Merhaba;
Öncelikle bende belirtmek isterim ki bu istenenler güvenliğin en üst seviyeye çıkarılması ve bir noktada oluşacak kusurun/tehlikenin başka bir taraftan bertaraf edilmesi içindir.
Evet fişin takıldığı priz topraklı ise ve fişin toprak ucu da makinanın gövdesine vidalanmışsa gerekli koruma sağlanmış olur. Ancak sahada yaptığım kontrollerde sıkça karşılaştığım bazı durumlar bunun her zaman böyle olmadığını ortaya koyuyor. Şöyle ki,
1-Prizin toprak kontakları kırık veya ezik oluyor, tam temas etmiyor.
2-Fişin bağlı olduğu kablo topraklı olmayabiliyor. (1 fazda 3'lü yerine 2'li kablo, 3 fazda 5'li kablo yerine 4'lü kablo kullanılıyor.)
3-Fişin bağlı olduğu kabloda toprak iletkeni oluyor ama bu iletken makina gövdesine gerektiği gibi (vida/pabuç) bağlanmıyor, çoğu zaman boşta bırakılıyor. Örneğin yakın zamana kadar monte edilen Priz kombinasyon kutularındaki 3 fazlı prizler 4 ayaklı, yani 3 faz bir nötr. Dolayısıyla kutuya toprak hattı çekilmiyor. Yanlardaki 1 fazlı prizlere de toprak bağlanmıyor. Sonuçta gözle baktığınızda herşey normal görülüyor ama toprak devamlılığı yok....
Bu tür hataları önlemenin en garanti yolu makina gövdesini hariçten topraklamaktır.
Eğer makina kendisi statik elektrik üretiyorsa (tekstilde kullanılan kumaş sarma/açma makinaları gibi) gövde toprağının buna çok fazla önleyici etkisi olmuyor. Bu tür makinalar için özel üretilen kumaşın içinden geçtiği özel aparatlar var. Onların kullanılması en sağlıklı.
Kaçak akım rölesinin çalışma mantığı devreden daha yüksek akım geçtiğinde veya kısa devre olduğunda enerjiyi anında kesmesi DEĞİL....
KAÇAK AKIM RÖLESİ gidiş ve dönüş iletkenleri arasındaki dengeyi kontrol ediyor. Gidiş dönüş arasında anormal (limitleri aşan) bir dengesizlik olduğunda, (bu da istenmeyen bir yere kaçak olmasıyla mümkündür.) devreyi açar. Bu kaçak akım sigortayı attıracak kadar yüksek değildir ama dokunan insanı öldürebilecek kadar yüksektir. Nihayetinde 50V üzeri gerilim insan sağlığı için tehlikelidir.
SİGORTALAR ise B ve C diye sınıflandırılır. B tipi sigorta üzerinde yazan değerin 5 katı, C tipi sigorta ise 10 katı akım geçtiğinde ANİDEN DEVREYİ KESER. Yani 25 A yazan C tipi bir sigortanın ani açması için üzerinden en az 250A geçmesi gerekir. Bu da kısa devre demektir.
Sonuç olarak KAÇAK AKIM RÖLESİ ÖNCE İNSANI KORUR SONRA DA ELEKTRİK YANGINLARINDAN TESİSİ KORUR. (SİGORTANIN ANİ ALGILAYAMAYACAĞI KADAR DÜŞÜK AMA UZUN SÜRE DEVAM ETTİĞİ TAKTİRDE MAKİNADA, KABLOLARDA ISINMAYA ERİME VE YANMAYA SEBEP OLABİLECEK KADAR ETKİLİŞ KAÇAK AKIMLARA / YANGINA KARŞI KORUMA SAĞLAR.)
Kaçak akım rölesi ve Toprak olup olmamasını formülle anlatmak isterim.
En yalın haliyle herkesin bildiği, Volt=Akım x Direnç (Toprak geçiş direnci)
Volt=50 (Maksimum güvenli gerilim)
Akım=30mA (0,03A) (insan için maksimum güvenli akım)
Makina 30mA kaçak akım rölesine bağlı ise bunun toprak geçiş direnci maksimum Rt=50/0,03=1666,66ohm. olabilir. Ki doğrudan yere/betona monte edilmiş bir makinada bile 100ohm civarı toprak ölçülebiliyor. Çok özel bir topraklama yoksa bile koruma sağlayabilir.
Aynı makina C tipi 25A sigortaya bağlı olsun ve çalışırken 10A çeksin, ama kaçak akım rölesi bulunmasın, topraklaması da yoksa, sadece yere vidalı ise toprak direncini 100ohm alalım.
Herhangi bir kaçak durumunda makina üzerinde oluşacak tehlikeli gerilim: V=10 x 100 =1000V olacaktır.
KAÇAK AKIM RÖLESİ OLMADAN BU MAKİNAYI GÜVENLİ KILABİLECEK (SİGORTAYI ANİ AÇTIRABİLECEK) TOPRAKLAMA GEÇİŞ DİRENCİ MAKSİMUM; 50/(25X10) =0,20 OHM OLMALIDIR. BU DEĞERDEKİ BİR GEÇİŞ DİRENCİ DE ANCAK ÇOK ÇOK İYİ BİR GÖVDE TOPRAKLAMASI İLE SAĞLANABİLİR Kİ HER ZAMAN MÜMKÜN OLMAYAN BİR DEĞERDİR.
SELAMLARIMLA
