- Katılım
- 17 Eki 2012
- Mesajlar
- 3,283
- Tepki puanı
- 3,334
- Medeni hal
- Evli
- Meslek
- Uzman (C)
Limanda güvenli elektrik almak, yangın riskinden uzak durmak için yapılması gerekenler var. Ancak herşeyden önce, neyi yanlış yaptığımızı ve sorunlara nelerin yol açtığını bilmek gerek.
Uzun ve yorucu bir seyrin ardından ilk kez girdiğiniz bir limana bağlandınız diyelim. Üşümüş, ıslanmış ve acıkmışsınız. Aküleriniz epey bir boşalmış. Elektriğe ihtiyacınız var. Sahilde bağlanıp hem akülerinizi dolduracak, hem de ısıtıcıyı açıp biraz ısınacaksınız. Tonozdu, koltuk halatlarıydı uğraşıp kıçtankara oldunuz ve elektrik kablonuzu alıp sahile çıktınız. Pedestala yaklaşıp birde gördünüz ki, kutudaki bağlantı yuvası, ısıdan kararmış! Elbette bu yuvaya kablonuzu bağlayıp her şeyi riske atacak değilsiniz. Şansınız varsa başka bir tane bulursunuz. Ama iyi ki yuvanın renginden tedirgin olup buna bağlanmadınız. Aksi halde başınıza türlü işler gelebilirdi. Bunların başında hiç kuşku yok ki, en çok korkulan yangın geliyor.
AŞINMIŞ KABLOLAR YANGIN RİSKİNİ ARTIRIR
Sadece yuvalar değil, çok zorlanmış, erimeye başlamış kablolar da yangın riskini davet ederler. Teknelerde ısınma aparatları çalıştığı için bu tür riskler daha çok kış aylarında artar. Akım, kablolardan geçerken dirençle karşılaşır. Eğer tüm bağlantılar ve temas noktalan temiz ve sağlamsa, direnç gözardı edilecek kadar düşüktür. Ama bağlantı noktaları gevşek, korozyona uğramış, deforme olmuşsa o zaman devrede direnç oluşacak, bu da ısı oluşturacaktır. Bu ısı plastiği eritir, hatta yakar, böylelikle bağlantılar daha da gevşer. Eğer dikkat edilmez, önlem alınmazsa iş, alev almaya gider ve sonrasında neler olacağını kimse tam olarak kestiremez.
TUZLU SU KOROZYONA SEBEP OLUR
Bu tip olaylar, yukarıda da değindiğimiz gibi daha çok kış aylarında olur ama plastik parçaların zarar görmeye başlaması ve birtakım problemlerin ortaya çıkması, yaz aylarına denk gelir. Mesela sahil kablonuzun bağlantı ucunu hiç denize düşürdünüz mü? Çoğu kişi, tahmininden fazla düşürür. Ama genelde içindeki suyu sallayıp çıkartır, suyun bittiğini düşünerek yine de gider kabloyu elektriğe bağlarız. Fakat içeride mutlaka tuzlu su kalır. Buhar olarak veya daha sıvı halde ama mutlaka kalır. Bu tuz, bağlantı noktalarında zamanla birikir. Su uçar, tuz ise kristalize olup kalır. Elektrik devresindeki korozyon böyle oluşur ve tıpkı sürtünmeye benzer. Dirence sebep olur, direnç de ısıya ve giderek ısınan bağlantılar da sonunda büyük soruna yol açarlar.
ELEKTRİĞİ KESMEDEN KABLOYU ÇEKMEK ARK YARATIR VE YANIK OLUŞTURUR
Bir başka problem kaynağına gelelim. Kablonuzu hiç devreyi kapatmadan, şalterden elektriği kesmeden çektiğiniz oldu mu? Olmuştur tabii. Bunu her yaptığınızda ark oluşturursunuz. Görmeyebilirsiniz ama oluşturursunuz. Ve her arkta, hem yuvada, hem de fişinizin metallerinde küçük bir nokta yanmaktadır. Ark kaynaklı yanıklar, olduğu yerdeki iletkenliği öldürür. Eh, haliyle bu da direnç oluşması demektir. Direnci biliyorsunuz zaten, ısı demek. Yuvalar, ısınıp soğudukça da, yani aslında tamamen doğal şartlarla da zamanla gevşerler. Elektrik bağlantılarında bilinmesi gereken, gevşek olan her şeyin direnç yarattığı ve tehlike arz ettiğidir. Yani elektrik bağlantımızın hiçbir noktasında gevşekliğe izin vermemeliyiz.
KABLO BAĞLANTISINDAKİ SORUNUN İLK BELİRTİSİ ISINMA
Giderek gevşeyen, tuzlanan ve sebep olduğumuz arklarla yavaş yavaş iletkenliğini yitiren yuvalar, tüm tekneler, limanlar/marinalar için potansiyel tehlikedir, iyi işletilen marinalarda bunlar sık sık kontrol edilir ve değiştirilir ama heryerde aynı özenin gösterilmesini beklemek saflık olmaz mı?
Bağlantımızda bir sorun olduğunun ilk belirtisi, dokunduğumuzda ılıklık hissetmemizdir. İyi çalışan bir bağlantı ılınmaz, ısınmaz. Tabii ki soğuk da değildir. Ortam sıcaklığı neyse odur. Kızılötesi termometreler, bu gibi sorunları anlamanın en iyi yardımcısıdır ve internetten 50-60 liraya satın alınabilmektedir. Zamanla ısınan yuva ve bağlantı, giderek kontrolden çıkar ve elbette, en başta bahsettiğimiz kararmış yuva görüntüsüne bürünür. Artık tehlike had safhadadır.
BULAŞICI HASTALIK GİBİ YIPRANMIŞ KABLOLAR YUVAYI, YUVA DA SAĞLAM KABLOLARI BOZAR
Korozyon-direnç-ısı-hasar zinciri, bulaşıcı bir hastalık gibidir. Yuvada hiçbir sorun olamasa bile korozyona uğrayıp zarar görmüş bir kablomuz varsa (elbette farketmemişsek bunu) gidip onu sahil elektriğine bağladığımızda yuvayı da bozmaya başlarız. Yani aslında her yanık yuva, yuvanın kabahati değildir, bunu biz de istemeden ya da dikkatsiz davranarak gerçekleştiririz. Zamanla aynı bağlantı yuvasına, çok sayıda tekne gelip bağlanır. Bunların arasında korozyona uğramış kablolar mutlaka vardır ve kötü kablo yuvayı bozar, bozuk yuva, sağlam kabloları bozmaya başlar ve bu bulaşıcı hastalık, nihayetinde birinin başına büyük bir dert açarak ortaya çıkar. Ama bu arada hastalığı taşıyan diğer kötü kablolar da başka limanlarda başka pedestallara mikrobu saçmaya devam etmektedir.
SORUN TEKNE TARAFINDAYSA TEHLİKE DAHA BÜYÜKTÜR
Şu ana kadar kablomuzun sahil tarafını konuşup durduk. Eğer korozyon ve sorun kablomuzun tekne ucundaysa, o zaman tehlike daha büyük, sorun daha beterdir! Bu sorun sadece bize zarar verir ama büyük zarar verir. Rıhtımdaki elektrik yuvalarının aksine, teknedeki güç girişi, dış koşullara çok daha fazla açıktır. Güneşi doğrudan alırlar, serpintiyi hemen her an üzerlerinde hissederler, hatta doğrudan suya girdikleri bile olur. Seyre çıkmadan önce kabloyu her çıkarttığımızda, üzerindeki koruyucu kapağı kapatmamız gerekir. Bunu hepimiz her zaman yapmıyoruz. Hatta kimi teknelerde koruyucu kapağın koptuğuna ve yerine "nasıl olsa bir şey olmaz" diyerek yenisinin konmadığına tanık olmuyor muyuz? Güç kabloları, kilitleme halkaları ile birlikte satılırlar ama çoğu denizci, gereksiz iş çıkarttığı ve ayak bağı olduğu için bu halkaları yerinden çıkartır! Oysa bu kilitleme halkalarını kullanmamak, başlı başına korozyona neden olmaktadır. Bu da ısı, duman, koku ve çok daha kötüsü anlamına gelebilir.
GÜVENLİ ELEKTRİK ALMAK İÇİN NELER YAPILABİLİR?
• Bu gibi sorunlardan uzak kalmak için basit şeyler yapabiliriz. Sahil elektriğine bağlanmadan önce hem sahildeki pedestalin şalterinin hem de teknemizdeki AC panel anahtarının kapalı olması gerekir. Ardından, sahil bağlantı yuvasını kontrol etmeliyiz. Eğer herhangi bir ısı belirtisi, erime vs. tespit ediyorsak, bununla ilgili görüşebileceğimiz bir yönetici vs. varsa görüşmeli, durumu bildirmeliyiz. Bildirecek kimse yoksa, artık duruma göre çözümler üretmek bize kalıyor elbette.
• Korozyon önleyici ve temizleyici spreyler var biliyorsunuz. Bunları hem yuvaya, hem de bizim kablo bağlantımıza sıkarak korozyonun önüne set çekebiliriz.
• Pedestala bağlanırken adaptör kullanıyorsak mutlaka kilitleme halkasını sıkıca kapatmalıyız. Aksi halde gevşeklik kalır ve gevşemenin ne olduğunu artık biliyoruz.
• Teknede bol enerji harcayan su ısıtıcısı, klima, elektrikli soba vb. aletler varsa, sık sık kablo ve pedestal yuvasındaki ısıyı elle, tercihen iyi bir termometre ile kontrol etmemiz iyi olacaktır. Eğer bağlantıdaki sıcaklık, ortam sıcaklığından 2 derece daha yüksekse, her şey yolunda demektir. Ama 10 derece fark varsa, işte orada sorun başlamış demektir. Fark 20 derece ise, hemen bir şey yapmalısınız. Bağlantıyı durdurun ve önlem alın.
Uzun ve yorucu bir seyrin ardından ilk kez girdiğiniz bir limana bağlandınız diyelim. Üşümüş, ıslanmış ve acıkmışsınız. Aküleriniz epey bir boşalmış. Elektriğe ihtiyacınız var. Sahilde bağlanıp hem akülerinizi dolduracak, hem de ısıtıcıyı açıp biraz ısınacaksınız. Tonozdu, koltuk halatlarıydı uğraşıp kıçtankara oldunuz ve elektrik kablonuzu alıp sahile çıktınız. Pedestala yaklaşıp birde gördünüz ki, kutudaki bağlantı yuvası, ısıdan kararmış! Elbette bu yuvaya kablonuzu bağlayıp her şeyi riske atacak değilsiniz. Şansınız varsa başka bir tane bulursunuz. Ama iyi ki yuvanın renginden tedirgin olup buna bağlanmadınız. Aksi halde başınıza türlü işler gelebilirdi. Bunların başında hiç kuşku yok ki, en çok korkulan yangın geliyor.
AŞINMIŞ KABLOLAR YANGIN RİSKİNİ ARTIRIR
Sadece yuvalar değil, çok zorlanmış, erimeye başlamış kablolar da yangın riskini davet ederler. Teknelerde ısınma aparatları çalıştığı için bu tür riskler daha çok kış aylarında artar. Akım, kablolardan geçerken dirençle karşılaşır. Eğer tüm bağlantılar ve temas noktalan temiz ve sağlamsa, direnç gözardı edilecek kadar düşüktür. Ama bağlantı noktaları gevşek, korozyona uğramış, deforme olmuşsa o zaman devrede direnç oluşacak, bu da ısı oluşturacaktır. Bu ısı plastiği eritir, hatta yakar, böylelikle bağlantılar daha da gevşer. Eğer dikkat edilmez, önlem alınmazsa iş, alev almaya gider ve sonrasında neler olacağını kimse tam olarak kestiremez.
TUZLU SU KOROZYONA SEBEP OLUR
Bu tip olaylar, yukarıda da değindiğimiz gibi daha çok kış aylarında olur ama plastik parçaların zarar görmeye başlaması ve birtakım problemlerin ortaya çıkması, yaz aylarına denk gelir. Mesela sahil kablonuzun bağlantı ucunu hiç denize düşürdünüz mü? Çoğu kişi, tahmininden fazla düşürür. Ama genelde içindeki suyu sallayıp çıkartır, suyun bittiğini düşünerek yine de gider kabloyu elektriğe bağlarız. Fakat içeride mutlaka tuzlu su kalır. Buhar olarak veya daha sıvı halde ama mutlaka kalır. Bu tuz, bağlantı noktalarında zamanla birikir. Su uçar, tuz ise kristalize olup kalır. Elektrik devresindeki korozyon böyle oluşur ve tıpkı sürtünmeye benzer. Dirence sebep olur, direnç de ısıya ve giderek ısınan bağlantılar da sonunda büyük soruna yol açarlar.
ELEKTRİĞİ KESMEDEN KABLOYU ÇEKMEK ARK YARATIR VE YANIK OLUŞTURUR
Bir başka problem kaynağına gelelim. Kablonuzu hiç devreyi kapatmadan, şalterden elektriği kesmeden çektiğiniz oldu mu? Olmuştur tabii. Bunu her yaptığınızda ark oluşturursunuz. Görmeyebilirsiniz ama oluşturursunuz. Ve her arkta, hem yuvada, hem de fişinizin metallerinde küçük bir nokta yanmaktadır. Ark kaynaklı yanıklar, olduğu yerdeki iletkenliği öldürür. Eh, haliyle bu da direnç oluşması demektir. Direnci biliyorsunuz zaten, ısı demek. Yuvalar, ısınıp soğudukça da, yani aslında tamamen doğal şartlarla da zamanla gevşerler. Elektrik bağlantılarında bilinmesi gereken, gevşek olan her şeyin direnç yarattığı ve tehlike arz ettiğidir. Yani elektrik bağlantımızın hiçbir noktasında gevşekliğe izin vermemeliyiz.
KABLO BAĞLANTISINDAKİ SORUNUN İLK BELİRTİSİ ISINMA
Giderek gevşeyen, tuzlanan ve sebep olduğumuz arklarla yavaş yavaş iletkenliğini yitiren yuvalar, tüm tekneler, limanlar/marinalar için potansiyel tehlikedir, iyi işletilen marinalarda bunlar sık sık kontrol edilir ve değiştirilir ama heryerde aynı özenin gösterilmesini beklemek saflık olmaz mı?
Bağlantımızda bir sorun olduğunun ilk belirtisi, dokunduğumuzda ılıklık hissetmemizdir. İyi çalışan bir bağlantı ılınmaz, ısınmaz. Tabii ki soğuk da değildir. Ortam sıcaklığı neyse odur. Kızılötesi termometreler, bu gibi sorunları anlamanın en iyi yardımcısıdır ve internetten 50-60 liraya satın alınabilmektedir. Zamanla ısınan yuva ve bağlantı, giderek kontrolden çıkar ve elbette, en başta bahsettiğimiz kararmış yuva görüntüsüne bürünür. Artık tehlike had safhadadır.
BULAŞICI HASTALIK GİBİ YIPRANMIŞ KABLOLAR YUVAYI, YUVA DA SAĞLAM KABLOLARI BOZAR
Korozyon-direnç-ısı-hasar zinciri, bulaşıcı bir hastalık gibidir. Yuvada hiçbir sorun olamasa bile korozyona uğrayıp zarar görmüş bir kablomuz varsa (elbette farketmemişsek bunu) gidip onu sahil elektriğine bağladığımızda yuvayı da bozmaya başlarız. Yani aslında her yanık yuva, yuvanın kabahati değildir, bunu biz de istemeden ya da dikkatsiz davranarak gerçekleştiririz. Zamanla aynı bağlantı yuvasına, çok sayıda tekne gelip bağlanır. Bunların arasında korozyona uğramış kablolar mutlaka vardır ve kötü kablo yuvayı bozar, bozuk yuva, sağlam kabloları bozmaya başlar ve bu bulaşıcı hastalık, nihayetinde birinin başına büyük bir dert açarak ortaya çıkar. Ama bu arada hastalığı taşıyan diğer kötü kablolar da başka limanlarda başka pedestallara mikrobu saçmaya devam etmektedir.
SORUN TEKNE TARAFINDAYSA TEHLİKE DAHA BÜYÜKTÜR
Şu ana kadar kablomuzun sahil tarafını konuşup durduk. Eğer korozyon ve sorun kablomuzun tekne ucundaysa, o zaman tehlike daha büyük, sorun daha beterdir! Bu sorun sadece bize zarar verir ama büyük zarar verir. Rıhtımdaki elektrik yuvalarının aksine, teknedeki güç girişi, dış koşullara çok daha fazla açıktır. Güneşi doğrudan alırlar, serpintiyi hemen her an üzerlerinde hissederler, hatta doğrudan suya girdikleri bile olur. Seyre çıkmadan önce kabloyu her çıkarttığımızda, üzerindeki koruyucu kapağı kapatmamız gerekir. Bunu hepimiz her zaman yapmıyoruz. Hatta kimi teknelerde koruyucu kapağın koptuğuna ve yerine "nasıl olsa bir şey olmaz" diyerek yenisinin konmadığına tanık olmuyor muyuz? Güç kabloları, kilitleme halkaları ile birlikte satılırlar ama çoğu denizci, gereksiz iş çıkarttığı ve ayak bağı olduğu için bu halkaları yerinden çıkartır! Oysa bu kilitleme halkalarını kullanmamak, başlı başına korozyona neden olmaktadır. Bu da ısı, duman, koku ve çok daha kötüsü anlamına gelebilir.
GÜVENLİ ELEKTRİK ALMAK İÇİN NELER YAPILABİLİR?
• Bu gibi sorunlardan uzak kalmak için basit şeyler yapabiliriz. Sahil elektriğine bağlanmadan önce hem sahildeki pedestalin şalterinin hem de teknemizdeki AC panel anahtarının kapalı olması gerekir. Ardından, sahil bağlantı yuvasını kontrol etmeliyiz. Eğer herhangi bir ısı belirtisi, erime vs. tespit ediyorsak, bununla ilgili görüşebileceğimiz bir yönetici vs. varsa görüşmeli, durumu bildirmeliyiz. Bildirecek kimse yoksa, artık duruma göre çözümler üretmek bize kalıyor elbette.
• Korozyon önleyici ve temizleyici spreyler var biliyorsunuz. Bunları hem yuvaya, hem de bizim kablo bağlantımıza sıkarak korozyonun önüne set çekebiliriz.
• Pedestala bağlanırken adaptör kullanıyorsak mutlaka kilitleme halkasını sıkıca kapatmalıyız. Aksi halde gevşeklik kalır ve gevşemenin ne olduğunu artık biliyoruz.
• Teknede bol enerji harcayan su ısıtıcısı, klima, elektrikli soba vb. aletler varsa, sık sık kablo ve pedestal yuvasındaki ısıyı elle, tercihen iyi bir termometre ile kontrol etmemiz iyi olacaktır. Eğer bağlantıdaki sıcaklık, ortam sıcaklığından 2 derece daha yüksekse, her şey yolunda demektir. Ama 10 derece fark varsa, işte orada sorun başlamış demektir. Fark 20 derece ise, hemen bir şey yapmalısınız. Bağlantıyı durdurun ve önlem alın.