- Katılım
- 17 Eki 2012
- Mesajlar
- 3,285
- Tepki puanı
- 3,344
- Medeni hal
- Evli
- Meslek
- Uzman (C)
1. GİRİŞ
Hastaneler, huzurevleri, çocuk bakım ve rehabilitasyon merkezleri gibi yerler, Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik (BYKHY)'te sağlık hizmeti amaçlı binalar kapsamında değerlendirilmiştir (Tablo 1). Sağlık hizmeti amaçlı binalar ise eğitim amaçlı binalar ve cezaevleri ile birlikte kurumsal binalar sınıfı altında incelenmektedir. Ayrıca yönetmelikte sağlık hizmeti amaçlı binalara yönelik olarak yataklı sağlık tesisleri ile ayakta tedavi ve diğer sağlık tesisleri olarak iki alt grupta da önlemlerin alındığı görülmektedir [1].
2. HASTANE YAPILARININ GENEL ÖZELLİKLERİ
Hastaneleri diğer bina tiplerinden farklı kılan bir takım özellikler bulunmaktadır. Yangın önlemlerinin belirlenmesinde bu özellikler dikkate alınmalıdır. Genel olarak bakıldığında hastaneleri tasarım, mekan, kullanıcı özellikleri vb. yönden diğer binalardan farklı kılan özellikler aşağıdaki gibidir.
2.1. Tasarım Özellikleri Hastane yapılan çoğunlukla "düşey planlama" ve "yatay planlama" olarak iki planlama stratejisine göre tasarlanmaktadır. Kapasite ve arsa büyüklüğü de planlama stratejisinin seçiminde etkili olmuştur. Özellikle yatak kapasitesi fazla olan hastanelerde hem yatay hem de düşey planlama anlayışının uygulandığı görülmektedir. Düşeyde yoğun olan kütle, hasta bakım ünitesi (yatak bloğu), yaygın olan kütle ise diğer bölümler (poliklinik, teşhis birimleri, tedavi birimleri) için ayrılmaktadır [2].
2.2. Tadilat Sıklığı Hastane yapılarının fonksiyonel veya fiziksel eskime sonucunda mekânsal anlamda değişimi gerekmekte, bu kapsamda belirli aralıklarla tadilatlara gidilmektedir. Yapılacak değişimler mekânsal büyümeler ya da esneklik sınırları içinde değişimler olarak gerçekleşmektedir. Tıp teknolojisinin gelişimi ile yakından ilgili olan bu değişim, hastanelerde iki şekilde karşımıza çıkmaktadır [2],
• Mevcut cihazların değiştirilmesiyle modernizasyon veya yeni cihaz ilaveleriyle, yapının esneklik sınırları içinde gereksinim duyulan mekanları oluşturmak.
• Temel fonksiyonlara bağlı olarak (teşhis, tedavi, poliklinik, acil servis vb.) daha çok sayıda ve daha karmaşık eylemlerin yeni veya eklenen, büyüyen organizasyonlarla yerine getirilmesi.
2.3. Bölümlerin Çeşitliliği Hastane binaları farklı nitelikler (kullanıcı özellikleri, yangın yükü, yangın tehlike sınıfı vb.) taşıyan, farklı mekan ve düzenlemeler ile teknik donanımlar gerektiren, ekipmanları ve tıbbi teknolojileri değişen birimlerden oluşmaktadır. Fonksiyonları ve verilen hizmetler düşünüldüğünde bu birimler Tablo 2'deki gibi sıralanabilmektedir [2].
2.4. Kullanıcı Özellikleri Hastane yapılarının kullanıcıları arasında bedensel veya zihinsel hastalığa veya yetersizliğe sahip kişiler, küçük çocuklar, nekahet hâlindeki kişiler veya bakıma muhtaç yaşlılar yer almaktadır (Bkz. Tablo 1). Çocuk, yaşlı ve belirli sağlık problemleri olan kişiler, çok daha düşük seviyelerdeki yangın ısısı veya atıklarından, topluluktaki diğer kişilere göre ciddi şekilde etkilenebilmektedirler. Örneğin toplumda, yaşlı ve çocukların yaklaşık olarak % 15'i ve yetişkinlerin yaklaşık olarak % 5'i astımlı kişilerden oluşmakta olup, yangın atıklarından oluşan zehirli maddelere daha fazla hassasiyet göstermektedir [3]. Yaşlılıkla birlikte hareket kabiliyeti de azalmaktadır. Örneğin yürüme ve merdiven çıkmada veya inmede zorluk yaşayanların oranı 35-39 yaş aralığında %1,5 iken bu oran 70-74 yaş aralığında % 18,7'dir [4]
3. HASTANE YAPILARINDA PASİF YANGIN ÖNLEMLERİ
Binalardaki yangın önlemleri "Aktif" ve "Pasif" önlemler olarak iki başlık altında ulusal ve uluslararası mevzuatlar ile düzenlenmektedir. Aktif önlemler, ilgili kodlar ve standartlar yardımıyla aktif yangın sistemlerinin tasarım ve uygulanması ile sağlanır. Ancak yangınla mücadelenin daha etkin sürdürülebilmesi için aktif önlemlerin yanında tasarım sürecinin ilk aşamasından itibaren pasif önlemlerin de alınması gerekmektedir. Pasif önlemler, aşağıdaki yangın güvenliği gereklerini [5] karşılayan yapısal düzenlemeleri içermektedir. Bu düzenlemeleri, yangına direnç, yangına tepki, kompartımanlara ayırma, kaçış yolları vb. başlıklar altında incelemek mümkündür.
• Taşıyıcı strüktürünün yangın sırasında yük taşıma kapasitesini belirli bir süre koruması
• Alev ve dumanın binanın içerisinde genişlemesi ve yayılmasının sınırlandırılması
• Yangının çevredeki binalara sıçramasının sınırlandırılması
• Kullanıcıların güvenli bir şekilde tahliye edilmesi veya diğer yollarla kurtarılmasının sağlanması
• İtfaiye ve kurtarma ekiplerinin emniyetli ve sağlıklı bir şekilde görevlerini yapabilmesi.
3.1. Yapının ve Yapı Elemanlarının Yangına Direnç Göstermesi Binanın yangın sırasında belli bir süre göçmemesi, onu oluşturan yapı elemanlarının yangına direnç göstermesi ile sağlanmaktadır [6]. Yapı elemanının yangın direnci; yük taşıma, bütünlük ve termal yalıtım kapasitesini, standart yangın dayanım testinde belirli bir süre koruyarak, yangına karşı dayanım göstermesi şeklinde tanımlanmaktadır [5]. Kademeli tahliyenin uygulandığı hastanelerde bina içerisinde bulunan kişilerin, yangın söndürme çalışmalarının devam ettiği süre boyunca uzunca bir zaman binada kalmaları gerekebilir. Bu nedenle sağlık yapılarının yangın sırasında uzun bir süre boyunca göçmeye karşı dayanıklı olarak inşa edilmesi sağlanmalıdır [7]. BYKHY'de göre, sağlık yapıları için istenen yangına direnç süreleri Tablo 3'te verilmektedir.
3.2. Yapı Malzemeleri ve Tefrişlerin Yamalıklarının Sınırlandırılması Yapı malzemesi yangına maruz kaldığı zaman, parçalanması suretiyle yangına katkıda bulunarak gösterdiği davranış, o yapı malzemesinin yangına karşı tepkisini ortaya koymaktadır [8]. Malzemelerin binada çıkan yangına katkıda bulunmasını engellemek üzere yangına tepki (yamalık) özelliklerine bir takım sınırlamalar getirilmektedir. BYKHY'de hastanelerde kullanılan malzemelere yönelik özel bir düzenleme bulunmamaktadır. Diğer binalar için uygulanan kurallar hastaneler için de geçerlidir. Buna göre, döşeme kaplamalarının en az normal alevlenici, yüksek binalarda ise en az zor alevlenici malzemeden, tavan kaplamaları ve asma tavan malzemesinin en az zor alevlenici olması istenmektedir. Benzer bir uygulama Birleşik Krallık'ta da vardır.
Yazının devamı aşağıda yer almaktadır.
Hastaneler, huzurevleri, çocuk bakım ve rehabilitasyon merkezleri gibi yerler, Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik (BYKHY)'te sağlık hizmeti amaçlı binalar kapsamında değerlendirilmiştir (Tablo 1). Sağlık hizmeti amaçlı binalar ise eğitim amaçlı binalar ve cezaevleri ile birlikte kurumsal binalar sınıfı altında incelenmektedir. Ayrıca yönetmelikte sağlık hizmeti amaçlı binalara yönelik olarak yataklı sağlık tesisleri ile ayakta tedavi ve diğer sağlık tesisleri olarak iki alt grupta da önlemlerin alındığı görülmektedir [1].
2. HASTANE YAPILARININ GENEL ÖZELLİKLERİ
Hastaneleri diğer bina tiplerinden farklı kılan bir takım özellikler bulunmaktadır. Yangın önlemlerinin belirlenmesinde bu özellikler dikkate alınmalıdır. Genel olarak bakıldığında hastaneleri tasarım, mekan, kullanıcı özellikleri vb. yönden diğer binalardan farklı kılan özellikler aşağıdaki gibidir.
2.1. Tasarım Özellikleri Hastane yapılan çoğunlukla "düşey planlama" ve "yatay planlama" olarak iki planlama stratejisine göre tasarlanmaktadır. Kapasite ve arsa büyüklüğü de planlama stratejisinin seçiminde etkili olmuştur. Özellikle yatak kapasitesi fazla olan hastanelerde hem yatay hem de düşey planlama anlayışının uygulandığı görülmektedir. Düşeyde yoğun olan kütle, hasta bakım ünitesi (yatak bloğu), yaygın olan kütle ise diğer bölümler (poliklinik, teşhis birimleri, tedavi birimleri) için ayrılmaktadır [2].
2.2. Tadilat Sıklığı Hastane yapılarının fonksiyonel veya fiziksel eskime sonucunda mekânsal anlamda değişimi gerekmekte, bu kapsamda belirli aralıklarla tadilatlara gidilmektedir. Yapılacak değişimler mekânsal büyümeler ya da esneklik sınırları içinde değişimler olarak gerçekleşmektedir. Tıp teknolojisinin gelişimi ile yakından ilgili olan bu değişim, hastanelerde iki şekilde karşımıza çıkmaktadır [2],
• Mevcut cihazların değiştirilmesiyle modernizasyon veya yeni cihaz ilaveleriyle, yapının esneklik sınırları içinde gereksinim duyulan mekanları oluşturmak.
• Temel fonksiyonlara bağlı olarak (teşhis, tedavi, poliklinik, acil servis vb.) daha çok sayıda ve daha karmaşık eylemlerin yeni veya eklenen, büyüyen organizasyonlarla yerine getirilmesi.
2.3. Bölümlerin Çeşitliliği Hastane binaları farklı nitelikler (kullanıcı özellikleri, yangın yükü, yangın tehlike sınıfı vb.) taşıyan, farklı mekan ve düzenlemeler ile teknik donanımlar gerektiren, ekipmanları ve tıbbi teknolojileri değişen birimlerden oluşmaktadır. Fonksiyonları ve verilen hizmetler düşünüldüğünde bu birimler Tablo 2'deki gibi sıralanabilmektedir [2].
2.4. Kullanıcı Özellikleri Hastane yapılarının kullanıcıları arasında bedensel veya zihinsel hastalığa veya yetersizliğe sahip kişiler, küçük çocuklar, nekahet hâlindeki kişiler veya bakıma muhtaç yaşlılar yer almaktadır (Bkz. Tablo 1). Çocuk, yaşlı ve belirli sağlık problemleri olan kişiler, çok daha düşük seviyelerdeki yangın ısısı veya atıklarından, topluluktaki diğer kişilere göre ciddi şekilde etkilenebilmektedirler. Örneğin toplumda, yaşlı ve çocukların yaklaşık olarak % 15'i ve yetişkinlerin yaklaşık olarak % 5'i astımlı kişilerden oluşmakta olup, yangın atıklarından oluşan zehirli maddelere daha fazla hassasiyet göstermektedir [3]. Yaşlılıkla birlikte hareket kabiliyeti de azalmaktadır. Örneğin yürüme ve merdiven çıkmada veya inmede zorluk yaşayanların oranı 35-39 yaş aralığında %1,5 iken bu oran 70-74 yaş aralığında % 18,7'dir [4]
3. HASTANE YAPILARINDA PASİF YANGIN ÖNLEMLERİ
Binalardaki yangın önlemleri "Aktif" ve "Pasif" önlemler olarak iki başlık altında ulusal ve uluslararası mevzuatlar ile düzenlenmektedir. Aktif önlemler, ilgili kodlar ve standartlar yardımıyla aktif yangın sistemlerinin tasarım ve uygulanması ile sağlanır. Ancak yangınla mücadelenin daha etkin sürdürülebilmesi için aktif önlemlerin yanında tasarım sürecinin ilk aşamasından itibaren pasif önlemlerin de alınması gerekmektedir. Pasif önlemler, aşağıdaki yangın güvenliği gereklerini [5] karşılayan yapısal düzenlemeleri içermektedir. Bu düzenlemeleri, yangına direnç, yangına tepki, kompartımanlara ayırma, kaçış yolları vb. başlıklar altında incelemek mümkündür.
• Taşıyıcı strüktürünün yangın sırasında yük taşıma kapasitesini belirli bir süre koruması
• Alev ve dumanın binanın içerisinde genişlemesi ve yayılmasının sınırlandırılması
• Yangının çevredeki binalara sıçramasının sınırlandırılması
• Kullanıcıların güvenli bir şekilde tahliye edilmesi veya diğer yollarla kurtarılmasının sağlanması
• İtfaiye ve kurtarma ekiplerinin emniyetli ve sağlıklı bir şekilde görevlerini yapabilmesi.
3.1. Yapının ve Yapı Elemanlarının Yangına Direnç Göstermesi Binanın yangın sırasında belli bir süre göçmemesi, onu oluşturan yapı elemanlarının yangına direnç göstermesi ile sağlanmaktadır [6]. Yapı elemanının yangın direnci; yük taşıma, bütünlük ve termal yalıtım kapasitesini, standart yangın dayanım testinde belirli bir süre koruyarak, yangına karşı dayanım göstermesi şeklinde tanımlanmaktadır [5]. Kademeli tahliyenin uygulandığı hastanelerde bina içerisinde bulunan kişilerin, yangın söndürme çalışmalarının devam ettiği süre boyunca uzunca bir zaman binada kalmaları gerekebilir. Bu nedenle sağlık yapılarının yangın sırasında uzun bir süre boyunca göçmeye karşı dayanıklı olarak inşa edilmesi sağlanmalıdır [7]. BYKHY'de göre, sağlık yapıları için istenen yangına direnç süreleri Tablo 3'te verilmektedir.
3.2. Yapı Malzemeleri ve Tefrişlerin Yamalıklarının Sınırlandırılması Yapı malzemesi yangına maruz kaldığı zaman, parçalanması suretiyle yangına katkıda bulunarak gösterdiği davranış, o yapı malzemesinin yangına karşı tepkisini ortaya koymaktadır [8]. Malzemelerin binada çıkan yangına katkıda bulunmasını engellemek üzere yangına tepki (yamalık) özelliklerine bir takım sınırlamalar getirilmektedir. BYKHY'de hastanelerde kullanılan malzemelere yönelik özel bir düzenleme bulunmamaktadır. Diğer binalar için uygulanan kurallar hastaneler için de geçerlidir. Buna göre, döşeme kaplamalarının en az normal alevlenici, yüksek binalarda ise en az zor alevlenici malzemeden, tavan kaplamaları ve asma tavan malzemesinin en az zor alevlenici olması istenmektedir. Benzer bir uygulama Birleşik Krallık'ta da vardır.
Yazının devamı aşağıda yer almaktadır.
