlanan dokümanın yasal olarak incelenmesi esnasında dokümanı hazırlayanlar için sorun teşkil edebilecektir.

Kolay anlaşılması adına sürekli verdiğim örnek tehlike kaynağı olarak yüksekte çalışmadır. Burada risk yüksekten düşmedir ve riskin şiddeti en yüksek olarak ölüm olarak düşünülebilir. Çalışma alanına bir korkuluk yapılırsa yüksekten düşme ihtimali azaltılmış olur. Fakat çalışan yine de yüksekten düşebilir. Çalışana, uygun standartlarda kurulmuş bir yaşam hattına bağlı olarak kullanabileceği paraşüt tipi emniyet kemeri ve gerekli yüksekte çalışma ekipmanları sağlarsanız düşüş gerçekleşmesi durumunda düşmenin şiddetini azaltabilirsiniz. Benzer şekilde güvenlik ağları da yüksekten düşme esnasında şiddeti azaltabilecek yöntemlerdendir. Yüksek bir yerden zemine düşmekle bir güvenliği ağına düşmek veya emniyet kemerine asılı kalmak aynı şiddette olmayacaktır.

İkame yöntemi(tehlikelinin, tehlikeli olmayanla veya daha az tehlikeli olanla değiştirilmesi) de riskin şiddetini azaltıcı tedbir olduğu düşünülebilse de aşağıda açıklamaya çalıştığım durum söz konusudur. Üretim esnasında kullanılan ve çalışanın maruz kaldığı çok tehlikeli olan bir kimyasal malzemeyi daha az tehlikeli olan ile değiştirmek o riski oluşturan tehlike kaynağını(çok tehlikeli kimyasal malzemeyi) ortadan kaldıracağı için o riske ait şiddeti düşürmek gibi değerlendirilmeyebilir. Zira tespit edilen riski oluşturan tehlikeli kimyasal artık ortadan kalkmıştır. Yerine kullanılan kimyasala ait risk değerlendirmesi tekrardan yapılır.

Verilen yüksekte çalışma örneğinden anlaşılabileceği üzere kişisel koruyucu donanımlar riskin şiddetini azaltmak için kullanılabilirler. Bir baret çalışanın kafasını bir yere çarpması veya kafasına bir nesne düşmesi durumunda çarpma şiddetini düşürebilir. Öte yandan, KKD kullanımının risk değerlendirmesinde diğer adımların yeterli sonuç vermemesi halinde en son başvurulacak yöntem olacağı herkesçe bilinmektedir. Riskin şiddetini düşürmek adına diğer adımlar uygulanmadan riskin şiddetini düşürmek amaçlı KKD kullanmak kesinlikle uygun olmayacaktır.

Risk değerlendirmesinde ilk kontrol adımının "tehlike veya tehlike kaynaklarının ortadan kaldırılması", asıl amacın "risklerin tamamen bertaraf edilmesi, mümkün değilse riskin kabul edilebilir seviyeye indirilmesi" olduğu unutulmamalıdır.

 

[Ahmet ARTUR]

Risk değerlendirmesinde riskin şiddetinin düşürülüp düşürülemeyeceği konusunda iş güvenliği uzmanlarının dahi hemfikir olduklarını düşünmüyorum. Daha önce bu ve başka forumlarda mevzu üzerinde tartışmaların yaşandığı durumlara şahit oldum.

Konu üzerinde yazacaklarım şu iki temel üzerine kuruludur:
1- Risk değerlendirmesinde tespit edilen riskin meydana gelmemesi için alınacak önlemler riskin olasılığını düşürmek amaçlıdır.
2- Risk gerçekleştikten sonra oluşabilecek zararın azaltılmasına yönelik alınacak koruyucu tedbirler ise riskin şiddetini düşürmeye yöneliktir.

Yukarıdaki önermelerden her türlü riskin şiddeti düşürülebilir anlamı kesinlikle çıkarılmamalıdır. Farklı durumlar için farklı sonuçlar elde edilmesi muhtemeldir. Ayrıca riskin şiddeti düşürülebilse bile risk skoru sonuçlarının buna göre sayısal olarak düşürülmesi, ilgili riskle ilgili bir iş kazası yaşanması halinde hazırlanan dokümanın yasal olarak incelenmesi esnasında dokümanı hazırlayanlar için sorun teşkil edebilecektir.

Kolay anlaşılması adına sürekli verdiğim örnek tehlike kaynağı olarak yüksekte çalışmadır. Burada risk yüksekten düşmedir ve riskin şiddeti en yüksek olarak ölüm olarak düşünülebilir. Çalışma alanına bir korkuluk yapılırsa yüksekten düşme ihtimali azaltılmış olur. Fakat çalışan yine de yüksekten düşebilir. Çalışana, uygun standartlarda kurulmuş bir yaşam hattına bağlı olarak kullanabileceği paraşüt tipi emniyet kemeri ve gerekli yüksekte çalışma ekipmanları sağlarsanız düşüş gerçekleşmesi durumunda düşmenin şiddetini azaltabilirsiniz. Benzer şekilde güvenlik ağları da yüksekten düşme esnasında şiddeti azaltabilecek yöntemlerdendir. Yüksek bir yerden zemine düşmekle bir güvenliği ağına düşmek veya emniyet kemerine asılı kalmak aynı şiddette olmayacaktır.

İkame yöntemi(tehlikelinin, tehlikeli olmayanla veya daha az tehlikeli olanla değiştirilmesi) de riskin şiddetini azaltıcı tedbir olduğu düşünülebilse de aşağıda açıklamaya çalıştığım durum söz konusudur. Üretim esnasında kullanılan ve çalışanın maruz kaldığı çok tehlikeli olan bir kimyasal malzemeyi daha az tehlikeli olan ile değiştirmek o riski oluşturan tehlike kaynağını(çok tehlikeli kimyasal malzemeyi) ortadan kaldıracağı için o riske ait şiddeti düşürmek gibi değerlendirilmeyebilir. Zira tespit edilen riski oluşturan tehlikeli kimyasal artık ortadan kalkmıştır. Yerine kullanılan kimyasala ait risk değerlendirmesi tekrardan yapılır.

Verilen yüksekte çalışma örneğinden anlaşılabileceği üzere kişisel koruyucu donanımlar riskin şiddetini azaltmak için kullanılabilirler. Bir baret çalışanın kafasını bir yere çarpması veya kafasına bir nesne düşmesi durumunda çarpma şiddetini düşürebilir. Öte yandan, KKD kullanımının risk değerlendirmesinde diğer adımların yeterli sonuç vermemesi halinde en son başvurulacak yöntem olacağı herkesçe bilinmektedir. Riskin şiddetini düşürmek adına diğer adımlar uygulanmadan riskin şiddetini düşürmek amaçlı KKD kullanmak kesinlikle uygun olmayacaktır.

Risk değerlendirmesinde ilk kontrol adımının "tehlike veya tehlike kaynaklarının ortadan kaldırılması", asıl amacın "risklerin tamamen bertaraf edilmesi, mümkün değilse riskin kabul edilebilir seviyeye indirilmesi" olduğu unutulmamalıdır.

Mesela kompresör genleşme tankı açıkta bulunsun ve patlasın. Patlamayla birlikte üretimde çalışmakta olan makine operatörlerine zarar versin.

Yine kompresör tankı beton duvar ile kapatılmış olsun. Bu sefer patlamayla birlikte beton duvar perdeleme yapsın. Ve patlamanın etkisi operatöre kadar uzanmasın. Patlamanın etkisi yapılan perdeleme ile birlikte azaldı.

Burada kompresöre bakım veyahut da herhangi bir düzeltici faaliyet yapılmadı. Sadece etrafında koruma önlemi alındı. Yani olasılık aynı.

Diyeceğim o ki şiddet ise yine aynı. Çünkü patlayan tank yine aynı şiddetle patladı. Sadece etrafında koruma önlemi olmadığı için bir önceki seferde etkisi fazla oldu.

Burada bahsedilen şiddet kavramı , riskin meydana geldiği zaman oluşturduğu etkiler bütünü mü , yoksa yukarıda bahsettiğim gibi basınçlı kap ın patlama şiddeti mi ?

 

[Sorgulayan Adam]

Sorunuza yanıt verirken, kullandığımız "risk" kavramını mevzuatımıza bakarak değerlendirelim.

Risk: Tehlikeden kaynaklanacak kayıp, yaralanma ya da başka zararlı sonuç meydana gelme ihtimalini ifade eder. [1]

İlgili mevzuattaki risk tanımına göre söz konusu olan risk şiddeti; kayıp, yaralanma ya da başka zararlı sonuç meydana gelmesi ihtimalinin şiddeti olacaktır. Sizin örneğinize uyarlamaya çalışırsak riskin şiddeti genleşme tankının patlama şiddeti değil, patlama sonrası oluşacak kayıp, yaralanma veya diğer sonuçların şiddeti olarak değerlendirilmektedir.

Kimi zaman uzun uzadıya sözle ifade edilmese dahi risk tanımı doğası gereği kayıp, yaralanma veya başka zararlı sonuç meydana gelme ihtimalini ihtiva eder. Örneğin yüksekten düşme olarak ifade edilebilen risk esasında bu haliyle yüksekten düşme sonucu düşen kişinin yaralanma veya ölüm ihtimalini kapsamaktadır. Verdiğiniz örnekte risk, kısaca "genleşme tankının patlaması" olarak yazılsa bile, ifade edilen risk genleşme tankı patlaması sonucu oluşabilecek kayıp, yaralanma ya da zararlı sonuç meydana gelme ihtimalidir.

[1]İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ RİSK DEĞERLENDİRMESİ YÖNETMELİĞİ
Resmi Gazete Tarihi:29.12.2012 Resmi Gazete Sayısı: 28512
MADDE 4 – (1)/e

 

[Özlem Akarlı]

Bu konuyu Fine Kinney metodu ile açıklamaya çalışayım.

Patlama olduğunda birden fazla kişi ölümü bekleniyorsa şiddet 100 olarak alınırken , tek kişi ölümü ciddi çevresel zarar varsa şiddet 40 alınır. Eğer ölüm yok kalıcı hasarlı yaralanma oluyorsa şiddet 15 alınır gibi . Yani şiddet , kaza sonucu tahmini zararı anlatır.

Olasılıkta ise , eğer basınçlı kapla alakalı hiçbir önleminiz yoksa , periyodik kontroller yapılmıyorsa, emniyet valfi bulunmuyorsa patlama olasılığı beklenir olasılık değeri 10 alınır , ama siz işletme olarak gerekli kontrollerinizi yapıyorsanız olasılığı düşürürsünüz örneğin 0,5 beklenmez fakat mümkün seçeneğini seçebilirsiniz.

Olasılık Değeri Zararın Gerçekleşme Olasılığı
10 Beklenir, kesin
6 Yüksek
3 Olası
1 Mümkün fakat düşük
0.5 Beklenmez fakat mümkün
0.2 Beklenmez

Şiddet Değeri İnsan ve/veya çevre üzerinde yaratacağı tahmini zarar
100 Birden fazla ölümlü kaza / çevresel felaket
40 Öldürücü Kaza/ Ciddi çevresel zarar
15 Kalıcı hasarlı yaralanma, iş kaybı/çevresel engel oluşturma
7 Önemli hasarlı yaralanma, dış ilk yardım ihtiyacı
3 Küçük hasarlı yaralanma, dahili ilk yardım/ sınırlı çevresel zarar
1 Ucuz atlatma / çevresel zarar yok

 

[neşe doğru]

Ölüm ve ciddi yaralanma gibi iki sonuç varsa en şiddetli olanı mı veya ayrı ayrı her ikisi de yazılmalı mı? Yaralanma beklenen durumlarda ölüm olması gibi istisnai durumlar söz konusu ise sorumlu olur muyuz? Bu konularla ilgili müfettişlerin yorumları çok farklı.

 

[EmekChe]

Ölüm ve ciddi yaralanma gibi iki sonuç varsa en şiddetli olanı mı veya ayrı ayrı her ikisi de yazılmalı mı? Yaralanma beklenen durumlarda ölüm olması gibi istisnai durumlar söz konusu ise sorumlu olur muyuz? Bu konularla ilgili müfettişlerin yorumları çok farklı.

Bahsettiğiniz Fine-Kınney metodu ise ;

Bu tamamen vermiş olduğunuz 'Şiddet' değeri ile ilgili bir durumdur.

 

[Berken]

Ölüm ve ciddi yaralanma gibi iki sonuç varsa en şiddetli olanı mı veya ayrı ayrı her ikisi de yazılmalı mı? Yaralanma beklenen durumlarda ölüm olması gibi istisnai durumlar söz konusu ise sorumlu olur muyuz? Bu konularla ilgili müfettişlerin yorumları çok farklı.

mantık dersi okutulmuyormu .arkadaşlar çıkın mesleğinizi icra edin ya.kafayı sorumlumuyum bana birşey olurmu vb. şeylerle meşgul etmeyin.ölüm ve yaralanma varsa ölüm seçilir bukadar basit.tüh be ben bu tehlikenin ölüm doğuracağını öngörmüşüm ama yaralanma ile sonuçlandı bilemedim diye hayıflanacakmıyız.ig belli riskleri göze almıştır.(1-6 yıl) ne çıkarsa bahtımıza.çok ta ürkütmek istemiyorum ama yani lütfen riskin ölüm olup olamayacağını neyi seçeceğiniz bilin.

 

[mustafayıldırımer]

Verilen örnekte mantık hatası görüyorum, tehlike kaynağı:yüksekte çalışma, tehlike: yüksekten düşme, risk: yaralanma, ölüm