- Katılım
- 26 Şub 2012
- Mesajlar
- 802
- Tepki puanı
- 5,507
- Meslek
- Uzman (B)
Dosyayı aşağıdaki adresten indirebilirisiniz.
http://xzenon34.files.wordpress.com/2012/03/12-gc3bcrc3bcltc3bc.pdf
(1) Titreşim yapan bir kaynağın hava basıncında yaptığı dalgalanmalar ile oluşan ve insanda işitme duygusunu uyaran fiziksel bir olaydır.
(1) Kulağın algılayabileceği basınç değişimi
Akustik : Sesin üretilmesi, yayılması ve algılanması ile ilgili tüm alanları kapsayan bilime verilen addır.
kapsayan bilime verilen addır.
Gürültü :
(1) İnsanlar üzerinde olumsuz etki yapan ve hoşa gitmeyen sesler.
(2) İstenmeyen ve dinleyene bir anlam ifade etmeyen sesler*.
* Bu tanıma göre, sesin gürültü niteliği taşıması için mutlaka yüksek düzeyde olması gerekmemektedir.
(3) Gelişigüzel yapısı olan bir ses spektrumu olup , subjektif olarak, istenmeyen seslerdir.
(4) Belirgin bir yapısı olmayan, içerdiği öğelerle kişiyi bedensel ve psikolojik olarak etkileyebilen ses düzensizliği, veya İstenmeyen ve hoşlanılmayan sesler.
Darbe Gürültüsü : İki kütlenin birbirine çarpması ile ortaya çıkan gürültüdür.
Eşdeğer gürültü seviyesi (Leq): Verilmiş bir süre içinde süreklilik gösteren ses enerjisinin veya ses basınçlarının ortalama değerini veren dBA biriminde bir gürültü ölçeğidir.
Arka Plan Gürültüsü :
(1) Bir çevrede incelenen gürültü kaynağının dışında diğer kaynakların aynı anda oluşturdukları sürekli bir fon gürültüsüdür.
(2) (ÇGDYY-2008) Bir çevrede incelenen gürültü kaynağı susturulduğunda ortamda geriye kalan diğer kaynakların aynı anda oluşturdukları toplam sesi, ifade eder.
• Çevresel gürültü :
Ulaşım araçları, kara yolu trafiği, demir yolu trafiği, hava yolu trafiği, deniz yolu trafiği,
açık alanda kullanılan teçhizat,
şantiye alanları,
sanayi tesisleri sanayi tesisleri, atölye, imalathane, işyerleri ve benzeri ile, atölye imalathane işyerleri ve benzeri ile
–
– rekreasyon ve eğlence yerlerinden çevreye yayılan gürültü
dahil olmak üzere, insan faaliyetleri neticesinde oluşan zararlı veya istenmeyen açık hava sesleri. (ÇGDYY-2008)
• Gürültü kontrolü : Herhangi bir ses kaynağından yayılan gürültü niteliğine sahip sesleri,
kabul edilebilir seviyeye indirmek,
akustik özelliğini değiştirmek,
etki süresini azaltmak,
hoşa giden veya daha az rahatsız eden bir başka ses ile maskelemek
gibi yöntemlerle zararlı etkilerini tamamen veya kısmen yok etmek için yapılan işlemler. (ÇGDYY-2008)
Gürültü kirlenmesini diğer çevre kirliliği faktörlerinden ayıran özellikler :
Görünmez,
Kokmaz,
Kalıntısı yok,
Birikmez,
Toprağı ve suyu kirletmez,
– Etkileri küçük, fakat sinsi. Bu yönüyle de ;
Kişisel ve toplumsal yaşam kalitesini bozan,
İnsan sağlığını olumsuz etkileyen,
– Gelecek nesilleri de tehdit eden, bir kirlenme olgusudur.
• Acı duyma eşiği kişilere göre farklılık gösterebilmektedir. Acı duyma eşiği gürültü şiddeti olan 120-140 dB(A) kişilere göre değişmektedir.
• Frekans, ses dalgasının birim zamandaki titreşim sayısıdır ve birimi hertz’dir (Hz). Sağlıklı insan kulağı 20-20.000 Hz arasındaki sesleri duyar. Bu bölgeye “İşitilebilir Frekans Aralığı” denir. Bu sınırın altındaki seslere infrasonik, üstündeki seslere de ultrasonik sesler denir. Konuşma sesi aralığı da 500-2000 Hz arasında değişir.
• Uluslararası standartlara göre, işitme sistemine zarar veren gürültü düzeyi 100-10.000 Mhz ve 85 ve üzeri dB düzeyidir.
Lp = 10 Log (P/Po)2 = 20 Log (P/Po)
Burada: Lp = Ses şiddeti seviyesi (dB) P = Ses basıncı (N/m2)
• Örnek olarak, yukarıdaki formül kullanılarak hesaplama yapıldığında ;
• 1 Pa gücündeki bir ses 94 dB, •
• 10 Pa gücündeki bir ses 114 dB,
• 20 Pa gücündeki bir ses 120 dB,
• 30 Pa gücündeki bir ses 123,5 dB,
• 100 Pa gücündeki bir ses 134 dB olarak bulunur. Bu değer acı duyma eşiğine karşılık gelmektedir.
• (ÇGDYY-2008) Ses gücü seviyesi (Lw): Bir ses kaynağının yaydığı ses gücünün milletlerarası standartlarda tanımlanan referans ses gücüne oranının 10 tabanına göre logaritmasının 10 ile çarpılmasıyla bulunan ve dB cinsinden ifade edilen değeri,
• Ses ölçü birimi : “BELL” veya onda biri olan “DESİBELL” dir. (Alexhander Graham Bell’in hatırasına binaen)
• • Bell: Verilmiş bir ses şiddetinin kendisinden 10 kat az diğer bir ses şiddetine oranının 10 tabanına göre logaritmasına eşit ses şiddetine denirşiddetine oranının 10 tabanına göre logaritmasına eşit ses şiddetine denir.
• desiBell : Bel’in 1/10’udur.
• desiBell (dB) : 0.0002 Newton/m2 lik standart referans ses basınç seviyesine oranlanan ses basınç düzeyi birimidir.
• (ÇGDYY) dB: Birbirinden mertebe farklılıkları gösteren, nicelikleri anlamlı olarak ifade etmede kullanılan logaritmik bir ölçeği, ifade eder.
• dBA :
(1) İnsan kulağının en çok hassas olduğu orta ve yüksek frekansların özellikle vurgulandığı bir ses değerlendirmesi birimidir.
(2) (ÇGDYY) İnsan işitme sisteminin düşük şiddetteki seslere karşı en çok hassas olduğu orta ve yüksek frekanslara daha fazla ağırlık veren, A ağırlıklı ses seviyesi olarak tabir edilen ve gürültünün etkilenim değerlendirilmesi ve kontrolünde yaygın olarak kullanılan bir ses seviyesi
değerlendirilmesi ve kontrolünde yaygın olarak kullanılan bir ses seviyesi ölçütünü, ifade eder.
• Kulağımız 0–140 dB arasındaki sesleri algılar. Bu gösteriş biçimi diğer bir ses gücü kaynağına bağımlıdır.
Ses güç seviyesi LWA : ISO 3744:1995 ve EN ISO 3746:1995’de tarif edilen 1 pW (picowatt) olarak dB cinsinden A ağırlıklı güç seviyesini; ifade eder.*
* Kaynak : AÇIK ALANDA KULLANILAN TEÇHİZAT TARAFINDAN OLUŞTURULAN ÇEVREDEKİ GÜRÜLTÜ EMİSYONU İLE İLGİLİ YÖNETMELİK, Sanayi ve Tic. Bak., R.G.
y :30.12.2006, 26392
Ses Bileşenleri ?
• Titreşim yapan bir kaynak
• Hava basıncına bağlı dalgalanmalar
• İnsanda işitme duygusuna neden olma
Sesin iki temel karakteristiği •• Frekans
Frekans
• Şiddet
Sesin Özellikleri ve birimleri :
Frekansı (Hertz) Yoğunluğu, Ι, [J/s/m2] = W/m2
�iddeti (dBA) Vibrasyon Gücü, P, (W) Basınç, p, [Pa = N/m2]
• Sürekli geniş band gürültüsü – Örnek : Makine
• Sürekli dar band gürültüsü – Örnek
önen testere
• Zamana bağlı gürültü türleri
• Kararlı gürültü
• • Kararsız gürültü : Gözlem süresinde gürültü seviyesinde önemli değişiklikler olan gürültülere denir.
• Dalgalı gürültü : Gözlem süresince seviyesinde sürekli ve önemli ölçüde değişiklikler olan gürültülere denir.
• Kesikli gürültü – Örnek : Trafik, vantilatörler, jeneratörler
• Vurma gürültüsü (Anlık gürültü) : Örnek : Çekiç sesleri
GÜRÜLTÜ KİRLİLİĞİNE SEBEP OLAN FAKTÖRLER
• Sanayileşme
• Plansız Kentleşme
• Hızlı Nüfus Artışı
• Eğitim eksikliği,
• Ekonomik imkansızlıklar.
Kent gürültüsünü artıran sebepler:
Kent gürültüsünü artıran sebepler: » Trafiğin yoğun olması, » Sürücülerin yersiz ve zamansız klakson çalmaları, » Belediye hudutları içerisinde bulunan endüstri
bölgelerinden çıkan gürültüler. Meskenlerde ise ;
• Televizyon ve müzik aletlerinden çıkan yüksek sesler,
• Zamansız yapılan bakım ve onarımlar,
• Bazı işyerlerinden kaynaklanan gürültüler,
2. Yapı Dışı Gürültüler
a. Endüstri Gürültüleri
b. Şantiye Gürültüleri
c. Ulaşım Gürültüleri : Karayolu, Demiryolu, Havaalanı
d. Rekreasyon Gürültüleri : Çocuk Bahçesi, Spor Alanları, Deniz Kenarları
e. Ticari Amaçlı Gürültüler : Açık Hava Sineması, Eğlence Yerleri, Sesli Reklamlar, Sesli Satıcılar
GÜRÜLTÜ KİRLİLİĞİ KAYNAKLARI
1.Trafik Gürültüsü
Trafik, insanı olumsuz etkileyen en önemli gürültü kaynaklarından birisidir. Taşıtlardan Kaynaklanan Üst Gürültü Seviyeleri Tablo 1A da verilmiştir.
Tablo 1A Taşıtların Üst Gürültü Seviyeleri
Taşıt Türü
Otomobil
Otobüs (Kent içi)
Otobüs (Kent dışı)
Ağır müteharrik araç (kamyon 80 km/h durumunda)
Lokomotif içi (Dizel motorlu tam güçte ve yükle çalışırken hız 80 km/h)
Elektrikli tren lokomotifi yükle çalışırken –Vagon içinde
2.Endüstri Gürültüsü
Endüstri faaliyetlerinden kaynaklanan gürültü, daha çok o işyerinde çalışanları rahatsız etmektedir. Çeşitli endüstriyel işyerlerindeki gürültü ölçümleri Tablo 1B de verilmiştir.
Faaliyet türü
Zincir ve iplik fabrikası
Kereste fabrikası
Döküm ve emaye fabrikası
96.5
Tekeli sigara fabrikası
Gazete, rotatif fabrikası
Kundura fabrikası
Tıp ve endüstri fazlaları fabrikası
Otomobil fabrikası
Çeşitli tekstil fabrikaları
Dokuma tezgahı
Tarama tezgahı
İplikhane, reiter makinesi
• Güç cihazları
• Klima sistemleri
• • Kompresörlerp
• Hava ve su kanal boruları
• Pompa ve kollektörler
• Havalandırma boruları ve fanlar
• Soğutma sistemleri
3. �antiye Gürültüsü
�antiye gürültüsü, diğer gürültü kaynaklarına göre süreklilik göstermez, fakat işlev halinde olduğu zamanda önemli derecede rahatsız edicidir.
Sürekli Aralıklı
Aralıklı İş makineleri Operatörler Toprak dolgular Düzeltme ve sıkıştırma işlemleri
• 1990’da Avrupa nüfusunun→ % 26’sı 24 saat boyunca 60 dBA üzerinde gürültüye maruz kalmış
• 2000’de bu nüfusun % 65’i 60 dBA üzerinde gürültüye maruz ve ciddi sıkıntı, iletişim bozukluğu, uyku bozukluğu
Dü S ğlıkÖ üü’ ö
Dünya Sağlık Örgütü’ne göre
• 50 dBA gürültü → orta derecede
• 55 dBA gürültü → ciddi derecede sağlık problemlerine yol açar. Kısaca gürültü insanların işitme sağlığını ve algılamasını olumsuz
yönde etkilemekte, fizyolojik ve psikolojik dengesini bozmakta, iş verimini azaltmaktadır. Bu etkilerle ilgili açıklamalar aşağıda verilmiştir.
• Fiziksel Etkiler : Geçici veya kalıcı işitme hasarları
• • Fizyolojik Etkiler : Vücut aktivitesinde değişiklikler, kan basıncında artış, dolaşım bozuklukları, solunumda hızlanma, kalp atışlarında hızlanma, ani refleksler.
• •• Psikolojik Etkiler : Davranış bozuklukları öfkelenme genel Psikolojik Etkiler : Davranış bozuklukları, öfkelenme, genel rahatsızlık duygusu, sıkılma
• Performans Etkileri : İş veriminde azalma, konsantrasyon bozukluğu, hareketlerin engellenmesi.
• İşitme kaybı: 85 dBA gürültüye → uzun süre maruz kalma 140 dBA gürültüye → kısa süre maruz kalma
• Nüfusun en duyarlı %10’luk kesiminde 85 dBA üzerinde işitme kaybı hızla artar.
• • Avrupa’da hemen her ülke nüfusunun % 1.4’ü, günün 24 saati 75 dBA üzerinde trafik üültü ü k l kt gürültüsüne maruz kalmakta.
• Ototoksik ilaçlar, kimyasal maddeler, vibrasyon, vardiyalı çalışma gürültü ile beraber olduğunda işitme bozukluğunda artma
• Gürültünün İşitme Duyusu Üzerindeki Olumsuz Etkileri İki Bölüme Ayrılır :
A. Geçici Kayıp: Geçici işitme eşiği kayması veya duyma yorulması olarak da tariflenir.
B. Kalıcı Kayıp: Etkilenim çok fazla ise ve işitme sistemi eski özelliklerine dönemiyorsa -Yüksek siddetteki gürültü uzun süre devam ediyorsa -Bomba patlaması gibi tek ve siddetli bir olayın etkisi ile akustik travma yaratması
• Duyarlılık
• Vasküler Etkiler (Kan damarları sistemi üzerine olan etkiler)
• Vitamin, Mineral, Hormonlar
• İlaçlar ve Kimyasallar
• Sigara
• Vibrasyon
• Gürültünün Niteliği
için kullanılan terim)
Belirli düzeylerin aşıldığı durumlarda yorgunluk ve zihinsel etkinliklerde yavaşlama gözlenmektedir.
Ani olarak yükselen gürültü düzeyleri insanlarda korku yaratabilmekte, ancak belirli bir süre içinde tekrar normale dönülebilmektedir.
• Kaygı
• Depresyon
• Aktiflik
• Pasiflik
• Saldırganlık
• • Grup Etkilesiminde B kl kl Bozukluklar
• Yardımlaşmada İsteksizlik
• Sinir Bozukluğu
• Korku
• Rahatsızlık
• Baş dönmesi
• Tedirginlik
• Yorgunluk
• Zihinsel Fonksiyonlarda Bozulma
•• Etkisinde kalınan gürültü Etkisinde kalınan gürültü nedeniyle belli bir frekans aralığında oluşan kalıcı işitme kaybı diğer frekanslardaki seslerin duyulmasını ve algılanmasını engellemez, ancak bir takım fonksiyonların engellenmesine neden olabilir.
Erken çocuklukta, okumada gecikme, motivasyonda azalma
Doğrudan etkiler (iletişim b kl ğ k
bozukluğu, konsantrasyon bozukluğu)
Dolaylı etkiler (verimlilikte azalma, sinirlilik, stres)
Uykusuzluk
•
Gürültünün insan sağlığı üzerindeki etkileri, gürültüye maruz
kalma süresi ve gürültünün şiddeti ile değişir. Endüstri
tesislerinde yapılan araştırmalar, işyeri gürültüsü azaltıldığında
işin zorluğunun da azaldığını, verimin yükseldiğini ve iş
kazalarının azaldığını göstermiştir.
•
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı verilerine göre; gürültü
sonucu meydana gelen işitme kaybı rahatsızlığının, meslek
hastalıklarının %10'unu oluşturduğu tespit edilmiştir. Meslek
hastalıklarının pek çoğu tedavi edilebildiği halde, işitme kaybının
tedavisi yapılamamaktadır.
Uzay Roketleri
Canavar Düdükleri
Kulak dayanma sınırı
Makineli delici
120
Sinirsel ve psikolojik bozukluklar (3.basamak)
Kabare Müziği
Metro Gürültüsü
Tehlikeli Bölge
Çalar saat
Telefon zili
İnsan sesi
Uyku gürültüsü
• Motorlu taşıtların gereksiz korna çalmalarının önlenmesi,
• • Kamuoyuna açık olan yerler ile yerleşim alanlarında elektronik olarak sesi yükseltilen müzik aletlerinin çevreyi rahatsız
• olarak sesi yükseltilen müzik aletlerinin çevreyi rahatsız edecek seviyede olmasının önlenmesi,
• Yerleşim yerlerinde ve binaların içinde gürültü rahatsızlığını önlemek için yeni inşa edilen yapılarda ses yalıtımı sağlanması,
• Radyo, televizyon ve müzik aletlerinin evlerde rahatsızlık verecek seviyede seslerinin yükseltilmemesi
• Orta derecede hassas kullanımlar: İdari ve ticaret binaları, çocuk bahçeleri, oyun alanları ve spor tesisleri gibi kullanımları,
• Hassas olmayan kullanımlar : Otoparklar, garajlar, eğlence yerleri, p g j y
y
sanayi tesisleri gibi kendisi gürültü kaynağı olabilen alan ve kullanımları,
LİSTE A
LİSTE B
300 300
anma
elektrik,
50 MW (dahil)300 MW toplam anma ısıl gücü olan
50 MW (dahil) 300 MW toplam anma ısıl gücü olan elektrik, ısı, buhar ya da sıcak su üretme tesisleri dahil olmak üzere termik santraller ve diğer yakma tesisleri,
http://xzenon34.files.wordpress.com/2012/03/12-gc3bcrc3bcltc3bc.pdf
GÜRÜLTÜ VE YÖNETİMİ Prof. Dr. İsmail TORÖZ İTÜ Çevre Müh. Bölümü Çevre Görevlisi Eğitim Programı 11.12.2009, Antalya Gürültü kirlenmesi
Tanımlar : Ses : (1) Titreşim yapan bir kaynağın hava basıncında yaptığı dalgalanmalar ile oluşan ve insanda işitme duygusunu uyaran fiziksel bir olaydır.
(1) Kulağın algılayabileceği basınç değişimi
Akustik : Sesin üretilmesi, yayılması ve algılanması ile ilgili tüm alanları kapsayan bilime verilen addır.
kapsayan bilime verilen addır.
Gürültü :
(1) İnsanlar üzerinde olumsuz etki yapan ve hoşa gitmeyen sesler.
(2) İstenmeyen ve dinleyene bir anlam ifade etmeyen sesler*.
* Bu tanıma göre, sesin gürültü niteliği taşıması için mutlaka yüksek düzeyde olması gerekmemektedir.
(3) Gelişigüzel yapısı olan bir ses spektrumu olup , subjektif olarak, istenmeyen seslerdir.
(4) Belirgin bir yapısı olmayan, içerdiği öğelerle kişiyi bedensel ve psikolojik olarak etkileyebilen ses düzensizliği, veya İstenmeyen ve hoşlanılmayan sesler.
Darbe Gürültüsü : İki kütlenin birbirine çarpması ile ortaya çıkan gürültüdür.
Eşdeğer gürültü seviyesi (Leq): Verilmiş bir süre içinde süreklilik gösteren ses enerjisinin veya ses basınçlarının ortalama değerini veren dBA biriminde bir gürültü ölçeğidir.
Arka Plan Gürültüsü :
(1) Bir çevrede incelenen gürültü kaynağının dışında diğer kaynakların aynı anda oluşturdukları sürekli bir fon gürültüsüdür.
(2) (ÇGDYY-2008) Bir çevrede incelenen gürültü kaynağı susturulduğunda ortamda geriye kalan diğer kaynakların aynı anda oluşturdukları toplam sesi, ifade eder.
• Çevresel gürültü :
Ulaşım araçları, kara yolu trafiği, demir yolu trafiği, hava yolu trafiği, deniz yolu trafiği,
açık alanda kullanılan teçhizat,
şantiye alanları,
sanayi tesisleri sanayi tesisleri, atölye, imalathane, işyerleri ve benzeri ile, atölye imalathane işyerleri ve benzeri ile
–
– rekreasyon ve eğlence yerlerinden çevreye yayılan gürültü
dahil olmak üzere, insan faaliyetleri neticesinde oluşan zararlı veya istenmeyen açık hava sesleri. (ÇGDYY-2008)
• Gürültü kontrolü : Herhangi bir ses kaynağından yayılan gürültü niteliğine sahip sesleri,
kabul edilebilir seviyeye indirmek,
akustik özelliğini değiştirmek,
etki süresini azaltmak,
hoşa giden veya daha az rahatsız eden bir başka ses ile maskelemek
gibi yöntemlerle zararlı etkilerini tamamen veya kısmen yok etmek için yapılan işlemler. (ÇGDYY-2008)
Gürültü kirlenmesini diğer çevre kirliliği faktörlerinden ayıran özellikler :
Görünmez,
Kokmaz,
Kalıntısı yok,
Birikmez,
Toprağı ve suyu kirletmez,
– Etkileri küçük, fakat sinsi. Bu yönüyle de ;
Kişisel ve toplumsal yaşam kalitesini bozan,
İnsan sağlığını olumsuz etkileyen,
– Gelecek nesilleri de tehdit eden, bir kirlenme olgusudur.
İnsan Kulağı Duyma Eşiği
• Genç ve sağlıklı bir insan kulağı 1000 Hertzlik bir sesi 20 µPa (mikropaskal) civarında duyar ve bu değere insan kulağının duyma eşiği denir. İnsan kulağının acı duyma eşiği 100 Pascal’lık ses basınç seviyesindedir. • Acı duyma eşiği kişilere göre farklılık gösterebilmektedir. Acı duyma eşiği gürültü şiddeti olan 120-140 dB(A) kişilere göre değişmektedir.
• Frekans, ses dalgasının birim zamandaki titreşim sayısıdır ve birimi hertz’dir (Hz). Sağlıklı insan kulağı 20-20.000 Hz arasındaki sesleri duyar. Bu bölgeye “İşitilebilir Frekans Aralığı” denir. Bu sınırın altındaki seslere infrasonik, üstündeki seslere de ultrasonik sesler denir. Konuşma sesi aralığı da 500-2000 Hz arasında değişir.
• Uluslararası standartlara göre, işitme sistemine zarar veren gürültü düzeyi 100-10.000 Mhz ve 85 ve üzeri dB düzeyidir.
GÜRÜLTÜ (SES) ŞİDDET BİRİMLERİ
Ses basınç seviyesi veya gürültü seviyesi : Ses yayılması sırasında değişen atmosferik basıncın denge basıncına göre farkıdır.
Ses basıncı seviyesi (Lp), (ÇGDYY-2008) :Ortamda belli bir noktada ölçülen ses basıncının, 20x10-6 Pa veya 20 µPa referans ses basıncına ının10t b ın ö lo it ının20ile ılm ıyla oranının 10 tabanına göre logaritmasının 20 ile çarpılmasıyla bulunan ve dB cinsinden ifade edilen değeri, Lp = 10 Log (P/Po)2 = 20 Log (P/Po)
Burada: Lp = Ses şiddeti seviyesi (dB) P = Ses basıncı (N/m2)
= Referans ses basıncı (TS 187’e göre 2x10-4 N/m2) dir.
Po • Örnek olarak, yukarıdaki formül kullanılarak hesaplama yapıldığında ;
• 1 Pa gücündeki bir ses 94 dB, •
• 10 Pa gücündeki bir ses 114 dB,
• 20 Pa gücündeki bir ses 120 dB,
• 30 Pa gücündeki bir ses 123,5 dB,
• 100 Pa gücündeki bir ses 134 dB olarak bulunur. Bu değer acı duyma eşiğine karşılık gelmektedir.
Şekil.1 Paskal ve Desibel Birimindeki Gürültü Seviyelerinin Karşılaştırılması
• (ÇGDYY-2008) Ses gücü seviyesi (Lw): Bir ses kaynağının yaydığı ses gücünün milletlerarası standartlarda tanımlanan referans ses gücüne oranının 10 tabanına göre logaritmasının 10 ile çarpılmasıyla bulunan ve dB cinsinden ifade edilen değeri,
• Ses ölçü birimi : “BELL” veya onda biri olan “DESİBELL” dir. (Alexhander Graham Bell’in hatırasına binaen)
• • Bell: Verilmiş bir ses şiddetinin kendisinden 10 kat az diğer bir ses şiddetine oranının 10 tabanına göre logaritmasına eşit ses şiddetine denirşiddetine oranının 10 tabanına göre logaritmasına eşit ses şiddetine denir.
• desiBell : Bel’in 1/10’udur.
• desiBell (dB) : 0.0002 Newton/m2 lik standart referans ses basınç seviyesine oranlanan ses basınç düzeyi birimidir.
• (ÇGDYY) dB: Birbirinden mertebe farklılıkları gösteren, nicelikleri anlamlı olarak ifade etmede kullanılan logaritmik bir ölçeği, ifade eder.
• dBA :
(1) İnsan kulağının en çok hassas olduğu orta ve yüksek frekansların özellikle vurgulandığı bir ses değerlendirmesi birimidir.
(2) (ÇGDYY) İnsan işitme sisteminin düşük şiddetteki seslere karşı en çok hassas olduğu orta ve yüksek frekanslara daha fazla ağırlık veren, A ağırlıklı ses seviyesi olarak tabir edilen ve gürültünün etkilenim değerlendirilmesi ve kontrolünde yaygın olarak kullanılan bir ses seviyesi
değerlendirilmesi ve kontrolünde yaygın olarak kullanılan bir ses seviyesi ölçütünü, ifade eder.
• Kulağımız 0–140 dB arasındaki sesleri algılar. Bu gösteriş biçimi diğer bir ses gücü kaynağına bağımlıdır.
Ses güç seviyesi LWA : ISO 3744:1995 ve EN ISO 3746:1995’de tarif edilen 1 pW (picowatt) olarak dB cinsinden A ağırlıklı güç seviyesini; ifade eder.*
* Kaynak : AÇIK ALANDA KULLANILAN TEÇHİZAT TARAFINDAN OLUŞTURULAN ÇEVREDEKİ GÜRÜLTÜ EMİSYONU İLE İLGİLİ YÖNETMELİK, Sanayi ve Tic. Bak., R.G.
y :30.12.2006, 26392
Ses Bileşenleri ?
• Titreşim yapan bir kaynak
• Hava basıncına bağlı dalgalanmalar
• İnsanda işitme duygusuna neden olma
Sesin iki temel karakteristiği •• Frekans
Frekans
• Şiddet
Sesin Özellikleri ve birimleri :
Frekansı (Hertz) Yoğunluğu, Ι, [J/s/m2] = W/m2
�iddeti (dBA) Vibrasyon Gücü, P, (W) Basınç, p, [Pa = N/m2]
Tablo Çevredeki Gürültü Kaynaklarının Şiddeti
Gürültü Türleri
A. Frekans bandına (spektrumuna) göre • Sürekli geniş band gürültüsü – Örnek : Makine
• Sürekli dar band gürültüsü – Örnek
önen testere • Zamana bağlı gürültü türleri
• Kararlı gürültü
• • Kararsız gürültü : Gözlem süresinde gürültü seviyesinde önemli değişiklikler olan gürültülere denir.
• Dalgalı gürültü : Gözlem süresince seviyesinde sürekli ve önemli ölçüde değişiklikler olan gürültülere denir.
• Kesikli gürültü – Örnek : Trafik, vantilatörler, jeneratörler
• Vurma gürültüsü (Anlık gürültü) : Örnek : Çekiç sesleri
GÜRÜLTÜ KİRLİLİĞİNE SEBEP OLAN FAKTÖRLER
• Sanayileşme
• Plansız Kentleşme
• Hızlı Nüfus Artışı
• Eğitim eksikliği,
• Ekonomik imkansızlıklar.
Kent gürültüsünü artıran sebepler:
Kent gürültüsünü artıran sebepler: » Trafiğin yoğun olması, » Sürücülerin yersiz ve zamansız klakson çalmaları, » Belediye hudutları içerisinde bulunan endüstri
bölgelerinden çıkan gürültüler. Meskenlerde ise ;
• Televizyon ve müzik aletlerinden çıkan yüksek sesler,
• Zamansız yapılan bakım ve onarımlar,
• Bazı işyerlerinden kaynaklanan gürültüler,
GÜRÜLTÜ KAYNAKLARI
1. Yapı İçi Gürültüler -Mekanik -Elektronik -Yaşam Etkinlikleri 2. Yapı Dışı Gürültüler
a. Endüstri Gürültüleri
b. Şantiye Gürültüleri
c. Ulaşım Gürültüleri : Karayolu, Demiryolu, Havaalanı
d. Rekreasyon Gürültüleri : Çocuk Bahçesi, Spor Alanları, Deniz Kenarları
e. Ticari Amaçlı Gürültüler : Açık Hava Sineması, Eğlence Yerleri, Sesli Reklamlar, Sesli Satıcılar
GÜRÜLTÜ KİRLİLİĞİ KAYNAKLARI
1.Trafik Gürültüsü
Trafik, insanı olumsuz etkileyen en önemli gürültü kaynaklarından birisidir. Taşıtlardan Kaynaklanan Üst Gürültü Seviyeleri Tablo 1A da verilmiştir.
Tablo 1A Taşıtların Üst Gürültü Seviyeleri
Taşıt Türü
Üst Gürültü Seviyesi dBA
y
Otomobil
75
Otobüs (Kent içi)
85
Otobüs (Kent dışı)
80
Ağır müteharrik araç (kamyon 80 km/h durumunda)
85
Lokomotif içi (Dizel motorlu tam güçte ve yükle çalışırken hız 80 km/h)
85
Elektrikli tren lokomotifi yükle çalışırken –Vagon içinde
8070
2.Endüstri Gürültüsü
Endüstri faaliyetlerinden kaynaklanan gürültü, daha çok o işyerinde çalışanları rahatsız etmektedir. Çeşitli endüstriyel işyerlerindeki gürültü ölçümleri Tablo 1B de verilmiştir.
Faaliyet türü
Gürültü Düzeyi dBA
Zincir ve iplik fabrikası
106.5
Kereste fabrikası
102.5
Döküm ve emaye fabrikası
96.5
Mki l dk fbikası 99
Makine alet ve yedek parça fabrikası 99
Tekeli sigara fabrikası
101
Gazete, rotatif fabrikası
100.5
Kundura fabrikası
104.5
Tıp ve endüstri fazlaları fabrikası
98
Otomobil fabrikası
97.7
Çeşitli tekstil fabrikaları
Dokuma tezgahı
101.5
Tarama tezgahı
99.5
İplikhane, reiter makinesi
96.5
Kaynak: Gürültü Kontrol Yönetmeliği, R.G. :11 Aralık 1986 tarih ve 19308 (Mülga Yönetmelik)
Endüstriyel gürültü kaynakları : • Güç cihazları
• Klima sistemleri
• • Kompresörlerp
• Hava ve su kanal boruları
• Pompa ve kollektörler
• Havalandırma boruları ve fanlar
• Soğutma sistemleri
3. �antiye Gürültüsü
�antiye gürültüsü, diğer gürültü kaynaklarına göre süreklilik göstermez, fakat işlev halinde olduğu zamanda önemli derecede rahatsız edicidir.
Sürekli Aralıklı
Aralıklı İş makineleri Operatörler Toprak dolgular Düzeltme ve sıkıştırma işlemleri
GÜRÜLTÜNÜN SAĞLIK ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ
• 1980’lerde Avrupa nüfusunun→% 15 • 1990’da Avrupa nüfusunun→ % 26’sı 24 saat boyunca 60 dBA üzerinde gürültüye maruz kalmış
• 2000’de bu nüfusun % 65’i 60 dBA üzerinde gürültüye maruz ve ciddi sıkıntı, iletişim bozukluğu, uyku bozukluğu
Dü S ğlıkÖ üü’ ö
Dünya Sağlık Örgütü’ne göre
• 50 dBA gürültü → orta derecede
• 55 dBA gürültü → ciddi derecede sağlık problemlerine yol açar. Kısaca gürültü insanların işitme sağlığını ve algılamasını olumsuz
yönde etkilemekte, fizyolojik ve psikolojik dengesini bozmakta, iş verimini azaltmaktadır. Bu etkilerle ilgili açıklamalar aşağıda verilmiştir.
• Fiziksel Etkiler : Geçici veya kalıcı işitme hasarları
• • Fizyolojik Etkiler : Vücut aktivitesinde değişiklikler, kan basıncında artış, dolaşım bozuklukları, solunumda hızlanma, kalp atışlarında hızlanma, ani refleksler.
• •• Psikolojik Etkiler : Davranış bozuklukları öfkelenme genel Psikolojik Etkiler : Davranış bozuklukları, öfkelenme, genel rahatsızlık duygusu, sıkılma
• Performans Etkileri : İş veriminde azalma, konsantrasyon bozukluğu, hareketlerin engellenmesi.
1. Fiziksel Etki ( İşitme sistemine etkileri)
Gürültünün işitme sistemine etkileri içinde en çok karşılaşılanı geçici işitme (duyma) eşiği kayması veya duyma yorulması olarak bilinen işitme duyarlılığındaki geçici kayıptır. • İşitme kaybı: 85 dBA gürültüye → uzun süre maruz kalma 140 dBA gürültüye → kısa süre maruz kalma
• Nüfusun en duyarlı %10’luk kesiminde 85 dBA üzerinde işitme kaybı hızla artar.
• • Avrupa’da hemen her ülke nüfusunun % 1.4’ü, günün 24 saati 75 dBA üzerinde trafik üültü ü k l kt gürültüsüne maruz kalmakta.
• Ototoksik ilaçlar, kimyasal maddeler, vibrasyon, vardiyalı çalışma gürültü ile beraber olduğunda işitme bozukluğunda artma
• Gürültünün İşitme Duyusu Üzerindeki Olumsuz Etkileri İki Bölüme Ayrılır :
A. Geçici Kayıp: Geçici işitme eşiği kayması veya duyma yorulması olarak da tariflenir.
B. Kalıcı Kayıp: Etkilenim çok fazla ise ve işitme sistemi eski özelliklerine dönemiyorsa -Yüksek siddetteki gürültü uzun süre devam ediyorsa -Bomba patlaması gibi tek ve siddetli bir olayın etkisi ile akustik travma yaratması
Gürültüye Bağlı İşitme Kaybını Arttıran Etmenler
• Yaş • Duyarlılık
• Vasküler Etkiler (Kan damarları sistemi üzerine olan etkiler)
• Vitamin, Mineral, Hormonlar
• İlaçlar ve Kimyasallar
• Sigara
• Vibrasyon
• Gürültünün Niteliği
2. Fizyolojik Etki
• Bu etkiler, kan basıncının artması, dolaşım bozuklukları, solunumda hızlanma, kalp atışlarında artma veya yavaşlama ve ani refleksler, stres hormonlarında artış, kan lipitlerinde artış, elektrolit bozuklukları şeklinde sıralanabilir. (Lipid : Kanda bulunan, kolesterol gibi yağ ya da yağ benzeri maddeleri tanımlamak için kullanılan terim)
Tablo Ses Şiddetinin Fizyolojik Etkileri
3. PSİKOLOJİK ETKİLER
Belirli bir gürültü seviyesinin üzerindeki gürültüye maruz kalan kişiler rahatsız, tedirgin ve sinirli olmakta, tedirginlik ve sinirlilik hali gürültünün etkisi kalktıktan sonra da devam edebilmektedir. Belirli düzeylerin aşıldığı durumlarda yorgunluk ve zihinsel etkinliklerde yavaşlama gözlenmektedir.
Ani olarak yükselen gürültü düzeyleri insanlarda korku yaratabilmekte, ancak belirli bir süre içinde tekrar normale dönülebilmektedir.
• Kaygı
• Depresyon
• Aktiflik
• Pasiflik
• Saldırganlık
• • Grup Etkilesiminde B kl kl Bozukluklar
• Yardımlaşmada İsteksizlik
• Sinir Bozukluğu
• Korku
• Rahatsızlık
• Baş dönmesi
• Tedirginlik
• Yorgunluk
• Zihinsel Fonksiyonlarda Bozulma
4. Performans Etkileri
• İş veriminin düşmesi, konsantrasyon bozukluğu, hareketlerin engellenmesi gibi etki şeklindedir. •• Etkisinde kalınan gürültü Etkisinde kalınan gürültü nedeniyle belli bir frekans aralığında oluşan kalıcı işitme kaybı diğer frekanslardaki seslerin duyulmasını ve algılanmasını engellemez, ancak bir takım fonksiyonların engellenmesine neden olabilir.
Erken çocuklukta, okumada gecikme, motivasyonda azalma
Doğrudan etkiler (iletişim b kl ğ k
bozukluğu, konsantrasyon bozukluğu)
Dolaylı etkiler (verimlilikte azalma, sinirlilik, stres)
Uykusuzluk
•
Gürültünün insan sağlığı üzerindeki etkileri, gürültüye maruz
kalma süresi ve gürültünün şiddeti ile değişir. Endüstri
tesislerinde yapılan araştırmalar, işyeri gürültüsü azaltıldığında
işin zorluğunun da azaldığını, verimin yükseldiğini ve iş
kazalarının azaldığını göstermiştir.
•
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı verilerine göre; gürültü
sonucu meydana gelen işitme kaybı rahatsızlığının, meslek
hastalıklarının %10'unu oluşturduğu tespit edilmiştir. Meslek
hastalıklarının pek çoğu tedavi edilebildiği halde, işitme kaybının
tedavisi yapılamamaktadır.
Tablo 2. Bazı Gürültü Türlerinin Desibel Dereceleri ve Performans Etkileri
Gürültü Türü Db
Psikolojik Etkisi Derecesi
Uzay Roketleri
170
Kulak ağrısı, sinir hücrelerinin bozulması Canavar Düdükleri
150
Kulak ağrısı, sinir hücrelerinin bozulması Kulak dayanma sınırı
140
Kulak ağrısı, sinir hücrelerinin bozulması Makineli delici
120
Sinirsel ve psikolojik bozukluklar (3.basamak)
M sikl 110 Si i l sikol jik b kl kl (3b k)
Motosiklet 110
Sinirsel ve psikolojik bozukluklar (3.basamak) Kabare Müziği
100
Sinirsel ve psikolojik bozukluklar (3.basamak) Metro Gürültüsü
90
Psikoloji belirtiler (2.basamak) Tehlikeli Bölge
85
Psikoloji belirtiler (2.basamak) Çalar saat
80
Psikoloji belirtiler (2.basamak) Telefon zili
70
Psikoloji belirtiler (2.basamak) İnsan sesi
60
Psikoloji belirtiler (1.basamak) Uyku gürültüsü
30
Psikoloji belirtiler (1.basamak) Tablo Dış Çevre Gürültüsü ile Konut Bölgelerinde Öngörülen Gürültü Kriterleri
Tablo Çeşitli Kullanım Alanlarının Kabul Edilebilir Üst Gürültü Seviyeleri
Tablo İşyerlerinde Gürültü Düzeylerine Bağlı Olarak Etkilenme Düzeyleri
GÜRÜLTÜYÜ AZALTMAK iÇİN ALINABİLECEK TEDBİRLER
• Hava alanlarının, endüstri ve sanayi bölgelerinin yerleşim bölgelerinden uzak yerlerde kurulması, • Motorlu taşıtların gereksiz korna çalmalarının önlenmesi,
• • Kamuoyuna açık olan yerler ile yerleşim alanlarında elektronik olarak sesi yükseltilen müzik aletlerinin çevreyi rahatsız
• olarak sesi yükseltilen müzik aletlerinin çevreyi rahatsız edecek seviyede olmasının önlenmesi,
• Yerleşim yerlerinde ve binaların içinde gürültü rahatsızlığını önlemek için yeni inşa edilen yapılarda ses yalıtımı sağlanması,
• Radyo, televizyon ve müzik aletlerinin evlerde rahatsızlık verecek seviyede seslerinin yükseltilmemesi
ÇGDYY-Yönetim
• Çok hassas kullanımlar: Konutlar, eğitim, kültür alanı ve yapıları, sağlık tesisleri, otel ve dinlenme tesisleri, parklar gibi kullanımları, • Orta derecede hassas kullanımlar: İdari ve ticaret binaları, çocuk bahçeleri, oyun alanları ve spor tesisleri gibi kullanımları,
• Hassas olmayan kullanımlar : Otoparklar, garajlar, eğlence yerleri, p g j y
y
sanayi tesisleri gibi kendisi gürültü kaynağı olabilen alan ve kullanımları,
• ÇGDYY, EK-VII İZNE TABİ TESİSLER
FAALİYET YA DA TESİS LİSTE A
LİSTE B
1. Enerji Endüstrisi
1.1.1.1. 300 300
MW MW
üzeri üzeri
toplam anma
ısıl
gücü
olan elektrik,
ısı,
buhar
ya da sıcak su üretme tesisleri dahil olmak üzere termik santraller ve diğer yakma tesisleri, 50 MW (dahil)300 MW toplam anma ısıl gücü olan
50 MW (dahil) 300 MW toplam anma ısıl gücü olan elektrik, ısı, buhar ya da sıcak su üretme tesisleri dahil olmak üzere termik santraller ve diğer yakma tesisleri,