- Katılım
- 26 Şub 2012
- Mesajlar
- 802
- Tepki puanı
- 5,498
- Meslek
- Uzman (B)
Giris
Ülkemizin Avrupa Birligi (AB) uyum sürecinde, çevre alanındaki mevzuat uyumlastırma ve
uygulamaya dönük yükümlülüklerini karsılayabilmesine destek saglamak amacıyla AB
tarafından finanse edilen “Yüksek Maliyetli Çevresel Yatırımlarının Planlanması”
projesi, T.C. Çevre ve Orman Bakanlıgı koordinasyonunda ilgili tüm kurum/kurulusların
katılımı ve katkısı ile sürdürülmektedir. Projenin yürütücülügünü, yerli ve yabancı sekiz
kurulustan olusan ENVEST Planners Konsorsiyumu üstlenmistir.
Söz konusu projenin genel hedefi, ileri seviyede çevre korumasını ve Türkiye’nin AB çevre
direktiflerine uyumunu mümkün kılmak; uygulamaya özel hedefi ise su, katı atık, hava ve
endüstriyel kirlilik kontrolü gibi öncelikli çevre alanlarında projeler belirleyerek, AB’ye
katılım için gereken çevresel altyapı gereksinimlerini ve çevre yatırımları için mevcut
finans yöntemlerini belirlemektir.
Proje kapsamında, Çevre ve Orman Bakanlıgı, ilgili merkezi kurum/kuruluslar ve yerel
yönetimlerde gerekli kapasitenin ve proje gelistirme mekanizmalarının olusturulması
saglanacak, bu dogrultuda gelecek projelere örnek teskil edebilecek, ÇED raporları ile
birlikte uygulamaya hazır, altı yatırım projesi gelistirilmesi planlanmıstır. Söz konusu altı
yatırım paketi, projenin tamamlanmasından sonra Türkiye’nin çevre ile ilgili ulusal stratejik
planının bir parçası olacak proje listelerinin ve öncelik belirleme kıstaslarının
hazırlanmasında rehberlik edecektir.
AB tarafından finanse edilen Yüksek Maliyetli Çevresel Yatırımların Planlanması
Projesi’nin alt bileseni olan altı yatırım paketinden biri, “Dilovası Evsel ve Endüstriyel
Atıksu Yönetimi Projesi”’dir. Bu proje, 16.12.2003 tarih ve 25318 sayılı Resmi
Gazete’de yayımlanarak yürürlüge giren “Çevresel Etkilerin Degerlendirilmesi”
Yönetmeligi’nin 16.maddesine göre Yönetmeligin EK-IV’ünde yer alan Seçme Eleme
Kriterlerine tabi iken, proje sahibi kurulus, projenin gerçeklestirilebilmesi için Avrupa Birligi
fonlarından yararlanmayı hedeflediginden aynı yönetmeligin 25-b maddesi uyarınca ÇED
raporu hazırlanması için Çevre ve Orman Bakanlıgı’ndan gerekli izni almıstır.
“Dilovası Evsel ve Endüstriyel Atıksu Yönetimi Projesi”’nin hedefi ”hassas bölge”
olarak sınıflandırılan zmit Körfezi’ne desarj edilen kirletici yükünü farkedilir sekilde
azaltılmasıdır. Bu amaçla 30 km ana kollektör hattıyla Dilovası Organize Sanayii
Bölgesi’nden (Dilovası OSB) kaynaklanan endüstriyel atıksu toplanacaktır. Yaklasık
ISU ve DLOVASI OSB
DLOVASI EVSEL ve ENDÜSTRYEL ATIKSU ARITMA TESS PROJES ÇED RAPORU TEKNK OLMAYAN ÖZET
3
230.000 nüfus esdegeri kapasitesinde insa edilecek olan atıksu arıtma tesisinde Dilovası
Belediyesi, Tavsancıl Belediyesi’ne baglı Yenimahalle ve Kayapınar mahalleleri ile
Dilovası OSB’nin atıksuları sadece ülkemizde geçerli olan standartları degil, ilgili AB
standartlarını da saglayacak sekilde arıtılacaktır. Proje kapsamında hazırlanan “Atıksu
Yönetim Planı” sayesinde sistem en uygun sekilde isletilebilecektir.
Dilovası Türkiye’de sanayinin odaklandıgı Kocaeli li sınırları içerisindedir. Doguda
Tavsancıl, Hereke ve Körfez beldeleri, Batıda Gebze lçesi ile çevrili olan bu bölge,
ülkenin en önemli endüstriyel yatırımlarına ev sahipligi yapmaktadır. Dilovası OSB,
Dilovası Belediyesi’nin kurulu bulundugu iki tepenin arasındaki ovada yer almakta olup,
tam ortasından Dil Deresi geçmektedir. Gebze ilçesi içerisinden dogup gelen Dil Deresi,
Gebze Çöplügü’nün sızıntı sularının yanısıra, bölgedeki evsel ve endüstriyel atıksuları da
alarak Marmara Denizi’ne ulasmakta ve denizin en önemli kirletici kaynaklarından birini
olusturmaktadır. Ayrıca bölgeden, Eynerce adlı ve büyük ölçüde evsel ve endüstriyel
atıksulara alıcı ortam görevi gören küçük bir dere de geçmekte ve Dilovası OSB’nin
hemen yanından Marmara Denizi’ne dökülmektedir. Hâlihazırda adı geçen belediyelerin
ve endüstrilerin (arıtılmıs ya da arıtılmamıs) atıksuları, Dil Deresi ve Eynerce Deresi’ne
desarj edilmektedir. Bu proje ile Marmara Denizi’ne gelen kirliligin %25’ini tasıdıgı
düsünülen Dil Deresi’ne yaklasık 25.000 kg KO/gün daha az atık yükü bosaltılmıs
olacaktır
sletme süresi
Proje iki asamada gerçeklestirilecektir. Birinci asamada 2015 senesine kadar ihtiyacı
karsılayacak bir arıtma tesisi insa edilecek, Dilovası OSB içinde ana kolektör sistemi
kurulacak, bir “Atıksu Yönetim Planı” gelistirilecek ve “Atıksu Yönetim Birimi”
kurulacaktır. Projenin ikinci asamasında ise atıksu arıtma tesisi 2035 senesine kadar
ihtiyacı karsılayacak sekilde büyütülecektir.
Arıtma tesisinin üniteleri
Arıtma tesisinin üniteleri asagıda verilmistir.
1. Endüstriyel Atıksu Izgaraları
2. Endüstriyel Atıksu Kum ve Yag Tutucu
3. Endüstriyel Atıksu Dengeleme Tankı
4. Pıhtılastırma Tankı
ISU ve DLOVASI OSB
DLOVASI EVSEL ve ENDÜSTRYEL ATIKSU ARITMA TESS PROJES ÇED RAPORU TEKNK OLMAYAN ÖZET
4
5. Yumaklastırma Tankı
6. Kimyasal Arıtma Çöktürme Tankı
7. Evsel Atıksu Izgaraları
8. Evsel Atıksu Kum ve Yag Tutucu
9. Uzun Havalandırmalı Aktif Çamur
10. Biyolojik Arıtma Çöktürme Tankı
11. Dezenfeksiyon (UV)
12. Suyun %30’unun Yeniden Kullanımını Saglayacak Kum Filtreleri
13. Kimyasal Arıtım Çamuru Statik Yogunlastırıcısı
14. Biyolojik Arıtım Çamuru Mekanik Yogunlastırıcısı
15. Kimyasal Arıtım Çamuru Stabilizasyon Tankı
16. Homojenizasyon Tankı
17. Susuzlastırma Ünitesi
Evsel ve endüstriyel atıksular farklı kollektörler ile toplanıp kollektör sisteminin stratejik
noktalarına RTU sistemleri konularak arıtma tesisinden atıksu özellikleri incelenecektir.
Ayrıca arıtma üniteleri SCADA sistemi ile tek bir noktadan yönetilecektir.
Atıksu Özellikleri ve Arıtımı
Dilovası Evsel ve Endüstriyel Atıksu Arıtma Tesisi, endüstriyel ve evsel atıksuların tesise
ayrı geldikleri göz önüne alınarak tasarlanmıstır. Kimyasal arıtma ünitesinde sadece
endüstriyel atıksu arıtılacak, belediyelerden gelen evsel atıksu kimyasal arıtmadan çıkan
endüstriyel atıksu ile birlestirilerek biyolojik arıtmaya tabii tutulacaktır.
Atıksuların toplanması
lk asama için planlanan kollektörler evsel ve endüstriyel atıksuyun hepsini kapsamakta
fakat gelecekteki cografi gelismeleri göz önüne almamaktadır. Ancak hidrolik tasarımda
gelecekte endüstrilerden kaynaklanacak atıksu miktarı da dikkate alınmıstır. kinci asama
için 2015 senesine kadar kanalizasyon sistemi tamamlanmalıdır.
ISU ve DLOVASI OSB
DLOVASI EVSEL ve ENDÜSTRYEL ATIKSU ARITMA TESS PROJES ÇED RAPORU TEKNK OLMAYAN ÖZET
5
Su anda Dil Deresi’ne desarj edilmekte olan evsel atıksu, Izmit Su ve Kanalizasyon
daresi (SU) tarafından toplanacak ve atıksu arıtma tesisine giden ana kollektöre
verilecektir.
Bölgenin topografik özellikleri nedeniyle ilk asamada üç adet terfi merkezi insa edilmesi
gerekmektedir. 2015 senesinde ikinci asamaya geçilmeden önce de iki terfi merkezi daha
sisteme eklenmelidir. Kollektörler boyunca 600 kadar muayene bacası olacagı tahmin
edilmektedir.
Dilovası OSB sınırları içindeki kanalizasyon sistemi OSB’nin sorumlulugundadır.
ISU atıksu arıtma tesisi tamamlanmadan önce Dilovası ve Tavsancıl Belediyeleri’nde
halihazırda bulunan sistemi ıslah edecegini, olmayan yerlere kanalizasyon hizmeti
getirmeyi planladıgını belirtmistir.
Belediye sınırları içindeki kanalizasyon sistemleri ISU’nun sorumlulugundadır.
Yer Seçimi
nceleme alanı stanbul sehir merkezine 60 km, zmit sehir merkezine 35 km ve Gebze
ilçesine 12 km uzaklıkta yer almaktadır.
Dilovası Evsel ve Endüstriyel Atıksu Arıtma Tesisinin insaatı için 4 farklı alan önerilmistir.
Bu alanlardan, 3. ve 4. alternatiflerde kollektör sistemiyle atıksu arıtma tesisine tasınması
sırasında yüksek pompalama maliyeti getirmektedir. Bu nedenle bu iki alternatif uygun
görülmemistir. Arıtma tesisi insaatı için 1. alternatif olan TEM otoyolu Dilovası çıkısı
giselerine 10 m mesafede bulunan alan ve 2. alternatif olan TEM Otoyolu’nun 300 m
dogusunda ve Dilovası OSB sınırında yer alan 40°47'15.05", 40°47'07.28" enlemleri,
29°31'28.15", 29°31'35.84" boylamları arasında kalan, Muallimköy hudutlarında, 31 ha
büyüklügündeki, 179 ada ve 1 no.lu parsel üzerinde yer alan, orman vasfını yitirmis, yanık
zeytinlik devlet orman arazisi niteligindeki alan birlikte seçilmistir. Bunun nedeni, kollektör
sistemiyle atıksuların toplanabilmesi için en uygun kosulu 1. alternatifin saglaması ve
atıksuların terfisi için minimum pompa isletme maliyetini olusturmasıdır. Ancak bu arazinin
büyüklügü arıtma tesisinin bütünü için yeterli olmadıgından, atıksular kollektör sistemiyle
toplanıp, TEM Dilovası çıkısındaki giselerin hemen yanındaki arazide kurulacak olan
ızgaralardan geçtikten sonra pompalarla terfi edilerek 2. alternatif olan arazide kurulacak
ISU ve DLOVASI OSB
DLOVASI EVSEL ve ENDÜSTRYEL ATIKSU ARITMA TESS PROJES ÇED RAPORU TEKNK OLMAYAN ÖZET
6
olan arıtma tesisine gönderilecektir. 2. alternatif alanın atıksu arıtma tesisi insası amacıyla
bedelli ön tahsisi Orman Genel Müdürlügü tarafından yapılmıstır.
Bugüne kadar yapılan isler
Dilovası Evsel ve Endüstriyel Atıksu Arıtma Tesisi’nin Fizibilite Raporu .T.Ü. Çevre
Mühendisligi Bölümü’nün de içinde bulundugu Envest Planners Konsorsiyumu tarafından
Nisan 2005 tarihinde Çevre ve Orman Bakanlıgı’na teslim edilmistir. Söz konusu raporda
Dilovası Organize Sanayi Bölgesi ile Dilovası ve Tavsancıl (Kayapınar ve Yenimahalle)
Belediyeleri’nin halihazırdaki durumları incelenmis, nüfus, su, atıksu projeksiyonları
yapılmıs, alıcı ortam incelenmis ve desarj standartları belirlenmis, bu verilerin ısıgında
tasarım kriterleri hesaplanmıs, iki adet halka açık bilgilendirme toplantısı, bir adet sanayici
katılım toplantısı düzenlenmis, paydasların katılımları da göz önüne alınarak atıksu arıtma
tesisi için yer ve tesis alternatifleri belirlenmistir. En uygun yer ve tesis tasarımı seçildikten
sonra, seçilen tasarımın ekonomik ve mali açıdan yapılabilirligi incelenmistir.
Arazinin durumu
Ssöz konusu arazi,nin “saha mülkiyeti” ve “tahsis yetkisi” Orman Genel Müdürlügü’ne ait
olup; 21.679 m2 lik ormanlık saha, atıksu arıtma tesisi ve 17.126 m2 lik saha, yol yapımı
amacıyla Dilovası OSB Müdürlügüne 24 ay süreli ve bedelli ön izinnin verilmistir. Dilovası
OSB Müdürlügü ön izin süresi içinde “Ön zin Taahhüt Senedi”nde belirtilen sartları yerine
getirecektir.( ÇED Olumlu Belgesi’nin alınması tahsis için yerine getirilmesi gereken
sartlardan biridir.
Arıtma tesisi üniteleri ve yardımcı birimler (isletme binası, depolar, yollar vb.) bu 31 ha’lık
alanın sadece 21 ha’ını kapsayacaktır. Geri kalan arazi agaçlandırılacaktır.
Arıtma tesisi olarak kullanılmak üzere Dilovası OSB ve SU’ya tahsisi için basvurulan bu
arazi imar planına dâhil olup Dilovası OSB sınırlarına dâhil degildir. Henüz yeni hazırlanan
bu imar planı, Sanayi ve Ticaret Bakanlıgı’nca onaylanmıstır ve halen askıdadır.
Mevcut Çevresel Özellikler
Jeolojik durum
Kocaeli – Dilovası OSB Atıksu Arıtma Tesisi Sahası Sondajlı Jeolojik – Jeoteknik Etüt
Raporu (Kiper, 2005) tesis sahası zeminine ait jeolojik özelliklerin, yeraltısuyu kosullarının
ISU ve DLOVASI OSB
DLOVASI EVSEL ve ENDÜSTRYEL ATIKSU ARITMA TESS PROJES ÇED RAPORU TEKNK OLMAYAN ÖZET
7
ve jeoteknik parametrelerin ortaya çıkarılması amacıyla Mart 2005 tarihinde
hazırlanmıstır. Jeoteknik incelemelerde, saha jeolojisi, temel arastırma sondajları, sismik
ölçüm ile yorumlama, laboratuar çalısmaları, jeoteknik degerlendirme sonucunda rapor
hazırlamıstır. “Dilovası OSB Arıtma Tesisi, jeolojik konumu, morfolojisi ve jeoteknik
özellikleri itibariyle jeoteknik etüd raporunda verilen jeoteknik degerlendirme ve öneriler
çerçevesinde genelde yerlesime uygun bir alan olarak degerlendirilmistir.
Depremsellik
Etüt raporunda varılan sonuçlara göre “Kocaeli Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası
üzerinde, 1. derece deprem bölgesi içine girmekte olup, Afet Bölgelerinde Yapılacak
Yapılar hakkında Yönetmelik hükümlerine özenle uyulmalıdır”.
Afet Durumu
Atıksu arıtma tesisi alanı, bulundugu çevrenin en düsük kotları içerisinde kalmaktadır. (8-
34 m). nsaat sırasında tesis kotuna göre belirli sevler olusacaktır. Tesis sahasının kaya
ortam olması sebebiyle sevlerde stabilite bozuklugu olusması beklenmemektedir; ancak,
kırık, çatlak sistemlerine baglı olarak kaya düsmeleri olabilir. nsaat sırasında bu
olumsuzluklar dikkate alınmalıdır.
Su Durumu
Atıksu Arıtma Tesisi Çıksalın Tepe’nin dogu yamacında yeralmaktadır. Bu alan,
içerisinden Dil (Ova) Deresinin aktıgı alüvyon düzlügünün batısında, yamaç üzerindedir.
Dolayısıyla, alüvyonun olusturdugu düzlügün daha üst seviyelerinde kaya ortam içerisinde
insa edilecektir. Dil Deresi, Tavsanlı Köyü kuzey ve dogusundan kaynaklanan ve güneye
dogru gelirken batı ve dogu yamaçlar boyunca açılan tüm derelerin sularını Marmara
Denizi’ne bosaltmaktadır.
Tesis alanının batısından TEM, dogusundan ise E-5 otoyolu geçmektedir. Dil Deresi her
ikisinin orta yerinde kalmaktadır. Bu ana ulasım yolları yapımından dolayı Dil Deresi
yatagı bu kesimde ıslah edilmis durumdadır. Bu sebeple yogun yagıslara baglı olarak
olusabilecek sellenmelerin, tesis alanını etkilememesi öngörülmektedir..
nceleme alanında yapılan temel arastırma sondajlarında yeraltısuyuna rastlanmamıstır.
ISU ve DLOVASI OSB
DLOVASI EVSEL ve ENDÜSTRYEL ATIKSU ARITMA TESS PROJES ÇED RAPORU TEKNK OLMAYAN ÖZET
8
Tesis alanı yakın çevresinde herhangi bir kaynak bulunmamaktadır. Ancak, alanın
kuzeyinde Koyak mevkiinin batısında yaklasık 90 m. kotlarında bir kaynak yeralmaktadır.
Flora ve Fauna
Dilovası Evsel ve Endüstriyel Atıksu Arıtma Tesisi’nin insa edilecegi araziye 13.04.2005
tarihinde yapılan arazi çalısmaları, gözlem ve incelemeler esnasında çalısma alanı
sınırları içerisinde 20.02.1984 tarih ve 18318 sayılı Resmi Gazete de yayınlanan
“Avrupa’nın Yaban Hayatı ve Yasama Ortamlarını Koruma Sözlesmesi”nin eklerinde
bulunan listelerde koruma altına alınmıs bir tür bulunmamakta ve rastlanılmamıstır.
“Dilovası Evsel ve Endüstriyel Atıksu Arıtma Tesisi” projesi için yapılan incelemelerde
arazi yapısının kayalık ve hafif tepelikten olustugu ve floral yapı olarak seyrek fundalık ve
bir kaç dikenli makilik bulundugu tespit edilmistir.
Flora listesinde yer alan türler Bern Sözlesmesi ve Sekretaryasının son düzenlemelerine
göre gözden geçirilmis olup, bu sözlesmeye göre koruma altına alınmıs tür
bulunmamaktadır.
Yapılması planlanan Dilovası Evsel ve Endüstriyel Atıksu Arıtma Tesisi alanı içerisinde
13.04.2005 tarihinde yapılan inceleme ve arastırmalarda oldukça fakir bir faunal yapı
gözlenmistir. Arazinin endüstriyel tesislerin yer aldıgı bir sahada bulunması, hemen
sınırından geçen otobanın etkisi ve flora bakımından az çesitlilik ve popülasyon fakirligi
göstermesi dolayısıyla faunal yapıda da biyolojik çesitlilik ve popülasyon açısından fakir
kalmasına yol açmıstır. Ayrıca bu sahanın içerisinde önemli bir su kaynagının
bulunmaması da faunal yapının gelismesini ve çogalmasını kısıtlayıcı bir parametre olarak
dikkati çekmektedir. ncelemeler sırasında hiç bir yaban hayatı faunal yapısından türe
rastlanmamıstır ve civarda ancak bir kaç serçe, bir kara kaplumbagası, eklembacaklı
böcekler, karıncalar ve arılar görülmüstür. Proje sahasında hiç bir memeliye ve yırtıcı
hayvana inceleme sırasında rastlanılmamıstır. Arazi çalısmaları sırasında daha önce de
bahsedildigi gibi endemik ve koruma altına alınmıs herhangi bir türe bu arazi içerisinde
rastlanılmamıstır.
Atıksu arıtma tesisi sahası olarak düsünülen bu arazinin çevresel ve ekolojik bakımından
önemli bir zarara ugramayacagı düsünülmektedir. Mevcut durumda birçok endüstrinin
yerlesim yeri olarak seçilmis araziyle ve otobanla sınır olusturan bu sahanın arıtma tesisi
yerlesimi açısından uygun olabilecegi düsünülmektedir. Bu tesisin pek de iyi durumda
ISU ve DLOVASI OSB
DLOVASI EVSEL ve ENDÜSTRYEL ATIKSU ARITMA TESS PROJES ÇED RAPORU TEKNK OLMAYAN ÖZET
9
bulunmayan ekolojik mevcut durumu degistirecegi düsünülmemektedir. Bölgedeki diger
endüstrilerin ve otobanın neden oldugu toz ve gürültünün daha önceleri (endüstrilerin
yerlesimi ve otobanın yapımından önce) var olan faunayı ve florayı etkiledigi yapılan
inceleme ve bölge halkından insanlarla yapılan kisisel konusmalardan anlasılmıstır.
Dilovası Organize Sanayi Bölgesi sınırındaki bu araziye yapılması planlanan atıksu arıtma
tesisinin sınırlı flora ve faunası bulunan saha üzerinde ekolojik açıdan önemli bir tehdit
unsuru olmayacagı düsünülmektedir.
Koruma Alanları:
Faaliyet sahasına en yakın koruma alanı Ballıkayalar Tabiat Parkı’dır. Ballıkayalar Vadisi,
Kocaeli li, Gebze lçesi sınırları içerisinde Tavsanlı Köyü yakınlarında yer almaktadır.
Dilovası OSB’nin 6 km. kadar kuzeyinde yer alan bu tabiat parkının dogusunda bir çok
yeni OSB kurulma asamasında olup, batısında da çesitli endüstriler yeralmaktadır.
Faaliyet sahasına yakın çevresinde Ballıkayalar Tabiat Parkı dısında Duyarlı Yöreler
listesine girebilecek herhangi bir koruma alanı bulunmamaktadır ve faaliyetin uzaklıgı
nedeniyle bu Tabiat Parkına herhangi bir olumsuz etkisi olmayacagı öngörülmektedir..
Mimari ve Arkeolojik Miras:
nceleme alanının yakınlarında bulunan Dil Deresi üzerinde Mimar Sinan Köprüsü ve Sit
Alanı bulunmaktadır. Bursa Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu “Dilovası Deresi
üzerinde E-5 (D100) Karayolu güneyinde yer alan tescilli Kanuni Sultan Süleyman (Mimar
Sinan) Köprüsünün tescilinin devamına” ve “Dilovası OSB Müdürlügünce hazırlanan
Düzenleme Projesinin uygun olduguna, bu alanın Köprü Koruma Alanı olarak
belirlenmesine” karar vermistir.
Toprak özellikleri ve kullanımı:
Proje alanının içinde yeraldıgı 175 ha’lık bölge 1993 yılında Köy Hizmetleri 18. Bölge
Müdürlügü'nce hazırlanan Arazi Kullanım Haritası'na göre IV sınıf tarım arazisi olarak
belirlenmistir. Dilovası OSB ile TEM otoyolu arasındaki alanda yer alan proje alanı mevcut
durumda tarımsal amaçlı olarak kullanılmamaktadır. Ayrıca baska tarım alanlarına komsu
degildir ve ileride de tarım amaçlı kullanılması muhtemel görülmemektedir.
ISU ve DLOVASI OSB
DLOVASI EVSEL ve ENDÜSTRYEL ATIKSU ARITMA TESS PROJES ÇED RAPORU TEKNK OLMAYAN ÖZET
10
Orman alanları:
Atıksu arıtma tesisinin yapılacagı alan “Yanık Zeytinlik Devlet Ormanı” olarak
tanımlanmıstır. Bu alanın Dilovası OSB Müdürlügüne tahsisi için Orman Genel
Müdürlügünden ön izin alınmıstır. Alan içinde projeden etkilenebilecek herhangi bir
agaçlık alan bulunmamaktadır ve baska ormanlık alanlara komsu degildir. Ayrıca projenin
yapılacagı alanın etrafı imar planında agaçlandırma alanı olarak ayrılmıstır.
Projenin Önemli Çevresel Etkileri ve Alınacak Önlemler
Atıksu arıtma tesisi yapmak üzere seçilen arazinin TEM otoyoluna komsu oldugu nokta
(arazide en yüksek kot 30 m) ile Dilovası OSB ile birlestigi nokta (arazide en düsük kot 10
m) arasında 20 m kot farkı bulunmaktadır. Büyük kot farkı nedeniyle arazi yüksek bir
egime sahiptir. Dolayısıyla arıtma tesisinin insası için arazi, kazı ve dolgu çalısmaları
yapılarak belirli bir kota getirilecektir. Arazinin yapısı sebebiyle toplam hafriyat miktarı ile
toplam dolgu miktarı birbirine esittir. Arazinin TEM otoyolu tarafında kalan yüksek kotlu
kısmından baslayarak Dilovası OSB yönüne dogru yapılacak hafriyatın 150.000 m3
olacagı hesaplanmıstır. Hafriyat tümüyle dolgu malzemesi olarak kullanılacaktır.
Tesis alanını çevreleyen su bölüm hatları ile sınırlanan alanın yüzölçümü yaklasık 0.36
km2. dir. Diger yandan bu alan TEM otoyolu ile bölünmektedir. Otoyolun batısında kalan
alana gelen yagıs, otoyol boyunca drene edilmistir. Geri kalan alana düsen yagısın belirli
kısmı tesis alanına yönelebilir ; ancak, tesis alanını çevreleyen bir kafa hendegi ile bu su
geliri, alan dısına bosaltılabilir.
Dilovası Organize Sanayi Bölgesi’nde halihazırda kanalizasyon sistemi bulunmamaktadır.
Dilovası OSB Müdürlügü, atıksu arıtma tesisi faaliyete geçmeden önce, planı hazır olan
kanalizasyon sistemini tamamlayacagını belirtmistir. Kanalizasyon sistemi ayrık sistem
olarak tasarlanmıstır ve boyutlandırması, insa edilecek atıksu arıtma tesisinin
boyutlandırma hesaplarıyla paralel olarak yürütülmüstür. Ayrıca SU da Dilovası
Belediyesi ve Tavsancıl Belediyesi’ne baglı Kayapınar Mahallesi ve Yenimahalle sınırları
içinde kanalizasyon yapımı ve varolan kanalizasyonun rehabilitasyonu çalısmalarını
gerçeklestirecegini belirtmistir.
Tesisin boyutlandırılması kanalizasyon sisteminde olusabilecek %20’lik sızma debisi de
göz önüne alınarak yapılmıstır.
ISU ve DLOVASI OSB
DLOVASI EVSEL ve ENDÜSTRYEL ATIKSU ARITMA TESS PROJES ÇED RAPORU TEKNK OLMAYAN ÖZET
11
Atıksu arıtma tesis imar açısından Dilovası OSB’nin sınırları içinde kalmaktadır. nsaat ve
isletme asamalarında tesiste çalısacak personel ve tesis ünitelerinin isletilmesi için su
temini Dilovası OSB’nden saglanacaktır. Temin edilen su, insaat asamasında, çalısanlar
ve insaat faaliyetleri, isletme asamasında ise tesiste ve büroda çalısanların içme ve
kullanma suyu ihtiyacını karsılamak ve büro ile ünitelerini temizlemek amacıyla
kullanılacaktır.
Atıksu artıma tesisine atıksularını verecek sanayi kuruluslarına belirlenecek atıksu kabul
standartları
Söz konusu atıksu arıtma tesisi, Dilovası Evsel ve Endüstriyel Atıksu Yönetim Projesi’nin
bir parçasıdır. Atıksuların toplanması ve arıtılması ile ilgili bir “Atıksu Yönetim Planı” da
bu projeye dahildir. Projede endüstrilerden kanalizasyona desarj kriterleri ve her
endüstrinin faaliyet dalına göre hangi parametreler için ön arıtma uygulaması gerektigi de
yönetim planının bir parçası olmak üzere öneri olarak sunulmaktadır. Yönetim planı son
seklini uygulayıcı yönetim organının (Atıksu Yönetim Birimi) kurulmasından sonra
alacaktır.
Alıcı ortam
Dilovası OSB’nin çevresindeki yerlesim alanlarından kaynaklanan atıksu, halihazırda Dil
Deresi ve Eynerce Deresi yoluyla zmit Körfezi’ne desarj edilmektedir.. Dil Deresi ulasım,
su ürünleri üretimi ya da rekreasyon amaçlarıyla kullanılmaya uygun degildir (Tolun, et al.,
2002)
Yüksek Maliyetli Çevre Yatırımlarının Planlanması Projesi kapsamındaki Stratejik Yatırım
Planlaması çalısmalarında verilen ön degerlendirmelere dayanarak, Marmara Denizi’nin
ve dolayısıyla zmit Körfezi’nin AB Kentsel Atıksu Arıtma Direktifi (91/271/EC)
dogrultusunda “hassas bölge” olarak tanımlanması beklenmektedir.
Dil Deresi sadece Dilovası OSB’den gelen endüstriyel atıksularla degil, aynı zamanda
Dilovası Belediyesi’nden gelen evsel atıksularla, Gebze Belediyesine ait düzensiz
depolama alanından kaynaklanan sızıntı sularıyla da kirlenmektedir. Ayrıca insa edilecek
arıtma tesisi için seçilen desarj noktasının yukarısında kalan diger dört organize sanayi
sitesinin desarjları da unutulmamalıdır.
ISU ve DLOVASI OSB
DLOVASI EVSEL ve ENDÜSTRYEL ATIKSU ARITMA TESS PROJES ÇED RAPORU TEKNK OLMAYAN ÖZET
12
Atıksu arıtma tesisinin Dil Deresi’ne desarj noktası, derenin denize döküldügü noktaya çok
yakın oldugu için, nihai alıcı ortam olarak zmit Körfezi kabul edilmistir.
Desarj Standartları
Atıksu arıtma tesisinin tasarımı sırasında Su Kirliligi Kalitesi Yönetmeligi Tablo 19 ve
Kentsel Atıksu Arıtma Direktifi (91/271/EEC) karsılastırılmıs, zmit Körfezi “hassas bölge”
kabul edilerek, tesiste azot ve fosfor giderimi yapılacagı da göz önüne alınarak desarj
standartları önerilmistir.
Alıcı Ortamda Olusabilecek Degisiklikler
Dil Deresi’ne desarj edilmekte olan KO yükünün 25.000 kg / gün civarında azalması
beklenmektedir – ki bu da Dil Deresi ve dolayısıyla zmit Körfezi su kalitesi açısından
olumlu bir gelismedir. Ancak Dilovası OSB’nin yukarısında kalan Gebze vahsi depolama
alanı gibi diger kirletici kaynaklar ıslah edilmedikçe Dil Deresi su kalitesinin arzulanan
noktaya gelmesi beklenmemektedir.
Arıtılmıs Suyun Kullanımı
Atıksu arıtma tesisi çıkıs suyunun %30 kadarı kum filtresinden geçirilerek sogutma suyu,
sulama ve yangınla mücadele gibi amaçlarla tekrar kullanılacaktır. Geri çevrilen suyun
kalitesi Atıksu Yönetim Planına uygun olarak sürekli kontrol edilecek ve Su Kirliligi Kontrol
Yönetmeliginin 28. maddesine uyulacaktır.
Arıtım çamurunun bertarafı ve degerlendirilmesi
Tesiste iki farklı noktada çamur olusmaktadır. Bunlardan birisi kimyasal arıtım çöktürme
tankı digeri ise biyolojik arıtım çöktürme tankıdır. Kimyasal arıtım çöktürme tankından
çıkan çamur önce statik çamur yogunlastırıcısına alınacak; daha sonra çamur
stabilizasyon islemi uygulanacaktır. Biyolojik arıtım çöktürme tankından çıkan çamur,
mekanik çamur yogunlastırıcısına gönderilecektir. Stabilizasyon islemi uygulanan
kimyasal arıtma çamuru ile mekanik yogunlastırıcıdan çıkan biyolojik arıtma çamuru
homojenizasyon tankında homojenize edilecektir. Homojenize edilmis çamur, belt filtreler
yardımı ile susuzlastırılacaktır. Olusacak çamurun kuru katı madde muhteviyatı 30.000
kg/gün olarak hesaplanmıstır. Agır metal muhteviyatı ise gerekli olan hallerde endüstri
çıkısında yapılan ön arıtma ve ardından atıksu artıma tesisindeki kimyasal arıtma sonucu
belirlenen desarj limitlerinin altında olacagı hesaplanmıstır. Susuzlastırılan çamurun
tehlikeli atık kapsamına girip girmedigi ayrıca incelenecektir. nceleme sonucunda çamur
ISU ve DLOVASI OSB
DLOVASI EVSEL ve ENDÜSTRYEL ATIKSU ARITMA TESS PROJES ÇED RAPORU TEKNK OLMAYAN ÖZET
13
tehlikeli atık kapsamında ise ZAYDAS’ın Klinik ve Tehlikeli Atık Yakma ve Enerji Üretim
Tesisine gönderilecek, zararlı atık kapsamında degilse yine ZAYDAS’ın düzenli depolama
alanlarına gönderilecektir. Ayrıca halen planlama asamasında olan Gebze Katı Atık
Düzenli Depolama Alanı ve bölgede kurulması planlanan diger düzenli depolama alanları
isletmeye alındıgında, olusacak arıtma çamurlarının bertarafı için alternatif çözümler
olarak degerlendirileceklerdir.
Projenin içme suyu temin edilen yapılar üzerine etkileri
Proje dolayısıyla insaat ve isletme safhalarında ihtiyaç duyulacak su miktarı yaklasık 10
m3/gün civarında olup; bu miktar su, Dilovası Organize Sanayi Bölgesi’nden temin
edilecektir.
sletme sırasında olusacak evsel nitelikli atıksular dogrudan atıksu arıtma tesisine
verilecek ve burada arıtıldıktan sonra Dil Deresi’ne desarj edilecektir. Atıksu arıtma tesisi
alanı ve faaliyet birimlerinden yeraltı su kaynaklarına desarj söz konusu degildir.
Arıtma tesisinin tasarımı sırasında bölgede meydana gelebilecek degisik hava sartlarının
tesis faaliyeti üzerindeki etkileri göz önüne alınmıstır. Bölgede asırı sıcak ya da soguk
hava gözlenmemektedir. Bununla birlikte, kaba ve ince ızgaralar ile konteynerler ya
donmaya karsı dayanıklı yapılacak; ya da havalandırmalı kapalı alanlara yerlestirilecektir.
Parlayıcı ve patlayıcı maddeler
Proje kapsamında hem insaat döneminde hem de isletme döneminde parlayıcı, patlayıcı
tehlikeli ya da toksik madde kullanılmayacaktır. Tesise tehlikeli ve toksik özellikteki atıksu
kabul edilmeyecektir.
Proje alanının hazırlanması asamasında, az miktarda da olsa bir kazı ve hafriyat
çalısması olacaktır. Bu çalısmalar sırasında ortaya toz problemi de çıkabilecektir. Bunlar
sadece insaat asamasında kaynaklanacak geçici nitelikte problemler olacaktır. Tesiste
isletme esnasında toz, hasere ve sinek üremesi beklenmemektedir. Koku olusumu, tesisin
faaliyete geçmesi sırasında en fazla bir ay süreyle olusabilecek, faaliyet esnasında tesis
Atıksu Yönetim Planı’na uygun isletildigi takdirde koku olusmayacaktır.
ISU ve DLOVASI OSB
DLOVASI EVSEL ve ENDÜSTRYEL ATIKSU ARITMA TESS PROJES ÇED RAPORU TEKNK OLMAYAN ÖZET
14
nsaat Dönemi
nsaat asamasında gürültü asamasında gürültü açısından yönetmelik hükümlerine riayet
edilecektir. Yönetmelikte ayrıca isçilerin isitme saglıgını korumak için gürültüye maruz
kalabilecekleri süreler için gürültü önlemeye dönük kulaklıklar kullanılacaktır.
sletme Dönemi
Tesisin faaliyeti sırasında meskun bölgeyi ya da Dilovası OSB’yi etkileyecek gürültü
seviyesinin üstünde kalacak bir çalısma sözkonusu degildir.
Proje kapsamında insaat ve isletme döneminde insan saglıgı ve çevre açısından riskli ve
tehlikeli olanlar ve alınacak önlemler
Proje kapsamındaki tesislerin insaatının ilk asamasında, yapılacak kazı çalısmaları,
kazılar sonucu olusacak topragın tasınması ve temel atma isleri sırasında olusacak
gürültü, toz, vibrasyonlar veya trafigin yogunlasması gibi durumlar, arazinin konumu
dolayısıyla bir rahatsızlık yaratacak kadar olmayacaktır.
Saha içerisinde çalısacak isçilerin güvenligini saglamak için insaat asamasında gerekli
teknik ve yönetmeliklere uygun her türlü güvenlik tedbiri alınacak, isçilere kisisel korunma
araçları verilecek ve kullanmaları saglanacaktır. Ayrıca gerekli ikaz levhaları uygun yerlere
asılacaktır. nsaat sırasında çalısacak isçilere isçi saglıgı ve is güvenligi egitimi
verilecektir. Tesiste çalısmayan kisilerin, insaat alanına girmesini engellemek amacıyla
tehlike, ihbar ve ikaz panoları ile engeller konulacak ve güvenlik görevlisi
bulundurulacaktır.
Projenin isletme asamasında ise olabilecek muhtemel kazaları önlemek için tesiste
çalısan isçilere, isçi saglıgı ve is güvenligi egitimi verilecek, gerekli tedbirler mevzuata
uygun sekilde alınacaktır. Sahanın etrafı yabancıların girisini engellemek için telle
çevrilecek ve giris çıkıslar güvenlik tarafından kontrol edilecektir.
Ulasım
Dilovası’nın da içinde bulundugu Kocaeli ili Gebze ilçesi ulasım açısından son derece
avantajlı bir konumdadır. Trans-European Motorway (TEM) arıtma tesisine tahsis edilen
ISU ve DLOVASI OSB
DLOVASI EVSEL ve ENDÜSTRYEL ATIKSU ARITMA TESS PROJES ÇED RAPORU TEKNK OLMAYAN ÖZET
15
sahayı batısında kusaklamaktadır. D 100 otoyolu (eski E-5), Dilovası OSB’nin kuzeyinden
geçmektedir. Demiryolu ve liman tesis sahasının güneyindedir.
nsaat sırasında araçlar, Dilovası OSB tarafından gösterilecek yolları kullanacaklardır.
sletme esnasında ise özel otoların gidis gelisi ve periyodik olarak katı atık toplanması
dısında bir araç trafigi olmayacaktır.
Proje sahasının konumu TEM otoyolu ve Dilovası OSB arasındadır. Proje alanının içinde
ya da çevresinde faaliyetten etkilenecek bir tarım alanı bulunmamaktadır.
Dilovası OSB Arıtma Tesisine en yakın yerlesimler TEM otoyolunun karsı tarafında
kalmaktadır. Bu yerlesimler insaat ve isletme sırasında olumsuz etkilere maruz
kalmayacaktır. Faaliyet alanının diger tarafı Dilovası OSB’dir. nsaat ve isletme sırasında
OSB içindeki endüstriyel faaliyetler ve endüstrilerde çalısanlar olumsuz etkilere maruz
kalmayacaklardır. Dilovası OSB Arıtma Tesisi meskenlerden uzak olacagı için özel bir
saglık koruma bandı önerilmemektedir. Tesise sahısların izinsiz girmeleri ve basıbos
hayvanların girmeleri ise tesis alanı etrafına çekilecek 2 m. yüksekligindeki bir çit ile
engellenecektir.
Arıtma tesisi için tahsis edilen alanda, kimyasal ve biyolojik atıksu arıtma üniteleri ve
yönetim binası insa edilecektir. 2007 yılında isletmeye alınacak tesiste 35 kisinin
çalısacagı planlanmaktadır. Tesis is gücünün Kocaeli ilinde ikamet eden kisilerden
seçilmesiyle, personel için ayrıca herhangi bir konut veya sosyal/teknik altyapı ihtiyacı
olmayacaktır. Dolayısıyla bu konuya yönelik herhangi bir ilave tedbir alınmasına gerek
duyulmamaktadır. Ev-isyeri arası ulasım için servis aracı gerekebilecektir.
sletme faaliyete kapandıktan sonra olabilecek ve süren etkiler
sletme süresince tesiste olusacak çamur, Dilovası Endüstriyel ve Evsel Atıksu Arıtma
Tesisi Yönetim Birimi tarafından Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeligi’ne (1991) uygun bir
sekilde düzenli olarak ZAYDAS’a gönderilecek ve sahada biriktirilmeyecektir. Bunun
dısında tesisin sahada bulunup, topraga nüfuz etme, yer altı ve yer üstü sularına karısma
ihtimali olan herhangi bir artıgı bulunmamaktadır. Tesiste kullanılacak bütün kimyasallar
Atıksu Yönetim Birimi tarafından kullanımdan önce yönetmeliklere uygun olarak
depolanacaktır. Sonuç olarak tesis faaliyete kapandıktan, alet, teçhizat ve binalar
söküldükten sonra sahada faaliyet sonrası izleme yapmaya gerek olmayacak ve yeniden
kullanımı engelleyecek bir unsur kalmayacaktır.
ISU ve DLOVASI OSB
DLOVASI EVSEL ve ENDÜSTRYEL ATIKSU ARITMA TESS PROJES ÇED RAPORU TEKNK OLMAYAN ÖZET
16
Atıksu arıtma tesisi sahasının yeniden düzenlenmesi ve kullanım amacı, komsu oldugu
Dilovası OSB’nin akıbetiyle baglantılıdır. OSB’nin faaliyetine devam etmesi durumunda
saha OSB’deki faaliyetlere hizmet vermek üzere düzenlenecektir. Sahada yeni bir
düzenleme ile atıksu arıtmaya devam edilebilir; faaliyet sahası bitkisel toprakla kaplanıp
agaçlandırılarak, insaat sonrası agaçlandırılmıs olan saha çevresinin bir uzantısı olarak
OSB’de çalısanlar için rekreasyonel hizmet verebilir; ya da depo, araç otoparkı gibi
hizmetler sunabilir.
Çevresel Fayda Maliyet Analizi
Halihazırda Dilovası Organize Sanayi Bölgesinde faaliyet gösteren endüstriler atıksularını
iki sekilde arıtmaktadırlar: Tesis içinde arıtıldıktan sonra Dil Deresi’ne desarj; ya da
atıksuyun yakındaki bir arıtma tesisine tasınması. OSB’nin kanalizasyon sistemi de
mevcut degildir. Dilovası Evsel ve Endüstriyel Atıksu Yönetim Projesi kapsamında
OSB’nin kanalizasyon sistemi sürekli elektronik izlemeye izin verecek sekilde dösenecek
ve atıksu toplanacaktır. Dilovası, Kayapınar Mahallesi ve Yenimahalle yerlesim
bölgelerinde ISU varolan kanalizasyonu rehabilite edecek ve kanalizasyon olmayan
yerlere kanalizasyon döseyecektir. Yerlesim birimlerinden kaynaklanmakta olan ve
arıtılmadan Dil Deresi’nde desarj edilmekte olan atıksular da endüstriyel atıksular ile
beraber arıtılacak ve Dil Deresi’ne desarj ham atıksu desarjına nazaran 25.000 kg KO
/gün kadar azalacaktır.
Kirlilik yükünün azaltılmasının yanı sıra endüstrilerden gelen atıksuların ortak bir tesiste
arıtılması, atıksu arıtımının birim miktar basına maliyetini düsürecektir. Yapılan fizibilite
çalısmasına göre tasarlanan atıksu arıtma tesisinde m3 basına maliyet 0,2 EURO
olacaktır. Oysa su anda bazı endüstrilerde arıtmanın maliyeti 2,00 EURO’ya kadar
çıkmaktadır.
Çevre açısından temiz ve saglıklı bir ortam, hayat standardı açısından önem tasımaktadır.
Kanalizasyonu olmayan bir yerlesim ya da sanayi bölgesi insan saglıgını tehlikeye
düsürmektedir. Projenin faaliyete geçmesi ile hayat standardı ve insan saglıgı açısından
fayda saglanacaktır.
nsa edilecek atıksu arıtma tesisi, AB “hassas bölge”ye desarj standartları göz önüne
alınarak tasarlanmıstır. Dolayısıyla mevzuata uyum sürecinde tasarımın yeniden gözden
ISU ve DLOVASI OSB
DLOVASI EVSEL ve ENDÜSTRYEL ATIKSU ARITMA TESS PROJES ÇED RAPORU TEKNK OLMAYAN ÖZET
17
geçirilmesine gerek olmayacaktır. Tesis AB standartlarında “hassas bölge”ye desarj
yapan bir faaliyet olarak Türkiye’de diger atıksu arıtma tesisleri için örnek teskil edecektir.
Ayrıca atıksu arıtma tesisine ait Atıksu Yönetim Planı ve bunu uygulayan bir Atıksu
Yönetim Birimi olacak ve bu planlama, uygulama ve kurumsallasma da diger çevre
projelerine örnek teskil edecektir.
Halkın katılımı
Projeye halkın katılımını saglamak amacıyla 22.09.2004 ve 05.10.2004 tarihlerinde
paydas toplantıları düzenlenmis, bölgede yasayan halkın ve sanayicilerin proje hakkında
bilgilendirilmesi saglanmıstır. Daha sonra halkın görüs ve önerilerini almak amacıyla
13.04.2005 tarihinde halkın katılımı toplantısı yapılmıstır. Toplantı tarihi ve yeri yerel ve
ulusal gazetelerde ilan edilmis, ilan metni ayrıca Dilovası Organize Sanayi Bölge
Müdürlügü’nde ve Dilovası Belediyesi’nde askıda tutularak halka duyurulmustur. Proje
tanıtım dosyasına Çevre ve Orman Bakanlıgı’nın web sayfasından ve Kocaeli Valiligi’nden
de erisim saglanmıstır. Ancak halk toplantıya ilgi göstermemis, toplantıya katılan
Tavsancıl ve Fatih Muhtarlarının görüsleri ise Tablo 1’de verilmistir.
Tablo 1 Halkın Katılımı Toplantısı- Halkın Görüs/Önerileri ve Degerlendirmeler
Halkın Görüs/Önerileri Degerlendirmeler
• Proje ile ilgili ilanlar nerelerde yapıldı? Daha genis
sekilde duyurulabilirdi.
l Çevre ve Orman Müdürlügü bu konuya dair cevabı halkın
katılım toplantısında vermistir. Bölüm V.2’de bu konuda
bilgi verilmektedir.
• Temiz kalan bölgelerdeki alanlar için ayrıca planlanan
projeler var mı?
Konunun, bu Proje kapsamında olmadıgı toplantı sırasında
belirtilmistir.
• Bu proje geç bile kaldı, destekliyorum.
Ülkemizin Avrupa Birligi (AB) uyum sürecinde, çevre alanındaki mevzuat uyumlastırma ve
uygulamaya dönük yükümlülüklerini karsılayabilmesine destek saglamak amacıyla AB
tarafından finanse edilen “Yüksek Maliyetli Çevresel Yatırımlarının Planlanması”
projesi, T.C. Çevre ve Orman Bakanlıgı koordinasyonunda ilgili tüm kurum/kurulusların
katılımı ve katkısı ile sürdürülmektedir. Projenin yürütücülügünü, yerli ve yabancı sekiz
kurulustan olusan ENVEST Planners Konsorsiyumu üstlenmistir.
Söz konusu projenin genel hedefi, ileri seviyede çevre korumasını ve Türkiye’nin AB çevre
direktiflerine uyumunu mümkün kılmak; uygulamaya özel hedefi ise su, katı atık, hava ve
endüstriyel kirlilik kontrolü gibi öncelikli çevre alanlarında projeler belirleyerek, AB’ye
katılım için gereken çevresel altyapı gereksinimlerini ve çevre yatırımları için mevcut
finans yöntemlerini belirlemektir.
Proje kapsamında, Çevre ve Orman Bakanlıgı, ilgili merkezi kurum/kuruluslar ve yerel
yönetimlerde gerekli kapasitenin ve proje gelistirme mekanizmalarının olusturulması
saglanacak, bu dogrultuda gelecek projelere örnek teskil edebilecek, ÇED raporları ile
birlikte uygulamaya hazır, altı yatırım projesi gelistirilmesi planlanmıstır. Söz konusu altı
yatırım paketi, projenin tamamlanmasından sonra Türkiye’nin çevre ile ilgili ulusal stratejik
planının bir parçası olacak proje listelerinin ve öncelik belirleme kıstaslarının
hazırlanmasında rehberlik edecektir.
AB tarafından finanse edilen Yüksek Maliyetli Çevresel Yatırımların Planlanması
Projesi’nin alt bileseni olan altı yatırım paketinden biri, “Dilovası Evsel ve Endüstriyel
Atıksu Yönetimi Projesi”’dir. Bu proje, 16.12.2003 tarih ve 25318 sayılı Resmi
Gazete’de yayımlanarak yürürlüge giren “Çevresel Etkilerin Degerlendirilmesi”
Yönetmeligi’nin 16.maddesine göre Yönetmeligin EK-IV’ünde yer alan Seçme Eleme
Kriterlerine tabi iken, proje sahibi kurulus, projenin gerçeklestirilebilmesi için Avrupa Birligi
fonlarından yararlanmayı hedeflediginden aynı yönetmeligin 25-b maddesi uyarınca ÇED
raporu hazırlanması için Çevre ve Orman Bakanlıgı’ndan gerekli izni almıstır.
“Dilovası Evsel ve Endüstriyel Atıksu Yönetimi Projesi”’nin hedefi ”hassas bölge”
olarak sınıflandırılan zmit Körfezi’ne desarj edilen kirletici yükünü farkedilir sekilde
azaltılmasıdır. Bu amaçla 30 km ana kollektör hattıyla Dilovası Organize Sanayii
Bölgesi’nden (Dilovası OSB) kaynaklanan endüstriyel atıksu toplanacaktır. Yaklasık
ISU ve DLOVASI OSB
DLOVASI EVSEL ve ENDÜSTRYEL ATIKSU ARITMA TESS PROJES ÇED RAPORU TEKNK OLMAYAN ÖZET
3
230.000 nüfus esdegeri kapasitesinde insa edilecek olan atıksu arıtma tesisinde Dilovası
Belediyesi, Tavsancıl Belediyesi’ne baglı Yenimahalle ve Kayapınar mahalleleri ile
Dilovası OSB’nin atıksuları sadece ülkemizde geçerli olan standartları degil, ilgili AB
standartlarını da saglayacak sekilde arıtılacaktır. Proje kapsamında hazırlanan “Atıksu
Yönetim Planı” sayesinde sistem en uygun sekilde isletilebilecektir.
Dilovası Türkiye’de sanayinin odaklandıgı Kocaeli li sınırları içerisindedir. Doguda
Tavsancıl, Hereke ve Körfez beldeleri, Batıda Gebze lçesi ile çevrili olan bu bölge,
ülkenin en önemli endüstriyel yatırımlarına ev sahipligi yapmaktadır. Dilovası OSB,
Dilovası Belediyesi’nin kurulu bulundugu iki tepenin arasındaki ovada yer almakta olup,
tam ortasından Dil Deresi geçmektedir. Gebze ilçesi içerisinden dogup gelen Dil Deresi,
Gebze Çöplügü’nün sızıntı sularının yanısıra, bölgedeki evsel ve endüstriyel atıksuları da
alarak Marmara Denizi’ne ulasmakta ve denizin en önemli kirletici kaynaklarından birini
olusturmaktadır. Ayrıca bölgeden, Eynerce adlı ve büyük ölçüde evsel ve endüstriyel
atıksulara alıcı ortam görevi gören küçük bir dere de geçmekte ve Dilovası OSB’nin
hemen yanından Marmara Denizi’ne dökülmektedir. Hâlihazırda adı geçen belediyelerin
ve endüstrilerin (arıtılmıs ya da arıtılmamıs) atıksuları, Dil Deresi ve Eynerce Deresi’ne
desarj edilmektedir. Bu proje ile Marmara Denizi’ne gelen kirliligin %25’ini tasıdıgı
düsünülen Dil Deresi’ne yaklasık 25.000 kg KO/gün daha az atık yükü bosaltılmıs
olacaktır
sletme süresi
Proje iki asamada gerçeklestirilecektir. Birinci asamada 2015 senesine kadar ihtiyacı
karsılayacak bir arıtma tesisi insa edilecek, Dilovası OSB içinde ana kolektör sistemi
kurulacak, bir “Atıksu Yönetim Planı” gelistirilecek ve “Atıksu Yönetim Birimi”
kurulacaktır. Projenin ikinci asamasında ise atıksu arıtma tesisi 2035 senesine kadar
ihtiyacı karsılayacak sekilde büyütülecektir.
Arıtma tesisinin üniteleri
Arıtma tesisinin üniteleri asagıda verilmistir.
1. Endüstriyel Atıksu Izgaraları
2. Endüstriyel Atıksu Kum ve Yag Tutucu
3. Endüstriyel Atıksu Dengeleme Tankı
4. Pıhtılastırma Tankı
ISU ve DLOVASI OSB
DLOVASI EVSEL ve ENDÜSTRYEL ATIKSU ARITMA TESS PROJES ÇED RAPORU TEKNK OLMAYAN ÖZET
4
5. Yumaklastırma Tankı
6. Kimyasal Arıtma Çöktürme Tankı
7. Evsel Atıksu Izgaraları
8. Evsel Atıksu Kum ve Yag Tutucu
9. Uzun Havalandırmalı Aktif Çamur
10. Biyolojik Arıtma Çöktürme Tankı
11. Dezenfeksiyon (UV)
12. Suyun %30’unun Yeniden Kullanımını Saglayacak Kum Filtreleri
13. Kimyasal Arıtım Çamuru Statik Yogunlastırıcısı
14. Biyolojik Arıtım Çamuru Mekanik Yogunlastırıcısı
15. Kimyasal Arıtım Çamuru Stabilizasyon Tankı
16. Homojenizasyon Tankı
17. Susuzlastırma Ünitesi
Evsel ve endüstriyel atıksular farklı kollektörler ile toplanıp kollektör sisteminin stratejik
noktalarına RTU sistemleri konularak arıtma tesisinden atıksu özellikleri incelenecektir.
Ayrıca arıtma üniteleri SCADA sistemi ile tek bir noktadan yönetilecektir.
Atıksu Özellikleri ve Arıtımı
Dilovası Evsel ve Endüstriyel Atıksu Arıtma Tesisi, endüstriyel ve evsel atıksuların tesise
ayrı geldikleri göz önüne alınarak tasarlanmıstır. Kimyasal arıtma ünitesinde sadece
endüstriyel atıksu arıtılacak, belediyelerden gelen evsel atıksu kimyasal arıtmadan çıkan
endüstriyel atıksu ile birlestirilerek biyolojik arıtmaya tabii tutulacaktır.
Atıksuların toplanması
lk asama için planlanan kollektörler evsel ve endüstriyel atıksuyun hepsini kapsamakta
fakat gelecekteki cografi gelismeleri göz önüne almamaktadır. Ancak hidrolik tasarımda
gelecekte endüstrilerden kaynaklanacak atıksu miktarı da dikkate alınmıstır. kinci asama
için 2015 senesine kadar kanalizasyon sistemi tamamlanmalıdır.
ISU ve DLOVASI OSB
DLOVASI EVSEL ve ENDÜSTRYEL ATIKSU ARITMA TESS PROJES ÇED RAPORU TEKNK OLMAYAN ÖZET
5
Su anda Dil Deresi’ne desarj edilmekte olan evsel atıksu, Izmit Su ve Kanalizasyon
daresi (SU) tarafından toplanacak ve atıksu arıtma tesisine giden ana kollektöre
verilecektir.
Bölgenin topografik özellikleri nedeniyle ilk asamada üç adet terfi merkezi insa edilmesi
gerekmektedir. 2015 senesinde ikinci asamaya geçilmeden önce de iki terfi merkezi daha
sisteme eklenmelidir. Kollektörler boyunca 600 kadar muayene bacası olacagı tahmin
edilmektedir.
Dilovası OSB sınırları içindeki kanalizasyon sistemi OSB’nin sorumlulugundadır.
ISU atıksu arıtma tesisi tamamlanmadan önce Dilovası ve Tavsancıl Belediyeleri’nde
halihazırda bulunan sistemi ıslah edecegini, olmayan yerlere kanalizasyon hizmeti
getirmeyi planladıgını belirtmistir.
Belediye sınırları içindeki kanalizasyon sistemleri ISU’nun sorumlulugundadır.
Yer Seçimi
nceleme alanı stanbul sehir merkezine 60 km, zmit sehir merkezine 35 km ve Gebze
ilçesine 12 km uzaklıkta yer almaktadır.
Dilovası Evsel ve Endüstriyel Atıksu Arıtma Tesisinin insaatı için 4 farklı alan önerilmistir.
Bu alanlardan, 3. ve 4. alternatiflerde kollektör sistemiyle atıksu arıtma tesisine tasınması
sırasında yüksek pompalama maliyeti getirmektedir. Bu nedenle bu iki alternatif uygun
görülmemistir. Arıtma tesisi insaatı için 1. alternatif olan TEM otoyolu Dilovası çıkısı
giselerine 10 m mesafede bulunan alan ve 2. alternatif olan TEM Otoyolu’nun 300 m
dogusunda ve Dilovası OSB sınırında yer alan 40°47'15.05", 40°47'07.28" enlemleri,
29°31'28.15", 29°31'35.84" boylamları arasında kalan, Muallimköy hudutlarında, 31 ha
büyüklügündeki, 179 ada ve 1 no.lu parsel üzerinde yer alan, orman vasfını yitirmis, yanık
zeytinlik devlet orman arazisi niteligindeki alan birlikte seçilmistir. Bunun nedeni, kollektör
sistemiyle atıksuların toplanabilmesi için en uygun kosulu 1. alternatifin saglaması ve
atıksuların terfisi için minimum pompa isletme maliyetini olusturmasıdır. Ancak bu arazinin
büyüklügü arıtma tesisinin bütünü için yeterli olmadıgından, atıksular kollektör sistemiyle
toplanıp, TEM Dilovası çıkısındaki giselerin hemen yanındaki arazide kurulacak olan
ızgaralardan geçtikten sonra pompalarla terfi edilerek 2. alternatif olan arazide kurulacak
ISU ve DLOVASI OSB
DLOVASI EVSEL ve ENDÜSTRYEL ATIKSU ARITMA TESS PROJES ÇED RAPORU TEKNK OLMAYAN ÖZET
6
olan arıtma tesisine gönderilecektir. 2. alternatif alanın atıksu arıtma tesisi insası amacıyla
bedelli ön tahsisi Orman Genel Müdürlügü tarafından yapılmıstır.
Bugüne kadar yapılan isler
Dilovası Evsel ve Endüstriyel Atıksu Arıtma Tesisi’nin Fizibilite Raporu .T.Ü. Çevre
Mühendisligi Bölümü’nün de içinde bulundugu Envest Planners Konsorsiyumu tarafından
Nisan 2005 tarihinde Çevre ve Orman Bakanlıgı’na teslim edilmistir. Söz konusu raporda
Dilovası Organize Sanayi Bölgesi ile Dilovası ve Tavsancıl (Kayapınar ve Yenimahalle)
Belediyeleri’nin halihazırdaki durumları incelenmis, nüfus, su, atıksu projeksiyonları
yapılmıs, alıcı ortam incelenmis ve desarj standartları belirlenmis, bu verilerin ısıgında
tasarım kriterleri hesaplanmıs, iki adet halka açık bilgilendirme toplantısı, bir adet sanayici
katılım toplantısı düzenlenmis, paydasların katılımları da göz önüne alınarak atıksu arıtma
tesisi için yer ve tesis alternatifleri belirlenmistir. En uygun yer ve tesis tasarımı seçildikten
sonra, seçilen tasarımın ekonomik ve mali açıdan yapılabilirligi incelenmistir.
Arazinin durumu
Ssöz konusu arazi,nin “saha mülkiyeti” ve “tahsis yetkisi” Orman Genel Müdürlügü’ne ait
olup; 21.679 m2 lik ormanlık saha, atıksu arıtma tesisi ve 17.126 m2 lik saha, yol yapımı
amacıyla Dilovası OSB Müdürlügüne 24 ay süreli ve bedelli ön izinnin verilmistir. Dilovası
OSB Müdürlügü ön izin süresi içinde “Ön zin Taahhüt Senedi”nde belirtilen sartları yerine
getirecektir.( ÇED Olumlu Belgesi’nin alınması tahsis için yerine getirilmesi gereken
sartlardan biridir.
Arıtma tesisi üniteleri ve yardımcı birimler (isletme binası, depolar, yollar vb.) bu 31 ha’lık
alanın sadece 21 ha’ını kapsayacaktır. Geri kalan arazi agaçlandırılacaktır.
Arıtma tesisi olarak kullanılmak üzere Dilovası OSB ve SU’ya tahsisi için basvurulan bu
arazi imar planına dâhil olup Dilovası OSB sınırlarına dâhil degildir. Henüz yeni hazırlanan
bu imar planı, Sanayi ve Ticaret Bakanlıgı’nca onaylanmıstır ve halen askıdadır.
Mevcut Çevresel Özellikler
Jeolojik durum
Kocaeli – Dilovası OSB Atıksu Arıtma Tesisi Sahası Sondajlı Jeolojik – Jeoteknik Etüt
Raporu (Kiper, 2005) tesis sahası zeminine ait jeolojik özelliklerin, yeraltısuyu kosullarının
ISU ve DLOVASI OSB
DLOVASI EVSEL ve ENDÜSTRYEL ATIKSU ARITMA TESS PROJES ÇED RAPORU TEKNK OLMAYAN ÖZET
7
ve jeoteknik parametrelerin ortaya çıkarılması amacıyla Mart 2005 tarihinde
hazırlanmıstır. Jeoteknik incelemelerde, saha jeolojisi, temel arastırma sondajları, sismik
ölçüm ile yorumlama, laboratuar çalısmaları, jeoteknik degerlendirme sonucunda rapor
hazırlamıstır. “Dilovası OSB Arıtma Tesisi, jeolojik konumu, morfolojisi ve jeoteknik
özellikleri itibariyle jeoteknik etüd raporunda verilen jeoteknik degerlendirme ve öneriler
çerçevesinde genelde yerlesime uygun bir alan olarak degerlendirilmistir.
Depremsellik
Etüt raporunda varılan sonuçlara göre “Kocaeli Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası
üzerinde, 1. derece deprem bölgesi içine girmekte olup, Afet Bölgelerinde Yapılacak
Yapılar hakkında Yönetmelik hükümlerine özenle uyulmalıdır”.
Afet Durumu
Atıksu arıtma tesisi alanı, bulundugu çevrenin en düsük kotları içerisinde kalmaktadır. (8-
34 m). nsaat sırasında tesis kotuna göre belirli sevler olusacaktır. Tesis sahasının kaya
ortam olması sebebiyle sevlerde stabilite bozuklugu olusması beklenmemektedir; ancak,
kırık, çatlak sistemlerine baglı olarak kaya düsmeleri olabilir. nsaat sırasında bu
olumsuzluklar dikkate alınmalıdır.
Su Durumu
Atıksu Arıtma Tesisi Çıksalın Tepe’nin dogu yamacında yeralmaktadır. Bu alan,
içerisinden Dil (Ova) Deresinin aktıgı alüvyon düzlügünün batısında, yamaç üzerindedir.
Dolayısıyla, alüvyonun olusturdugu düzlügün daha üst seviyelerinde kaya ortam içerisinde
insa edilecektir. Dil Deresi, Tavsanlı Köyü kuzey ve dogusundan kaynaklanan ve güneye
dogru gelirken batı ve dogu yamaçlar boyunca açılan tüm derelerin sularını Marmara
Denizi’ne bosaltmaktadır.
Tesis alanının batısından TEM, dogusundan ise E-5 otoyolu geçmektedir. Dil Deresi her
ikisinin orta yerinde kalmaktadır. Bu ana ulasım yolları yapımından dolayı Dil Deresi
yatagı bu kesimde ıslah edilmis durumdadır. Bu sebeple yogun yagıslara baglı olarak
olusabilecek sellenmelerin, tesis alanını etkilememesi öngörülmektedir..
nceleme alanında yapılan temel arastırma sondajlarında yeraltısuyuna rastlanmamıstır.
ISU ve DLOVASI OSB
DLOVASI EVSEL ve ENDÜSTRYEL ATIKSU ARITMA TESS PROJES ÇED RAPORU TEKNK OLMAYAN ÖZET
8
Tesis alanı yakın çevresinde herhangi bir kaynak bulunmamaktadır. Ancak, alanın
kuzeyinde Koyak mevkiinin batısında yaklasık 90 m. kotlarında bir kaynak yeralmaktadır.
Flora ve Fauna
Dilovası Evsel ve Endüstriyel Atıksu Arıtma Tesisi’nin insa edilecegi araziye 13.04.2005
tarihinde yapılan arazi çalısmaları, gözlem ve incelemeler esnasında çalısma alanı
sınırları içerisinde 20.02.1984 tarih ve 18318 sayılı Resmi Gazete de yayınlanan
“Avrupa’nın Yaban Hayatı ve Yasama Ortamlarını Koruma Sözlesmesi”nin eklerinde
bulunan listelerde koruma altına alınmıs bir tür bulunmamakta ve rastlanılmamıstır.
“Dilovası Evsel ve Endüstriyel Atıksu Arıtma Tesisi” projesi için yapılan incelemelerde
arazi yapısının kayalık ve hafif tepelikten olustugu ve floral yapı olarak seyrek fundalık ve
bir kaç dikenli makilik bulundugu tespit edilmistir.
Flora listesinde yer alan türler Bern Sözlesmesi ve Sekretaryasının son düzenlemelerine
göre gözden geçirilmis olup, bu sözlesmeye göre koruma altına alınmıs tür
bulunmamaktadır.
Yapılması planlanan Dilovası Evsel ve Endüstriyel Atıksu Arıtma Tesisi alanı içerisinde
13.04.2005 tarihinde yapılan inceleme ve arastırmalarda oldukça fakir bir faunal yapı
gözlenmistir. Arazinin endüstriyel tesislerin yer aldıgı bir sahada bulunması, hemen
sınırından geçen otobanın etkisi ve flora bakımından az çesitlilik ve popülasyon fakirligi
göstermesi dolayısıyla faunal yapıda da biyolojik çesitlilik ve popülasyon açısından fakir
kalmasına yol açmıstır. Ayrıca bu sahanın içerisinde önemli bir su kaynagının
bulunmaması da faunal yapının gelismesini ve çogalmasını kısıtlayıcı bir parametre olarak
dikkati çekmektedir. ncelemeler sırasında hiç bir yaban hayatı faunal yapısından türe
rastlanmamıstır ve civarda ancak bir kaç serçe, bir kara kaplumbagası, eklembacaklı
böcekler, karıncalar ve arılar görülmüstür. Proje sahasında hiç bir memeliye ve yırtıcı
hayvana inceleme sırasında rastlanılmamıstır. Arazi çalısmaları sırasında daha önce de
bahsedildigi gibi endemik ve koruma altına alınmıs herhangi bir türe bu arazi içerisinde
rastlanılmamıstır.
Atıksu arıtma tesisi sahası olarak düsünülen bu arazinin çevresel ve ekolojik bakımından
önemli bir zarara ugramayacagı düsünülmektedir. Mevcut durumda birçok endüstrinin
yerlesim yeri olarak seçilmis araziyle ve otobanla sınır olusturan bu sahanın arıtma tesisi
yerlesimi açısından uygun olabilecegi düsünülmektedir. Bu tesisin pek de iyi durumda
ISU ve DLOVASI OSB
DLOVASI EVSEL ve ENDÜSTRYEL ATIKSU ARITMA TESS PROJES ÇED RAPORU TEKNK OLMAYAN ÖZET
9
bulunmayan ekolojik mevcut durumu degistirecegi düsünülmemektedir. Bölgedeki diger
endüstrilerin ve otobanın neden oldugu toz ve gürültünün daha önceleri (endüstrilerin
yerlesimi ve otobanın yapımından önce) var olan faunayı ve florayı etkiledigi yapılan
inceleme ve bölge halkından insanlarla yapılan kisisel konusmalardan anlasılmıstır.
Dilovası Organize Sanayi Bölgesi sınırındaki bu araziye yapılması planlanan atıksu arıtma
tesisinin sınırlı flora ve faunası bulunan saha üzerinde ekolojik açıdan önemli bir tehdit
unsuru olmayacagı düsünülmektedir.
Koruma Alanları:
Faaliyet sahasına en yakın koruma alanı Ballıkayalar Tabiat Parkı’dır. Ballıkayalar Vadisi,
Kocaeli li, Gebze lçesi sınırları içerisinde Tavsanlı Köyü yakınlarında yer almaktadır.
Dilovası OSB’nin 6 km. kadar kuzeyinde yer alan bu tabiat parkının dogusunda bir çok
yeni OSB kurulma asamasında olup, batısında da çesitli endüstriler yeralmaktadır.
Faaliyet sahasına yakın çevresinde Ballıkayalar Tabiat Parkı dısında Duyarlı Yöreler
listesine girebilecek herhangi bir koruma alanı bulunmamaktadır ve faaliyetin uzaklıgı
nedeniyle bu Tabiat Parkına herhangi bir olumsuz etkisi olmayacagı öngörülmektedir..
Mimari ve Arkeolojik Miras:
nceleme alanının yakınlarında bulunan Dil Deresi üzerinde Mimar Sinan Köprüsü ve Sit
Alanı bulunmaktadır. Bursa Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu “Dilovası Deresi
üzerinde E-5 (D100) Karayolu güneyinde yer alan tescilli Kanuni Sultan Süleyman (Mimar
Sinan) Köprüsünün tescilinin devamına” ve “Dilovası OSB Müdürlügünce hazırlanan
Düzenleme Projesinin uygun olduguna, bu alanın Köprü Koruma Alanı olarak
belirlenmesine” karar vermistir.
Toprak özellikleri ve kullanımı:
Proje alanının içinde yeraldıgı 175 ha’lık bölge 1993 yılında Köy Hizmetleri 18. Bölge
Müdürlügü'nce hazırlanan Arazi Kullanım Haritası'na göre IV sınıf tarım arazisi olarak
belirlenmistir. Dilovası OSB ile TEM otoyolu arasındaki alanda yer alan proje alanı mevcut
durumda tarımsal amaçlı olarak kullanılmamaktadır. Ayrıca baska tarım alanlarına komsu
degildir ve ileride de tarım amaçlı kullanılması muhtemel görülmemektedir.
ISU ve DLOVASI OSB
DLOVASI EVSEL ve ENDÜSTRYEL ATIKSU ARITMA TESS PROJES ÇED RAPORU TEKNK OLMAYAN ÖZET
10
Orman alanları:
Atıksu arıtma tesisinin yapılacagı alan “Yanık Zeytinlik Devlet Ormanı” olarak
tanımlanmıstır. Bu alanın Dilovası OSB Müdürlügüne tahsisi için Orman Genel
Müdürlügünden ön izin alınmıstır. Alan içinde projeden etkilenebilecek herhangi bir
agaçlık alan bulunmamaktadır ve baska ormanlık alanlara komsu degildir. Ayrıca projenin
yapılacagı alanın etrafı imar planında agaçlandırma alanı olarak ayrılmıstır.
Projenin Önemli Çevresel Etkileri ve Alınacak Önlemler
Atıksu arıtma tesisi yapmak üzere seçilen arazinin TEM otoyoluna komsu oldugu nokta
(arazide en yüksek kot 30 m) ile Dilovası OSB ile birlestigi nokta (arazide en düsük kot 10
m) arasında 20 m kot farkı bulunmaktadır. Büyük kot farkı nedeniyle arazi yüksek bir
egime sahiptir. Dolayısıyla arıtma tesisinin insası için arazi, kazı ve dolgu çalısmaları
yapılarak belirli bir kota getirilecektir. Arazinin yapısı sebebiyle toplam hafriyat miktarı ile
toplam dolgu miktarı birbirine esittir. Arazinin TEM otoyolu tarafında kalan yüksek kotlu
kısmından baslayarak Dilovası OSB yönüne dogru yapılacak hafriyatın 150.000 m3
olacagı hesaplanmıstır. Hafriyat tümüyle dolgu malzemesi olarak kullanılacaktır.
Tesis alanını çevreleyen su bölüm hatları ile sınırlanan alanın yüzölçümü yaklasık 0.36
km2. dir. Diger yandan bu alan TEM otoyolu ile bölünmektedir. Otoyolun batısında kalan
alana gelen yagıs, otoyol boyunca drene edilmistir. Geri kalan alana düsen yagısın belirli
kısmı tesis alanına yönelebilir ; ancak, tesis alanını çevreleyen bir kafa hendegi ile bu su
geliri, alan dısına bosaltılabilir.
Dilovası Organize Sanayi Bölgesi’nde halihazırda kanalizasyon sistemi bulunmamaktadır.
Dilovası OSB Müdürlügü, atıksu arıtma tesisi faaliyete geçmeden önce, planı hazır olan
kanalizasyon sistemini tamamlayacagını belirtmistir. Kanalizasyon sistemi ayrık sistem
olarak tasarlanmıstır ve boyutlandırması, insa edilecek atıksu arıtma tesisinin
boyutlandırma hesaplarıyla paralel olarak yürütülmüstür. Ayrıca SU da Dilovası
Belediyesi ve Tavsancıl Belediyesi’ne baglı Kayapınar Mahallesi ve Yenimahalle sınırları
içinde kanalizasyon yapımı ve varolan kanalizasyonun rehabilitasyonu çalısmalarını
gerçeklestirecegini belirtmistir.
Tesisin boyutlandırılması kanalizasyon sisteminde olusabilecek %20’lik sızma debisi de
göz önüne alınarak yapılmıstır.
ISU ve DLOVASI OSB
DLOVASI EVSEL ve ENDÜSTRYEL ATIKSU ARITMA TESS PROJES ÇED RAPORU TEKNK OLMAYAN ÖZET
11
Atıksu arıtma tesis imar açısından Dilovası OSB’nin sınırları içinde kalmaktadır. nsaat ve
isletme asamalarında tesiste çalısacak personel ve tesis ünitelerinin isletilmesi için su
temini Dilovası OSB’nden saglanacaktır. Temin edilen su, insaat asamasında, çalısanlar
ve insaat faaliyetleri, isletme asamasında ise tesiste ve büroda çalısanların içme ve
kullanma suyu ihtiyacını karsılamak ve büro ile ünitelerini temizlemek amacıyla
kullanılacaktır.
Atıksu artıma tesisine atıksularını verecek sanayi kuruluslarına belirlenecek atıksu kabul
standartları
Söz konusu atıksu arıtma tesisi, Dilovası Evsel ve Endüstriyel Atıksu Yönetim Projesi’nin
bir parçasıdır. Atıksuların toplanması ve arıtılması ile ilgili bir “Atıksu Yönetim Planı” da
bu projeye dahildir. Projede endüstrilerden kanalizasyona desarj kriterleri ve her
endüstrinin faaliyet dalına göre hangi parametreler için ön arıtma uygulaması gerektigi de
yönetim planının bir parçası olmak üzere öneri olarak sunulmaktadır. Yönetim planı son
seklini uygulayıcı yönetim organının (Atıksu Yönetim Birimi) kurulmasından sonra
alacaktır.
Alıcı ortam
Dilovası OSB’nin çevresindeki yerlesim alanlarından kaynaklanan atıksu, halihazırda Dil
Deresi ve Eynerce Deresi yoluyla zmit Körfezi’ne desarj edilmektedir.. Dil Deresi ulasım,
su ürünleri üretimi ya da rekreasyon amaçlarıyla kullanılmaya uygun degildir (Tolun, et al.,
2002)
Yüksek Maliyetli Çevre Yatırımlarının Planlanması Projesi kapsamındaki Stratejik Yatırım
Planlaması çalısmalarında verilen ön degerlendirmelere dayanarak, Marmara Denizi’nin
ve dolayısıyla zmit Körfezi’nin AB Kentsel Atıksu Arıtma Direktifi (91/271/EC)
dogrultusunda “hassas bölge” olarak tanımlanması beklenmektedir.
Dil Deresi sadece Dilovası OSB’den gelen endüstriyel atıksularla degil, aynı zamanda
Dilovası Belediyesi’nden gelen evsel atıksularla, Gebze Belediyesine ait düzensiz
depolama alanından kaynaklanan sızıntı sularıyla da kirlenmektedir. Ayrıca insa edilecek
arıtma tesisi için seçilen desarj noktasının yukarısında kalan diger dört organize sanayi
sitesinin desarjları da unutulmamalıdır.
ISU ve DLOVASI OSB
DLOVASI EVSEL ve ENDÜSTRYEL ATIKSU ARITMA TESS PROJES ÇED RAPORU TEKNK OLMAYAN ÖZET
12
Atıksu arıtma tesisinin Dil Deresi’ne desarj noktası, derenin denize döküldügü noktaya çok
yakın oldugu için, nihai alıcı ortam olarak zmit Körfezi kabul edilmistir.
Desarj Standartları
Atıksu arıtma tesisinin tasarımı sırasında Su Kirliligi Kalitesi Yönetmeligi Tablo 19 ve
Kentsel Atıksu Arıtma Direktifi (91/271/EEC) karsılastırılmıs, zmit Körfezi “hassas bölge”
kabul edilerek, tesiste azot ve fosfor giderimi yapılacagı da göz önüne alınarak desarj
standartları önerilmistir.
Alıcı Ortamda Olusabilecek Degisiklikler
Dil Deresi’ne desarj edilmekte olan KO yükünün 25.000 kg / gün civarında azalması
beklenmektedir – ki bu da Dil Deresi ve dolayısıyla zmit Körfezi su kalitesi açısından
olumlu bir gelismedir. Ancak Dilovası OSB’nin yukarısında kalan Gebze vahsi depolama
alanı gibi diger kirletici kaynaklar ıslah edilmedikçe Dil Deresi su kalitesinin arzulanan
noktaya gelmesi beklenmemektedir.
Arıtılmıs Suyun Kullanımı
Atıksu arıtma tesisi çıkıs suyunun %30 kadarı kum filtresinden geçirilerek sogutma suyu,
sulama ve yangınla mücadele gibi amaçlarla tekrar kullanılacaktır. Geri çevrilen suyun
kalitesi Atıksu Yönetim Planına uygun olarak sürekli kontrol edilecek ve Su Kirliligi Kontrol
Yönetmeliginin 28. maddesine uyulacaktır.
Arıtım çamurunun bertarafı ve degerlendirilmesi
Tesiste iki farklı noktada çamur olusmaktadır. Bunlardan birisi kimyasal arıtım çöktürme
tankı digeri ise biyolojik arıtım çöktürme tankıdır. Kimyasal arıtım çöktürme tankından
çıkan çamur önce statik çamur yogunlastırıcısına alınacak; daha sonra çamur
stabilizasyon islemi uygulanacaktır. Biyolojik arıtım çöktürme tankından çıkan çamur,
mekanik çamur yogunlastırıcısına gönderilecektir. Stabilizasyon islemi uygulanan
kimyasal arıtma çamuru ile mekanik yogunlastırıcıdan çıkan biyolojik arıtma çamuru
homojenizasyon tankında homojenize edilecektir. Homojenize edilmis çamur, belt filtreler
yardımı ile susuzlastırılacaktır. Olusacak çamurun kuru katı madde muhteviyatı 30.000
kg/gün olarak hesaplanmıstır. Agır metal muhteviyatı ise gerekli olan hallerde endüstri
çıkısında yapılan ön arıtma ve ardından atıksu artıma tesisindeki kimyasal arıtma sonucu
belirlenen desarj limitlerinin altında olacagı hesaplanmıstır. Susuzlastırılan çamurun
tehlikeli atık kapsamına girip girmedigi ayrıca incelenecektir. nceleme sonucunda çamur
ISU ve DLOVASI OSB
DLOVASI EVSEL ve ENDÜSTRYEL ATIKSU ARITMA TESS PROJES ÇED RAPORU TEKNK OLMAYAN ÖZET
13
tehlikeli atık kapsamında ise ZAYDAS’ın Klinik ve Tehlikeli Atık Yakma ve Enerji Üretim
Tesisine gönderilecek, zararlı atık kapsamında degilse yine ZAYDAS’ın düzenli depolama
alanlarına gönderilecektir. Ayrıca halen planlama asamasında olan Gebze Katı Atık
Düzenli Depolama Alanı ve bölgede kurulması planlanan diger düzenli depolama alanları
isletmeye alındıgında, olusacak arıtma çamurlarının bertarafı için alternatif çözümler
olarak degerlendirileceklerdir.
Projenin içme suyu temin edilen yapılar üzerine etkileri
Proje dolayısıyla insaat ve isletme safhalarında ihtiyaç duyulacak su miktarı yaklasık 10
m3/gün civarında olup; bu miktar su, Dilovası Organize Sanayi Bölgesi’nden temin
edilecektir.
sletme sırasında olusacak evsel nitelikli atıksular dogrudan atıksu arıtma tesisine
verilecek ve burada arıtıldıktan sonra Dil Deresi’ne desarj edilecektir. Atıksu arıtma tesisi
alanı ve faaliyet birimlerinden yeraltı su kaynaklarına desarj söz konusu degildir.
Arıtma tesisinin tasarımı sırasında bölgede meydana gelebilecek degisik hava sartlarının
tesis faaliyeti üzerindeki etkileri göz önüne alınmıstır. Bölgede asırı sıcak ya da soguk
hava gözlenmemektedir. Bununla birlikte, kaba ve ince ızgaralar ile konteynerler ya
donmaya karsı dayanıklı yapılacak; ya da havalandırmalı kapalı alanlara yerlestirilecektir.
Parlayıcı ve patlayıcı maddeler
Proje kapsamında hem insaat döneminde hem de isletme döneminde parlayıcı, patlayıcı
tehlikeli ya da toksik madde kullanılmayacaktır. Tesise tehlikeli ve toksik özellikteki atıksu
kabul edilmeyecektir.
Proje alanının hazırlanması asamasında, az miktarda da olsa bir kazı ve hafriyat
çalısması olacaktır. Bu çalısmalar sırasında ortaya toz problemi de çıkabilecektir. Bunlar
sadece insaat asamasında kaynaklanacak geçici nitelikte problemler olacaktır. Tesiste
isletme esnasında toz, hasere ve sinek üremesi beklenmemektedir. Koku olusumu, tesisin
faaliyete geçmesi sırasında en fazla bir ay süreyle olusabilecek, faaliyet esnasında tesis
Atıksu Yönetim Planı’na uygun isletildigi takdirde koku olusmayacaktır.
ISU ve DLOVASI OSB
DLOVASI EVSEL ve ENDÜSTRYEL ATIKSU ARITMA TESS PROJES ÇED RAPORU TEKNK OLMAYAN ÖZET
14
nsaat Dönemi
nsaat asamasında gürültü asamasında gürültü açısından yönetmelik hükümlerine riayet
edilecektir. Yönetmelikte ayrıca isçilerin isitme saglıgını korumak için gürültüye maruz
kalabilecekleri süreler için gürültü önlemeye dönük kulaklıklar kullanılacaktır.
sletme Dönemi
Tesisin faaliyeti sırasında meskun bölgeyi ya da Dilovası OSB’yi etkileyecek gürültü
seviyesinin üstünde kalacak bir çalısma sözkonusu degildir.
Proje kapsamında insaat ve isletme döneminde insan saglıgı ve çevre açısından riskli ve
tehlikeli olanlar ve alınacak önlemler
Proje kapsamındaki tesislerin insaatının ilk asamasında, yapılacak kazı çalısmaları,
kazılar sonucu olusacak topragın tasınması ve temel atma isleri sırasında olusacak
gürültü, toz, vibrasyonlar veya trafigin yogunlasması gibi durumlar, arazinin konumu
dolayısıyla bir rahatsızlık yaratacak kadar olmayacaktır.
Saha içerisinde çalısacak isçilerin güvenligini saglamak için insaat asamasında gerekli
teknik ve yönetmeliklere uygun her türlü güvenlik tedbiri alınacak, isçilere kisisel korunma
araçları verilecek ve kullanmaları saglanacaktır. Ayrıca gerekli ikaz levhaları uygun yerlere
asılacaktır. nsaat sırasında çalısacak isçilere isçi saglıgı ve is güvenligi egitimi
verilecektir. Tesiste çalısmayan kisilerin, insaat alanına girmesini engellemek amacıyla
tehlike, ihbar ve ikaz panoları ile engeller konulacak ve güvenlik görevlisi
bulundurulacaktır.
Projenin isletme asamasında ise olabilecek muhtemel kazaları önlemek için tesiste
çalısan isçilere, isçi saglıgı ve is güvenligi egitimi verilecek, gerekli tedbirler mevzuata
uygun sekilde alınacaktır. Sahanın etrafı yabancıların girisini engellemek için telle
çevrilecek ve giris çıkıslar güvenlik tarafından kontrol edilecektir.
Ulasım
Dilovası’nın da içinde bulundugu Kocaeli ili Gebze ilçesi ulasım açısından son derece
avantajlı bir konumdadır. Trans-European Motorway (TEM) arıtma tesisine tahsis edilen
ISU ve DLOVASI OSB
DLOVASI EVSEL ve ENDÜSTRYEL ATIKSU ARITMA TESS PROJES ÇED RAPORU TEKNK OLMAYAN ÖZET
15
sahayı batısında kusaklamaktadır. D 100 otoyolu (eski E-5), Dilovası OSB’nin kuzeyinden
geçmektedir. Demiryolu ve liman tesis sahasının güneyindedir.
nsaat sırasında araçlar, Dilovası OSB tarafından gösterilecek yolları kullanacaklardır.
sletme esnasında ise özel otoların gidis gelisi ve periyodik olarak katı atık toplanması
dısında bir araç trafigi olmayacaktır.
Proje sahasının konumu TEM otoyolu ve Dilovası OSB arasındadır. Proje alanının içinde
ya da çevresinde faaliyetten etkilenecek bir tarım alanı bulunmamaktadır.
Dilovası OSB Arıtma Tesisine en yakın yerlesimler TEM otoyolunun karsı tarafında
kalmaktadır. Bu yerlesimler insaat ve isletme sırasında olumsuz etkilere maruz
kalmayacaktır. Faaliyet alanının diger tarafı Dilovası OSB’dir. nsaat ve isletme sırasında
OSB içindeki endüstriyel faaliyetler ve endüstrilerde çalısanlar olumsuz etkilere maruz
kalmayacaklardır. Dilovası OSB Arıtma Tesisi meskenlerden uzak olacagı için özel bir
saglık koruma bandı önerilmemektedir. Tesise sahısların izinsiz girmeleri ve basıbos
hayvanların girmeleri ise tesis alanı etrafına çekilecek 2 m. yüksekligindeki bir çit ile
engellenecektir.
Arıtma tesisi için tahsis edilen alanda, kimyasal ve biyolojik atıksu arıtma üniteleri ve
yönetim binası insa edilecektir. 2007 yılında isletmeye alınacak tesiste 35 kisinin
çalısacagı planlanmaktadır. Tesis is gücünün Kocaeli ilinde ikamet eden kisilerden
seçilmesiyle, personel için ayrıca herhangi bir konut veya sosyal/teknik altyapı ihtiyacı
olmayacaktır. Dolayısıyla bu konuya yönelik herhangi bir ilave tedbir alınmasına gerek
duyulmamaktadır. Ev-isyeri arası ulasım için servis aracı gerekebilecektir.
sletme faaliyete kapandıktan sonra olabilecek ve süren etkiler
sletme süresince tesiste olusacak çamur, Dilovası Endüstriyel ve Evsel Atıksu Arıtma
Tesisi Yönetim Birimi tarafından Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeligi’ne (1991) uygun bir
sekilde düzenli olarak ZAYDAS’a gönderilecek ve sahada biriktirilmeyecektir. Bunun
dısında tesisin sahada bulunup, topraga nüfuz etme, yer altı ve yer üstü sularına karısma
ihtimali olan herhangi bir artıgı bulunmamaktadır. Tesiste kullanılacak bütün kimyasallar
Atıksu Yönetim Birimi tarafından kullanımdan önce yönetmeliklere uygun olarak
depolanacaktır. Sonuç olarak tesis faaliyete kapandıktan, alet, teçhizat ve binalar
söküldükten sonra sahada faaliyet sonrası izleme yapmaya gerek olmayacak ve yeniden
kullanımı engelleyecek bir unsur kalmayacaktır.
ISU ve DLOVASI OSB
DLOVASI EVSEL ve ENDÜSTRYEL ATIKSU ARITMA TESS PROJES ÇED RAPORU TEKNK OLMAYAN ÖZET
16
Atıksu arıtma tesisi sahasının yeniden düzenlenmesi ve kullanım amacı, komsu oldugu
Dilovası OSB’nin akıbetiyle baglantılıdır. OSB’nin faaliyetine devam etmesi durumunda
saha OSB’deki faaliyetlere hizmet vermek üzere düzenlenecektir. Sahada yeni bir
düzenleme ile atıksu arıtmaya devam edilebilir; faaliyet sahası bitkisel toprakla kaplanıp
agaçlandırılarak, insaat sonrası agaçlandırılmıs olan saha çevresinin bir uzantısı olarak
OSB’de çalısanlar için rekreasyonel hizmet verebilir; ya da depo, araç otoparkı gibi
hizmetler sunabilir.
Çevresel Fayda Maliyet Analizi
Halihazırda Dilovası Organize Sanayi Bölgesinde faaliyet gösteren endüstriler atıksularını
iki sekilde arıtmaktadırlar: Tesis içinde arıtıldıktan sonra Dil Deresi’ne desarj; ya da
atıksuyun yakındaki bir arıtma tesisine tasınması. OSB’nin kanalizasyon sistemi de
mevcut degildir. Dilovası Evsel ve Endüstriyel Atıksu Yönetim Projesi kapsamında
OSB’nin kanalizasyon sistemi sürekli elektronik izlemeye izin verecek sekilde dösenecek
ve atıksu toplanacaktır. Dilovası, Kayapınar Mahallesi ve Yenimahalle yerlesim
bölgelerinde ISU varolan kanalizasyonu rehabilite edecek ve kanalizasyon olmayan
yerlere kanalizasyon döseyecektir. Yerlesim birimlerinden kaynaklanmakta olan ve
arıtılmadan Dil Deresi’nde desarj edilmekte olan atıksular da endüstriyel atıksular ile
beraber arıtılacak ve Dil Deresi’ne desarj ham atıksu desarjına nazaran 25.000 kg KO
/gün kadar azalacaktır.
Kirlilik yükünün azaltılmasının yanı sıra endüstrilerden gelen atıksuların ortak bir tesiste
arıtılması, atıksu arıtımının birim miktar basına maliyetini düsürecektir. Yapılan fizibilite
çalısmasına göre tasarlanan atıksu arıtma tesisinde m3 basına maliyet 0,2 EURO
olacaktır. Oysa su anda bazı endüstrilerde arıtmanın maliyeti 2,00 EURO’ya kadar
çıkmaktadır.
Çevre açısından temiz ve saglıklı bir ortam, hayat standardı açısından önem tasımaktadır.
Kanalizasyonu olmayan bir yerlesim ya da sanayi bölgesi insan saglıgını tehlikeye
düsürmektedir. Projenin faaliyete geçmesi ile hayat standardı ve insan saglıgı açısından
fayda saglanacaktır.
nsa edilecek atıksu arıtma tesisi, AB “hassas bölge”ye desarj standartları göz önüne
alınarak tasarlanmıstır. Dolayısıyla mevzuata uyum sürecinde tasarımın yeniden gözden
ISU ve DLOVASI OSB
DLOVASI EVSEL ve ENDÜSTRYEL ATIKSU ARITMA TESS PROJES ÇED RAPORU TEKNK OLMAYAN ÖZET
17
geçirilmesine gerek olmayacaktır. Tesis AB standartlarında “hassas bölge”ye desarj
yapan bir faaliyet olarak Türkiye’de diger atıksu arıtma tesisleri için örnek teskil edecektir.
Ayrıca atıksu arıtma tesisine ait Atıksu Yönetim Planı ve bunu uygulayan bir Atıksu
Yönetim Birimi olacak ve bu planlama, uygulama ve kurumsallasma da diger çevre
projelerine örnek teskil edecektir.
Halkın katılımı
Projeye halkın katılımını saglamak amacıyla 22.09.2004 ve 05.10.2004 tarihlerinde
paydas toplantıları düzenlenmis, bölgede yasayan halkın ve sanayicilerin proje hakkında
bilgilendirilmesi saglanmıstır. Daha sonra halkın görüs ve önerilerini almak amacıyla
13.04.2005 tarihinde halkın katılımı toplantısı yapılmıstır. Toplantı tarihi ve yeri yerel ve
ulusal gazetelerde ilan edilmis, ilan metni ayrıca Dilovası Organize Sanayi Bölge
Müdürlügü’nde ve Dilovası Belediyesi’nde askıda tutularak halka duyurulmustur. Proje
tanıtım dosyasına Çevre ve Orman Bakanlıgı’nın web sayfasından ve Kocaeli Valiligi’nden
de erisim saglanmıstır. Ancak halk toplantıya ilgi göstermemis, toplantıya katılan
Tavsancıl ve Fatih Muhtarlarının görüsleri ise Tablo 1’de verilmistir.
Tablo 1 Halkın Katılımı Toplantısı- Halkın Görüs/Önerileri ve Degerlendirmeler
Halkın Görüs/Önerileri Degerlendirmeler
• Proje ile ilgili ilanlar nerelerde yapıldı? Daha genis
sekilde duyurulabilirdi.
l Çevre ve Orman Müdürlügü bu konuya dair cevabı halkın
katılım toplantısında vermistir. Bölüm V.2’de bu konuda
bilgi verilmektedir.
• Temiz kalan bölgelerdeki alanlar için ayrıca planlanan
projeler var mı?
Konunun, bu Proje kapsamında olmadıgı toplantı sırasında
belirtilmistir.
• Bu proje geç bile kaldı, destekliyorum.